logo

Хозирги дунёнинг мафкуравий манзараси. Узбекистонда мафкуравий муаммолар. Хозирги замонда инсон калби ва онги учун кураш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51 KB
Мустакилликни кулга киритиш обьектив табий-тарихий жараён эканлиги Режа: 1. Ватан мустакиллигини кулга киритиш. 2. Огир синов йиллари И.А.Каримов мустакил Узбекистонни тараккиёт йулининг ижодкори. 3. Огохлик мустакиллик мустахкамланишини мухим омили эканлиги. 1. Ватан мустакиллигини кулга киритиш. Мустакиллик – оддий суз эмас. У карийб 130 йиллик мустамлакачилик, маънавий ва жисмоний тобелик, ахлокий-рухий озурдаликдан сунг у берган бекиёс неъматларни тиклаш имкониятлари. Бу борада амалга оширилган тарихий жараёнларни, вокеа ва ходисаларни мумкин кадар тезрок ва купрок урганмогимиз керак. Узини англаган – дунёни англайди. Узини англаган – оламни англайди. Узлигини англаш уни инсон булиб тугилиб инсон каби яшашга, хаётдаги тарихий урнини белгилаб олишга, жамият тараккиёти ва келажак олдидаги бурчини тушунишга даъват этади. Ана шундай буюк кадриятни, илохий туйгуни факат истиклол, мустакиллик бериши мумкин холос. ХХ аср интихосида дунёнинг карийб учдан бир кисмида мисли курилмаган ходислар содир булади. Социализм деб аталган тоталитар тузум, коммунистик мафкура деб аталмиш зуравонлик ва тазйикка асосланган мафкура таназзулга учради. Жахонга, Ер юзасига хокими мутлокликни даъво этган СССР жамият сифатида хам, давлат сифатида хам парчаланиб кетди. Унинг таркибига кирган иттифокдош республикалар мустакил давлат макомини олдилар. Мустакилликка эришиш гояси халкимизга азалдан мерос. Бу халкимизга ахжожлар оркали минг йилликлар оркали минг йилликлар каъридан бизгача етиб келмокда. Президент И.Каримов «узбек миллати азалдан уз фикри- зикри, уз истиклоли учун курашиб яшаган. Бунга мозий гувох. Миллатимиз тарихи хакидаги хакикат юртимизнинг фидоий, уз йулидан, маслагидан, сузидан кайтмайдиган фарзандларига очилиши лозим. Билишимиз шарт булган сахифаларни кунт билан вараклаш хаммамиз учун хам карз, хам фарз», - деганда ана шу холатни назарда тутади. Халкимизнинг узок тарихи у уз утмишида озодлик, истиклол учун тинимсиз кураш олиб борганлигидан гувохлик беради. Туркистон тарихий ривожланишининг хамма боскичларида турли шаклда булинишларга, халки эса узгалар томонидан тахкирланишга, камситишларга дучор булган. Халкимизнинг ахамонийлар, грек-македонияликлар зулмига, араблар истилосига, мугул-татар боскинчилигига ва нихоят чоризм мустамлакачилигига карши олиб орган миллий озодлик харакатлари тарих сахифаларида абадий колган. Айни чогда якин утмишда, совет хокимияти йилларида Узбекистоннинг марказга тобелигига карши, аникроги шу даврда миллий мустакилликка эришиш учун тарихий вазиятга караб гох ошкора, гох пинхона олиб борган курашларини янги манбалар оркали хам тобора чукуррок билиб боряпмиз. Бир суз билан айтганда, халкимиз азал-азалдан уз фикри-зикри билан мустакил, озод, эркин яшаш учун тинимсиз интилган. Мустакиллик – тенглик сари куйилган биринчи кадам. Чунки тенглик булмаган жойда ким кимгадир тобе булади. Мутелик бор жойда хукмронлик, узгалар хисобига яшаш каби иллатлар пайдо булади. Биз сунгги бир ярим аср мобайнида бошимиздан утказган мустамлакачилик даврида шундай булган эди. «Тенглик» сузининг кудрати шундаки, у одамларнинг узаро муносабатларидан тортиб, мамлакатлараро муносабатларгача хамма нарсани меъёр-мезонга солади, турли камситишлар ёки ортикча тобеликларга чек куяди. Гап Узбекистон мустакиллиги хакида борганда, шубхасиз, Узбекистон Олий Советининг иккинчи сессиясида кабул килинган Узбекистон Республикаси «Мустакиллик Декларацияси» нинг урни ва ахамиятига алохида тухташ лозим. Зеро, бу мухим хужжат Узбекистоннинг мустакиллика эришишида куйилган навбатдаги мухим кадамлардан бири эди. Ана шундай вазиятда Узбекистон Олий Кенгашининг XII чакирик навбатдан ташкари отинчи сессияси 1991 йил 31 августда уз ишини бошлади. Узбекистоннинг мустакил давлат деб эълон килинишида мазкур сессия катта тарихий ахамият касб этиши сохасида таъкидлаш лозим. 2. Огир синов йиллари И.А.Каримов Мустакил Узбекистон тараккиёт йулининг ижодкори. Узбекистон мустакиллика эришгандан сунг кун тартибида жахон андозаларига мос келадиган давлат куриш, сиёсий. Ижтимоий ва иктисодий сохада туб ислохатларни амалга ошириш, уларни конун билан мустахкамлайдиган хукукий тизимни вужудга келтириш вазифаси турарди. Чунки собик социалистик тузумга хос ижтимоий муносабатлар ва жараёнлар эндиликда республикада барпо килинажак янги жамият манфаатларига мос келмас эди. Мулкчилик, мулкка эгалик ва уни бошкариш, ишлаб чикариш омиллари, бозор механизми, давлатнинг ижтимоий-иктисодий хаётини нормал изга солиш ана шундай жиддий янгиланишларни такозо этарди. Шуни айтиш керакки, жахонда ижтимоий-иктисодий ривожланишнинг хамма мамлакатбоп тамойиллари, барча учун тавсия этиш лозим булган тайёр андозалари хеч качон булмайди. Шу билан бирга ривожланишнинг маданий, маърифий, тарихий жихатдан асрлар мобайнида шаклланган анъаналари мавжуд булган Узбекистондай кадимий маконда хам узига хос йул танлаш учун анча мунча изланишлар килиш зарур булади. Бирок вактни бой бермай, тезкорлик билан иш тутиш лозим эди. Шунинг учун хам «Мустакил Узбекистон тугулган куниёк оёкка туришга, узи юришга мажбур эди». Табиийки, ана шундай зиддиятли ва мураккаб бир пайтда Узбекистон учун узига хос истиклол ва тараккиёт йулини танлаш, янги жамият барпо килиш учун уз андозасини ишлаб чикиш гоят долзарб ва ахамиятли эди. Уз навбатида бундай вазифани уддалаш Узбекистондаги ижтимоий-иктисодий ва сиёсий вазият, одамлар уртасида таркиб топган муносабатлар, уларнинг дунёкараши, жумладан, диний эътикоди, рухияти ва хулк-атвор нормалари шуни такозо этарди. Айни чогда, Узбекистоннинг уз ижтимоий-иктисодий ривожланиш андозасини ишлаб чикишда ривожланган мамлакатларнинг куп асрлик тажрибасини урганиш, уларнинг фойдали кисмини узлаштириш билан бирга Узбекистон халкининг турмуш тарзи ва анъаналарига хам таяниш лозим эди. Албатта, мамлакат учун хаёт-мамот боскичи булган бир пайтда унинг янги жамиятга утиши билан боглик вазифаларни бажариш давлат рахбаридан янги шароитга мос бошкарув тизимини иктисодий асосини вужулдга келтиришни такозо килади. ахолининг барча тоифаларини ягона максад атрофида бирлаштирувчи гоялар тизимини яратишни талаб этади. Узбекистоннинг узи хос тараккиёт йули ана шу тарзда шаклланмокда. 3. Огохлик-Мустакилликни мустахкамлашнинг мухим омили эканлиги. Уз хавфсизлигини таъминлай олмаган халк кулликка махкумдир. Бу тарихий хакикат каерда унутилса, уша ерда ижтимоий силкиниш ва зурикишлар юз беради. Шу боис фукаролар хавфсизлигини таъминлаш учун аввало уша хавф кайси томондан келиши мумкинлигини аник тасаввур килиш лозим. Бу кучларнинг максад ва ниятлари нималиги. Ёвуз максадга эришиш учун улар кандай воситалардан фойдаланишлари мумкинлиги давлатимиз рахбарларининг Узбекистон миллий ахборот агентлиги мухбири саволларига берган жавобларида содда ва лунда килиб курсатилган булса, Олий Мажлис XIV сессиясида сузлаган маърузасида бу фикрлар янада ойдинлаштирилди. Бунда халкимиз эътибори икки хавф-хатарга каратилган. Биринчидан, ислом дини халкимиз учун мукадас кадрият эканидан фойдаланиб, ота-боболаримиз динини никоб килиб, Узбекистонни демократик, маърифий тараккиёти йулидан огдиришга, уни оркага кайтаришга уринмокдалар. 16 февралдаги фожеали вокеаларнинг иштирокчилари асосан ёшлардан иборат эканидан ташвиш билдиради. Халкимизнинг хар кандай ташки ва ички экстремизм хуружига шайлигини таъминлаш учун аввало фукароларимизни фукароларни мустакиллик мафкураси билан куроллантириш ва шу мафкура атрофида жипслаштириш лозим. 16 февраль вокеалари бир томондан бизнинг хушёрлигимиз пасайганини, мавжуд хавф ва тахдидларни унутаёзганимизни курсатган булса, иккинчи томондан халкнинг Президент атрофига жипслашувига, мустакилликни химоя килиш учун барча имкониятларни сафарбар килишга катта туртки берди. Олий судда февраль вокеалари ижрочилари устидан булиб утган суд жараёни ва унга минглаб, миллионлаб юртдошларимизнинг фаол муносабати халкимизнинг ички ва ташки тахдидларга карши мустахкам уюша бошлаганини курсатди. Миллий мафкура ва одил юртбоши атрофида жипслашган халкни эса хеч кандай куч енга олмайди. Фойдаланилган адабиётлар: 1. И.Каримов «Узбекистон XXI асрга интилмокда», 2000 йил, Тошкент- Узбекистон. 2. И.Каримов «Миллий истикло гояси», 2000 йил, Тошкент-Узбекистон. 3. И.Каримов «Ватан – саждагохз каби мукаддасдир», Тошкент- Узбекистон. 4. И.Каримов «Жамиятимиз мафкураси халкни-халк, миллатни-миллат килишга хизмат этсин», 1998 йил. 5. И.Каримов «Миллий истиклол гояси асосий тушунча ва тамойиллар», 1996 йил. 6. И.Каримов «Янгича фикрлаш ва ишлаш давр талаби». 1997 йил, Тошкент-Узбекистон.