Моддаларнинг агрегат ҳолатлари - Химия - Рефераты

Моддаларнинг агрегат ҳолатлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

93.5 KB

Моддалар н и н г агрегат ҳолатлари Режа: 1. Кириш. 2. Моддаларнинг газ ҳолати. а) Бойл-Мариотт қонуни. б) Шарл-Гей-Люссак қонуни. 3. Клапейрон-Менделеев тенгламаси (идеал газнинг ҳолат тенгламаси) 4. Реал газлар.

1. Кириш Бизга маълумки моддалар табиатда газ, суюқ ва қаттиқ ҳолатда бўлади. Моддаларнинг бу 3 ҳолати агрегат ҳолат дейилади. Масалан:H 2 О О  хароратда муз(қаттиқ), 100  хароратда бу ғ . Шу билан бирга H 2 О бир вақтнинг ўзида Р=4, 529 мм Нg устуни босимида ва t=О, ОО75°С да бу ғ (газ), суюқ (сув), қаттиқ (муз) ҳолатда бўлади. Аммо баъзи моддалар шароитни хар қанча ўзгартирсакда, бир хил агрегат ҳолатида бўлади. 1ООО-12ОО°С Масалан: C аСО 3 = СаО+СО 2 Моддаларнинг қаттиқ ҳолатдан суюқ ҳолатга ўтишига суюқланиш дейилади. Моддаларнинг суюқ ҳолатда газ ҳолатига ўтишига бу ғ ланиш дейилади. Масалан: Н 2 О  Н 2 О (суюқ) (буғ) Моддаларнинг қаттиқ ҳолати суюқланмай бирданига газ ҳолатига ўтишига сублимация дейилади. t Масалан: J 2  J 2 (кр) (газ) Моддаларнинг газ ҳолатдан суюқ ва қаттиқ ҳолатга ўтишига конденсация дейилади. Масалан: (Н 2 О , нефт маҳсулотлари) МОДДАЛАРНИНГ ГАЗ ҲОЛАТИ ҚОНУНЛАРИ Газ ҳолатдаги қандай модданинг заррачалари бир-бири билан бўш бо ғ ланган бўлиб, газ қамалган идиш ичида эркин харакатланади, идиш деворларига босим кўрсатади. Хар қандай газнинг босими, ҳажми ва температураси бўлади. Шу 3 катталик ўртасидаги муносабати 17, 18 ва 19 асрларда аниқланди.

Бойл-Мариот қонуни. Ўзгармас температурада маълум газ массасининг ҳажми унинг босимига тескари пропорционал бўлади. 0 0 1 P P V V  Р V =Р 1 V 1 ёки РV=соnst Масалан: В.Ломоносов 1745 йилда Бойл-Мариот қонунининг келиб чиқишини изоҳлаб, реал газлар бу қонунга фақат маълум шароитда бўйсунади, Р жуда ортиб кетса ва t паст бўлганда бу қонунга бўйсунмаслигини тажрибалар асосида исботлаб берди. Хар қандай ва хар қандай температурада Бойл-Мариот қонунига бўйсунадиган газ идеал газ дейилади. Идеал газ учун РV қиймат ўзгармайди, реал газлар учун Р ўзгариши билан РV қиймат ҳам ўзгаради. Шарл-Гей-Люссак қонуни. Ўзгармас босимда олинган маълум миқдордаги газ 1° қиздирилса, унинг ҳажми О° даги ҳажмнинг қисмига қадар ортади. Агар газнинг О° даги ҳажмини V о ва t° даги ҳажмини V билан белгиласан, Гей-Люссак қонунининг математик ифодаси қуйидагича ёзилади: V=Vо ( 1+ 2, 273 1 ) (Р=соnst) Ўзгармас ҳажмда газ қиздирилса, унинг босими ортади: Р=Ро ( 1+ 2, 273 1 ) (V=соnst) Реал газлар бу қонунга ҳам бўйсунмайди. 273,2 о газнинг ҳажми О га тенг бўлади, бу температура абсолют О дейилади. Абсолют О дан бошлаб ҳисобланган температура абсолют температура дейилади ва қуйидагича ёзилади. Т=273, 2+t Реал газлар совутилса кўпинча суюқликка айланади.

КЛАПЕЙРОН-МЕНДЕЛЕЕВ ТЕНГЛАМАСИ Шарл-Гей-Люссак қонунига мувофиқ Р ни ўзгартирмай t ни оширсак газнинг ҳажми қуйидагига тенг бўлади: V = V 0 (1+2, 273 1 * t ) Энди t ни ўзгартирмай, босимни Ро дан Р га ўзгартирсак, Бойл-Мариотт қонунига кўра қуйидаги ифода келиб чиқади: Р V =Ро V о (1+ 2, 273 1 • t ) ёки Р V = 2, 273 0 0P V ( 273,2 + t ) ёхуд: 2, 273 0 0V P T PV  бўлади, бу Клапейрон тенгламасидир , 1834 йилда келтириб чиқарилган. 1876 йилда Д.И.Менделеев, Клапейрон тенгламасидаги 2, 273 0 0P V ни R билан белгилашни таклиф этди, шунга асосан R = 2, 273 0 0P V бўлиб, ундан бир мол газ учун Клапейрон-Менделеев тенгламаси: Р V = R Т келиб чиқади. n = M m бўлиб, n мол газ учун қуйидаги тенглама келиб чиқади: Р V = nR Т ёки Р V = m / M  R Т R -газ доимийси бўлиб, текширилаётган шароитга қараб, унинг қийматлари қуйидагича топилади. 1. Агар босим мм симоб устунида, ҳажм мл да берилса: R= 273 0 0P V = 273 мл мл22400 760 = 62400 моль* град мм.мл 2. Агар босим атмосферада, ҳажм литрда берилса: R= 273 0 0P V = 273 22,4 л * 1aтa =0,082 моль* град атм.л 3. Агар босим килопаскалда, ҳажм литрда берилса: R= 273 0 0P V = 273 4, 22* 3, 101 л кПа = 8,31 моль град л кПа * * 4. Агар босим паскалда, хажм миллилитрда берилса: R= 273 0 0P V = 273 22400* 101325 мл Па = 8313845 моль град мк Па * *

Хулоса: Клапейрон-Менделеев тенгламасига асосланиб, масала ишланганда ёки лаборатория иши бажарилаётганда R ни шу қийматларидан фойдаланилади. РЕАЛ ГАЗЛАР Олдинда айтилганидек, Авагардо, Бойл-Мариотт, Гей-Люссакнинг газлар ҳақидаги қонунлари ва Клапейрон-Менделеев тенгламаси "Идеал" газлар учун бутунлай тадбиқ этилиши мумкин. Газ қонунларини кинетик назария асосида изоҳлашда газ молекулалари бир-бирига таъсир этмайди ва уларнинг шахсий ҳажми ниҳоятда кичик бўлгани учун уни ҳисобга олмаса ҳам бўлади, яъни О [нол] деб фараз қилинади. Шундай идеал газ юқоридаги айтилган қонунларга тамомила бўйсунади. Температура пасайган сари "идеал" газни босими камаяди. 273,2 °С да босим нолга тенг бўлиши керак, хақиқатда табиатда бундай газ йўқ. Бизга маълум бўлган барча газлар (Н 2 , О 2 , N 2 , С l 2 ва...) реал мавжуд газлардир. Газ сўзини фанга XVIII асрнинг бошларида Ван-Гелмонт киритган бўлиб, бу сўз "хаос"-тартибсиз деган маҳнони беради . Реал газлар (ҳаво) хоссаларининг Бойл-Мариотт қонунидан четга чиқишини Ломоносов М.В. кўрсатиб ўтган. Кейинроқ Д.И.Менделеев ва Рено тажрибалар асосида қуйидаги хулосани топдилар: Реал газлар фақат юқори температурада ва кичик босимда идеал газ қонунларига бўйсунади. Температура пасайиб, босим идеал газ қонунларига бўйсунмаслик даражасида ортиб боради, чунки босим ортган сари газ зичлашади (ҳажм бирлигидаги молекулалар сони кўпаяди). Молекулалар орасидаги масофа кичрайиб, уларнинг шахсий ҳажми сёзиларли бўлади.

Босим кучи бўлганда молекулаларни шахсий ҳажмини: идиш ҳажмига харакатини "йўқ" деб фараз қилсак, энди кучли босим остида молекулаларни шахсий харакатини "йўқ" деб бўлмайди ва шунинг учун фақат идишнинг молекулалар банд қилмаган ҳажмини Ван-Дер-Валс газларнинг ҳолат тенгламасини ёзишда икки сабабни: реал газларнинг шахсий ҳажмини ва молекулалар орасидаги таъсирини эҳтиборга олиш кераклигини кўрсатади. Агар идиш ҳажми V бўлса, эркин ҳажми (V-b) га тенг бўлади. Бу ерда b миқдор молекулалар ҳажмига боғлиқ, аммо унга тенг эмас. Ван-Дер-Валс b миқдор газлар молекулаларининг ўзи эгаллаган ҳажмидан 4 марта катта эканлиги аниқлади. Шундан қилиб, газлар ҳажмига тузатиш киритди ва газ молекулалари орасидаги ўзаро таъсирни ҳисобга олиш мақсадида газлар босимига ички босим 2V a ни қўшиш кераклигини кўрсатди, чунки реал газлар (ва суюқликлар) молекулалари орасида ўзаро тортишув кучлари мавжуд бўлиб, газ молекулалари бир-бирига қанча яқин бўлса, улар бир- бирига шунча кучлироқ тортилади. Демак, газ қанча зич бўлса, молекулалар орасидаги тортишув кучи шунча катта бўлади. Газларнинг зачлиги ҳажмига тескари пропорционал бўлганлиги учун ички босим f= 2V a шаклида ёзилади. Демак газлар босимига ҳам тузатиш киритилади. 1-грамм молекула газ учун Ван-Дер-Валс тенгламаси қуйидагича ёзилади. Реал газлар ҳолати тенгламаси. (Р + 2V a )( V -1) = RT А ва В қийматлар газлар билан суюқликларнинг турига бо ғ лиқ. Юқори босим ва паст температурада Ван-Дер-Валс тенгламасига киритилган тузатишлар катта аҳамиятга эга, лекин паст босим ва юқори температурада 1 грамм газнинг ҳажми катта бўлганлиги, ҳамда а ва 2V a лар кичик

қийматларга эга бўлганлиги учун уларни ҳисобга олмаса ҳам бўлади. У холда Ван-Дер-Валс тенгламаси Клапейрон-Менделеев тенгламасига айланади. РV = RТ Реал газларнинг бошқа ҳолат тенгламаларидан Бертло тенгламасини кўрсатиб ўтиш мумкин. (Р + 2 TV a )( V - b ) = RT Бу тенглама Ван-Дер-Валс тенгламасига жуда яқин бўлиб, ундан биринчи хадига температура киритилганлиги билан фарқ қилади. Бундаги "А" температурага бо ғ лиқ бўлмайди. Таянч иборалар. Газ, суюқ, қаттиқ, суюқланиш, буғланиш, сублиматция, босим, ҳажм, температура, абсолют, универсал, газ константаси, критик температура.

Похожие

Захарли моддаларнинг атмосферада йул куйилган концентрацияси

Кимёвий технологиянинг асосий қонуниятлари (гомоген жараёнлар)

Коллоид золларнинг синфлари

Дисперс системалар. Эритмалар

Коллоид золларнинг тузилиши ва физик хоссалари