Бино ва иншоотларни текшириш ва синаш асослари - Метрология - Рефераты

Бино ва иншоотларни текшириш ва синаш асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63.4697265625 KB

Бино ва иншоотларни текшириш ва синаш асослари Режа: 1. Иншоотларни текшириш ва синашнинг мақсад ва вазифалари 2. Текширишнинг асосий босқичлари Синаш усуллари ва воситалари 3. Тажрибада статик юкламаларни ҳосил қилиш йўллари

Иншоотларни текшириш ва синашнинг мақсад ва вазифалари Бино ва иншоотларни текшириш ва синашнинг мақсади ва вазифаси - ҳаракатдаги объектларнинг ҳолати ва хусусиятини тавсифловчи, сифат кўрсаткичларини баҳолаш учун белгиланган усул ва ускуналарни ишлаб чиқиш, шунингдек, уларда кечаётган жараёнларни ўрганиш, тузилма материалларининг конструктив ва эксплуатацион хусусиятларини тажриба орқали аниқлаш ва уларни техник шароитларга мослигини текширишдан иборат. Қурилиш тузилмалари, бино ва иншоотларни текшириш таркибига тузилмаларни тайёрлаш ва монтажидаги сифат назорати усуллари, лойиҳа ҳужжатларига қанчалик мослиги ва тизимнинг ҳақиқий ишини ўрганиш киради. Масалан, темирбетон маҳсулотлари ишлаб чиқариш заводида тайёрланаётган ораёпма плиталари стандартларга асосланган ҳолда ишчи чизмалар асосида тайёрланиши ва белгиланган техник талабларга жавоб бериши лозим. Узунлиги, эни, қалинлиги, нотекислиги, диагоналлар узунлиги фарқи, қоплама деталларининг жойлашиши, ҳимоя қатлам қалинлиги бўйича маoлум катталикдаги четлашишларга рухсат этилади. Бетон қоришмасини тайёрлаш учун қўлланиладиган материаллар шу материалларга нисбатан қўлланиладиган ГОСТ талабларига жавоб бериши ва мустаҳкамлик лойиҳадаги бетон синфига мос бўлиши лозим. Ишчи арматура учун белгиланган бетон ҳимоя қатлами ишчи чизмаларда кўрсатилган қийматларга мос келиши лозим. Қурилиш тузилмаларини текшириш натижасида тавсифли камчиликлар топилади ва хулосалар асосида у ёки бу тузилма ҳисобий схемасига ёки ҳисобига ўзгартиришлар киритилади. Бино ва иншоотларни текшириш усулларининг аҳамияти ва самарадорлиги зилзила оқибатларини ўрганиш асосида қўлланилган антисейсмик чора-тадбирларда яққол кўринади. 1976 йилда Газли шаҳрида бўлиб ўтган зилзила натижаларини ўрганиб чиқиб, кейинги қурилган бино ва иншоотларда тегишли антисейсмик чора ва тадбирлар қўллангани учун 1984

йили қайта такрорланган зилзилада бино ва иншоотлар қисман зарар кўрди холос. 1985 йилда Мексикада бўлган зилзилада 500дан ортиқ бинолар, шу жумладан 40 та осмонўпар, баланд бинолар бузилди, бироқ бир қатор бинолар зилзила таъсирини камайтирувчи чора - тадбирлар кўрилгани учун зилзилада айтарли зиён кўрмади. 1985 йили Қайроққумда бўлиб ўтган зилзила натижасида Қайроққум гилам заводининг 50-йилларда антисейсмик чора-тадбирларсиз қурилган биноси бузилди. Иншоотларни синашнинг асосий вазифаси тузилма ҳисобий схемаси реал ҳолатига қанчалик мослигини ўрнатишдан иборат. Муҳандислик иншоотлари мураккаб кучланганлик деформацияланган ҳолатида ишловчи механик тизимлардан иборат. Шунинг учун қурилиш механикасининг ривожланишига қарамасдан, муайян объектнинг ҳисобий схемаларини моделлаштиришга, соддалаштиришга тўғри келади. Н. С. Стрелецский томонидан бир жинсли ҳисобланган СТ3 маркали пўлатнинг оқувчанлик чегараси синаб кўрилганда, 200 МПа дан 320 МПа гача бўлган оралиқда ўзгариши аниқланди. Бетон ва ёғоч мустаҳкамлигида эса бу фарқ янада катта бўлади. Юқоридагиларга асосланиб шундай хулоса қилиш мумкинки, синаш ҳар қандай материалнинг ҳақиқий мустаҳкамлигини баҳолашда, назарий ҳисобларни ҳақиқий иш ҳолатига яқинлаштиришда, ҳисоб алгоритмини такомиллаштиришда тузилмаларни муҳим ўрин тутади. Синовнинг асосий мақсади - тузилмаларнинг юклама остидаги ҳолатини ўрганишдир. Фан ва техника ривожланиб бораётган бир пайтда технологик жараёнлар такомиллашиб боради. Бунинг натижасида эскирган технологик тизимлар, ускуналарни янгисига алмаштиришга тўғри келади. Бундай вазиятлар юкламаларнинг ортиши ва иншоот ҳисобий схемаларининг ўзгаришига сабаб бўлиб, тузилмаларнинг ҳақиқий ишчи ҳолатини ўрганиш заруратини вужудга келтиради. Муҳандис-қурувчилар қурилиш тузилмалари, бино ва иншоотларнинг эксплуатацияга яроқлилиги, таъмирталаблилиги ёки кучайтириш лозимлиги тўғрисидаги масалани ҳал қилишда иншоотларни

текшириш, синаш услубларига мурожаат қиладилар. Шунингдек, зилзила, кўчкилар, шамол каби табиий офатлар, уруш ҳаракатлари натижасида иншоотларни тиклаш жараёни бевосита текширишдан бошланади. Текширишнинг асосий босқичлари Қурилиш тузилмаларни текшириш 3 та босқичдан иборат:  лойиҳа ҳужжатлари, ишчи ижроий чизмалар ва ёпилган ишлар далолатномалари билан бирламчи танишув;  объектни визуал текшириш, объектнинг лойиҳага мос келишини аниқлаш, кўзга кўринган нуқсонларни аниқлаш, иншоот текшириш режасини тузиш, бузмасдан синаш усули ёрдамида комплекс тадқиқотлар ўтказиш;  иншоот ҳолатининг таҳлили ва аниқланган камчиликларни бартараф қилиш бўйича тавсияномалар ишлаб чиқиш. Лойиҳа ҳужжатларини ўрганиб чиқиш натижасида танланган конструктив ечимга баҳо бериш, энг ноқулай шароитда ишлаётган иншоот элементлари учун ҳақиқий юкламалар миқдорини аниқлаш мумкин бўлади. Объектни визуал кўриб чиқишда текширилаётган тузилма тўғрисида бирламчи маълумот олинади, конструкция элементларининг эскириш фоизи аниқланади ва кейинги текширув босқичларининг ишчи дастури тузилади. Иншоотларни текширишда инженерлик геодезия усуллари кенг қўлланилади. Улар ёрдамида бинонинг чўкиши, силжиши, ёриқ ва деформация чоклари параметрлари, элементлар салқилиги ўлчанади. Тайёрланаётган қурилиш конструкциялари сифатини назорат қилиш бузиб ва бузмасдан синаш усулларини қўллаган ҳолда амалга оширилади. Бузиб синашда конструкция ўзини юклама остида қандай тутиши ва унинг кучланганлик-деформацияланган ҳолати тўғрисида тўла маълумотга эга бўламиз. Лекин ҳар бир тайёрлаётган маҳсулотни бузиб синаб мустаҳкамлигини аниқлайдиган бўлсак, барча маҳсулот яроқсиз ҳолга келган бўлур эди. Бузмасдан синаш эса синалаётган тузилма тўғрисида доимо ҳам тўла маълумот бера олмайди. Ҳисоблаш техникасини қўллаган ҳолда амалга оширилган ҳисоб-китобларда ҳам реал тизимларнинг ҳақиқий ишчи ҳолати

тўғрисида тўлақонли маълумот олиб бўлмайди. Шунинг учун амалиётда назарий тадқиқотлар, бузиб ва бузмасдан синаш усулларини биргаликда олиб бориш лозим. Демак, бино ва иншоотлар тузилмаларини синаш текширишнинг ажралмас бир қисми бўлиб, ўзининг аппарат таъминоти ва қайта ишлаш усуллари билан экспериментал механиканинг алоҳида йўналиши ҳисобланади. Иншоотларни текшириш ва синашнинг бош вазифаларидан бири, уларни ҳақиқий ҳолатини ва келгусида эксплуатация қилишга яроқлигини аниқлашдан иборат. Бу муаммо қаралаётган тизимнинг ишончлилигини баҳолаш билан бевосита боғланган. Ишончлилик деганда маълум бир вақт оралиғида, муайян эксплуатация шароитида тизим олдига қўйилган функцияни бажариш хусусияти тушинилади. Ишончлилик комплекс хусусиятлардан иборат бўлиб, бетўхтовлик, узоқ муддатга чидамлилик ва таъмирталаблик кабиларни ўз ичига олади. Бетўхтовлик - объектнинг маълум вақт давомида ишга яроқлилигини сақлаш хусусияти. Узоқ муддатга чидамлилик - объектнинг узоқ муддат чегаравий ҳолатга етгунча ишга яроқлилигини сақлаш хусусияти. Таъмирталаблилик - объектда бузилиш бўлиш сабабини аниқлаш ва огоҳлантиришга мослашиш, уларни таъмирлаб тузатиш хусусияти. Синаш усуллари ва воситалари Юкламани қўйиш усули синов олдига қўйилган мақсадга мувофиқ танланади. Синов ўтказишдан асосий мақсад бино, иншоот ва тузилмаларнинг юк кўтариш қобилияти, бикрлиги ва ёриқбардошлилигини аниқлашдан иборатдир. Синов реал тузилмаларда, макет ёки моделларда ҳам ўтказилиши мумкин. Реал обoектларни синашда эксплуатация қилинаётган конструкцияларнинг ҳақиқий ишчи ҳолатини аниқлаш вазифаси

белгиланиши мумкин. Бунда бузмасдан синаш усуллари кенг қўлланилади. Тажриба учун танланган тузилмаларни бузмасдан синаш усуллари билан бир қаторда бузиб синаш ҳам ўтказилади. Бунда иншоот тузилмаси юк кўтариш қобилиятини йўқотгунча синов давом эттирилади. Макет - синов объектининг соддалаштирилган ҳолатини акс эттиради. Макет ва модел кўринишидаги синов объектлари илмий-тадқиқот ишларида кенг қўлланилади. Модел - синов обoекти ёки унинг бир қисмини маълум бир масштабда акс эттиради. Ухшашлик назариясини қўллаган ҳолда моделлар билан ҳақиқий иншоот параметрлари ўртасида сонли боғланиш ўрнатиш лозим бўлади. Синов усулини аниқ тамойилларга асосланган синов қоидалари мажмуи белгилайди. Бу қоидалар бўйича ташқи таъсирни ҳосил қилиш, ўлчов ускуналарини танлаш, натижаларни қайта ишлаш услублари ишлаб чиқилади. Ҳозирги шароитда ҳар бир синов бир қатор мақсад ва вазифаларни ўз ичига олгани, қимматбаҳо дастгоҳ ускуналар ишлатилиши сабабли, синовни ўтказишга пухта тайёргарлик кўриш лозим. Реал бино, иншоот ва тузилмаларнинг текшируви билан боғлиқ бўлган синовлар натуравий объектларда ўтказилади. Тажриба учун танланган объектлар синов полигонларидаги синов стендларида, реал эксплуатация шароитига яқин шароитларда ўтказилади. Синов объектини белгиланган ҳолда ўрнатиш, юклама ҳосил қилиш, асбоблардан саноқ олиш ва синов жараёнини бошқариш учун махсус синов стендларидан фойдаланилади. Макет ва моделда синаш илмий-тадқиқот институтларининг лабораторияларида, стандарт синов ускуналарида ўтказилади. Синов ўтказишдан олдин техник топшириқ (ишчи дастур) тузилади ва бунда синов мақсади, ишчи техникаси хавфсизлиги ва бошқа техник ҳужжатлар келтирилади. Асосий эътиборни меҳнат муҳофазаси ва қаратиш лозим. Сўнгра синов объектини синовга тайёрлаш босқичи, яъни юклаш

тузилмалари ва ўлчов ускуналари ўрнатиш амалга оширилади. Агар синовдан сўнг синов объекти эксплуатацияга топшириладиган бўлса, синовни шундай ташкил қилиш керакки, синовдан сўнг ҳам объект ишга яроқли ҳолатда бўлиши лозим. Шунинг учун синов юкламаси белгиланган чегарадан ошмаслиги лозим. Агар бузиб синов ўтказиладиган бўлса, синов юкламасининг юқори чегараси белгиланмайди. Лекин олдиндан бузувчи куч миқдори, керакли синов юкламаси ҳосил қилувчи тузилмалар ва асбобларни танлаш учун ҳисоблар ўтказилади. Юкланишнинг 2 тури: динамик ва статик юкланишлар мавжуд. Амалда ҳар қандай юкланиш жараёни қандайдир вақт оралиғида амалга ошади. Шунинг учун ҳақиқий статик юкланиш мавжуд эмас. Юкламани вақт бўйича қўйилиш тавсифини баҳолаш учун юкламанинг энг катта қийматига етиш вақти билан қаралаётган объектнинг хусусий тебраниш даврини солиштириш лозим. Агар юклама чизиқли ўзгарса ва ўзининг энг катта қийматига қандайдир  вақт оралигида эришса, хусусий тебраниш даври Т нинг маълум қийматида, агар  /Т>10 тенсизлик ўринли бўлса, куч инерцияси таъсири етарли даражада кичик ҳисобланади. Бу ҳолда динамик коэффициент К д =У д / У с ( У д -юклаш тезлигини ҳисобга олгандаги салқилик, У с -конструкциянинг статик юкланишидан ҳосил бўлган салқилик) кучнинг сўнишини ҳисобга олмаганда ҳам 1,03 қийматдан ошиб кетмайди. Статик юкламалар конструкцияда жойлашиш тавсифига кўра: келтирилган, чизиқли ва юза бўйича тақсимланган бўлади. Динамик юкламалар тури жуда хилма-хилдир. Улар ўзгарувчан амплитудали ва ўзгармас амплитудали бўлиши мумкин. Узгармас амплитудали динамик юкламалар қиймати вақт бўйича муайян қонун асосида ўзгаради. Бундай юкламалар мувозанатлашмаган массали механизмлар, генераторлар, электродвигателлар, вентиляторлар иши натижасида ҳосил бўлади. Узгарувчан амплитудали динамик юкламаларнинг ўзгариш тавсифи синов ўтказгунга қадар номаoлум бўлади.

Динамик юкламалар ҳаракатланувчи ва қўзғалмас бўлади. Стационар ўрнатилган ускуналар таoсиридан ҳосил бўлган динамик юкламалар қўзғалмас; одамлар, электрокаралар, кранлар ҳаракатидан ҳосил бўлгани эса ҳаракатланувчи бўлади. Вақт бўйича ўзгаришига кўра динамик юкламаларнинг даврий ва даврий бўлмаган, гармоник ва импул p сли турлари мавжуд. Тажрибада статик юкламаларни ҳосил қилиш йўллари Синовда юкламаларни ҳосил қилиш учун донадор юклар, сочилувчи материаллар, сув билан тўлдирилган идишлар, пневматик ёстиқлар, гидравлик ва винтли домкратлар қўлланилади. Донадор юклар сифатида металл қуймалар, тошлар, бетон ва темирбетон блоклар қўлланилади, Улар синов олдидан тортилади ва маркировка қилинади. Синов жараёнида ташқи таъсирларга қўйиладиган асосий талаб - уларнинг бир хил бўлиши, яъни вақт бўйича ўзгармаслиги миқдорини назорат қилиш осон ва содда бўлишидир. Лаборатория шароитида намуналарни синаш учун стандарт синов ускуна(пресс)лар ва синов машиналари қўлланилади. Юкни осиб юклама ҳосил қилиш усули келтирилган юклама ҳосил қилишнинг энг содда усули ҳисобланади. Лекин бу усул кўп меҳнат талаб қилади. Конструкциялар лаборатория шароитида ва полигонларда синалганда, келтирилган юкламани ҳосил қилиш учун домкратлар фойдаланилади. Улар ихчамлиги, юклама ҳосил қилиш ва ўзгартиришнинг соддалиги, керакли йўналишда юкламани ҳосил қилиш мумкинлиги билан эътиборлидир. Синов амалиётида электр юритмали ва қўл насосли гидравлик домкратлар кенг қўлланилади. Домкратлар ёрдамида 1000 кН гача юклама ҳосил қилиш мумкин ва уларнинг поршени 100  315 мм оралиқда ҳаракатланиши мумкин. Бетон ва темирбетон илмий текшириш институти (Москва) да домкратлар ёрдамида 4000 кН гача юклама бера оладиган синов машинаси яратилган.

Синовдан олдин ҳар бир манометр 0,2 аниқлик синфидаги намунавий манометр билан солиштирилади. Ҳар бир домкрат, насос тизими ва гидротизим биргаликда эталон динамометрларда мажбурий текширишдан ўтказилиши лозим. Конструкциялар синовида стационар ёки вақтинчалик стендлардан фойдаланилади. Энг содда ҳолда стенд синалаётган тузилма ўрнатиладиган таянч ва юклаш тузилмаларидан ташкил топади. Вақтинчалик йиғма стендлар металл фермалардан иборат бўлиб, конструкция билан юклаш ускуналари шундай ўрнатиладики, натижада улар йиғма ферма таянаётган асосга юк бермайди. Стационар стендлар, одатда мустаҳкам темир бетон пойдеворга жойлашган монолит темир бетон ёки метал тузилмалардан ташкил топади. Стенд ўлчов ускуналарини маҳкамловчи воситалар билан жиҳозланади. Албатта идеал бир нуқтага келтирилган тўпланган юкламани ҳосил қилиш мумкин эмас, шунинг учун тўсин узунлигининг 1/20 қисмига тенг масофаларда тақсимланган юкламалар ҳосил қилинади, бунда манометр кўрсаткичларидаги фарқ 3% дан, салқилик эса 5% дан ошиб кетмайди. 4- траверса зўриқишни 5-анкерга узатади. 13.1- расм . Темирбетон тўсиннинг юкланиш схемаси 13.1-расмда тасвирланган 2-металл фермалар синалаётган конструкцияларнинг ҳар иккала томонида жойлашади. Домкрат орқали юклама 5-бўйлама траверсалар ёрдамида тўсиннинг икки нуқтасига Ваытинчалик стендда келтирилган юкламани ыуйишни энг содда књриниши 2.1 расмда тасвирланган. Синалаётган тњсинга домкрат 3 , тортки 2, ва кщндаланг траверса 1 ёрдамида келтирилган юклама ыуйилади.

узатилади. 4- домкрат ферманинг юқори тугунига 3- траверса орқали таянади . Металл ферма таянчига факат тўсин ва ферма хусусий оғирлиги тушади холос . Юклашда синов объекти устиворлигини таъминловчи тадбирларни кўзда тутиш лозим. Тақсимланган юкламаларни ҳосил қилишнинг жуда кўп усуллари мавжуд. Донадор юклар билан юклама ҳосил қилиш универсаллиги билан ажралиб туради. 13.2- расм . Текис тақсимланган юкламаларни донадор юклар билан ҳосил қилиш схемаси Донадор юклар (13.2- расм ) билан юклама ҳосил қилинганда , ҳар бир юк устунчасининг эни синалаётган тузилма узунлигининг 1/6 қисмидан ошмаслиги , оралиқ масофалар эса 50 мм дан кам бўлмаслиги лозим . Шунда конструкция эгилганда, устунчаларнинг юқори қисмлари бир-бирига тегиб қолмайди. 13.3-расм. Сув ёрдамида юклама ҳосил қилиш схемаси

Горизонтал юзали конструкцияларни юклашда (13.3-расм) сувдан фойдаланиш мумкин. бунинг учун тўсиқлар 1 ҳосил қилиниб, конструкция юзасига ҳимояловчи брезент 3 ётқизилади, сўнгра ҳосил бўлган идишга сув ўтказмайдиган материал 4 ётқизилади. Бу усулнинг бир қатор афзалликлари мавжуд:  сув баландлиги асосида юкламанинг миқдорини аниқлаш;  юклашнинг бир текислиги;  юксизлашнинг бир текислиги;  юклаш ва юк олишнинг ихтиёрий режимда амалга оширилиши. Динамик юкламаларни вужудга келтирувчи воситалар Динамик юкламаларни ҳосил қилишни қуйидаги усуллари мавжуд:  механик  гидравлик  пневматик  электрик (элоктромагнит, электродинамик, пpезоэлектрик) Вибростол, вибростенд ва виброплатформаларда конструкцияларни синашда циклик юкламалар марказдан кочувчи ва кривошип механизмлар ёрдамида ҳосил қилинади. Гидравлик усул ташқи манба энергиясини сиқилган суюқлик энергиясига, сиқилган суюқлик энергиясини эса объект қаршилигини енгишга ишловчи механик энергияга айлантириб беришга асосланган. Пневматик усул портлаш ёки олдиндан сиқилган ҳаво энергиясини қўллашга асосланган. Электрик усуллар асосан циклик юкламалар ҳосил қилишда қўлланилади. Гравитацион таъсир ёрдамида зарба ҳосил қилиш 13.4-расмда тавирланган. Биринчи ҳолда (13.4.,а расм) юк маълум бир баландликдан махсус ҳимояловчи тўшама устига ташланади. Иккинчи ҳолда (13.4.,б расм) юк таъсири бевосита конструкцияга юкламани узатилади. Ҳар иккала ҳолда ҳам юк оғирлиги конструкция оғирлигидан кичик бўлиши лозим. Горизонтал

тебранишларни (13.4.,в расм) баллистик маятник ёрдамида ҳосил қилиш мумкин. 13.4-расм. Гравитацион кучлар ёрдамида тебраниш ҳосил қилиш схемаси 13.4.,г расмда кўрсатилган ҳолатда конструкция трос ёрдамида тортиб қўйилган бўлади ва тросни қўйиб юбориш натижасида динамик юклама ҳосил қилинади. Шу йўл билан тузилманинг тебраниш шакли ва даври аниқланади. 13.5- расм . Пулунжерли гидропул p сатор схемаси 13.5- расмда пулунжерли гидропул p сатор ёрдамида тебраниш ҳосил қилиш схемаси келтирилган . Кривошип механизми 1 нинг  áóð÷àê тезликда айланиб , 2 цилиндрдан пул p сатор суюқликни ҳайдаб чиқаради , натижада 3 плунжер ҳаракатга келади . 3

Иншоот ва унинг моделини синашда элементларнинг юклама остидаги ҳолати ва юкланиш жараёнини тавсифловчи жуда кўп параметрлар ўлчанади . Бундай параметрларга ташқи куч ва ҳарорат таъсири , тузилма элементларининг чизиқли ва бурчакли кўчиши , кўчиш тезлиги , тезланиши ва бошқалар киради . Юқорида келтирилган параметрларни ўлчаш учун ҳар хил иш тамойилга асосланган , бир - биридан конструктив ечими , сезгирлиги , ўлчов диапазони ва бошқа тавсифлар билан фарқланадиган ўнлаб асбоблар ишлатилади . Қўлланиладиган асбобларга қўйиладиган талаблар синов олдига қўйилган мақсадга боғлиқдир . Натуравий синов ўтказилганда ва иншоот текширилганда объектга тез ўрнатиладиган , автоном электр манбаига эга ва кенг ўлчов диапазонли асбоблар қўлланилиши мақсадга мувофиқдир . Иншоот моделини синашда ( одатда лаборатория шароитида ) тўлароқ тадқиқот ишлари олиб бориш мумкин бўлади . Яъни куч ва ҳарорат таъсирининг ҳар хил режимларини моделлаштириш , ўрганилаётган конструкциянинг кўпроқ кесим ва нуқталарида деформация , кўчиш ва ҳароратни ўрганиш мумкин . Бундай ҳолатда моделга ҳар хил турдаги юзлаб , минглаб асбоблар ўрнатилади . Моделда синов ўтказилганда унда юзага келадиган кўчиш ва деформацияни қиймати жуда кичик бўлгани сабабли , ўлчов ускуналарига қўйиладиган асосий талаблардан бири сезгирлик ва аниқликнинг юқори бўлишидир . Синов моделига кўплаб миқдорда ўлчов ускуналари ўрнатилиши учун уларнинг нисбий массаси кичик бўлиши ва кўрсаткичларни ёзиб олишда юқори тезликни та o минлаш талаб этилади . Ушбу талабларга автоматлаштирилган информацион - ҳисоблаш комплекслари билан таъминланган замонавий синов асбоблари тўла жавоб беради .

А дабиётлар: 1. А.Г.Сергеев, В.В.Крохин. Метрология. Учебное пособие. М.: Логос, 2001. - 408 с.: ил. 2. В.П.Коротков. Основ метрологии и теории точности измерителнх устройств. М.: Изд. Стандартов, 1978. - 352 с. 3. Б.Э.Мухамедов. Метрология, технологик параметрларни ўлчаш усуллари ва асбоблари. Т.: Уқитувчи. 1991. – 320 б. 4. Р.Ж. Тожиев, А. Йўлдошев, Ш.Д. Султонов. Аҳмад ал-Фарғоний ҳаёти ва ижоди. Т.: Фан. 1998. 5. А.Абдураҳмонов. Улуғбек академияси. Т.: Қомуслар Бош таҳририяти, 1993. 6. А.Иброҳимов, Х.Султонов, Н.Жўраев. Ватан туйғуси. Т.: Узбекистон, 1996. –396 б.

Похожие

Кишлок ва хужалик бино ва иншоотларни ишончлигини бахолаш

Иншоот ва қурилиш тузилмаларини натурада текшириш ва синаш

Пахта момиғидан намуналар олиш ва синаш

Курилишда метрология стандартлаш ва сифат назорати кузатиш фанини максад ва масалалалари

Қурилишда синашлар