Бузгунчи гояларга карши кураш педагогик муаммо сифатида - Педагогиka - Рефераты

Бузгунчи гояларга карши кураш педагогик муаммо сифатида

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

217.6181640625 KB

Буз ғ унчи ғ ояларга қарши кураш педагогик муаммо сифатида Оилада фарзандни истиқлол ғоялари, миллий мафкура асосида тарбиялаш, унинг бўш вақтини педагогик нуқтаи назардан мақсадли ташкил қилиш, мавжуд истеъдод куртаклари ривожланиши учун зарур шароит яратиш, уларнинг маҳалла, жамоатчилик олдидаги вазифаларини тўла адо этишга қонуний жавобгар эканлигини ҳис қилиш; ота-оналар ўзларининг педагогик ва психологик билимларини мунтазам ошириб боришга масъулдирлар. Инсоннинг оилада шаклланган илк мафкураси, иймон-эътиқоди, одоби, миллий орияти ва виждони, ғурур-ифтихори, ақл-заковати, тафаккури маҳалла муҳитида янада юксалиб, халқ иродаси, ўзаро тотувлик ва ҳамкорлик ришталари билан уйғунлашиб, жамиятда соғлом муносабатларнинг шаклланиши, миллий истиқлол ғояларининг мустаҳкамланишига олиб келади. Афсуски, айрим оилаларда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралардан қочиб юрган шахсларга уйларини бериш ҳоллари учрайди. Бундай хонадонларда турли диний экстремистик, террористик ташкилот аъзолари ўз фаолиятларини юргизадилар. Маҳалла фуқаролари йиғини, кенг жамоатчилик ўз ҳудудларида истиқомат қилаётган ёшларнинг турли бузғунчи оқимлар таъсирига тушиб қолишдан сақлаши ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар билан ўзаро ҳамкор ва ҳамжиҳатликда фаолият кўрсатиб, жиноятнинг олдини олишга ҳаракат қилиши лозим. Қайд этиш керакки, ҳар бир ота-она ўз фарзандининг баркамол, ҳалол ва пок инсон бўлиб тарбия топишига ҳар томонлама масъулдир. Шунга қарамай, баъзи бир ота-оналар турли бузғунчи оқимларга берилиб, уларнинг ёлғон ғояларига алданиб, диний экстремистик, халқаро террористик гуруҳларни тайёрлаш лагерларига бораётган, жангарилик руҳида тарбия топаётган фарзандлари билан бир қаторда жиноятга шерик эканликларини англаб етмайдилар. 1

Инсоният ўз тарихида қанча уруш кўрган, қанча қурбон берган бўлса, булар-ёвуз ғояларнинг пайдо бўлиши, тарғиб қилиниши, натижасида бошланган. Бузғунчи ғоялар тарғиботи одамлар, миллатларнинг тинчлигини бузган. Ўтмишдан Ислом дини ниқоби остида ўз манфаатлари сари кураш олиб борган, турли хунрезликлар ва бузғунчиликларга сабаб бўлган воқеалар кўплаб учрайди. Бу ҳақида Низомулмулк ўзининг «Сиёсатнома» («Сияр ул-мулк») асарида: «Қадим замонларда хорижийлар (диндан қайтганлар) бўлган ва улар давлатга яширинча ёмонлик қилиб, ҳар бир овозага қулоқ солиб, майда ишларга ҳам аралашиб юрардилар. Худо ўзи сақласину, мободо давлатга бирор зарар тегиб қолса, бу итлар яширинган жойларидан чиқиб, давлатга қарши юриш қилиб, қўлларидан келган ёмонлик ва бўхтон ишларни қилардилар. Улар гарчи сўзларида мусулмонликка даъвогар бўлиб, ҳақиқатда эса кофирлар феъли ва ишларини қилардилар. Уларнинг ботинлари зоҳирларига қарши, сўзлари амалларига зиддир. Муҳаммад алайҳиссалом динида булардан ёмонроқ душман йўқ» 1 ,- деб ёзади. Демак, бундан деярли 10 аср илгари, ҳам манфаатларидан «ҳақиқий мусулмон» ниқоби орқасида яширинган бундай кишилар халқ ўз шахсий манфаатларини устувор қўярдилар. Улар пайт пойлаб туриб ҳужумга ўтардилар. Бузғунчи ғоялардан яна бири–фашизм эди. Бу ғоянинг манбаи-гитлернинг «Менинг курашим» деб номланган китоби ҳисобланади. Ушбу ғоя асосида нацизмнинг «оммавий психологик қирғин қуроли» яратилди. Унинг амалиёти назариясидан олдин вужудга келди. Яъни, «Халқ таълими вазирлиги», “Халқ таълими ва тарғиботи вазирлиги» таркиб топди. Вазирлик гитлерчилар Германияси мафкуравий ҳаётининг барча соҳаларини қамраб олди. Шиор «Ягона империя, ягона халқ, ягона Фюрер» бўлиши керак эди . Фашизм ўз педагогикасини яратди. Гитлер ёшларга ёвузлик, золимлик ва талабчанлик тарбиясини сингдирди. Немис аскарларига «қўл узатса етадиган» даражада (тарғибот орқали) бахтли истиқбол кўрсатилди. Хуллас, фашизм-юзлаб миллатларга мансуб миллионлаб инсонларнинг ёстиғини қуритди, инсоният ҳали ҳам жабрини 1 Низомулмулк. «Сиёсатнома» “Фан”, Тошкент-1991 йил. 35-б. 2

тортаётган ушбу ёвуз ғоя ана шундай ёвуз ижтимоий-педагогик механизм тарғибот асосида вужудга келди. Тарих ақидапарастлик, диний фанатизм, терроризм, босқинчилик, фашизм, шовинизм, жаҳолатпарастлик, большевизм каби бузғунчи ғояларни кўрди. Айниқса, 90-йилларнинг бошига келиб «ваҳҳобийлик», «ҳизбут-таҳрир», «акромийлик», «тавба» каби турли зарарли ғояларга асосланган кучлар ва ҳаракатлар авж олди. Масалан, ваҳҳобийлик ислом ғояларига сиёсий тус бериб, дин номидан иш юритиб, гўёки исломни П айғамбар давридаги «асл ҳолатига қайтариш», яъни уни тозалаш, барча мусулмонларни исломнинг яшил байроғи остида бирлаштириш каби ғояларни илгари суради. Бузғунчи ғоялар ҳозир Ўзбекистон Республикаси тинчлигида таҳдид солиб турган экан, айрим ёшларни уларнинг тарғибот-ташвиқот гирдобига тортиб кетган экан, уларга қарши қулай педагогик тизим асосида биргалашиб курашиш бугунги куннинг энг долзарб масалалардан бири бўлиб қолади. Мафкуравий курашлар юртимизда кучайган 1999-2001 йилларда одамлар орасида «даъват», «даъватчилар» деган ибора кўп ишлатиладиган бўлиб қолди. «Даъват» сўзи ўз маъносига зид тарзда ишлатила бошланди. Оилаларда, маросим, тўй, ҳашамлардан тортиб, азагача, ҳатто аёлларга тегишли айрим мавлиядларга ҳам «даъватчи» таклиф қилинадиган бўлди. Аслида Исломда даъватнинг моҳияти ҳақида: “Ораларингизда яхшиликка (исломга) даъват қиладиган, ибодатга буюрадиган ва исён-гуноҳдан қайтарадиган бир жамоат бўлсин. Ана ўшалар нажот топгувчилардир» дейилади. Яъни, даъватда бирор инсониятни яхшиликка чақириб, хайрли ишларга бошлайдиган, нопок йўллардан қайтарадиган, ижобий, ижтимоий педагогик вазифани бажарувчи кишилар даъватчи деб аталади. Диний ақидапарастлик тарғиботи педагогикасида “жиҳод» тушунчаси ҳам фаол қўлланилади. Жиҳод (араб-луғавий: ғайрат қилиш) илк Ислом давридан буён реакцион аҳамият касб этиб, талончилик ва босқинчиликни диний оқлаш ниқоби бўлиб келган. Исломнинг ҳозирги замон назариётчилари «жиҳод босқинчилик уруши эмас, балки мудофаа урушидир. Динни тинч йўл билан 3

тарғиб қилиш усулидир», деб уни оқлашга уринмоқдалар, баъзи мусулмон мамлакатларида халқ оммасининг мустамлакачиларга қарши курашлари ҳам айни ҳолларда жиҳод номи билан аталмоқда. “Шаҳид»лар ана шу ғоялар асосида ишонтирилиб, қурол ўрнида ишлатилмоқда. Ваҳҳобийлар эса «жиҳод» шиоридан мавжуд демократик тузумга қарши Ислом давлатини тузиш учун фойдаланмоқдалар. Уларнинг педагогик мақсад ва вазифаларида бузғунчи тарбиянинг: - бошланғич: умумий маърифий ва хайрия фаолияти, яъни оммага ислом ғоясини сингдириш; - ташкилий: гуруҳларга жалб қилинган аъзоларни жанговар кураш усулларига ўргатиш, мужоҳитлар тайёрлаш каби усуллари учрайди. Ўзбекистон Республикаси Конституциясида диний қарашларни мажбуран сингдиришга йўл қўйилмаслиги қатъий белгилаб қўйилган. Бироқ ҳанузгача буни бузишга интилаётган «ҳизбут-таҳрир» ва бошқа бузғунчи ҳаракатлар ғайриқонуний тарғибот билан машғул бўлиб, ўзларининг қонунга хилоф хатти- ҳаракатлари билан жамиятдаги барқарорликни бузишга интилмоқдалар. Уларда ёшларни диний фанатизм ва экстремизм руҳида тарбиялашнинг кўп усуллари мавжуд. Булар-даъват, ишонтириш, варақа ва миш-миш тарқатиш кабиларидир. Улар фуқаролар ўртасида, даъват этиш ва шахс муносабатларини кескинлаштиришга қаратилган хатти-ҳаракатларни кенг миқёсда амалга оширмоқдалар. Ў з ғаразли мақсадларини кўзлаб, ҳокимиятнинг қонуний фаолият кўрсатаётган ташкилотлари, халқ ўзи азиз билиб, танлаб, сайлаб олган раҳбар улар олиб бораётган оқилона сиёсатга қарши иғво ва бўҳтон тарқатишга зўр бериб ҳаракат қилмоқдалар. Демак, фундаментализм, экстремизм ва терроризм кабилар жамиятда қабул қилинган ҳеч бир мутараққий қонун-қоидаларга тўғри келмайдиган ҳаракатларни ифодалайди. Терроризм ҳокимият ёки бирор бир ғаразли мақсад учун зўрлик йўли билан қўрқитиб курашиш усулидир. У ҳам ўзининг мафкурасига эга. Ислом терроризми мафкураси умуминсоний манфаатларга зид. У эски тарих са ҳ ифаларида қолиб кетган халифачиликни тиклаш ғоясини тарғиб қилиб турли миллат ва элат вакиллари яшаётган мамлакатимизда миллий истиқлол 4

мафкураси ру ҳ ияти билан яшаётган ва ме ҳ нат қилаётган халқимизнинг айрим қатламлари қалбига ва онгига бузғунчи ғояларни сингдиришга ҳ аракат қилмоқда. Террорчилик–бу зўравонликнинг турли кўринишлари (қотиллик, ҳужум, босиб олиш, қўрқитиш, иродасини сусайтириш)ни ўзида намоён этади. Бугунги кунда терроризм ва диний ақидапарастлик разил ва қабиҳ амалларини тараққиётимизнинг ҳамма соҳаларида кенг қўлланилаётган компьютер тармоқларига ҳам киритмоқда. Йигирманчи асрнинг сўнгги ўн йиллигида халқаро компьютернинг курраи замин бўйлаб кенг ёйилишида улкан силжишлар кузатилди. АҚШ мудофаа маҳкамасининг оддий бир лойиҳасидан бошланган бу тизим бугунги кунда бутун дунёни бир-бирига чамбарчас боғлаб турибди. Ўзбек оилаларида интернет уланган компьютер сони тобора ортиб бормоқда. Интернет инсоният учун чексиз имконият ва қулайликлар яратди. У хусусан ахборот ва коммуникация жараёнларини мисли кўрилмаган даражада тезлаштирди. Бе ҳ исоб ижобий хусусиятлари билан бирга интернет айрим жиддий муаммоларни ҳ ам келтириб чиқмоқда. Дунё мамлакатлари хавфсизлиги жиддий та ҳ дид солаётган ана шундай муаммолардан бири сайбертерроризм, кибертерроризм саналади. Сайбертерроризм интернет тармоғи орқали амалга ошириладиган электрон қўпорувчиликдир. Ўз-ўзидан тушунарлики, сайбертерроризм интернет оламидаги янги ҳ одиса. Сайбертерроризм бу- террорчиликнинг бир тури бўлиб компьютерлар тизимига ҳ ужумлар уюштириш, интернет орқали муайян ҳ укумат ёки мамлакатга қарши қўпорувчилик ру ҳ идаги ахборотларни тарқатиш, шунингдек, диний, ирқий, ру ҳ ий ёки шу каби омиллар асносида бириккан турли кучлар томонидан муайян мамлакат ёки минтақада ижтимоий нотинчлик келтириб чиқариш каби қатор фаолиятларни қамраб олади. Ҳ озир деярли ҳамма террорчи гуруҳлар интернетда ўз сайтларига эга ва улар айни воситадан ўз ғояларини ёйиш, ўзаро ахборот алмашиш ва бошқа мақсадларда кенг фойдаланмоқдалар. Бундай гуруҳларнинг интернет орқали қўпорувчилиги ҳам худди одатдаги террорчилик ҳаракатлари каби ё сиёсий- ижтимоий, ё диний-этник ёки бошқа даъволар остида амалга оширилади. 5

Масалан, Калифорниядаги терроризм ва ноанъанавий уруш амалларини тадқиқ этиш маркази мутахассислари интернетдаги террорчи гуруҳларни қуйидаги турларга ажратадилар: диний, этномиллатчи айирмачи, инқилобчи ва экстремист кучлар. Исломни асли ҳолида сақлаб қолишга интилувчи кучлар Европада фундаменталистлар, Марказий Осиёда ақидапарастлар ёки экстремистлар деб аталади. Фундаментализм сўзи бирор нарсанинг асоси жумладан, диннинг асоси ёки пойдевори асли лотинчадан келиб чиққан бўлиб, асос ёки пойдевор маъносини берса-да, ақидапарастлик тушунчаси унга мос келади. Миллий онг соҳасида улар исломни миллатчиликка қарши қўядилар, яъни мусулмонлар қайси миллатдан бўлишига қарамай, жамиятда ислом ақидаларига сўзсиз амал қилиши керак, ижтимоий онг соҳасида эса мусулмонлар жамоаси аъзолари, умматлар тенг ҳуқуқлилиги, уларни бир-биридан ажратиш мумкин эмаслигига оид концепцияни илгари сурадилар. Диний ақидапарастлик кўр-кўрона ишонч, эътиқодга асосланган далилсиз, исботсиз қоида, фикр ёки мулоҳазалардан иборат. Шу сабабли ақидапараст одамлар кўр-кўрона ақидаларга ёпишиб олган, догматизм тарафдори сифатида қаралади. Догма-бу танқидий текширмай, кўр-кўрона қабул қилинган қонун- қоида, фикр-мулоҳаза, ақидадир. Демак, диний ақидапарастлик ақиданинг ўзгармаслигини ҳимоя қиладиган, ваҳий ва мўъжизаларнинг муқаддас китоблардаги баёнининг ҳарфий талқини тарафдори бўлиб, уларнинг ҳар қандай мажозий талқинига муросасиз туриб, сўзма-сўз талқинига асосланган эътиқодни ақлга таянган мантиқий далиллардан устун қўядиган, муайян диний эътиқод шаклланишининг бошланғич даврида белгиланган барча йўл-йўриқларнинг қатъий ва оғишмай бажарилишини талаб қиладиган диний оқимдир. Диний экстремизмнинг асли маъноси нима? Экстремизм сўзи ўта кескин фикрларнинг билдирилиши ва қаттиқ тадбирларнинг қўлланилиши ёки кескин фикр ва чораларни ёқловчи, кескин чораларга тарафдорлик маъноларида қўлланилади. Бундай кескин фикрлар соғлом ёки носоғлом бўлиши мумкин. Шу 6

сабабли жамият учун носоғлом маънодаги кескин чора ва фикрларни ёқловчиларни экстремистлар ёки баъзан маънода жаҳолатпарастлар деб аташади. Ёшларни ўз домига тортаётган ҳар хил ёт ғоялар қарши кураш бугунги куннинг долзарб вазифасидир. Профессор Тилаб Маҳмудов педагогларни огоҳлантириб: “Мустақиллик Мафкурасига зид бўлган диний экстремистик ғоялар пировардида жиноий ишларни содир этишгача олиб келди. Тарихдан маълумки, аввало тўплар отилиб, сўнгра ғоялар жанги бўлмаган. Аксинча, аввал миялар қизиган, тафаккур етилган, маълум дунёқараш шаклланиб, мафкуравий кураш майдонга чиққан. Яхшими, ёмонми мафкуравий бўҳтон даставвал ёшларни ўз домига тортади. Ёшларсиз ҳар кандай мафкура, дунёқараш, ғоялар бир қадам силжимай қолади. ғояларни кучайтирувчи, тўлдирувчи ва уларга қалб берувчи ёшлардир. Шунинг учун барча замонларда жамият ва давлат, ўз олдига маълум мақсад қўйган гуруҳ, жамоа, оқим, мазҳаб ва секталар биринчи навбатда ёшларнинг онгини эгаллашга ҳаракат қиладилар – дейди. Ёшларни ҳар хил бузғунчи ғоядан ҳимоя қилиш учун оила, мактаб, маҳалла ҳамкорлигида педагогиканинг тушунтириш, суҳбат ва бошқа метод, усулларидан фойдаланиб, илмий-педагогик асосга қурилиб яхлит тизим ҳолига келтирилиши унинг илмий-педагогик асослари ишлаб чиқилиши зарур. 7

Похожие

Жисмоний тарбия ўқитувчисида замонавий педагогик технологияни таркиб топтиришнинг педагогик муаммо сифатида

Педагогик фаолият тизим сифатида

Педагогик тизим янги педагогик технология асоси сифатида

Жамият тараққиётининг ғоя, мафкуралар билан ўзаро боғлиқлиги

Дидактика педагогик таълим назарияси сифатида