Технологик қурилмаларни асосий кўрсаткичлари ва уларга қўйиладиган талаблар - Пищевая технология - Рефераты

Технологик қурилмаларни асосий кўрсаткичлари ва уларга қўйиладиган талаблар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66 KB

Технологик қурилмалар ни асосий кўрсаткичлари ва уларга қўйиладиган талаблар Режа: 1. Технологик қурилмаларни асосий кўрсаткичлари 2. Технологик қурилмаларга қўйиладиган асосий талаблар

Технологик қурилмаларни асосий кўрсаткичлари Технологик ускуналарнинг иши техник тавсифини ташкил қилувчи технологик ва техник кўрсаткичлари орқали ифодаланади. Уларга одатда қуйидагилар киради: - қайта ишланадиган хом ашё ёки ишлаб чиқариладиган маҳсулотнинг вақт бирлигидаги миқдори, яъни қуввати; - сарфланадиган энергетик қувват, вақт бирлигидаги иссиқлик ёки совуқлик миқдори, электр энергияси билан ифодаланади; - электр энергияси кўрсаткичлари (кучланиш, частота, фазалар сони) иссиқлик ташувчи кўрсаткичлари (ҳарорати, босими). Совуқлик ташувчи кўрсаткичлари( тури, ҳарорати); - хом ашё ва ишлаб чиқарадиган маҳсулот кўрсаткичлари; - ускуна, унинг айрим элементлари ва қисмлари ишлаш режими кўрсаткичлари – босим, ҳарорат, айланиш частотаси ва бошқалар; - ускуна габарит ўлчамлари ва массаси; - эксплуатация шароитлари (ишлаб чиқариш биноси тавсиф и, ҳарорати ва ҳавонинг нисбий намлиги) Ускуна техник тавсифи унинг конкрет маҳсулот турини ишлаб чиқарадиган технологик операцияни бажара олишга яроқли эканлигини аниқлаб беради. Технологик қурилмаларга қўйиладиган асосий талаблар Консерва корхоналари технологик ускуналарига қўйиладиган умумий талабларга, керак даражадаги қуввати, материал ва энергиянинг минимал сарфланиши, меҳнат ҳажми ва фойдаланиш ҳавфсизлиги, ишлаб чиқариладиган маҳсулот сифати, таъмирлаш имкони, ишончлилиги, узоқ муддатлилиги, экологик хавфсизлиги киради. 2

Кичик қувватли корхоналарда катта қувватга эга технологик ускуналардан фойдаланиш, максадга мувофиқ эмас, чунки улар қиммат нархга эга, уларни тўла қувватда эксплуатация қилишга хом ашё етишмайди. Бажарадиган иши бўйича ҳар томонлама универсал ва кўп операцияли ускуна қўллаш иқтисодий қулайдир. У осон ва тез ўзгартириладиган, арзон, ишончли ва кўп муддатли бўлиши лозим. Бундай ускунани агрегатлаш принципига асосан, умумий узатгичдан фойдаланиб, ҳар хил операцияларни бажарадиган , ўзлаштириладиган ишчи органларига эга қилиб яратиш мумкин. Деталларни ва қисмлари , алмаштириладиган ва минимал ўлчамда бўлиши мумкин. К ичик корхоналарда у скуналарнинг ишлаши учун, одатда буғ, сиқилган ҳаво ва газ қўлланилмайди. Ускуналар ва кичик корхона фаолиятининг юқори самарадорлиги ма ҳ аллий иссиқлик, сув, совуқлик билан таъминловчи манбаларга боғлиқ. Ишлаб чиқариш корхоналарини лойиҳалашда маҳсулотларни ва хом ашёни сақлаш учун табиий манбалардан фойдаланиш имкониятларини ҳисобга олиш керак. Кичик корхоналардаги ускуналарни эксплуатация қилиш учун махсус тайёрланган м у тахассислар – технологлар, механиклар, лаборантлар ва ишчилар талаб қилинади. Консерва саноати корхоналари технологик ускуналарига, ҳамма турдаги озиқ-овқат ускуналарига тегишли умумий талаблар билан бирга махсус, яъни қайта ишланадиган хом ашёнинг хусусиятларига қараб ҳамда хавфсизликни таъминловчи талаблар қўйилади. Консерва хом ашёсини қайта ишловчи технологик ускуналарнинг ўзига хослиги – бу унинг конструкциясига қўйиладиган юқори даражадаги санитария талабларидир. Технологик ускуналарнинг иш органлари конструкцияси шундай бажарилган бўлиши керакки, эксплуатация шароити бузилган ноқулай шароитда ҳам мойловчи ёғлар, занг ёки металл чанглари ва бошқа ёт материаллар ва предметлар иш зонасига тушиб қолиш эҳтимоли бўлмасин. Технологик ускуналар конструкцион материаллари озиқ-овқат маҳсулотлари билан контактда бўлганда, маҳсулотни ифлослантирмайдиган ва 3

сифатини туширмайдиган бўлиши лозим. Иш зонасида қўрғошиндан, рухдан, мисдан, уларнинг қотишмаларидан ясалган деталлардан фойдаланиш ҳамда кадмий, никель, хром, эмал, пенопластлар, формальдегид асосида тайёрланган пластмассалар, таркибида ойна толаси (стекловолокно) бўлган материаллар, асбест керамикадан, шишадан ясалган қисмлар қопланишлар ёрдамида қўлланилиши ман этилади. Фойдаланиладиган материаллар ускуналарни сурункали ювиш, тозалаш ва дезинфекциялаш жараёнларидаги кимёвий, иссиқлик ва механик таъсирларга бардош бера оладиган бўлиши лозим. Конструкцион материалларнинг иш зонасидаги ранги озиқ–овқат маҳсулоти сифатини аниқлашга ва тозалигини назорат қилиб туришга ҳалақит бермаслиги керак. Металлоконструкциялар (рамалар, станина, боғловчи ва бошқалар) ясаш учун қирқим бўйича ёпиқ шаклдаги профиллардан фойдаланиш лозим. Ускуналар конструкцияси маҳсулотни ташқи муҳитдан ифлосланишдан ҳимоя қила олиши керак, маҳсулотни ёки ёрдамчи материалларни атрофга сочилиш эҳтимолини олдини олиш, ускунанинг тўла бўшатилиши ва сифатли тозаланиши, маҳсулот қолдиқлари қолиб чириши жараёнини олдини олиш имконларини бериши керак. Ҳамма томони санитар ишлови бериш ва уни назорат қилиш учун қулай бўлиши шарт. Маҳсулотга ишлов бериш зонаси конструкциясида, агар технологик талабларга асосан бу кўзда тутилмаган бўлса, ювилмайдиган жойлар, тор чўнтаксимон чуқурлар, ёриқлар, тўсиқлар, зиначалар (ступенка), кескин торайган кесимли жойлар бўлмаслиги керак. Жумладан ванналар, металл идишлар ва қисмлар осон ювиб тозаланадиган силлиқ, тозалашни қийинлаштирадиган, ҳалақит берадиган дўнглик, тор оралиқлар, деталларсиз юзага эга бўлишлари лозим. Ёпиқ тизимда санитар ишлови беришга мўлжалланган маҳсулот зонаси конструкцияси, вақти – вақтида ечилиб қўл билан ювиб тозалаш ва назорат қилиш имконини бера оладиган бўлиши керак. Ечиладиган ва йиғиладиган 4

қисмлар ва деталлар осон бўлинадиган бириктирувчилар билан жиҳозланган бўлиши лозим. Ускунанинг маҳсулот зонасида қисқич, болтлар, нуқтали пайвандлаш, бир- бирига кийдирилиб, маҳкамланган боғланишлар қўлланиши ман этилади. Юзалар уланган жойи ва бурчак қирралари 6 мм дан кўпроқ радиус бўйича, механик ювиш қўлланилганда 50 мм дан кам бўлмаган радиусда бажарилган бўлиши лозим. Ускунадан чиққан оқава сувлар тўкиладиган қувурлар канализация тизимига сифонлар ёрдамида ёпиқ ҳолда уланган бўлиши керак. Валларнинг зичлаб маҳкамланган мосламалари хом ашё, ювиш воситаларининг узатиш механизмларига, мойловчи материалларнинг эса, маҳсулот зонасига тушиши холлари олдини олиш шарт. Ускунанинг жойлашиши, унинг қувурлар билан уланиши, канализацияга боғланиши санитар ишлов бериш ва назорат қилишга тўсқинлик бермаслиги лозим. Арматуралар жойлашуви ва қувурлар уланган ерлари маҳсулотга бошқа нарсалар (гидравлик ёғ, совутиш суюқликлари ва ҳоказо) оқиб тушиб ифлослантириши ва ускунага санитар ишлов беришга халақит қилиши ҳолларига йўл қўймаслик керак. Ускуна ташқариси изоляцияси атроф муҳитни ва маҳсулотни ифлослантирмайдиган, ҳароратни ўтказмайдиган материаллардан бажарил-ган бўлиши керак. Жумладан, ҳар қандай юзани ойна толаси (стекловолокно) ёки шлаковата таркибли материаллар қўллаб изоляция қилиш мумкин эмас. “Ишлаб чиқариш ускуналари. Хавфсизлик умумий талаблари” ишлаб чиқариш ускуналарига хавфсизлик талабларини ГОСТ 12.2.003 белгилайди, жумладан конструкцияларга, уларни бошқарув органларига, ҳимоя воситаларига ҳамда монтаж ва таъмирлаш ишлари, ишлаб чиқариш ускуналарини ташиш ва сақлаш хусусиятлари билан белгиланадиган хавфсизлик талабларини. Ускуналар монтаж, эксплуатация, таъмирлаш, ташиш ва сақлашда хавфсиз бўлишлари, ташқи муҳитни белгиланган меъёрдан ортиқ заҳарли моддалар чиқариб, ифлослантирмаслиги керак. Ускуналар хавфсизлиги фаолият принципини, конструктив схемаларни, хавфсиз конструкцион элементларни танлаш ва ҳоказо, механизациялар, автоматлаштириш, 5

дистанцион бошқариш ва ҳимоя воситаларини қўллаш ёрдамида; эргономика талабларини бажариш билан; техник хужжатлар таркибига монтаж, эксплуатация, таъмирлаш, ташиш ва сақлаш жараёнларидаги хавфсизлик талабларини киритиш билан таъминланади. Ускуналар ёнғин ва портлашдан хавфсиз, юқори намликка, ҳарорат ва босим ўзгаришига, агрессив моддалар таъсирига, шамол кучига, музлашга чидамли бўлиши керак. Ускунанинг харакатланувчи қисмлари – сидирувчи, валларнинг учлари ва уларнинг элементлари (винтлар, шпонкалар), валиклар, роликлар, очиқ узаткичлар, конвейер тасмаси қайрилган еридаги барабан ёнлари, пайвандланган жойлар, маҳсулот солиш бункерлари (воронка) – тўсиқлар ёрдамида ўралган бўлиши лозим. Тишли узатмаларнинг бутунлай маҳкамлаб ташланмаган тўсиқлари (болтлар, винтлар ва ҳоказо) машина тўла тўхтагандан сўнг очиш имконини берадиган ёки тўла ёпилганда машина ишга туша оладиган мослама билан жиҳозланган бўлиши керак. Ишчи хизматчилар иш зонаси механизмлар, хом ашё ва тайёр маҳсулотлар характерланиш зонасидан ташқарида бўлиши керак. Ускуналар конструкциясида конвекцион ва нурли иссиқлик а жралиб чиқишини чегаралаш чораларини кўриш имконини бериши лозим. Белгиланган жойни совутадиган машиналарда, совутиш агенти йўқ бўлганда машинани ишга тушишини блокировкаловчи мослама ўрнатилган бўлиши лозим. Намлик, газлар чанг ва ёт ҳ идларни ажратиб чиқарувчи ускуналар максимал равишда герметик ёпилган бўлиши керак. Герметик етарлича бўлмаса, вентиляцион тизим ёрдамида ҳавони ҳ айдашни таъминлаш лозим. Ускуна ташқи қисмидаги бўртиқ қисмлари 5 мм дан катта радиусда юмалоқланган бўлиши керак. Ишлаб чиқариш ускунасини ишга тушириш тугмачаси ( кнопкаси ) коробка корпусидан 3 – 5 мм чуқурликда ўрнатилган бўлиши керак. Доимий иш жойидаги бошқарув органлари (кнопкалар, қўлушлагичлар, маховиклар ва хоказо ) қуйидагича чегараланган иш зонасида жойлашган 6

бўлиши керак: узунасига 0,7 м гача, 0,4 м гача чуқурликда, 0,6 м гача баландликда. Кўрсатилган бошқариш органлари пол юзасидан 0,9–1,5 м тик туриб бошқарилганда ва 06–1,2 ўтириб бошқарилганда баландликда бўлиши керак. Барча қўлушлагичлар (рукоятка) , кнопкалар, маховиклар ва бошқа бошқариш органлари уларнинг функционал вазифаларини билдирадиган белгилар ёки ёзувларга эга бўлишлари ҳамда мос рангларга бўялган бўлишлари лозим: Қизил – тўхташ; Ахроматик (қора, кулранг ёки оқ), баъзида яшил – ишга тушириш; Сариқ – ав а рия ҳ олатида ишга тушириш; Ахроматик ёки кўк – махсус уланиш. Юқорида жойлашган машина ва ускуналарга хизмат кўрсатиш майдон ча лари тўсиқлар ва зиналар (қўлушлагичлари билан) билан жи ҳ озланган бўлиши керак ҳамда 0,7 м дан кам бўлмаган ўтиш йўл а кчаларига эга бўлиши лозим. Майдончалар юзаси сирпанчиқ бўлмаслиги ва чекка қисмлари 0,15 м баландликда бўлиши керак. Тўсиқлар ва перилалар баландлиги 1 м дан кам бўлмаслиги, майдончаси (зина) юзасидан 0,5–0,6 м баландликда эса узунас и га қўшимча тўсиқ ва ҳар 1,2 м дан узоқ бўлмаган оралиқда вертикал устунлар ўрнатилмоғи лозим. Зиналар 3–5 м баландликда ўтиш майдончалари билан жи ҳ озланган бўлиши керак; зина кенглиги – 0,6 м дан кам бўлмаслиги; қадам лар оралиғи – 0,2 м, қадам кенглиги – 0,12 м дан кам бўлмаслиги керак. 1,5 м дан баланд зиналар 45 0 дан кам бўлмаган қияликка, кам баландликдагилар–горизонтга нисбатан 60 0 гача қияли к ка эга бўлиши керак. Ускуналарнинг оёқ ёрдамида бошқариш (пед а ллари) мосламалари тўсиқлар билан жи ҳ озланган ёки ускунанинг бехосдан тўхтаб қолиши олдини оладиган (бехос педал босилиши, бирор нарса тушиб кетиши), сақлагичлар (предохранитель) билан жи ҳ озланган бўлиши керак. Педал тўсиғи мустахкам бўлиши, қирралари текисланган ва оёқ харакатига хал а л қилмайдиган бўлиши лозим. Педал юзаси тўғри ғадур– будур юзали ва 7

боши юмалоқланган ва оёқни тираш учун тўсиқли бўлиши керак. Педал кенглиги 80 мм дан кам бўлмаслиги тираш тўсиғигача узунлик эса – 110 – 130 мм керак. Педал майдон (пол) юзасидан 120 мм гача баландликда (ишга тушмасдан), босилиши 60 мм (ишга тушгач) ни ташкил қилиши; ўтириб бошқарганда педалга тушган кучланиш – 24,5 Н, тик турганда – 34,5 Н ни ташкил қилиши лозим. Полдан 2 м баландликда ёки чуқурликда жойлашган задвижкалар, вентиллар ва жўмрак лар иш жойидан туриб очиш ва ёпиш имконини берадиган мосламаларга эга бўлиши керак. Иш жойларига ўрнатилган стационар назорат ўлчаш аппаратуралари полдан 2 м гача баландликда бўлиши керак. Ускуналарининг ток ўтказувчи қисмлари ишончли қилиб электроизоля - цияланган, тўсилган ёки одамлар тега олмайдиган жойларга бўлиши керак. Технологик ускуналарга ўрнатилган электр аппаратлари ҳа м да уларнинг ерга уланган симлари электр ускуналари қоидалари талабларига жавоб бериши лозим. Ускуналар юзасининг иш жойларидаги тўсиқ ва қувурларнинг қизиш даражаси 45 0 С дан ошмаслиги лозим. Ванна, баклар ва бошқа ишчи идишлар канализация тизими билан ёпиқ усулда боғланган тўкиш, тошиб қуйилиш мосламалари ва ёпиб қўйиш мосламалари билан жи ҳ озланган бўлиши керак. Босим остида ишлайдиган ускуналар (автоклавлар, стерилизаторлар ва б ошқалар ) босим остида ишлайдиган идишларни эксплуатиция қилиш хавфсизлиги ва тузилиш қонунларига асосан лойи ҳ аланади ва эксплуатация қилинади. Бу қоидалар 0,07 М П а дан ортиқ босимда ишлайдиган металл идишларга тегишли. Идишлар конструкцияси ишончли, эксплуатация қилишда хавфсиз, кўздан кечириш, санитар ишловчи ва таъмирлаш имконини берадиган бўлиши лозим. Ич қисмини кўздан кечиришга халақит қиладиган ҳамма нарса олинадиган 8

бўлиши керак. Ички диаметри 800 мм катта бўлган идишлар сони етарлича бўлган таъмирлаш ва кўздан кечириш тешикларига (туйнук) эга бўлишлари керакки, улар хизмат кўрсатиш учун қулай ерларда жойлашган бўлсин. Туйнуклар юмалоқ ва овал шаклда бўлади. А йлана шаклдаги туйнуклар диаметри 400 мм дан кам бўлмаслиги, овал шаклдагилар кичик ўқи камида 325 мм, каттаси – 400 мм бўлиши керак. Қувурсимон иссиқлик алмаштиргичлар кўринишидаги идишлар люк ва туйнукларсиз ясалган бўлиши мумкин. Тўнтариладиган идишлар ўз–ўзидан тўнтарилиш ининг олдини оладиган мосламаларга эга бўлиши керак. Идишлар таги одатда элиптик шаклда бўлади, лекин шар ёки шар сегменти кўринишида ҳам ясалган бўлиши мумкин. Идишларнинг пайвандланган жой лари фақат бир – бирига нисбатан бир текисликда бажарилган бўлиши керак. Ҳар хил қалинликдаги элементлар пайвандланганда бир элементдан иккинчи элементга қирраларсиз, бир маромда ўтиши керак. Ўтиш юзаси қиялиги 15 0 ошмаслиги лозим. Пайвандланадиган элементлар қалинлиги нисбати 30% дан ва юпқа элемент қалинлиги 5 мм дан ортиқ бўлмаса, қалин элементларни юпқаламасдан пайвандлашга рухсат этилади. Пастки қисми кўздан кечириш учун ноқулай бўлган горизонтал идишларда бўйича пайвандланган йўл 140 0 га тенг пастки қисмидаги марказий бурчакка тўғри келмаслиги лозим. Туйнук ва люклар тешиклари пайвандлаш чокларига тўғри келмайдиган жойларда қурилиши жойлашган бўлиши керак. Идишларни тайёрлаш ва таъмирлаш учун босим остида ишлайдиган идишл ар таркиби , хавфсизлик қонун ва қоидаларида келтирилган материаллардан фойдаланиш лозим. 9

Похожие

Технологик қурилмаларни асосий кўрсат-кичлари ва уларга қўйиладиган талаблар

Технологик курилмаларни асосий курсаткичлари ва уларга куйиладиган талаблар

Технологик қурилмалар структураси ва синфланиши

Технологик жиҳозлар

Мева ва сабзавотлардан консерва тайёрлаш технологияси