Бошлангич синф укувчиларини уз-узини бошкаришга ургатишда педагогик рахбарлик - Педагогиka - Рефераты

Бошлангич синф укувчиларини уз-узини бошкаришга ургатишда педагогик рахбарлик

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62.5 KB

Бошлангич синф укувчиларини уз-узини бошкаришга ургатишда педагогик рахбарлик РЕЖА: 1. Болалар ўз-ўзини тарбиялашда педагогик ра х барлик ўқитувчи фаолиятининг таркибий қисми сифатида. 2. Ўз-ўзини тарбиялашнинг моҳияти ва шахс камолатидаги а х амияти. 3. Бошланғич синф болаларни ўз-ўзини тарбиялашда педагогик ра х барликларнинг хусусиятлари ва усуллари. 4. Адабиётлар.

Укувчиларнинг ўз-ўзини тарбиялаш и да педагогик ра х барлик - ўқитувчи фаолиятининг таркибий қисми сифатида. Педагог касби қизиқарли ва мураккаб касбдир. Бу касб жуда катта ғоявий мазмунга эга, ўқитувчи мехнатининг ижтимоий ахамияти хам катта. Негаки авлодлар тақдири жамият-келажаги ўқитувчилар қўлида. Ижтимоий онгни ахоли маданиятини, миллий ғоя ва истиқлол мафқурасини, қизиқишларни ва эътиёжларни таркиб топтириш билан боғлиқ бўлган ўқитувчи фаолиятининг ижтимоий ахамияти каттадир. Айни вақтда ўқитувчилик касби энг мураккаб ва қийин касблардан биридир. Тарбияланувчиларнинг тақдири учун масъ улиятли жуда катта . Шунинг учун ўқитувчи сифатларига қуйиладиган талаблар жуда катта ва юқори булиши керак . Ўқитувчининг ақл - идроки , билими , хатти - харакати , хамма нарсалар ўқувчилар , ота - оналар теварак атрофидаги кишилар томонидан доимо танқидий таълил қилинади . Агар ўқитувчининг маънавий қиёфаси ўқувчилар ёки ота - оналарнинг тасаввурига озгина булсада мос келмаса , орада келишмовчилик бўлиши муқаррар . Педагог фаолиятининг қийнчилиги яна шундан иборатки , унинг натижалари дар х ол кўринмайди уларни хатолар тузатиш қийин бўлган вақтида аниқланади педагог муомала ва педагог таъсир кўрсатиш хам ўзига хос ва мураккаб , ўқитувчилик фаолиятининг махсули бошқа кишининг психик ва жисмоний қиёфасида , унинг билимлари , малакалари , характер ъислатларида , уйғунликка эришиш - педагогнинг вазифаси . Шундай бўлса хам педагогнинг ўз фаолияти об хе кти - тарбияланувчи билан ўзаро алоқаси асосий қийнчиликни ташкил этади . Педагогнинг фаолият об хе кти бўлгани учун хам , шундай тарбиянинг муваффақияти фақат тарбияланувчининг педагог , тарбия жараёнига . Ўзига бўлган муносабатига боғлиқ эмас . Тарбия доимо ўз - ўзни тарбиялашни назарда тутади ва у билан чамбарчас бирикиб кетган . Ўқувчини бир холатлан иккинчи холатга ўтказиш зарурати натижасида пайдо бўлган жуда кўп сонли педагог вазифаларни хал

этиш педагоглик фаолиятининг моҳиятини ташкил этади . Хар бир педагогик вазифа бир неча вариантда хал этилиши мумкин , лекин педагог доимо улардан энг яхшисини топиши керак . Ўқитувчилик фаолиятини тегишли қобилият ва малакалар қанчалик осон ижод қиларди ! Лекин хар бир устаннинг ўз табиати ва ўз характери уч услуби ва нихоят булажак нарса ҳақидаги ўз тасаввури , ўзинг ахлоқий ва эстетик модели бор . Кишининг мураккаб камолоти натижасида улар ниманинг махсус эканлигини фикрлаш қийн булади . Унга купрок таъсир курсатади : мазкур педагогик таъсирни , бошқа ижтимоий таъсирларни ёки табиий ист хе дод куртакларими ? Бунда шахсга кўрсатиладиган барча таъсирларни мувофиқлаштириш , уларни кординациялаш . Хар доим педагог зиммасига тушади . 2. Ўз - ўзини тарбиялашнингмоҳияти ва камолатидаги ахамияти . Ўз - ўзини мувофиқлаштириш ва ўз - ўзини бошқариш шахсининг таркибий элементларидан биридир . Улар шахснинг хусусиятлари таркибига киритилади , бироқ ўз - ўзини бошқаришнинг турли хусусиятлари у ўзини намоён қилиш бир хил кўринишда бўлмайди , баъзо холларда бундай хусусиятлар ортиқ даражада купайиб кетган бўлади . Ўз - ўзини бошқаришнинг олий даражаси ўз - ўзини тарбиялашдир , ўз - ўзини тарбиялаш бўйича педагогика ва психология фан олимлари қизиқ ва оригинал тадқиқотларни ўтказмоқдалар . Шулардан бири И . Ротининг « Бошқалар орасида ва ўзи ё л ғиз » китобидир . Болалар хаётини туғри ташкил этиш , уларни бутун тарзда тарбиялашни ташкил этиш мақсадларида у болаларни турмуш ме х натига , ўз - ўзини бошқаришга жалб қилади . Бошланғич синф ўқувчиларининг мустақил - ликларини умумий сур ха тда харакат қилади , билимларини айнан ўз - ўзини бошқариш белгилайди . Бошланғич синфларда ўз - ўзини хизматларини ташкил этиш тарбиячидаги доимий э ъ тиборни ва турли методлардан фойдаланишни талаб

қилади . Болаларга режим бўйича яшаш , бир режим жараёнида иккинчисига осойишда утиш одатлантирилган экан , ўққитувчи болаларнинг мустақилликларини , харакатларини кўрсатиш ва тушунтириш орқали рағбатлантиради , ўз - ўзига хизматни уюштиради . У болаларга мехнатни ўйиндан фарқлашларига ўргатади . Педагог энг аввало ўқувчиларда мехнатнинг мақсадини болаларга ўқиб оладиган тарзда тушунтирилади , уларннинг мақсадга мувофиқ , иш тутишларига эришишга харакат қилади . Шундай қилиб , тарбиячилар болаларга ўз - ўзига хизматни хар куни машқ қилдириб , хар бир ўқувчида мехнатнинг бу турдаги мустақилигини таркиб топтиради . Ўз - ўзига хизмат қилиш борасида ўқувчилар синфни тоза ва сарамжон тутишада , узларни синфи , коридори ва мактабни йиғиштиради , тозалашади . Ўқувчи ва ўқувчи бажарадиган ишлар болаларнинг кучли ва ёшига мос бўлишига , ўқувчилар мехнатига бўлган санитария - гигиёна талабларининг бузилмаслигига э ъ тибор беради . Ўз - ўзини бошқариш х аётда зарур бўлган мехнат кўникмасини шаклланишида бошланғич босқич хисобланади . Шу билан бирга у болаларда мустақиллик , ташаббускорлик ва тежамкорлик каби сифатларнинг шаклланишида ижобий шароит хисобланади . Ўз - ўзини тарбиялаш боши мухитга қаршиликдир . Ноқулай шароитга муъитга қарши туриш , тўсқинликларини ёнгил уриш ўз - ўзидан харакатланиш , ўз - ўзини бошқариш демакдир . Ўз - ўзини тарбиялаш вазифалари конкретлаши , ўз - ўзини назорат қилишга , ўз - ўзига буйруқ бериш усулларини ўрганиб олишга , ўз фазилатларини ва камчиликларини об хе ктив бахолашга мустақилик суратда маълумот олади . ЎЗ-ЎЗИНИ БОШҚАРИШ: 1. Мустақил билим олишга интилишга намоён бўлади 2. Намунага, идеал тақлид қилишда намоён бўлади.

3. Ўзидан талаб қила билишда, ёмон одатлар (ялқовлик, ўзига бин қуйишлик)дан курила билишда, дадил олдинга интилишда, яхшиликка харакат қилишда бўлади. 4. Шахсий ва ўзаро назоратда бўлишда намоён бўлади. 5. Кишилар ўртасидаги муносабатлар характерини пайқай билишда ва бу муносабатларга тўғри бахо беришда. 6. Жамият учун фойдали фаолиятда намоён бўлади. Ўз-ўзини бошқариш усуллари доим такомиллашиб боради, талаблар қуйишнинг муайян тизими вужудга келади, характернинг зарур хислатлари машқлар тизимида таркиб топади. 3. Бошланғич синф болаларни ўз-ўзини тарбиялашда рахбарликнинг хусусиятлари ва усуллари. Бошланғич синф болаларни тарбиялашда уларни ўз-ўзини такомиллаштиришга жалб қилиш ва бу жараён уларга амалий ёрдам бериш бу ўқитувчининг муъим вазифалардан биридир. Шу билан биргаликда бу ишларда ўзига хос хусусиятлари бор. Биринчидан: 6-7 ёшдаги болалар мактабга кириб, психологик нуқтаи назардан ўз-ўзини бошқаришига хали тайёр эмас. Демак, уларни онгига шунақа таъсир керакка, улар ўз хохиши билан ўз устида ишлага ўқитувчига ёрдам беришади. Иккинчдан: Ъозирги бошланғич синф болаларни учун мос бўлган нахмуна, идеал бошқача, улар ъозирги ижтимоий ва иқтисодий шарт шароитларга мослаштирилган бўлиб, катталарнинг тушинмовчилигига олиб келиши мумкин. Учинчидан: кичик мактаб ёшидаги болалар учун эртаги, яқин мақсад, аниқ намуна тушунчалари, лекин ўзоқ вақтига режалаштирилган ишлар уларни қизиқтирмайди. Туртинчидан: 7-10 ёшдаги болалар учун катталарнинг муносабати, синфдошларни муносабати, жамоадаги фикр жуда муъим бўлиб хисобланади.

Ўз-ўзини тарбиялаш жараён и х ам, юқорида айтганидек, мураккаб ва ўзига хосдир. В,А, Сухомлинский педагог ме х натини хайкалтарош мехнатига образли таққосла йди. «Педагогика ва психология» дарсларида сиз инсон ўз-ўзини тарбиялаш усуллари ўрганиб олгансиз . Улардан қайси бирларидан бошланғич синф ўқувчиларига нисбатан фойдаланиш мумкин. 1. Уларни ўз-ўзини таълил қилишга ўргатиш, унда уларни «Мен қанақа ?» саволига ўғил-қиз сифатида, ака-ука, опа-сингил сифатида, ўқувчи сифатида жавоб беришга ўргатиш; 2. Болаларни ўз ютуқлари ва камчиликларини топишга ўргатиш, масалан уларни атрофдаги одамларга ўз муносабатларини, ўз хатти- харакатларини бахолашга ўргатиш; 3. Топган камчиликларни йўқотиш учун хар қайси бола катталар ёрдамида ўз олдига аниқ вазифа қўйиши: керак масалан, «ўқишда дарсларни қолдириш, ёки дарсларга тайёргарлик кўрсатмаслигини йўқ қилиш учун мен қуйидаги чора кўришим керак», 4. Ўз-ўзини назорат қилиш мураккаблиги сабабли болаларга ота- оналар, синфдошлар, ўртоқлар, ўқувчилар назорат ишларни иштирок этишади. 5. Болаларни ўз имкониятларни тўғри хисоблаш ва режалаштирилган ишлари бор шароитларига мослаштиришга ўргатиш. Юқорида айтганини хисобга олган ъолда қўйидаги хулоса чиқариш мумкин: Тарбия ўз-ўзини тарбиялашни назарда тутади ва у билан чамбарчас бирикб кетган ъолда, унда бошланғич синф болаларга нисбатан педагогик рахбарлик махсус шарт-шароитлар ва усулларни талаб қилади. Таянч иборалар: Тарбиялаш ва ўз-ўзини тарбиялаш, субхект ва обхект тарбиячи ва тарбияланувчи; бошланғич мактаб ёшидаги болалар ўз-ўзини тарбиялашда педагогик рахбарлик, унинг хусусиятлари ва йўллари.

Таянч иборалар: уз-узига хизмат,узини англаш,уз-узини намоён килиш, уз-узини назорат килиш,уз-узини хис килиш,уз-узига таъсир курсатиш, ургатиш,рахбарлик килиш.

Адабиётлар: 1.Маҳкамов М. «Бўлажак тарбиячиларнинг педагогик мулоқат маданиятини шакллантириш” номзодлик диссертацияси. Т., 2005. 2. Султонова Г.А. Педагогик маҳорат. Т.:ТДПУ.-2005.-149 б. 3.«Педагогика» В.А.Сластёнин, И.Ф.Исаев, А.И.Ми ҳёнко, Е.Н.Шиянов. Москва. «Школғная пресса». 2004 4.Волжский А. Методика воспитателғной работў с молодежғю. – М. 2003. 5.Котов В. Воспитателғная работа в школе: опўт и проблемў. – СПб: Сев.сияние 2003. 6 .Тарбиявий ишлар методикаси. П.И.Рувинский. – Т. 1991 й.

Похожие

Уз-узини тарбиялаш ва уз устида ишлаш

Мактабгача таълим муассасасининг турлари

Кичик мактаб ёшидаги укувчиларда уйин фаолияти

Укитувчининг таълим жараёнидаги махорати

Махсус таълим тизими