Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш ва маҳсулотлар тўғрисидаги маълумотларни кодлаш - Метрология - Рефераты

Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш ва маҳсулотлар тўғрисидаги маълумотларни кодлаш

Загружено в:

14.03.2020

Скачано:

0

Размер:

395 KB

Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш ва маҳсулотлар тўғрисидаги маълумотларни кодлаш Режа: 1. Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизимини ривожлантириш концепцияси (К 014:2003). 2. Маҳсулотлар тўғрисидаги маълумотларни стандартлаштириш ва кодлаш.

UNICON.UZ маркази томонидан ишлаб чиқилган ушбу Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш тизимини ривожлантириш концепциясида Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш тизимининг мақсад ва вазифалари келтирилган. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш тизими мавжуд бўлиб, у Ўзбекистон стандартлаштириш Давлат тизимининг таркибий қисми ҳисобланади ва у халқаро, давлатлараро ҳамда минтақавий тизимлари билан уйғунлашган бўлиши керак. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш тизимининг мақсадлари қуйидагилардан иборат: - фойдаланиладиган телекоммуникациянинг техник воситалари, аҳолининг ҳаёти, саломатлиги ва мулкининг хавфсизлигини, атроф-муҳит муҳофазасини таъминловчи тақдим этиладиган хизматларнинг сифат масалаларида истеъмолчилар ва давлат манфаатларини ҳимоялаш; - - алоқа ва ахборотлаштириш хизматларининг сифатини фан ва техникани ривожлантириш даражасига мувофиқ ва аҳоли эҳтиёжларини ҳамда мамлакат иқтисодиётини ҳисобга олган ҳолда ошириш; - телекоммуникациялар техник воситалари ва тақдим этиладиган хизматларнинг мослашувчанлиги ва ўзаро алмашинувини таъминлаш; - ўлчашлар бирлилигини таъминлаш; - барча турдаги манбаларни тежашга кўмаклашиш ва ишлаб чиқаришнинг иқтисодий кўрсаткичларини яхшилаш; - савдо - иқтисодий ва илмий-техникавий ҳамкорликда техник тўсиқларни бартараф этиш; - ижтимоий-иқтисодий ва илмий-техника дастурларини меъёрий таъминлаш; - табиат ва техноген ҳамда бошқа фавқулодда вазиятлар хавфи юзага келишини ҳисобга олган ҳолда хўжалик объектлари хавфсизлигини таъминлашга ёрдам кўрсатиш;

- мудофаа қобилияти ва сафарбарликка тайёргарликни таъминлаш учун кўмаклашиш. Кўрсатилган мақсадлар саноати ривожланган мамлакатларни халқаро ва минтақавий стандартлаштириш тизимларининг асосий қоидаларига мос келади. Қўйилган мақсадларга эришиш учун қуйидаги асосий вазифалар энг долзарб ҳисобланади: - истеъмолчилар ва давлат манфаатлари учун такдим этиладиган хизматларнинг сифати ҳамда номрўйхатига оптимал талабларни қўйиш; - истеъмолчиларга такдим этиладиган хизматларга тегишли талабларни белгилайдиган норматив ҳужжат тизимини яратиш, шунингдек, ушбу ҳужжатдан тўғри фойдаланиш юзасидан назорат қилиш; - стандартларнинг талабларини халқаро, давлатлараро, ҳудудий ва саноати ривожланган мамлакатларнинг миллий стандартларининг талаблари билан уйғунлашувини таъминлаш; - метрологик меьёрлар, қоидалар, низомлар ва талабларини белгилаш; - халқаро ҳамкорликни кенгайтириш, халқаро тажрибадан фойдаланиш, халқаро, давлатлараро ва ҳудудий стандартлаш-тиришда фаол иштирок этиш; - халқаро, давлатлараро, ҳудудий ва хорижий мамлакатлар стандартларини қўллаш амалиётини кенгайтириш; - маҳсулот сифатининг синовлари, сертификатлаштирилиши, баҳоланиши ва назоратининг меъёрий таъминоти. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш тизимининг асосий тамойиллари қуйидагилардан иборат: - техник, ижтимоий зарурияти ва мувофиқлигини ҳисобга олган ҳолда норматив ҳужжатларни ишлаб чиқишнинг мақсадга мувофиқлиги; - ўзаро боғланган объектларни ялпи стандартлаштириш, шу жумладан ушбу объектларга келишилган талабларни ишлаб чиқиш асосида ва норматив ҳужжатларни амалга киритиш муддатларига боғлиқ ҳолда метрологик таъминлаш;

- норматив ҳужжатларнинг фан, техника, илғор тажрибанинг замонавий ютуқларига, қонун ҳужжатларининг актларига мувофиқлигини таъминлаш; - барча даражалардаги стандартлаштириш бўйича норматив ҳужжатларнинг ўзаро боглиқлиги ва келишилганлиги, бошқарувнинг турли даражаларида стандартлаштиришнинг ўхшаш объектларига норматив ҳужжатларни ишлаб чиқишнинг бир-бирини такрорлашини истисно қилиш; - стандартлаштириш бўйича амалдаги норматив ҳужжатлар, дастурлар ва иш режалари тўғрисидаги ахборотнинг очиқлиги; - аксарият манфаатдор томонларнинг келишувига эришиш асосида норматив ҳужжатларни тасдиқлаш; - сертификатлаштириш ва метрология мақсадлари учун норматив ҳужжатларнинг яроқлилиги; - стандартлаштириш соҳасида замонавий ахборот тизимлари ва технологияларини қўллаш. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини меъёрий таъминлаш бўйича ишлари алоқа ва ахборотлаштиришни ривожлантиришнинг устувор йўналишлари билан боғланиши, Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатлари, стандартлаштириш Давлат тизими талабларига мос келиши ва қуйидаги асосий тамойилларга таяниши керак: - илгарилаш тамойиллари. Алоқанинг янги ва истиқболли воситалари ҳамда хизматларини меъёрий таъминлаш бўйича ишлари илгарилаш хусусиятига эга бўлиши ҳамда алоқа ва ахборотлаштириш коммуникациясининг илғор технологияларини кенг жорий этишга имкон бериши керак; - тизимлилик тамойиллари. Меъёрий таъминлашнинг тизимлилик тамойили - турли стандартлаштириш объектлари (уларни тузиш ва қўллашда) ва ушбу объектларга тегишли талаблар ўртасидаги ўзаро боғлиқликни аниқлаш ва ҳисобга олиш, шунингдек бунинг асосида стандартлаштириш бўйича ўзаро боғлиқ талабларни келишиб олиниши, уларнинг оқилона бир хиллаштирилиши ва турли норматив ҳужжатлардаги талабларнинг бир-бирини такрорламаслигини таъминлаш.

Тизимлилик тамойилига риоя этиш шу билан бирга амалга оширишни режалаштиришнинг вақти ва кетма-кетлиги бўйича меъёрий таъминлаш ишларини ташкил этишда келишувни тақозо этади; - Комплекслик тамойили. Меъёрий таъминлашнинг комплекслик тамойили ишлаб чиқишдан фойдаланишгача бўлган даврнинг барча босқичларида алоқа воситаларига ўзаро боғлиқ бўлган талабларни белгилаш билан амалга оширилади; - Самарадорлик тамойили. Меъёрий таъминлашнинг самарадорлик тамойили бир томондан алоқа хизматларини кўрсатиш, уларнинг сифати, номрўйхати ва кишилар ҳаёти ҳамда саломатлигининг хавфсизлиги, атроф- муҳит муҳофазаси масалаларида истеъмолчилар ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишни, бошқа томондан эса алоқа воситалари ва хизматларининг рақобатбардошлигини, меҳнат унумдорлигини оширишга, инсоний ва моддий ресурсларнинг тежалишига алоқа корхоналарининг иқтисодий кўрсаткичларини яхшиланишини осонлаштиради; - Уйғунлаштириш тамойили. Меъёрий таъминлашнинг уйғунлаштириш тамойили алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида янги ахборот-телекоммуникация технологияларидан фойдаланиш ҳамда алоқа воситалари ҳамда хизматларини хорижий бозорларга экспорт қилиш учун шароитлар яратиш мақсадида ватанимиздаги стандартларни халқаро (ҳудудий) стандартлари ва тавсияларига изчиллик билан яқинлашишини кўзда тутади. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида меъёрий таъминлашнинг устувор йўналишлари. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини меъёрий таъминлаш ҳолатининг таҳлили алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштиришнинг асосий объектлари учун норматив ҳужжатларни ишлаб чиқишнинг қуйидаги устувор йўналишларини белгилашга имкон беради: 1) Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасини стандартлаштириш Комплекс дастурини халқаро ХЭИнинг Тадқиқот комиссиялари ва ЕТСИ техник қўмиталарининг ишлари доирасида халқаро (ҳудудий) стандартлаштиришнинг устувор йўналишлари билан боғлиқ ҳолда ишлаб чиқиш.

2) Маънавий жиҳатдан эскирган давлат стандартлари ва тармоқ стандартларини алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида халқаро (ҳудудий) стандартларининг меъёрлари ҳамда тавсияларини ҳисобга олган ҳолда қайта кўриб чиқиш. 3) Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш ва жорий этиш тартиби белгилайдиган тармоқнинг энг муҳим стандартларини янгилаш. 4) Атамага оид стандартларни қуйидаги соҳаларда ишлаб чиқиш: - оптик-толали узатиш тизимлари; - интеллектуал алоқа тизимлари; - хизматларнинг интеграцияси билан кенг полосали рақамли алоқа тармоқлари; - кўчма абонент тизимлар; - ахборотлаштириш-телекоммуникация тармоқлари; - сигнализациялаш ҳамда синхронлаштиришнинг тармоқлари ва тизимлари; - ахборот технологиялари; - радиоалоқа, радиоэшиттириш ва телевидениенинг тизимлари ва қурилмалари; - алоқа воситаларининг электромагнит мослашувчанлиги; - алоқа тизимлари ва воситаларининг сифатини ҳамда сертификатлаштирилишини бошқариш; - ахборот хавфсизлиги. 5) Умумий фойдаланиш алоқа тармоғи, почта алоқаси ўлчашлар бирлилигини таъминлаш, сифатни сертификатлаштириш ва менеджмент тизимининг ишлаши, ривожланиши ҳамда такомиллашишини таъминлайдиган энг муҳим ташкилий-техник норматив ҳужжатларни, шунингдек алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштиришнинг комплекс дастурлари ва режаларини ишлаб чиқиш тартиби ва қоидаларини белгиловчи норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 6) Давлат ва маҳаллий ҳокимият органлари, давлат бошқарув органлари ва юридик шахсларнинг бирлашмалари томонидан белгиланадиган меъёрлар ва

қоидаларга техник регламентларни товарларга ёки уларни ишлаб чиқариш билан боғлиқ жараёнлари ва усулларига қўйилган мажбурий талаблардан иборат бўлган ҳолларда ишлаб чиқиш ва тадбиқ этиш. 7) Бошқарув таркибини, процедураларини ва ўзаро муносабатини, тизимлар ва аппаратуралар учун асосий параметрлар ва қўйиладиган умумий техник талабларини белгилайдиган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 8) Телекоммуникация тармоқларига қўйиладиган умумий техник талаблар ва асосий қоидаларни белгилайдиган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 9) Телекоммуникациянинг илғор технологиялари ва аппаратларидан фойдаланган ҳолда ташкил этилган канал ва трактларнинг, электр параметрлари ҳамда тавсифлари учун меъёрларни ва ўлчаш усулларини белгилайдиган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 10) Алоқа, маълумотлар узатиш, эшиттириш, телевидение, сигнализациялаштириш, хабардор қилиш техник воситаларини асосий параметрлари, техник талаблар ва синаш усулларини белгиловчи, махсус мўлжалланган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш (СОРМ). 11) Алоқа хизматларининг асосий қоидаларни, таснифлашни, номрўйхатни, фойдаланишнинг ўзига хос хусусиятини ва бошқа асосий турдаги талабларни белгилайдиган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 12) Телекоммуникация техник воситаларининг электромагнит мослашуви бўйича норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 13) Меҳнат хавфсизлиги, алоқа техник воситалари ва хизматлари, шу жумладан экологик ва электромагнит хавфсизлигини ҳисобга олган ҳолда, назорат қилиш ва таъминлаш бўйича норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 14) Ахборот телекоммуникация тармоқлари ва тизимларининг ахборот хавфсизлиги бўйича норма тип ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 15) Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида стандартлаштириш бўйича ишларнинг ахборот таъминоти бўйича норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 16) ИСО халқаро стандартларнинг талабларига мувофиқ алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида маҳсулот ҳамда алоқа хизматларининг сифатини

таъминлаш ва бошқарув процедураларини тартибга солувчи норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 17) Телекоммуникация тизимлари, тармоқлари ва техник воситаларининг ишончлилиги ҳамда бардошлилигига (чидамлилигига) қўйиладиган талабларни белгилайдиган норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. 18) Алоқа объектларини лойиҳалаштириш ва қурилиш усуллари учун норматив ҳужжатларни ишлаб чиқиш. Маҳсулотлар тўғрисидаги маълумотларни стандартлаштириш ва кодлаш. Баъзан бирор маҳсулот харид қилганимизда унинг кўринарли жойида ёки этикеткасида хар хил қалинликдаги чизиқлар ва рақамлар билан белгиланган шаклларни кўришимиз мумкин, Уларга штрих-код номи берилган. Хўш, штрих- кодлар нима ва қачон пайдо бўлган? Штрих кодларни маҳсулотларга нисбатан татбиқ этиш ғояси илк бора 30- йилларда АҚШнинг Гарвард бизнес мактабида яратилган бўлиб, ундан амалда фойдаланиш бир неча ўн йиллардан сўнггина, яъни 60-йиллардан бошланган. Штрих кодларни дастлабки қўлловчилар темирйўлчилар бўлиб, шу усул орқали темир йўл вагонларини идентификациялашган. Микропроцессор техникасининг гуркираб ривожланиши 70-йиллардан бошлаб штрих кодлардан кенг равишда фойдаланиш имконини яратди. 1973 йил АҚШда Маҳсулотнинг Универсал Коди (IРС) қабул қилиниб, 1977 йилдан бошлаб эса Европа кодлаш тизими EAN (European Article Numbering) таъсис этилди ва ҳозир ундан нафақат Европада, балки бошқа минтақаларда ҳам кенг равишда фойдаланилмоқда. Штрих код кетма-кет алмашиб келувчи қора (штрих) ва оқ (пробел) рангли, турли қалинликдаги чизиқлардан иборат бўлиб, бу чизиқларнинг ўлчамлари стандартлаштирилган. Штрих-кодлар махсус оптик қурилмалар - сканерлар ёрдамида ўқишга мўлжалланган. Унинг воситасида микропроцессорлар орқали штрихлар рақамларга декодерланиб, маҳсулот ҳақидаги маълумотлар компьютерга узатилади. Кўпгина иқтисодий ривожланган давлатларда маҳсулотнинг ўрамида (упаковкасида) штрих коднинг бўлиши мажбурий саналади. Акс ҳолда савдо

ташкилотлари маҳсулотдан воз кечишлари мумкин. Бу халқаро савдога ҳам тегишлидир. Ушбу тизимнинг иқтисодий жиҳатдан самаралилиги маҳсулотнинг 85 фоизидан кўпи кодлаштирилганида намоён бўлади. Бундан ташқари маҳсулотга бўлган талаб ва эҳтиёжларни шакллантириш, жамлаш, ҳисобга олиш, маҳсулотнинг келиш-кетишини ҳисоб қилиб бориш, муҳосиблик ҳисобларида ва ҳужжатларни расмийлаштиришда, ҳамда маҳсулотларни сақлаш ва сотувидаги назоратларни амалга оширишда алоҳида ўрин тутади, Асосан EANнинг икки кодидан кўпроқ фойдаланилади: 13 разрядли ва 8 разрядли рақамли кодлар. Бунда энг ингичка штрих бирлик сифатида олинади. Ҳар бир рақам ёки (разряд) икки штрих ва икки пробелдан иборат. 13 разрядли коднинг таркибида қуйидаги кодлар кўрсатилади; - давлат коди («давлат байроғи»); - корхона (фирма)- тайёрловчи коди; - маҳсулотнинг коди; - назорат сони. EAN ассоциацияси турли давлатлар учун кодлар ишлаб чиққан бўлиб, ушбу кодлардан фойдаланиш учун марказлашган тарзда лицензиялар тавсия этади. Масалан, Франция учун давлат коди сифатида 30-37, Италия учун 80-87 оралиқлари тавсия этилган. Баъзи давлатларнинг кодлари уч хонали сонлардан иборат. Масалан, Греция - 520, Россия - 460, Бразилия - 789. Тайёрловчи корхонанинг коди ҳар бир давлатда тегишли органлар томонидан тузилади. Одатда, бу код бешта рақамдан иборат бўлиб, давлат кодидан кейин келади. Маҳсулот коди тайёрловчи томонидан тузилади ва у ҳам бешта рақамдан иборат бўлади. Бу коднинг расшифровкаси стандарт эмас, у маҳсулотга таллуқли бўлган муайян хусусиятларни (белгиларни) ёки фақат тайёрловчининг ўзигагина маълум бўлган ва у маҳсулотнинг қайд этиш тартиб рақамини ифодалаши ҳам мумкин. Лекин буни ихтиёрий бермаслик мақсадида штрихли кодларни белгилаш марказлаштирилган тарзда олиб борилади. Назорат сони EAN алгоритми бўйича кодни сканер воситасида тўғри ўқилганлигини текшириш учун хизмат қилади.

EAN-8 коди узун кодларни белгилаб бўлмайдиган кичик ўрамлар (упаковкалар) учун мўлжалланган, ЕАN-8 коди қуйидаги кодлар тартибидан иборат: - давлат коди («давлат байроғи»); - корхона (фирма)- тайёрловчи коди; - назорат сони. Баъзан тайёрловчи корхона кодининг ўрнига маҳсулотнинг қайд этиш тартиб рақами келтирилиши ҳам мумкин. Рақамлар қатори сканер учун эмас, балки харидорлар учун мўлжалланган. Талабгор (харидор) учун маълумот фақат маҳсулот тайёрланган давлатни билдириш билан чегараланади, чунки давлат коди махсус нашрларда ва маълумотномаларда келтирилиб туради ёки маълумот базаларида ва банкларида сақланиши мумкин. Тўлиқ штрихли код ташқи савдо ташкилотларига ёки савдо объектларига маҳсулотнинг контракт (шартнома) талабларига мос келмайдиган параметрлари ва кўрсаткичлари борасида аниқ манзилга раддия ёки норозилик билдириш имкониятига эга. Ўзбекистон Республикасида штрих кодлар тобора кенг татбиқ этилиб бормоқда. 1999 йили Ўзстандарт қошидаги метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш соҳасидаги мутахассисларни тайёрлаш ва малака ошириш институтида штрих кодлар масалалари билан шуғулланувчи марказ ташкил этилди. Ушбу марказнинг таъсис этилишидан мақсад - маҳсулотларни автоматлаштирилган тарзда идентификациялаш борасидаги муаммоларни ҳал этиш ва бу фаолиятни кенг равишда тарғиб этишдир, Албатта, бунда халқаро меъёрий ҳужжатларни ҳисобга олган ҳолда кодлашнинг стандартлаштирилиши алоҳида аҳамиятга эгадир. Ўзбекистон Республикасида штрихли кодлашнинг татбиқ этилиши энг аввало, 1996 йилнинг 26 апрелида қабул қилинган «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини химоя қилиш тўғрисида» номли Қонунининг 4-моддасида кўрсатилган - истеъмолчининг харид қилинаёттан маҳсулот ҳақида зарур ва ишончли маълумот олиш ҳуқуқини амалга оширишда янги замин яратади.

Штрихли кодлаш ишлаб чиқариш корхоналари учун қуйидаги имкониятларни яратади: – автоматлаштирилган бошқарув тизимларининг татбиқ этилишини осонлаштиради; – ишлаб чиқариш, маҳсулотни сақлаш ва реализация қилиш каби фаолиятлардаги ҳисоб-китоб ишларининг самарадорлигини оширади; – ресурсларни чуқур таҳлил қилиш имкониятини беради; – ҳужжатлар айланишини қисқартиради; – маҳсулотни реализация қилиш ва ҳаракати ҳақидаги ишончли маълумотларни мунтазам равишда йиғишни йўлга қўйиш мумкин; – бошқарув ва назорат идораларига тезкор равишда маҳсулот хусусидаги маълумотларни тавсия этиш. Бироқ харидор сотиб олаётган маҳсулотининг фақат тайёрланган давлати борасидаги маълумотнигина эмас, балки тегишли барча маълумотларни ҳам билишни истайди. Бу муаммо ҳам вақти келиб стандартлаштириш йўли билан тасдиқланувчи стандартларнинг мажбурий талабларининг рўйхатини кенгайтириш лозим бўлади.

1-жадвал. Маҳсулотнинг штрихли кодланиши учун айрим давлатларнинг EAN коди. Давлат Коди Давлат номи Давлат коди Давлат номи Давлат коди Давлат номи 93 90-91 779 54 380 789 50 599 759 400-440 489 520 57 Австралия Австрия Аргентина Бельгия ва сембург Болгария Бразилия Б. Британия Венгрия Венесуэла Германия Гонконг Греция Дания Люк - 539 569 84 80-83 529 690 850 750 87 94 70 590 560 460-469 Ирландия Исландия Испания Италия Кипр Хитой Куба Мексика Нидерландия Я.Зеландия Норвегия Польша Португалия Россия 383 00-09 869 64 30-37 859 780 73 76 860 880 45-49 Словения АҚШ ва Канада Туркия Финляндия Франция Чехия Чили Швеция Швейцария Югославия Жанубий Кореа Япония Узбекистан 1-расм. 13 разрядли EAN коди.

Адабиётлар : 1. Сергеев А.С., Латышев М.В., Терегеря В.В. Метрология, Стандартизация и сертификация. Учебное пособие. М. Логос. 2003.-536 с. 2. Сигов А.С., Белик Ю.Д., Верба В.С. и др. Метрология и электрорадио измерения в телекоммуникационных системах. М.Высшая школа. 2005. 3. Tst 45.025:2000 Метрологик таъминлаш. Атамалар ва таърифлар. К 014:2003. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида ўлчашлар бирлилигини таъминлаш тизимини ривожлантириш концепцияси. 4. Абдувалиев А.А., Латипов В.Б., Умаров А.С., Алимов М.Н., ва б. «Стандартлаштириш, Метрология, Сертификатлаштириш, Сифат.» – Т.: СМСИТИ, 2008. – 267 б. 5. К 014:2003. Алоқа ва ахборотлаштириш соҳасида ўлчашлар бирлилигини таъминлаш тизимини ривожлантириш концепцияси. 6. ―Метрология тўғрисида‖ги (ЎзР 28.12.1993 й. 1004-XII-сон; ЎзР 26.05.2000 й. 82-II-сон, ЎзР 25.04.2003 й. 482-II-сон) Қонун.

Похожие

МАҲСУЛОТЛАР ҲАҚИДАГИ МАЪЛУМОТЛАРНИ СТАНДАРТЛАШТИРИШ ВА КОДЛАШ

Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш фанини ўрганишда ўқитишнинг замонавий ахборот

Давлат стандартлаштириш тизими

Стандартлаштиришнинг мақсади ва вазифалари

Метрология стандартлаштириш ва сертификатлаштириш фанининг мақсади ва метрология бўйича асосий атамалар