Polimerlarni fraksiyalash usullari - Химия - Рефераты

Polimerlarni fraksiyalash usullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB

Polimerlarni fraksiyalash usullari Polidesperslikni o’rganish katta nazariy va amaliy ahamiyatga ega. U polimerlanish yoki polikondensatlanish reaksiyalari mexanizmiga, reaksiyalarning tugallanganligiga, polimerlarni qayta ishlash usuliga, destruksiya va eskirish jarayonlariga bog’liq. Polidesperslikni kelib chiqish sabablari ham mavjud; 1) laboratoriya sharoitida sintez kolbasida polimerlanish reaksiyasi olib borilayapti, reaksiya tezroq ketishi uchun kolba qizdiriladi. O’sayotgan makromolekula temperatura ta’sirida termik destruksiyaga uchraydi. 2) Reaksiya davomida eritma quyuqlashib, diffuziya hodisasi qiyin kechadi, natijada monomer o’sib borayotgan makromolekulaga etib borishi qiyinlashadi. 3) Monomer tugab qolishi mumkin. 4) Zanjirning rekombinasiya usuli bo’yicha uzilishi 5) Zanjirning disproporsiya usuli bo’yicha uzilishi kabi sabablarga ko’ra YuMB lar polidispers holatda bo’ladi. Polidesperslik tajribada polimerlarni fraksiyalarga ajratib aniqlanadi. Fraksiyalarga ajratish ikki xil bo’ladi: 1) preparativ fraksiyalash , bunda fraksiyalar alohida ajratib olinib, ularning xossalari maxsus usullar bilan o’rganiladi; 2) analitik fraksiyalash , bunda fraksiyalar alohida ajratib olinmay tajribalar orqali taqsimlanish egri chizig’i chiziladi. Fraksiyalab cho’ktirish, fraksiyalab eritish, fraksiyalab taqsimlash va shu kabilar preparative fraksiyalash deyiladi. Turbidimetrik titrlash, ultrasentrafugada sedimentasion muvozanatni aniqlash, yorug’lik sochilishini o’rganish kabi usullar analitik fraksiyalashning eng muhim omillari hisoblanadi. Yuqorida qayd etilgan usullarning deyarli barchasi polimerlarning eruvchanligiga asoslangan. Ma’lumki, polimerga ma’lum miqdorda erituvchi quyilsa, birinchi navbatda molekulyar massasi kichik bo’lgan polimer gomologlari eriydi. Aksincha, polimer eritmasiga cho’ktiruvchi qo’shilsa, eng avval molekulyar massasi yuqori bo’lgan fraksiyalar cho’kmaga tushadi. Polimerlarni molekulyar massasiga ko’ra ajratish aniqligi fraksiyalar sonining ko’payishi bilan ortadi. Odatda polimerlar 20-30 ta fraksiyalarga bo’linadi. Shuni

esda tutish kerakki, eritish va cho’ktirish jarayonlari orqali tarkibida bir xil uzunlikga ega bo’lgan molekulalar fraksiyalarini ajratib olish mumkin emas, chunki zanjirlar uzunligi orasidagi farq kamayishi bilan eruvchanlikning bu farqga sezuvchanligi juda pasayib ketadi. Polimerlarning polidespersligi odatda grafikaviy ifodalanadi, bu usul fraksiyalash natijalarini yaxshi tasvirlaydi. Fraksiyalash tajribadan olingan ma’lumotlar asosida molekulyar massaviy taqsimlanish grafigi chiziladi. Har bir ajratilgan fraksiya o’ziga xos xossalarga (temperaturaga, destruksiyaga, gidrolizga chidamliligi; eruvchanligi, bo’kishi, mexanik xossalari) ega bo’lganligi uchun, ma’lum bir talablarga javob beradigan joylarda ishlatish mumkin. Yuqori molekulyar birikmalar (YuMB) ningpolidispersligi polimerlarning bo’kish va erishiga, ular eritmalarining xossalariga, fizik-mexanik va boshqa xossalariga ta’sir etadi. Shuning uchun polidesperslikni aniqlash, har bir fraksiyani fizik-mexanik hamda kimyoviy xossalarini o’rganish katta ahamiyatga egadir. Fraksiyalash deb, polimerni tashkil etgan har xil uzunlikdagi polimergomologlarini bir-biridan ajratishga aytiladi. Fraksiyalash laboratoriya sharoitida har xil usullardan; masalan, cho’ktirib ajratish, ekstraksiyalash, erituvchini bug’latish, haroratni pasaytirish, ikkita aralashmaydigan suyuqlik orasida taqsimlanish, adsorbsion xromatografiya, ultrafil’trasiya, turbidimetrik titrlash hamda termodiffuziya foydalanish mumkin

Polimerlarni fraksiyalash usullarining umumiy asoslari № Usul Fraksiyalarga ajratish sabablari 1 2 3 1 Cho’ktirib ajratish a) cho’ktiruvchi qo’shish bilan cho’ktirish; b) erituvchini bug’latish; v) haroratni pasaytirish Eruvchanlik molekulyar massa ortishi bilan kamayib boradi va molekulyar massasi yuqori bo’lgan fraksiya birinchi cho’kadi. 2 Eritib ajratish a) haroratni o’zgartirish yo’li bilan; b) diffuziya tezligi bo’yicha Eruvchanlik va diffuziya tezligi molekulyar massa ortishi bilan kamayadi. Molekulyar massasi eng kichik bo’lgan fraksiyalar birinchi eritmaga o’tib ajraladi. 3 Ikkita aralashmaydigan suyuqlik orasida taqsimlanish Taqsimlanish koeffisienti molekulyar massaga bog’liq. 4 Adsorbsion xromatografiya Katta molekulalar yaxshiroq adsorbsiyalanadi. 5 Ul’trafil’trasiya Elash (fil’trlash) samarasiga asoslangan. 6 Ul’trasentrifugalash Sedimentasiya tezligi molekulyar massasi ortishi bilan ortadi. 7 Turbidimetrik titrlash Cho’kish ostonasi, molekulyar massa va konsentrasiyaga bog’liq. 8 termodiffuziya Diffuziya va termodiffuziya koeffisentlarining nisbatlari molekulyar massaga bog’liq. Ko’rilgan usullardan har birining afzal va kamchilik tomonlari bor. Cho’ktirish bilan fraksiyalashning asosiy kamchiliklaridan biri, cho’kish jarayonida boshqa molekulyar massali fraksiyalarning mexanik ravishda aralashib cho;kishidir. Eritish usulida bunday kamchiliklar yo’q, lekin bu usul juda uzoq vaqtni talab qiladi, chunki polimerni erituvchiga diffuziyalanish tezligi juda ham sekin.

Adabiyotlar : 1. Семчиков Ю . Д . Высокомолекулярные соединения . М .: АСАДЕМА , 2005, 367 с . 2 . Мусаев У.Н., Бабаев Т.М., Курбанов Ш.А., Хакимжонов Б.Ш., Мухамедиев М.Г. Полимерлар кимёсидан практикум. Тошк.: Университет, 2001. 3 . Тагер А.А. Физико-х и мия полимеро в . Учебное пособие. М.: Химия, 1978. 4 . Стрепихеев А.А. Деревицкая В.А . Основ ы химии в ы соко м олекулярн ы х соединений. Учебное пособие, М.: 1976. 5 . Оудиан Дж. Основ ы химии полимеров. М.: Химия, 1978 6. Шур А . М . В ыс окомолеку л ярн ы е соединения. Учебник, М.: Высшая школа, 1981.

Похожие

Polimerlarni plastifikasiyalash

Makromolekulyar fraksiyalar

Makromolekulyar fraksiyalar

Makromolekulyar fraksiyalar

Polimerlarning molekulyar massasi