Саноатда нефт, газ конденсати ва газни кайта ишлаш курилмалари - Химия - Рефераты

Саноатда нефт, газ конденсати ва газни кайта ишлаш курилмалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

114.5 KB

Саноатда нефт, газ конденсати ва газни қайта ишлаш қурилмалари Режа: 1. Кириш; 2. Республикамиздаги нефт-газ саноати корхоналари; 3. Нефтдан ёқилғи маҳсулотлари олиш технологиялари; 4. Газни қайта ишлаш корхоналари.

Республикамизнинг нефт-газ саноати халқ хўжалигининг асосий звеноси бўлиб, муҳим энергетика базаси ҳисобланади. Республикамиз мустақил бўлгандан кейин нефт-газ саноатини ривожлантиришга катта аҳамият берилди. Илгариги ўз ҳолича иш юритувчи нефт, газ, нефт ва газни қайта ишлаш тармоқлари ягона тармоқ - "Узбекнефтгаз" миллий холдинг корпорациясига бирлаштирилди. Бу корпорациянинг таркибида нефт ва газни кайта ишлаш бўйича учта йирик корхона ишлаб турипти. Булар: "Узнефтни қайта ишлаш" давлат санаоат бирлашмаси, Шўртон ва Муборакдаги газни қайта ишлаш заводлари. "Узбекнефтмаҳсулот" акциядорлик бирлашмаси таркибигг Фарғона, Олти Ариқ ва Бухородаги нефтни кайта ишлаш заводлари кдради. Шўртон газни қайта ишалш заводининг яқинида газни кимёвий усул билан қайта ишлаш комплекси қурилди. Бу комплекс газдан полиэтилен, полимербензин ва шу каби махсулотларни ишлаб чиқаришга мўлжалланган. Бу корхоналар учун хомашё: нефт, газ конденсати ва табиий газ ҳисобланади. газ конденсатининг кимёвий таркиби нефтнинг кимёвий таркибига ўхшаш бўлиб, фақат қайнаш температурасининг охири билан фарқланади /газ конденсати нефтга Караганда бирмунча енгил хисобланади/. Шу сабабли газ конденсати ва нефтлар бир хил қурилмаларда қайта ишланади. Нефт ва газ конденсатини кайта ишлаш икки хил дўнал ишда амалга оширилади. Биринчиси ёқилги-ёқилги йўналиши. Бунда нефт ва газ конденсатини атмосфера босимининг 360°С гача қиздириб, улар дан бензин, керосин ва дизел ёқилғиси фракцияларини ажратиб олинади. қолган огир қисми-мазутни каталитик крекинг, термик крекинг ёки гидрокрекинг қурилмаларига берилиб, қўшимча равишда бензин, керосин ва дизел ёқилгиси олинади. Иккинчи йўналиш-ёқилги-мойлар олиш йўналишидир. Бу йўналишда нефт ва газконденсатидан енгил фракциялар олингандан сўнг, қолдиқ -қисми мазутни вакуум остида ишловчи қурилмаларда турли фракцияларга ажратилиб улардан ҳар хил нефт мойлари олинади.

Олти-Ариқ нефтни кайта ишлаш заводи 1906-йилда илк бор ишга туширилган. Бунда нефт махсус қубларда ҳайдалар эди. 1917 -йилда қублар техно логик қурилмаларга алмаштирилди. Кейинчалик технологик қурилмалар такомиллаштирилди. 1950-60-йилларда эски курилмалар замонавий технологик қурилмалар билан алмаштирилди. Ҳозир завода 2 7-та технологик қурилма мавжуд бўлиб, завод ёқилги-ёкилғи йўналиши билан ишлайди. Бу ерда оғир қолдиқ-мазут термик крекинг қурилмасига берилиб. енгил фракциялар ва термик қолдиқ олинади. Фаргона шаҳридаги нефтни кайта ишлаш заводи J _£5 JLfimma ишга туширилган. Завод ёқилғи мой йўналишида ишлайди. Енгил фракциялар j ажратиб олингандан сўнг, оғир қолдиқ мазут вакуум шароитида ишлайдиган қурилмаларда ҳар хил фракцияларга ажратилади. Ҳар қайси фракция алоҳида-алоҳида тозаланиб, улардан турли хил мойлар олинади. Ҳозирги заводда 30 дан ортик технологик курилмалар ишлаб турипти. Заводда илк бор йилига 600 минг тонна нефтни ҳайдайдиган АВТ қурилмаси ишга туширилган, кейинчалик яна бирнечта АВТ қурилмалари фойдаланишга топширилди. 1965-68 йилларда йилига 300 ва 600 минг тонна бензинни риформинг этувчи қурилмалар ишга туширилди. Заводда Марказий Осиёда ягона мой ишлаб чиқарувчи блок қурилган. Йилига 500 т турли хилдаги мойлар тайёрланади. Республикамиз халқ хўжалиги тармокларини зарур мой маҳсулотлари билан тўла таъминланади. Каталитик риформинг қурилмаларида АП-56, АП-64 маркали . алюмоплатина катализаторлари иштирокида бензинни ок тан сони кўтарилар эди. 1995-97 йилларда ЛЧ 35/11-600 қурилмаси франциянинг "Прокатализ" фирмаси билан ҳамкорликда қайтадан таъмирланди. Алюмоплатина катализаторини ўрнига, таркибига рений ва бошка металлар қушилган Н-582 ва Н-482 маркали катализаторлар жойланди. қурилманинг гидроочистка блокига яъни бензинни олтингугуртли бирикмалардан тозалаш учун алюмокобальт- молибден катализатори ўрнига НК-306 катализатори жойланди. Бунинг натижасида завод таркибига тетраэтилсвинец /ТЭС/ қўшилмаган турли хил

юқори октан сонли экологик тоза автомобил бензинларини ишлаб чиқариш имкониятига эга бўлди. Заводда дизел ёқилғисини гидрочистка этадиган қурилма йўқ эди. 1997-99 йилларда Япониянинг "Мицуи энд Ко, ЛТД" ва "Тойо Инжиниринг Корпорейшин" фирмалари билан хамкорликда янги қурилма ишга туширилди. Ҳозир завод камолтингугуртли экологик тоза дизел ёқилғиси ишлаб чиқмоқда. 1995-97 йилларда Бухоро шаҳрининг яқинида йилига 2,5 млн.т газ- конденсатини қайта ишлайдиган завод қурилиб, ишга туширилди. Бу заводнинг технологик қисмини Франциянинг "ТЕКНИП" фирмаси қуриб берди. Заводда газ конденсатидан бензин, керосин, дизел ёқилғисини ҳайдаб олиш қурилмаси, бензинни каталитик риформинг этувчи, керосин фракциясини меркаптанлардан тозаловчи, дизелеқилғиси фракциясини олтингугурт бирикмаларидан тозаловчи технологик қурилмалар ва бу технологик қурилмаларни чиқиндиларини қайта ишловчи, шу қаторда бир нечта ёрамчи қурилмалар бор. Бу қурилмалар энг янги замонавий технологиялар билан таъминланган. 'Завод юқори сифатли махсулот ишлаб чиқаришга мўлжалланган. Таркибига тетраэтилсвинец /ТЭС/ қўшилмаган бензин, сифатли керосин ва камолтингугуртли дизел ёқилғиси тайёрлайди. Ҳозирги кунда юқоридаги заводларда дунё стандартига жавоб берувчи нефт махсулотлари ишлаб чиқарилмокда. Бу заводлар Республикамиз халқ хўжалигини ҳамма тармоқларини нефт махсулотлари билан тула таъминламоқда. Юқорида эслатиб ўтганимиздек Республикамизда иккита йирик табиий газни қайта ишлаш заводлари ва газни кимёвий қайта ишлаш комплекси мавжуд. Муборак газни кайта ишлаш заводда табиий газларни олтингугурт бирикмаларидан (асо сан Н 2 8 данУгозаловчи, газларни қуйи температурада совутиб сув ва газ конденсати томчиларидан тозаловчи, нордон газлардан

олтингугурт ишлаб чиқарувчи, газ конденсантини < тиндирувчи технологик қурилмалар ишлаб турибти. Олтингугурт ишлаб чиқарувчи қурилмани чиқинди газларни кайта ишлаб, унинг таркибидаги H 2 S газидан қўшимча миқдорда олтингугурт олувчи "Суль^^^рин^ қурилмаси ишга тушиши билан атмосферага чиқиб кетаётган газларни таркиби тозаланади. Шундай қилиб, Муборак газни қайта ишловчи завод Халқ хўжалигини товар табиий гази, тоза олтингугурт ва тиндирилган газ конденсанти билан таъминлайди. Шўртон газни қайта ишлаш заводи асосан Камолтингугуртли табиий газни қайта ишлашга мўлжалланган. Бу заводда табий газни совитиб қуйи температурада сув ва газ конденсат томчиларидан тозаловчи; цеолитлар ва ^б сорбентл аг) ёрдамида олтингугурт бирикмаларидан ( acocaH ^ 2 S ) тозаловчи; нордон газлардан олтингугурт ишлаб чиқарувчи; газ конденсанти тиндирувчи; табиий газдан қуйи температурада пропан- j бутан фракциясини ажратиб олувчи технологик қурилмалар ишлаб турибди. Ҳозирги вақтда, Щўр тон газ ни қайта ишлаш заводининг яқинида янги замонавий газ- кимё комплекс ишлаб турибди. Бу комплексни " АББ Луммус Глоба л" компанияси билан ҳамкорликда қурилди. Бу комплексда табиий газни олтингугуртли бирикмалардан (асосан H 2 S газидан) абсорбентлар ёрдамида тозаловчи; табиий газни совитиб қуйи температурада сув ва газ конденсати томчиларидан тозаловчи; газни метан, этан ва пропан - бутан фракцияларига ажратувчи; этан фракциясини пиролиз қурилмасига берилиб, асосан этилен олувчи; этилендан полиэтилен махсулотларини олувчи қурилмаларни ўз ичига олган. Заводнинг қуввати йилига 125 минг тонна полиэтилен ишлаб чиқариш мўлжалланган бўлиб шундан 45 минг тоннаси қўшни . давлатларда (асосан қозоғистон, қирғизистон ва Туркманистон) сотилмоқда. Шундан қилиб Республикамизнинг «Ўзбекнефтгаз» холдинг шаклидаги миллий корпорациясининг корхоналари мамлакатимизнинг халқ хўжалиги тармоқларини сифатли нефт ва газ махсулотлари билан тўла таъминламоқда. Четдан бу махсулотлар олиб келинмайди. 5

Юқоридаги жараёнларда ажралиб чиқадиган газларни йигиб уларни турли фракцияларга ажратиб олади. j Ер қобиғидан қазиб олинаётган табиий газ ўзи билан бирга ҳар хил чиқиндилар: сув, газ, газ-кондинсанти ҳар хил газлар минерал чиқиндиларни олиб чиқади. Табиий газни ҳам табиий ҳолга келтириш учун биринчи навбатда табиий газ конларида тиндирилади. Кейин газни қайта ишлаш заводида газни намликдан қуритилади, олтингугурт бирикмаларидан (асосан H 2 S ) тозаланади. Тозаланган газ товар газ ҳолида истеъмолчиларга юборилади. Ажратиб олинган H 2 S газидан олтингугурт олинади. Биз "Нефт ва газни қайта ишлаш технологияси " фанини ўқиш давомида нефт газ конденсати ва газлардан сифатли товар махсулотини олишга қаратилган юқорида қайд этилган жараёнларни ҳар бирини алоҳида -алоҳида ўрганиб чиқамиз.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI 1. N.S. Ах m е t о v О b ща ya i n ео rg а nich е sk а ya х imiya, Uch е bnik. 2- е izd., p е r е r а b. i d о p. M., Vissh а ya shk о l а 1988. 2. YA. А .Ug а y О b ща ya х imiya Uch е bnik. 2- е izd., p е r е r а b. i d о p. M., Vissh а ya shk о l а 1984. 3. Х .R.R ах im о v А n о rg а nik kimyo d а rslik 1984 y. 4. B.V.N е kr а s о v О sn о vi о b ще y х imii, V 2- х t M., Х imiya 1972-1973. T. 1-2. 5. S. А .B о l е zin. Pr а ktikum p о n ео rg а nich е sk о y х imii. 1978. 6. S. А .B о l е zin. А n о rg а nik х imiyad а n pr а ktikum. T. 1966. 7. L.N.M а rtin е nk о , V.I.Spistin Izbr а nni е gl а vi n ео rg а nich е ski х х imii. Uch е bn ое p о s о bi е . V 2- х M., Izd-v о MGU 1986-88.

Похожие

Нефтни кайта ишлаш фанинг мазмуни ва вазифалари. Нефт ва газ саноати тугрисида умумий маълумот

Органик моддалар ишлаб чикариш. Ёқилғи кимёвий қайта ишлаш

Кимёвий технологик жараён (ктж) хакида тушунча. Уларнинг классификацияси

Кимё саноати фаннинг мазмуни ва вазифалари. жараёнларнинг классификацияси

Каталитик риформинг ва унинг кимёвий асослари. Углеводородларнинг изомерланиш жараёнлари