Узбекистон ташки сиёсий фаолияти концепциясининг ахамияти - Основы культурологии - Рефераты

Узбекистон ташки сиёсий фаолияти концепциясининг ахамияти

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

77 KB

Ўзбекистон ташқи сиёсий фаолияти концепциясининг аҳамияти Мустаҳкам хавфсизлик, барқарор иқтисодий тараққиёт учун қулай шарт- шароитлар яратиш, аҳоли турмуш даражасини кўтариш, конституцион тузум асосларини мустаҳкамлаш, миллатлар аҳиллигини, халқлар дўстлигини таъминлаш, фуқаролар эркинликлари ва ҳақ-ҳуқуқларини муҳофаза қилиш мамлакатимиз ташқи сиёсатининг асосий мақсадлари ҳисобланади. Президентимиз Ислом Каримов ташаббуси билан ишлаб чиқилган ва 2012 йил сентябрда қонун асосида қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасининг ташқи сиёсий фаолияти концепцияси” халқаро ҳамжамиятда катта акс-садо берди. Давлатимиз раҳбари ушбу ҳужжатнинг ўта муҳим аҳамиятга эга эканлигини Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 20 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маърузасида ва Қуролли Кучларимиз ташкил этилганининг 21 йиллиги муносабати билан Ватан ҳимоячиларига йўллаган байрам табригида алоҳида таъкидлаб ўтди. Дарҳақиқат, минтақамизда мураккаб вазият вужудга келаётган шароитда, узоқ ва яқин атрофимизда турли қарама-қаршиликлар тобора кучайиб бораётган бир пайтда мамлакатимиз тинчлиги ва фаровонлигини сақлаш, ён-атрофимиздаги давлатлар ва халқлар билан ўзаро бир-бирини тушуниш ва ҳамжиҳатликда яшаш учун шарт-шароитларни таъминлашга қаратилган ташқи сиёсат халқимизнинг асл орзу-умид ва интилишларига мос келади. “Ўзбекистон Республикасининг ташқи сиёсий фаолияти концепцияси” замирида айнан шундай қараш ва ёндашувлар мужассам. Мазкур Концепцияни айнан бугунги кунда ишлаб чиқиш ва қабул қилиш зарурияти Ўзбекистоннинг мустақил тараққиёт йўлида янги босқичга кўтарилиши ҳамда халқаро сиёсий ва иқтисодий муносабатларда юз бераётган чуқур ўзгаришлар асносида туғилди. Истиқлол даврининг ўтган йиллари мобайнида Ўзбекистоннинг ҳар томонлама пухта ўйланган, миллий

манфаатларга асосланган ташқи сиёсат курси шаклланди ва жаҳон ҳамжамиятида кенг эътироф этилиб, мамлакатимиз обрў-эътиборини мустаҳкамлади. Шу билан бирга Ўзбекистон ташқи сиёсий фаолиятнинг янги марраларига чиқиши, мамлакатимизнинг ҳозирги замон халқаро муносабатлар тизимидаги ўрни ва ролини янада мустаҳкамлаш ҳамда жаҳон сиёсати ва иқтисодиётида юз бераётган чуқур, шиддатли ўзгаришлар давлатимиз ташқи сиёсатининг концептуал асосларини такомиллаштириш заруриятини кун тартибига қўйди. Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда 2012 йилнинг январь ойида Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов томонидан XXI асрнинг тўхтовсиз ва тезкор равишда ўзгариб бораётган халқаро сиёсий жараёнлари шароитида мувозанатли ва айни вақтда фаол, собитқадам ташқи сиёсат стратегиясини амалга ошириш бўйича доктринал ҳужжат ишлаб чиқиш тўғрисида муҳим вазифа қўйилди. Бундай ҳужжатни ишлаб чиқишга давлат даражасидаги кенг кўламли муносиб ёндашувни таъминлаш мақсадида махсус Идоралараро ҳайъат тузилди. Идоралараро ҳайъат ҳамда унинг доирасида тузилган қатор ишчи гуруҳларининг мутахассислари мазкур ҳужжатнинг режа-лойиҳасини, мазмун-моҳиятини, тегишли бўлимлари ва матнини тайёрлаш бўйича ўрнатилган тартибда маслаҳатлашувлар, амалий мажлислар ўтказдилар. Ташқи сиёсий фаолиятга алоқадор бўлган масалалар мажмуасини чуқур ўрганиш бўйича биргаликда қуйидаги катта ҳажмдаги ишлар амалга оширилди: Биринчидан, Концепция Ўзбекистоннинг истиқлол давридаги 20 йиллик тараққиёти ва ўзбек давлатчилигининг бой тарихий тажрибасини инобатга олган ҳолда тайёрланди. Иккинчидан, ташқи сиёсат соҳасида концептуал ҳужжатларни ишлаб чиқиш ва қабул қилиш борасида ривожланган давлатлар тажрибаси диққат билан таҳлил этилди ва ўрганилди.

Учинчидан, минтақамизда ва халқаро майдонда вужудга келаётган ҳозирги вазият, мамлакатимиз атрофида шаклланаётган мураккаб геосиёсий шарт-шароитларнинг ўзига хос хусусиятлари ҳамда Марказий Осиёнинг хавфсизлиги ва барқарор ривожланишини таъминлаш каби долзарб масалалар ҳар томонлама Ўзбекистон манфаатлари нуқтаи назаридан инобатга олинди. Тўртинчидан, ташқи сиёсий ва иқтисодий фаолиятни тартибга солувчи мамлакатимиз қонунлари ва бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар, давлатимиз томонидан қабул қилинган халқаро шартномалар мукаммал равишда инвентаризация қилинди. Ташқи сиёсий фаолият концепцияси миллий хавфсизлигимизни янада мустаҳкамлаш, барқарор тараққиётни таъминлаш, иқтисодий ўсишнинг юқори кўрсаткичларини сақлаб қолиш, юртимизда ижтимоий йўналтирилган бозор иқтисодиётига ҳамда фуқаролик жамиятига асосланган очиқ демократик давлат қуриш вазифаларини амалга оширишни давом эттириш учун имкон қадар қулай ташқи шароитларни яратиш талабларига жавоб беради. Ўзбекистон Республикасининг ташқи сиёсий фаолияти концепцияси – давлатимиз ташқи сиёсатининг фундаментал принциплари ва стратегик устувор йўналишларини, халқаро майдондаги мақсад ва вазифаларини, ўрта ва узоқ истиқболда Ўзбекистон миллий манфаатларини илгари суриш механизмларини белгилаб берадиган қарашларнинг яхлит тизими. Концепция мазмуни ва қоидалари Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ва қонунлари, шунингдек “Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси”га асосланади. Шунингдек, халқаро ҳуқуқнинг умумэътироф этилган норма ва принципларига, жумладан, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти низоми, Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси, Халқаро ҳуқуқ принциплари тўғрисидаги декларацияга, Европа Хавфсизлик

ва Ҳамкорлик Кенгашининг Хельсинки якуний актига ва бошқа тегишли ҳужжатларга мос келади. Ушбу ҳужжатни ишлаб чиқишда Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг фундаментал асарларида, нутқ ва маърузаларида белгилаб берилган аниқ топшириқлар ва қўйилган вазифаларни амалга ошириш юзасидан давлатимизнинг узоқ муддатли стратегик манфаатларидан келиб чиқилиб ҳамда минтақамизда ва дунёда вужудга келаётган реал шарт- шароитлар, сиёсий ва иқтисодий хавфсизлик соҳаларида қарор топаётган жараёнлар инобатга олинган. Концепция “Умумий қоидалар” ва тўртта бўлимдан иборат: I. “Ҳозирги замон халқаро муносабатлар тизимида юз бераётган ўзгаришларни Ўзбекистон манфаатлари нуқтаи назаридан баҳолаш”; II . “Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатининг асосий мақсади, принциплари ва вазифалари”; III . “Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатининг устувор йўналишлари”; IV. “Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатини шакллантириш ва амалга ошириш механизмлари”. Биринчи бўлимда халқаро муносабатларнинг бугунги аҳволига батафсил тавсиф берилган. Халқаро майдонда сиёсий ва иқтисодий кучлар нисбати ўзгараётгани, унинг минтақавий ва глобал миқёсда хавфсизликни таъминлаш жараёнлари учун олдиндан кўра билиш қийин бўлган оқибатларга олиб келиши мумкинлиги эътироф этилган. Хавфсизликка раҳна солаётган анъанавий ва ноанъанавий таҳдидлар турининг кенгайиб бораётгани, Ўзбекистон чегаралари яқинида кескинлик ва танглик ўчоқларининг сақланиб қолаётгани, дунёнинг бизга яқин бўлган муҳим минтақаларида янги қуролли можаролар ва низоларга олиб келувчи вазиятларнинг кўпайиб бориши хавфи мавжудлиги таъкидлаб ўтилган. Дунёда тўхтовсиз давом этаётган “геосиёсий ўйинлар”, тобора жадал тус олиб бораётган “геосиёсий рақобат” жаҳондаги кескинлик ва стратегик

мавҳумликни кучайтираётганлигига эътибор қаратилган. Айрим халқаро субъектларнинг қисқа муддатли ва тор доирадаги манфаатларни кўзловчи шошма-шошарлик билан амалга оширилаётган тартибсиз ҳаракатлари халқаро ҳуқуқнинг фундаментал принциплари бузилишига олиб келаётгани таъкидлаб ўтилган. Мазкур бўлимда глобаллашув жараёни изчил ва орқага қайтариб бўлмас хусусият касб этгани таъкидланар экан, унинг бир томондан, давлатларнинг ривожланиши учун қулай имкониятлар очиб бериш, иккинчи томондан эса иқтисодиёт, энергетика, экология, озиқ-овқат билан таъминлаш, ахборот алмашиш, гуманитар хавфсизлик соҳаларида турли хавф-хатарлар туғдираётгани эътироф этилган. Бу жараёнлар таъсирида: дунё мамлакатларининг ўзаро боғлиқлиги ошиб бориши; жаҳон иқтисодиётида инқироз ҳолатлари вужудга келиши; халқаро молиявий муносабатлар тизимида сезиларли ўзгаришлар юз бериши; иқтисодий тараққиёт марказининг Осиё томон силжиши; стратегик ресурслар учун курашнинг кескинлашуви; дунё мамлакатлари ва минтақалари ўртасидаги ривожланишдаги фарқнинг кучайиб бориши таъкидлаб ўтилган. Концепцияда Марказий Осиё минтақасига алоҳида диққат-эътибор қаратилган ва “Ўзбекистоннинг ҳаётий муҳим манфаатлари шу минтақа билан боғлиқ” эканлиги белгилаб қўйилган. Жумладан, Марказий Осиё ўзининг муҳим геосиёсий жойлашуви ва улкан минерал хом-ашё ресурслари захираларига эга эканлиги туфайли жаҳон миқёсида кучли эътибор объектига ҳамда энг йирик давлатларнинг стратегик манфаатлари тўқнашадиган ҳудудга айланиб бораётгани таъкидлаб ўтилган. Йирик давлатлар Марказий Осиё давлатларининг ўз ривожланиш модели ва сиёсий йўлини белгилашида таъсир ўтказишга интилаётгани, минтақада ўз мақсадларинигина кўзлаётган ташқи кучларнинг ўзаро “рақобати” кучайиб бораётгани кўрсатилган. Минтақадаги трансчегаравий дарёларнинг сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш муаммоси ҳамон ҳал этилмай келаётганига алоҳида урғу берилган. Минтақада яшаётган миллионлаб кишиларнинг соғлиғига, аҳоли

генофондига зиён етказаётган мураккаб экологик муаммолар, хусусан, Орол денгизи қуришининг ҳалокатли оқибатлари, катта корхоналарнинг саноат чиқиндилари трансчегаравий сув ресурсларини ифлослантириши ва атроф- муҳитни заҳарлаши – Марказий Осиёнинг фаровонлиги ва барқарор тараққий этиши учун тобора хавфли тус олиб бораётгани алоҳида таъкидланган. Бундан ташқари, ушбу ҳужжатда минтақада очиқ денгиз портларига чиқишга имкон берувчи транспорт-коммуникация йўлларининг чекланганлиги ва уларнинг ўрнини боса олувчи, муқобил йўналишлари тизими йўқлиги Марказий Осиё давлатларининг барқарор иқтисодий ўсиш истиқболларига салбий таъсир ўтказаётганига жиддий эътибор қаратилган. Қўшни мамлакатлар ўртасидаги давлат чегараларини делимитация ва демаркация қилиш жараёнлари ҳали тугалланмагани Марказий Осиёдаги вазиятнинг мураккаблашувига олиб келаётгани ҳамда чегарадош давлатлар орасида айрим сиёсий, иқтисодий масалаларни уларнинг хўжалик субъектлари ўртасидаги долзарб муаммоларни ҳал этишда қийинчиликлар туғдираётгани эътироф этилган. Шу ўринда таъкидлаш жоизки, Концепцияда Ўзбекистон ўз қўшниларига нисбатан очиқ, яхши қўшничилик, дўстлик ва хайриҳоҳлик принципларига асосланган сиёсат олиб бориши белгилаб қўйилган. Ўзбекистон минтақадаги барча долзарб масалаларни ўзаро манфаатдорлик, бир-бирининг ички ишларига аралашмаслик принципларига асосланган ҳолда, музокаралар йўли билан ҳалқаро ҳуқуқ нормаларига мос равишда ҳал этиш тарафдоридир. Марказий Осиё муаммолари ташқи кучларнинг аралашувисиз минтақадаги давлатларнинг ўзлари томонидан ечилмоғи зарур. Мазкур ҳужжатда Афғонистондаги оғир ва мураккаб шароитга алоҳида эътибор қаратилган. Мамлакатимиз Президенти Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 20 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маърузасида таъкидлаб ўтганидек, AYSEF деб аталмиш коалицион қўшинларнинг 2014 йилгача ва ундан кейин қўшни Афғонистон ҳудудидан олиб чиқиб кетилиши билан боғлиқ равишда ушбу мамлакат ва унинг

атрофидаги вазият янада кескинлашиб, терроризм, экстремизм ва наркотрафикнинг кучайиш хавфи борлиги, ҳатто, мамлакатда аҳвол чегарадан чиқиб кетиши мумкинлиги қўшни давлатларда жиддий хавотир уйғотмасдан қолмайди. Воқеаларнинг шундай йўналишда ривожланиши бугунги қарама- қаршиликнинг миллатлар ва элатлар ўртасидаги можарога айланиб кетиши, Афғонистонда фуқаролар урушининг янгитдан авж олиши, минтақада турли хавф-хатарлар пайдо бўлиши кўпгина нуфузли мутахассислар томонидан истисно этилмаяпти. Шуни ишонч билан қайд этиш мумкинки, вужудга келаётган вазиятда воқеаларнинг бундай салбий равишда ривожланишининг олдини олиш учун анча вақтдан буён муҳокама этилаётган энг мақбул вариант – Бирлашган Миллатлар Ташкилоти раҳнамолигида Афғонистонга қўшни мамлакатлар, шунингдек, Америка Қўшма Штатлари, НАТО ва Россия иштирокида мулоқот гуруҳини шакллантириш. Бу гуруҳ хатти-ҳаракатларининг бош мақсади ўзаро кураш олиб бораётган кучлар ўртасида муросага эришиш ва коалицион афғон ҳукуматини шакллантиришдан иборат бўлиши керак. Ана шу ҳукумат таркибида Афғонистондаги асосий миллий-этник ва диний гуруҳлар ўз ўрнини топган бўларди. Таъкидлаш керакки, бу ечимнинг бошқа муносиб муқобил варианти йўқ. Ушбу ҳолат Концепцияда Ўзбекистоннинг қўшни Афғонистонга нисбатан тутган позицияси аниқ белгилаб берилган. Зеро, Ўзбекистон Афғонистонда узоқ муддатли барқарорлик ва бардавом тинчлик тарафдоридир. Ўзбекистон ўзининг қўшни Афғонистон билан муносабатларини икки давлатнинг миллий манфаатларини ҳисобга олиб, афғон халқининг ўз мамлакати келажагини ўйлаб танлаган йўлини ҳурмат қилган ҳолда, икки томонлама асосда шакллантириб келмоқда ва бундан буён ҳам шу тамойилга амал қилади.

Концепциянинг иккинчи бўлимида Ўзбекистон ташқи сиёсатининг асосий принциплари баён этилган. Жумладан, қуйидагилар белгилаб қўйилган: – дунёда тинчлик ва хавфсизликни сақлашга ҳамда умумэътироф этилган халқаро норма ва принципларга риоя этишга содиқлик; – мафкуравий қарашлардан қатъи назар ҳамкорлик учун очиқлик; – тенг ҳуқуқлилик ва ўзаро манфаатдорлик, давлатларнинг суверенитети, ҳудудий яхлитлиги, чегаралар дахлсизлиги, ички ишларга аралашмаслик, низоларни тинч йўл билан ҳал этиш, куч ишлатмаслик ёки куч билан таҳдид солмаслик. Ўзбекистон прагматик, оқилона ва мақсадга мувофиқ сиёсат юритиш тарафдори бўлиб, ташқи сиёсат мақсад ва вазифалари давлатнинг узоқ муддатли манфаатларига, унинг ресурслари ва салоҳиятига мос келиши принципларига содиқ қолади. Концепцияда принципиал аҳамиятга эга бўлган қуйидаги қоида ҳам муҳрлаб қўйилган: – Ўзбекистон Республикаси давлатнинг, халқнинг олий манфаатлари, унинг фаровонлиги ва хавфсизлигини таъминлаш мақсадидан келиб чиқиб, мамлакатни модернизация қилишнинг устувор йўналишларига, амалдаги миллий қонунчилик ҳамда қабул қилинган халқаро мажбуриятларга риоя қилган ҳолда иттифоқлар тузиш, ҳамдўстликларга ва бошқа давлатлараро тузилмаларга кириш, шунингдек, улардан ажралиб чиқиш ҳуқуқини ўзида сақлаб қолади; – Ўзбекистон тинчликсевар сиёсат юритади ва ҳарбий-сиёсий блокларда иштирок этмайди, ҳар қандай давлатлараро тузилмалар ҳарбий-сиёсий блокка айланган тақдирда, улардан чиқиш ҳуқуқини ўзида сақлаб қолади; – Ўзбекистон Республикаси қўшни давлатлардаги қуролли можароларга ва кескинлик ўчоқларига тортилишнинг олдини олиш юзасидан сиёсий, иқтисодий ва бошқа чора-тадбирларни кўради, шунингдек, ўз ҳудудида

хорижий давлатларнинг ҳарбий базалари ва объектлари жойлаштирилишига йўл қўймайди; – Конституцияга, “Мудофаа тўғрисида”ги Қонунга ва Ҳарбий доктринага мувофиқ Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлари фақат давлат суверенитети ва мамлакат ҳудудининг яхлитлигини, аҳолининг тинч ҳаёти ва хавфсизлигини ҳимоя қилиш мақсадида тузилади ҳамда хориждаги тинчликпарварлик операцияларида иштирок этмайди. Ҳужжатнинг мазкур бўлимида Ўзбекистоннинг ташқи сиёсат соҳасидаги вазифалари ҳам аниқ ва равшан белгилаб берилган. Бунда, жумладан, қуйидагилар алоҳида аҳамият касб этади: – миллий манфаатларни қатъий ҳимоя қилишга ва илгари суришга йўналтирилган изчил ва фаол ташқи сиёсат стратегияси олиб бориш; – Марказий Осиёда тинчлик ва барқарорликни сақлаш ва мустаҳкамлаш, минтақани хавфсизлик ва барқарор тараққиёт ҳудудига айлантириш. Марказий Осиёда мунозара ва низоларни, конфликтли вазиятларни, кескинлик ва танглик ҳолатлари эскалациясининг олдини олиш мақсадида юзага келаётган муаммоларни ўз вақтида ҳал этишда керакли ўринларда превентив дипломатия усулларини қўллаш; – Ўзбекистоннинг дунёдаги етакчи давлатлар ва халқаро ташкилотлар билан стратегик шерикчилик муносабатларининг мувозанатли ва кўп қиррали тизимини шакллантириш; минтақада геосиёсий мувозанатни сақлаш; ташқи сиёсий, иқтисодий, савдо-сотиқ, транспорт ва бошқа соҳалардаги алоқаларни кенг диверсификация қилиш, юқори технологияларни жалб этиш; – миллий иқтисодиётнинг устувор тармоқларига тўғридан-тўғри чет эл инвестициялари ва илғор технологияларни жалб этишнинг самарадорлигини ошириш учун икки томонлама ҳамда кўп томонлама ҳамкорлик механизмларини ишга солиш; – минтақанинг очиқ денгизлардан йироқда жойлашганлиги, унинг географик ёпиқ ҳолати билан боғлиқ муаммоларни бартараф этишга

йўналтирилган истиқболли транспорт-коммуникация лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва ҳаётга татбиқ этиш, мамлакатимизда халқаро миқёсда фаолият юрита оладиган мультимодал транспорт-логистика марказларини шакллантириш жараёнига амалий кўмак бериш ва уни жадаллаштириш; – Ўзбекистоннинг минтақада ва халқаро майдонда тинчлик ҳамда барқарорликни мустаҳкамлашга қаратилган халқаро ташаббусларини изчиллик билан илгари суриш, мамлакатнинг дунё ҳамжамиятидаги имижини, обрў-эътиборини янада кучайтиришга қаратилган чора- тадбирларни кўриш; – хориждаги Ўзбекистон Республикаси фуқаролари ва юридик шахсларининг қонуний ҳуқуқ ва манфаатларини ҳар томонлама ҳимоя қилиш. Ҳужжатнинг учинчи бўлимида ташқи сиёсатнинг яна бир нозик ва мураккаб жиҳати – ташқи алоқаларнинг географик устувор йўналишлари белгилаб берилган. Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатининг бош устувор йўналиши деб Марказий Осиё минтақаси кўрсатилган. Бошқа бир устувор йўналиш сифатида МДҲ давлатлари билан бўлган алоқалар белгиланган. Ўзбекистон ташқи сиёсатида устувор аҳамият касб этадиган яна бир йўналиш сифатида жаҳон сиёсий ва иқтисодий тизимида етакчи ўрин тутган, модернизация жараёнлари учун керакли илғор технологиялар манбаи саналган, саноати ривожланган Ғарб давлатлари билан кўп қиррали ҳамкорликни ривожлантириш кўрсатиб ўтилган. Ташқи сиёсатимизнинг асосий устувор йўналишлари қаторига глобал сиёсат ва иқтисодиётда тобора асосий ўринлардан бирини эгаллаб бораётган Осиё-Тинч океани минтақаси киритилган. Бундан ташқари, таъкидланадики, Ўзбекистон Ўрта ва Яқин Шарқда жойлашган давлат ва мамлакатлар билан анъанавий тарихий-маданий алоқалар ҳамда дунёнинг мазкур қисмида рўй бераётган кескин ўзгаришларнинг келгусидаги хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ўзаро

манфаатли муносабатларни ҳар томонлама ривожлантириш ва мустаҳкамлашда давом этади. Лотин Америкаси ҳамда Кариб денгизи минтақасидаги етакчи давлатлар ва Африка қитъасидаги мамлакатлар билан ҳам икки томонлама асосда, шунингдек, халқаро ташкилотлар доирасида алоқаларни кенгайтириш ва чуқурлаштириш Ўзбекистон миллий манфаатларига жавоб бериши ҳужжатда алоҳида эътироф этилган. Ташқи сиёсатимизнинг муҳим устувор йўналишларидан яна бири сифатида Ўзбекистоннинг халқаро ва минтақавий ташкилотлар фаолиятидаги иштироки кўрсатилган. Бу йўналишда, авваламбор, Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва унинг ихтисослашган тузилмалари билан бўлган алоқалар назарда тутилган. Шуни таъкидлаш керакки, Ўзбекистон БМТни глобал хавфсизлик ва барқарорликни сақлаб туриш, давлатлараро долзарб муаммоларни ҳал этиш борасидаги ягона универсал ташкилот деб билади. Биз барқарор ривожланиш, “Минг йиллик тараққиёт мақсадлари”, Марказий Осиё минтақасидаги қатор масалаларни, хусусан, экологик муаммоларни ҳал этиш соҳаларида БМТ ва унинг ихтисослашган тузилмалари билан ҳамкорликни изчил давом эттирамиз. БМТ тизимидаги ихтисослашган ташкилотлар қаторида Ўзбекистон, аввало, ЮНЕСКО, ЮНИСЕФ, БМТ Тараққиёт дастури, Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти (ФАО), Жаҳон сайёҳлик ташкилоти ва бошқа тегишли тузилмалар билан ҳамкорликни ривожлантиради. Шуни алоҳида таъкидлаш жоизки, Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти, Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги, Европада Хавфсизлик ва Ҳамкорлик Ташкилоти, Ислом Ҳамкорлик Ташкилоти ва бошқа шу каби халқаро ташкилот ҳамда уюшмалар фаолиятида фаол иштирок этиш ҳам мамлакатимиз миллий манфаатларига мос келади, ташқи сиёсатимизнинг устувор йўналишларидан ҳисобланади. Бундан ташқари, Ўзбекистон ўз миллий манфаатлари ва эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда етакчи халқаро молиявий ва иқтисодий ташкилотлар билан, авваламбор, Жаҳон банки,

Халқаро валюта жамғармаси, Осиё тараққиёт банки, Ислом тараққиёт банки, Жаҳон савдо ташкилоти ва бошқалар билан алоқаларни ривожлантиришда давом этади. Концепциянинг тўртинчи бўлимида мамлакат ташқи сиёсий фаолиятини амалга ошириш учун халқаро майдонда сиёсий, дипломатик, шартномавий- ҳуқуқий, савдо-иқтисодий ҳамда бошқа механизмлар, усул ва услублар, шакл ва воситалар мажмуасидан самарали фойдаланишни кўзда тутадиган, кенг кўламли ягона ва яхлит давлат сиёсатини олиб боришга асосланган ёндашув талаб этилади. Ўзбекистон Республикасининг ташқи сиёсий стратегиясини амалга ошириш тегишли давлат органлари зиммасига юклатилган ва улар мамлакат миллий манфаатларини халқаро майдонда ҳимоя қилиш ва илгари суриш, ўз олдиларига қўйилган мақсад ва вазифаларни изчил амалга ошириш учун ўзаро келишилган, мувофиқлаштирилган фаолият олиб боради. Мамлакат ташқи сиёсати Ўзбекистон Республикаси Президенти раҳбарлиги остида амалга оширилади. Президент давлатнинг халқаро ва минтақавий масалалар бўйича стратегик мақсад ва вазифаларини белгилаб беради ҳамда давлат раҳбари сифатида халқаро майдонда Ўзбекистон Республикаси номидан иш кўради. Концепцияда мамлакат ташқи сиёсатини амалга оширишда иштирок этувчи ва бу борада алоҳида масъул бўлган давлат органлари тизимида Ташқи ишлар вазирлиги марказий бўғин вазифасини бажариши ва бу борада умумий фаолиятни мувофиқлаштирувчи сифатида алоҳида ўрин тутиши белгилаб қўйилган. Шу ўринда айтиб ўтиш жоизки, мазкур ҳужжатда парламент, яъни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатининг давлат ташқи сиёсат стратегиясини амалга оширишда ўрни ва роли ортиб бораётгани алоҳида таъкидлаб ўтилган. Парламентнинг ташқи сиёсий мақсад ва вазифаларни амалга оширишда, ташқи сиёсий ва иқтисодий фаолиятнинг қонунчилик базасини такомиллаштиришда, мустаҳкамлашда,

етук хорижий мамлакатлар билан парламентлараро алоқаларни ривожлантиришда тутган ўрни беқиёс эканлиги эътироф этилган. Концепциянинг ушбу бўлимида ташқи сиёсат стратегиясини ҳаётга татбиқ этишда тизимли тарзда тегишли ахборот-таҳлил ишларини ташкил қилиш ва тўхтовсиз ривожлантириб бориш муҳим аҳамият касб этиши белгилаб қўйилган. Халқаро майдонда, мамлакатимиз теварак-атрофида юз бераётган воқеа-ҳодисалар ривожини узлуксиз мониторинг қилиш, миллий хавфсизлигимиз ва манфаатларимизга таҳдид солаётган ёки солиши мумкин бўлган хавф-хатарларни аниқлаш, олдиндан кўра билиш ҳамда чуқур таҳлил асосида тегишли таклиф ва чораларни ўз вақтида ишлаб чиқиш тобора муҳим аҳамиятга эга бўлиб бормоқда. Шиддат билан ўзгараётган бугунги дунёда миллий хавфсизлигимизни таъминлаш нафақат ён-атрофимизда юз бераётган жараён ва ҳодисаларга муносиб жавоб бериш, балки уларнинг салбий оқибатларини ўз вақтида олдини олиш, юзага келиши мумкин бўлган эҳтимолий хавф-хатарларни олдиндан кўра билиб, тегишли эҳтиёт чораларини ишлаб чиқиш ва таҳдидларни бартараф этишни тақозо этмоқда. Концепцияда алоҳида эътибор қаратилган яна бир масала – дунёда сиёсий, иқтисодий, ҳарбий ва бошқа соҳаларда юз бераётган жараёнларни тўғри ва аниқ тушуна оладиган, ҳозирги замон фан ва техникаси ютуқларидан самарали фойдаланадиган, давлат томонидан халқаро майдонда қўйилган мақсад ва вазифаларнинг мазмун-моҳиятини англаб етадиган, профессионал касбий малакаси юқори бўлган миллий кадрларни тайёрлаш ва етказиб бериш тизимини такомиллаштириш вазифаларидир. Бугун, ҳеч муболағасиз, ғурур ва ифтихор билан айтиш мумкинки, мустақилликка эришганимиздан буён ўтган қисқа давр ичида мамлакатимиз дунё ҳамжамиятида ўзининг муносиб ўрнини эгаллади. Ўзбекистоннинг жаҳондаги обрў-эътибори юксалиб бораётгани қуйидагиларда:

– юртимизда демократик ва бозор иқтисодиёти ислоҳотларини амалга ошириш натижасида қўлга киритилаётган улкан ижобий ўзгаришларда, уларнинг халқаро ҳамжамият томонидан эътироф этилишида мужассам бўлмоқда; – давлатимизнинг жаҳон аҳлига яхши маълум бўлган, минтақамизда барқарорлик ва хавфсизликни мустаҳкамлашга қаратилган ташаббусларининг амалий самарасида ўз ифодасини топмоқда; – мамлакатимизнинг халқаро сиёсат майдонида олиб бораётган ҳар томонлама пухта ишланган, чуқур ўйланган ташқи сиёсатининг натижаси сифатида намоён бўлмоқда.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: 1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. –Т.: “Ўзбекистон”. 2008. 2. Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. 1-жилд. -Т.: “Ўзбекистон”, 1996. 3. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. 2 -жилд . – Т.: “ Ўзбекистон ” , 1996. 4. Каримов И.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. 3-жилд. –Т.: “Ўзбекистон”, 1996. 5. Каримов И.А. Бунёдкорлик йўлидан. 4-жилд. –Т.: “Ўзбекистон”, 1996. 6. Каримов И.А. Янгича фикрлаш ва ишлаш – давр талаби. 5 -жилд . – Т.: Ўзбекистон, 1997. 7. Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлидан. 6 -жил д. –Т.: “Ўзбекистон”, 1998. 8. Каримов И.А. Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурамиз. 7-жилд. –Т.: “Ўзбекистон”, 1999. 9. Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон ҳаёт – пировард мақсадимиз. 8-жилд. –Т.: “Ўзбекистон”, 2000. 10. Каримов И.А. Ватан равнақи учун ҳар биримиз масъулмиз. 9-жилд. –Т.: “Ўзбекистон”, 2001. 11. Каримов И.А. Хавфсизлик ва тинчлик учун курашмоқ керак. 10-жилд. –Т.: “Ўзбекистон”, 2002.

Похожие

Маънавият тушунчаси, унинг келиб чикиши

Маънавий баркамол инсон тушунчаси ва унинг шаркона таърифи хамда комил инсон муаммоси

Ислом динида инсон маънавияти масаласи

Маънавият ва маънавий мерос. Уларнинг кадимийлиги ва узаро муносабати, маънавият ва маданият

Комил инсон ва эстетик тарбия муаммолари