Сариёғ. Кимёвий таркиби, ишлаб чиқариш технологияси, ассортиментининг тавсифи - Пищевая технология - Рефераты

Сариёғ. Кимёвий таркиби, ишлаб чиқариш технологияси, ассортиментининг тавсифи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

77.5 KB

Сариёғ. Кимёвий таркиби, ишлаб чиқариш технологияси, ассортиментининг тавсифи Режа 1. Сариё ғ ларни ишлаб чи қ ариш технологияси 2. Қ аймо қ дан қ увлаш йўли билан сариё ғ олишнинг назарий асослари 3. Сариё ғ ларнинг асосий турларининг тавсифи

Сариё ғ қ аймо қ ни қ айта ишлаш натижасида олинадиган ма ҳ сулот ҳ исобланиб, ю қ ори даражада энергия бериш қ обилиятига эгадир. У ё қ имли, ўзига хос таъм ва ҳ идли бир жинсли, пластик, зич консистенцияга эга бўлган ма ҳ сулот ҳ исобланади. Сариё ғ нинг ранги оч сари қ дан сари қ ранггача бўлади. Сариё ғ нинг озу қ авий ва биолгик қ иймати унинг кимёвий таркибига бо ғ ли қ дир. Ҳ ар хил сариё ғ лар таркибида ё ғ ми қ дори 52 % дан 82,5 % гачани, сув эса 16 % дан 35 % гачани ташкил этади. Қ ўшимчалар қ ўшилмаган оддий сариё ғ лар таркибида ё ғ 82,5 % дан кам бўлмаслиги, сув 16 % дан, туз эса 1,5 % дан кўп бўлмаслиги керак. Сут таркибида учрайдиган ё ғ табиий ё ғ лар орасида мураккаб кимёвий таркибга ва ю қ ори озу қ авий, биологик қ ийматга эга эканлиги билан ажралиб туради. Сариё ғ нинг биологик қ ийматини унинг таркибига кирувчи фосфотидлар ва витаминлар ҳ ам оширади. Сариё ғ таркибида асосан ё ғ да эрувчи витаминлардан β -каротин (0,2- 0,3 мг%),А (0,4-1,1 мг %) ва Е (0,3-0,5 мг %) витаминлари бўлади. Ё ғ да эрувчи витаминларга айни қ са ёзда со ғ иб олинган сутлар жуда бой ҳ исобланади. Шунингдек, сутда кам ми қ дорда бўлсада сувда эрувчи витаминлардан В 2 (0,01мг%), РР(0,1-0,2 мг%)ва В 1 , С витаминлари учрайди. Сут плазмаси таркибида минерал моддалардан қ уйидагилар мавжуд (мг%): натрий(881-482), калий (23-53), кальций (23-59), магний (1,4-5,0), темир (0,16-0,22), мис (0,08- 0,15), марганец (0,01) ва бош қ алар. Сариё ғ ларни ишлаб чи қ ариш технологияси Сариё ғ ишлаб чи қ ариш учун асосий хом ашё қ аймо қ

ҳ исобланади. Қ аймо қ дан сариё ғ олиш учун асосий усуллардан бири кувлаш усули ҳ исобланади. Қ аймо қ ни кувлаш асосан сариё ғ чи қ ариш машиналарида олиб борилади. Бу усул қ уйидаги технологик жараёнларни ўз ичига олади. Қ аймо қ ни саралаш ва тайёрлаш. Қ аймо қ органолептик кўрсаткичлари ва нордонлиги бўйича 1-чи ва 2-чи навларга ажратилади. Ю қ ори сифатли сариё ђ ишлаб чи қ ариш учун асосан 1-навли қ аймо қ ишлатилади. Сараланган 1-навли қ аймо қ фильтрланади, ё ђ лилиги бўйича нормаллаштирилади ва пастеризация қ илишга жўнатилади. Қ аймо қ ни пастеризациялаш . Қ аймо қ вегетатив микроорганизмларни ўлдириш ва уларни са қ лаганда бузилишини тезлаштирадиган липаза, пероксидаза, протеаза, галактаза ферментларини парчалаш ма қ садида 85- 95 0 С да исси қ лик ишлови берилиб пастеризация қ илинади. Пастеризацияни қ айси ҳ ароратда олиб бориш олинаётган сариё ғ нинг турига, қ аймо қ нинг ё ғ лилиги ва сифатига бо ғ ли қ бўлади. Масалан, ширин сариё ғ лар олишда қ аймо қ 85-87 0 С да пастеризация қ илинса, нордон сариё ғ лар олишда эса 90-92 0 С ҳ ароратда пастеризация қ илинади. Ю қ ори ё ғ лиликка эга бўлган қ аймо қ ларнинг исси қ лик ўтказувчанлиги паст бўлганлиги учун улар ю қ ориро қ ҳ ароратда узо қ муддат давомида пастеризацияланади. Қ аймо қ ни совутиш ва етилтириш. Пастеризация қ илинган қ аймо қ тезда 12-18 0 С гача совутилади. Совутишдан ма қ сад қ аймо қ да ўлмасдан қ олган микроорганизмлар фаолиятини тўхтатиш ва қ аймо қ даги пастеризация қ илинган ма ҳ сулотга хос таъмни са қ лаб қ олишдан иборатдир. Керакли даражадаги қ атти қ ликка эга бўлган сариё ғ

олиш ва зардобга чи қ иб кетадиган ё ғ ми қ дорини камайтириш ма қ садида пастеризация қ илинган қ аймо қ 2-4 0 С ли ҳ ароратда етилиши учун бир неча соат ушлаб турилади. Нордон сариё ғ лар ишлаб чи қ аришда эса совутилган қ аймо ққ а соф сут кислотаси бактерияларидан ташкил топган томиз ғ и қ ўшилади. Натижада қ аймо қ да сут кислотаси ва сариё ғ га хушбўйлик берувчи ароматик моддалар (диацетил, этилацетат, ацетатальдегид) ҳ осил бўлади. Бундай қ аймо қ дан олинган сариё ғ лар хушбўй ҳ идли ва сал нордонро қ таъмга эга бўлади. Қ аймо қ ни кувлаш . Қ аймо қ ни кувлаш учун ё ғ очдан ва металдан ясалган махсус сариё ғ чи қ ариш машиналаридан фойдаланилади. Тайёрланган қ аймо қ қ аймо қ кувлаш машиналарига уларнинг 35-45% ҳ ажмигача солинади ва машина марказдан қ очма куч таъсирида ҳ аракатлантирилади. Бунда қ аймо қ аралаштирилади, идиш деворларига урилади, ҳ аво кириши натижасида кўпиради ва ҳ оказо. Кувлаш тахминан 40-60 да қ и қ а давом этади. Кувлаш натижасида ё ғ заррачалари бир-бири билан қ ўшилиб, ё ғ шаклида ажралиб чи қ а бошлайди. Сўнгра кувлаш машиналаридаги ажралиб чи ққ ан зардоб чи қ арилиб юборилади, зарурат бўлган ҳ олларда ҳ осил бўлган ё ғ массаси тоза сув билан ювилади. Сариё ғ га механик ишлов бериш. Кувлаш натижасида ҳ осил қ илган сариё ғ таркибидаги сув ҳ али яхши аралашмаган, консистенцияси ҳ ам бир хил эмас, баъзан тезда у қ аланадиган консистенцияга эга бўлади. Шу сабабли сариё ғ га махсус механизмлар билан жи ҳ озланган мосламалар ёрдамида механик ишлов берилади. Бундай ишлов бериш

натижасида сариё ғ даги катта сув томчилари майда томчилар ҳ олида сариё ғ массасига сингиб кетади. Сариё ғ ни тузлаш. Сариё ђ га шўрро қ таъм бериш ва унинг са қ лаш муддатини ошириш учун тузланади. Сариё ғ да туз ми қ дори 1% дан ошмаслиги керак. Сариё ђ да тузнинг кўп бўлиши унинг таъмини ўзгартириб, сут кислоталарининг парчаланишини тезлаштиради ва сариё ғ да бали қ ҳ идининг пайдо бўлишига олиб келади. Кўпчилик ҳ олларда савдога сариё ғ тузланмаган ҳ олда чи қ арилади. Тузнинг сариё ғ нинг са қ ланиш муддатига таъсири са қ лаш ҳ ароратига бо ғ ли қ бўлади. 0 0 С дан ю қ ори ҳ ароратда са қ аганда тузланмаган сариё ғ да микрорганизмлар тез ривожланиб унинг бузилишини келтириб чи қ аради. Бундай шароитда тузланган сариё ғ лар эса тузланмаган сариё ғ га нисбатан узо қ ро қ са қ ланади. 0 0 С дан паст ҳ ароратда эса тузланмаган сариё ғ нинг музлаган пазмасида микроорганизмалар фаолияти тўхтаса, тузланган сариё ғ нинг музламаган плазмасида микроорганизмлар ривожланиши давом этади. Сариё ғ ни тузлаш учун вакуум усулида ишлаб чи қ арилган ю қ ори сифатли туз ишлатилади. Бу ерда қ уру қ тузлаш ва ҳ ўл тузлаш усулларидан фойдаланилади. Амалиётда баъзан сариё ғ ларни олишнинг кувлаш усулидан таш қ ари бош қ а усулларидан ҳ ам фойдаланилади. Шу тари қ а ишлов берилган ва тузланган сариё ғ лар ўраб жойлашга жўнатилади. Қ аймо қ дан қ увлаш йўли билан сариё ғ олишнинг назарий асослари

Қ аймо қ ни кувлаб ундан сариё ғ ажратиб олиш мураккаб коллоид-кимёвий ва физик-механик жараён ҳ исобланади. Ё ғ ҳ осил бўлишнинг бутун жараёнини уч бос қ ичга бўлиш мумкин. Биринчи бос қ ичида ё ғ заррачалари сиртидаги қ оби ғ идан халос бўлади. Қ оби ғ и са қ ланиб қ олган ё ғ заррачалари айронга ўтади ва маълум бир қ исми эса ё ғ плазмасида қ олади. Ё ғ ҳ осил бўлишининг иккинчи бос қ ичида эса ё ғ заррачалари сую қ ё ғ ҳ исобига бир-бирига ёпишиб ё ғ тўпламларини ҳ осил қ илади. Учинчи бос қ ичида эса ё ғ тўпламларига механик ишлов бериш натижасида ё ғ монолит массасини ҳ осил қ илади. Бугунги кунда ё ғ ҳ осил бўлишининг бир қ анча назариялари мавжуд. Булардан энг му ҳ ими М.Казанскийнинг каллоид-кимё назарияси ва А. Белоусовнинг флотацион назарияси ҳ исобланади. М. Казанский назарияси бўйича қ аймо қ нинг физиковий етилиши жараёнида маълум бир қ исм ё ғ нинг ё ғ заррачалари ҳ олида қ отиши ё ғ заррачалари адсорбцион қ оби ғ и манфий электр зарядларининг камайишини келтириб чи қ аради. Натижада ё ғ заррачалари қ оби ғ ининг маълум қ исмини йў қ отиб, улар орасидаги бо ғ ли қ лик ҳ ам сусаяди. Ё ғ нинг кристалланиши жараёнида ё ғ заррачалари деформацияга учрайди, натижада ё ғ заррачалари қ оби ғ ида ёри қ чалар ҳ осил бўлади. Ана шу ёри қ чалардан ё ғ сизиб чи қ иб ва уларнинг бир- бирига қ ўшилиши натижасида ё ғ тўпламлари ҳ осил бўлади. А. Белоусовнинг флотацион назарияси бўйича эса ё ғ монолитининг ҳ осил бўлишининг асосий сабаби қ аймо қ ни кувлаганда ё ғ тайёрлаш жи ҳ ози-да (маслоизготовитель) ҳ аво таъсирида ҳ осил бўладиган кўпиклар ҳ исобла-нади. Кўпик

пуфакчаларининг деворлари қ аймо қ о қ силининг ю қ ори актив моддасидан ташкил топган бўлади. Қ аймо қ ни аралаштирганда бу пуфакчалар ўзига ё ғ заррачаларини тортиб олади ва уларнинг қ оби ғ ини емиради. Қ оби ғ идан халос этилган ё ғ заррачалари сую қ ё ғ ёрдамида бир-бирига бирикиб ё ғ нинг биринчи конгломератларини ҳ осил қ илади. Конгломератлар о ғ ирлиги ва аралаштириш таъсирида кўпикларнинг пуфакчалари ёрилади. Биринчи конгломерат плазмага тушиб, бош қ а конгломератлар билан бирикиб, натижада ё ғ монолит массасини ҳ осил қ илади. Бугунги кунда бу назариялар ҳ ам баъзи бир камчиликлардан холи эмас деб топилмо қ да. Сариё ғ ларнинг асосий турларининг тавсифи Сут саноатида хилма-хил ассортиментдаги сариё ғ лар ишлаб чи қ арилади. Бу сариё ғ лар бир-биридан ишлаб чи қ ариш технологияси, кимиёвий таркиби ва товарлик хусусиятлари билан бир-биридан фар қ қ илади. Қ уйида сариё ғ ларнинг турларининг таснифи келтирилади. Қ аймо ққ а қ андай ишлов берилишига қ араб сариё ғ лар ширин ва нордон сариё ғ ларга бўлинади. Ширин сариё ғ лар пастеризация қ илинган янги қ аймо қ лардан уларни сут кислотаси бактериялари томиз ђ илари қ ўшмасдан ишлаб чи қ арилади. Ширин сариё ғ лар тузланган ва тузланмаган турларда чи қ арилади. Нордон сариё ђ лар эса пастеризация қ илинган қ аймо қ ларга сут кислотаси бактериялари томиз ғ илари қ ўшиб

ивитилган қ аймо қ дан тайёрланади. Шу сабабли нордон қ аймо қ лар ўзига хос ани қ сезилувчан хушбўй ҳ идга ва ё қ имли таъмга эга бўлади. Улар ҳ ам тузланган ва тузланмаган ҳ олларда ишлаб чи қ арилади. Вологодский сариё ђ и - бу ю қ ори ҳ ароратда (98 0 С) пастеризацияланган қ аймо қ дан олинади. Бу сариё ғ бош қ а турдаги сариё ғ лардан қ овурилган ён ғ о қ таъми борлиги билан ажралиб туради. Вологодский сариё ғ ини ишлаб чи қ ариш учун фа қ ат ю қ ори сифатли 1-нав талабига жавоб берадиган қ аймо қ ва сутлар ишлатилади. Бу сариё ғ таркибида ё ғ ми қ дори камида 82,5% ни, сув ми қ дори эса кўпи билан 16% ни ташкил этиши керак. Таркибида сут плазмаси ю қ ори бўлган сариё ғ ларга Любительский, Башкирский, Крестьянский, Бутербродний сариё ғ лари киради. Бу сариё ғ ларни тайёрлаш технологияси ширин ва нордон сариё ғ ларни тайёрлаш технологиясидан деярлик фар қ қ илмайди. Бу сариё ғ лар ё ғ лилиги ва таркибидаги сув ми қ дори бўйича бир-биридан маълум даражада фар қ қ илади. Масалан, Любительский сариё ғ и таркибида ё ғ ми қ дори камида 78% ни, сув ми қ дори кўпи билан 20% ни ташкил этса, Крестьянский сариё ғ ида эса ё ғ ми қ дори камида 72,5% ни, сув ми қ дори кўпи билан 25% ни ташкил этади. Таркибида қ исман сут ё ғ и ўсимлик мойи билан алмаштирилган сариё ђ ларга Диетический, Славянский, Детский ва Особий ё ғ лари киради. Бу турдаги сариё ғ ларни ишлаб чи қ аришдан ма қ сад сариё ғ лар таркибидаги инсон организми учун жуда зарур бўлган тўйинмаган ё ғ кислоталари тузумини мувозанатлаштириш, сариё ғ ларни А

витамини ва каротинлар билан янада бойитиш ҳ исобига уларнинг пар ҳ езлик ва шифобахшлик хусусиятларини янада оширишдан иборатдир. Уларни ишлаб чи қ аришда асосан ю қ ори даражада ҳ азм бўлиш хусусиятига эга бўлган тозаланган ва дезодорация қ илинган ўсимлик мойлари ишлатилади. Лаззатли қ ўшимчалар қ ўшилган сариё ғ ларга шоколадли, мева-резавор мевали, асалли сариё ғ ларни киритиш мумкин. Бу сариё ғ ларнинг озу қ авий ви биологик қ иймати ю қ ори бўлиб, ўзига хос таъм ва ҳ идга эгадир. Бу сариё ђ лар бош қ а сариё ғ лардан таркибида нисбатан кам ми қ дорда ё ғ бўлиши билан характерланади. Шоколадли сариё ғ чучук сариё ғ дан унга какао-тал қ они, қ анд, ванилин қ ўшиб ишланади. Бу сариё ғ таркибида ё ғ ми қ дори - 62% ни, намлик - 16% ни, қ анд - 18% ни, какао тал қ они - 2% ни ташкил этади. Мева-резавор мевали сариё ғ лар тайёрлашда эса қ ўшимча хом ашё сифатида ҳ ўл мевалар ва мева шарбатлари ишлатилади. Бу сариё ғ витаминларга бой ҳ исобланиб, ё ғ лилиги камида 52% ни ташкил этади. Асалли сариё ғ лар ишлаб чи қ аришда 7% гача асал ва 18% гача қ анд қ ўшилади. Стерилизация қ илинган сариё ғ ю қ ори сифатли ва ўта ё ғ лиликдаги қ аймо қ дан тайёрланади. Ўта ё ғ ли қ аймо қ лар алюминий қ отишмасидан тайёрланиб ичи махсус сирланган банкаларга жойланиб, герметик бекитилади. Банканинг герметик бекитилганлиги текшириб кўрилгандан кейин 120 0 С ҳ ароратда 30-45 да қ и қ а давомида стерилизация қ илинади. Сўнгра банка 8-10 0 С гача совутилади. Бу сариё ғ ларга исси қ лик ишлови берилган, мойга хос таъмга ва ҳ идга эга бўлади. Банкаларда стерилизация қ илинган бундай

сариё ғ лар узо қ са қ ланиш хусусиятига эга бўлиб, кафолатланган са қ лаш муддати 6 ойдан то 12 ойгача қ илиб белгиланади. Эритилган сариё ғ сут ё ђ ининг концентрати ҳ исобланади. Бу хилдаги сариё ғ лар асосан таъми ва консистенциясида маълум ну қ сонлари бор сариё ғ ларни 70-90 0 С ҳ ароратда эритиш натижасида олинади. Бу ё ғ лар ўзига хос таъм ва ҳ идга эга бўлиб, ранги ҳ амма жойида бир хил, о қ дан сари қ ранггача бўлади. Эритилганда тини қ , чўкиiдисиз бўлиши керак. Бу сариё ғ лар таркибида ё ғ ми қ дори камида 99% ни, сув ми қ дори эса кўпи билан 1% ни ташкил этиши керак.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. « Ўзбекистон и қтисодиёти » ахборот ва та ҳлилий шарҳ 2005 йил . Тошкент , Ўзбекистон , 2006. 2. Нормахматов Р. Озиқ-овқат маҳсулотлари товаршунослиги. Тошкент, «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош муҳаррияти, 2002. 3. Нормахматов Р., Вакил М.М. Ценность плодов хурмы. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №1, с. 22-23. 4. Нормахматов Р. Абрикосы и персики – источник каротина. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №5-6, с. 47. 5. Нормахматов Р. Макро и микроэлементы в плодах граната и хурмы Узбекистана. Ж. Хранение и переработка сельхоз сыря, 2001, №6, с. 37- 38. Российская Академия сельскохозяйственных наук. 6. Нормахматов Р., Отамурадов К.О., Ахмеджанова Ф.А., Маљсудов Т.М. Товаршунослик. Тошкент, Меќнат, 2004 й. 7. Справочные таблицы содержания основных пищевых веществ и энергетической ценности пищевых продуктов. М.: Во Агропромиздат, 1987. 8. Остана қулов Т.Э. Сабзавоб экинлари биологияси ва ўстириш технологияси. Тошкент, 1997. 9. Чепурной И.П. Заготовка и переработка меда. М.: Во Агропромиздат, 1987. 10. Чудаков В.Г. Технология продуктов пчеловодства. М.: Колос, 1979. 11. Теплов В.И., Панесенко В.А. Товароведение и экспертиза животноводческого сырья. Издательство Дашков и К, 2006. 12. www.bearingpoint.uz 13. www.pca.uz 14. www.logistika.ru

Похожие

Пишлоқлар. Кимёвий таркиби, ишлаб чиқариш технологияси, ассортиментининг тавсифи

Ун. Кимёвий таркиби, ассортиментининг тавсифи

Ёрма. Кимёвий таркиби, ассортиментининг тавсифи

Макарон маҳсулотлари. Гуруҳланиши, кимёвий таркиби, макаронларни ишлаб чиқариш технологияси

Нон ишлаб чиқариш технологияси