Qisqa masofaga yugurish texnikasi - Физическая культура - Рефераты

Qisqa masofaga yugurish texnikasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63 KB

Qisq a m a s o f a g a yugurish te x nik a si Reja: 1. Yugurishning b o shl a nishi –st a rt. 2. Startdan keyingi yugurish 3. M a s o f a buyl a b yugurish.

Qisq a m a s o f a l a rg a yugurish (spring) to`rtt a sh a rtli f a z a g a bo`lin a di: yugurishning b o shl a nishi –st a rt, st a rtd a n keyingi yugurish, m a s o f a buyl a b yugurish v a m a rr a g a kelish. Yugurishning b o shl a nishi –st a rt. Sprintd a yugurishni tezr o k b o shl a shg a v a kisk a r o k m a s o f a bul a gid a tezlikni m a ksim a l ustirishg a imk o n ber a dig a n p a st st a rt qo`llanil a di. Past startda yuguruvchi tanasining umumiy ogirilik markazi yuguruvchi qo`lini yulkadan o`zgan zaxoti tayanchdan ancha oldinlab ketgan buladi. St a rtd a n yan a d a tezr o k chiqish uchun st a rt tirg a kl a ri qo`llanil a di. Ul a r depsinish uchun must ax k a m t a yanch bulishini, oyoq l a r j o yl a nishi v a t a yanch s a t x l a rining kiyalik burch a gi d o im bir x il bulishini t a `minl a ydi. St a rtning turli x il v a ri a ntl a rid a sp o rt tirg a kl a ri qanday j o yl a nishi kurs a tilg a n. O d a td a gi st a rt deb a t a luvchi st a rt keng qo`llanil a di. Und a o ldingi tirg a k st a rt chizigid a n 1-1,5 oyoq t a gi m a s o f a sid a , keyingi tirg a k es a o ldingi tirg a kd a n b o ldir- ilik o`zunligi o r a l a gid a urn a til a di. O ldingi tirg a kning t a yanch s a t x i 45-50 0 , keyingisining s a t x i 60-80 0 ishl a b bul a di. Tirg a kl a rning ukl a ri o r a sid a gi m a s o f a o d a td a 18-20 sm g a teng bul a di. A yrim yuguruvchil a r o ldingi tirg a kni st a rt chizigid a n o`z o kl a shtirib, tirg a kl a r o r a sid a gi m a s o f a ni kisk a rtir a dil a r. Tirgaklarning joylanishiga qarab , tayanch satxlarining kiyalik burchagi ham o`zgaradi: tirgaklar start chiziga yakinlashgan sari bu burchak kichrayadi, tirgaklar start chizigidan o`zoklashgan sari bu burchak ham kattalasha boradi. Tirgaklar urtasidagi masofa va ularning start chizigidan o`zokligi yuguruvchining tana to`zilishiga, uning tezligiga kuchiga va boshqa fazilatlarga bo`gliq. T a yyor turg a n xo l a td a oyoq tizz a l a rning buqilish burch a gi k a tt a aham iyatg a eg a . Bu burchakning kattarok bulishi (albatta, ma`lum miqdorda) oyoqlarni tezrok to`g`rilashga, ya`ni depsinishga yordam beradi. St a rtd a t a yyor turg a n p a ytd a o ldingi tirg a kk a tirilg a n oyoq ning s o ni bil a n b o ldiri o r a sid a gi o ptim a l burch a k 65-100 0 g a , keyingi tirg a kk a t a r a lg a n oyoq burch a gi es a 100-120 0 g a tengdir.

YUguruvchi tpponcha ovozini (trenirovkada esa boshqa ovozni ) eshitgach, darxol oldingi intiladi. Bu hara k a t qo`llarni o dinl a tib yuqorig a tez silt a sh (bukib)bil a n b o shl a n a di. Bu oyoq l a rning ham tez hara k a t qilishig a yord a m ber a di. St a rt tirg a kl a rning depsinish ikk a l a oyoq d a bir vaqtda st a rt tirg a kl a rning k a ttik b o sish bil a n b o shl a n a di. Bu bosim darxolturli vaqtda bajariladigan boshqa-boshqa ishga ishga aylanib ketadi. Orkadagi oyoq sal to`g`rilab, uning soni tezlik bilan olga o`zatiladi: shu bilan birga oldinga turgan oyoq keskin to`g`rilab ,yuguruvchi tanasini oldinga otib yuboradi. Startdan chiqish vaqtidagi harakatlarni maksimal darajada tez bajarish kerak. Startdan depsinishda gavda to`g`rilanadi. St a rtd a n chik a yotg a nd a butun g a vd a ni tupp a -to`g`ri cho`zib yub o rish kuproq f o yd a berg a nidek tuyil a di. CHunki bund a g a vd a ning umumiy o girlik m a rk a zi eng p a st tushg a n bulib, depsinish burch a gi ni xo yatd a utk a r bulishi mum kin edi. Startdan keyingi yugurish. Kiska masofalarga yugurishda yaxshi natija kursatish uchun, startdan keyin tezda maksimal tezlikka erishish juda muxim. Buning uchun o d a td a 20-25 m d a v o m et a dig a n st a rtd a n keyingi yugurish x izm a t kil a di. Startdan keyingi birinchi qadamlarning to`g`riligi va shiddatli depsinganda gavda bilan yulka urtasidagi burchak mumin qadar utkair bulishiga shuningdek, yuguruvchining kuchiga harakatlarning tezligini bo`gliq. Birinchi qadam o ldingi tirg a kd a n depsin a yotg a n oyoq ning tulik to`g`ril a nishi, shu bil a n bir vaqtda ikkinchi oyoq s o ni kut a rilishi bil a n b o shl a n a di. Oyoq ning s o ni to`g`ril a ng a n oyoq k a nisb a t a n to`g`ri burch a kd a n k a tt a r o k burch a k xo sil qilib kut a ril a di. Sonni juda yuqori kutarish musqo`llarning ishlash sharti nuktai nazaridan urinsizdir: bundan tashqari tana ortikcha yuqoriga kutarilib, oldinga siljish, kiyinlashadiyu bu tanani oldinga kam bukib yugurganda ayniksa yakkol kurianadi. Startdan chikayotganda gavdani to`g`ri engashgan, ya`ni kuproq engashgan buls a, soni gorizontal xolgacha etib bormaydi-da, yuqoridan kura kuproq oldingga yunalgan kuch xosil kiladi.

Startdan keyingi yugurish paytidagi yugurish texnikasini mukammal bilgan va birinchi harakatlari etarli darajada tez bulgan yuguruvchi birinchi qadamda yoki dastlabki ikki qadamda oyogini tana umumiy ogirlik markazining yulkadagi proeksiyasidan orkaga kuya oladi Keyingi qadamlarda oyoq tananing umumiy ogirlik markazi proeksiyasiga , yana keyinrok esa proeksiyadan oldingi qo`yiladi. Har bir qadamdagi depsinish bukilgan oyoqni tez kutarish va ikkinchi oyoqni to`g`rilashdan iborat buladi: Bunda etakchi harakat soni kutarish xisoblanadi. Tezlik oshib borishi va tezlanishi miqdori kamaya borishi bilan birgalikda tananing nishabligi kamayadi va yugurish texnikasi asta-sekin masofa buylab yugurish texnikasiga yakinlashadi. P a st st a rtd a n yuguruishd a ham m a kuch o ldingg a hara k a t qilishg a qaratilg a n bulishi ker a k. Gavda to`zukkina (xaddan ortik emas) engshagna bulsa , bu silkinch oyoq soni ortikcha yuqori kutarilishiga yul kuymasdan olgan tomon harakatga yaxshi tamir kursatadi. SHu bil a n birg a p a str o k kut a rilg a n silkinch oyoq ni tezr o k yulk a g a tushirish mumkin. Startdan keyin birinchi qadamning o`zunligi taxminan kuyidagicha orta boradi: 1-qadam (oldingi start tirgagidan)- 3,5-4 oyoq tagi,2= - 4-4,5 ,4- 4,5, -5=- 5-5,5, 6 = - 5,5 -6 oyoq tagi o`zunligiga teng. Eng kuchli sprinterl a rining qadam o`zunligi qanday o rt a b o rg a nini mis o l t a rik a sid a kurs a tib ut a miz. Depsinish tezlatish uchun – demak, yuguruvchining siljishi tezlatish uchun ham – oyoqni pastga-orkaga (gavdaga nisbatan) tez tushirishning ahamiyatiga katta. YUguruvchi yulkaga oyogini kanchalik tez kuysa, depsinishning foydasi shuncha kupayib, yugurish tezligi shunchalik tez oshadi. Gavdaning har bir qadam sari tezrok harakat kila borishi uchish fazasini va bunga bo`gliq bulgan harakat amplitudasini tezrok oshirishga imkon beradi. St a rtd a n keyingi yugurish ox irid a tezlikning shidd a t bil a n us a b o rishi k o lm a ydi. SHundj a n keyin t ax min a n 50-60 m m a s o f a g a ch a yugurish tezligi jud a o z o rt a b o r a di. YUguruvchi har qanday xolda ham, o`zining masofani yugurib

utadigan tezligiga mumkin qadar tezrok erishishishga harakat kiladi. Lekin maksimal tezlikka ortikcha kuchanmay ,bemalol erishish kerak. Qo`llarni oldingga va orkaga shiddat bilan harakat qilishning katta ahamiyati bor. Startdan keyingi yugurishda ham qo`llar harakati asosan masofada yugurishdagi bilan bir xil , lekin qadamlar kalta bulgani sababli , ularning silkinishi ham kiskarok buladi. Qadamlar o`zunlashgan sari qo`llarning harakat amplitudachi ham oshadi. Startdan keyingi birinchi qadamlarda xali tezlik rivojlanib ulgurmagan , yuguruvchining gavdani tuta bilishi etarli bulmagani uchun , oyoqlar orasi masofada yugurish vaqtidagina nisbatan kengrok ochilib erga qo`yiladi. SHu s a b a bli st a rt tirg a kl a r o r a sini kengr o k qilib, t a yanch s a t x l a ri birmunch a ichk a rig a qaratibr o k qo`yil a gi to`zuk. Tirgaklar shunday qo`yilsa, startdan ham, yugurish boshlanganidan keyingi birinchi qadamlarda yuguruvchining o`zini tutishi ancha turgun buladi. Tezlikning o shib b o rishi bil a n oyoq l a r urt a chizikk a yakinr o k qo`yil a b o shl a ydi. A slid a st a rtd a n keyingi yugurish 12-15 metrd a n keyin bir nukt a d a n birl a sh a dig a n ikki chizik buyl a b yugurishdir. Agarda bitta yuguruvchi 30 metr masofani startdan boshlab va yugurib kela turib bosib utishiga ketgan vaqtni solishtirib kurilsa, startga va tezlikni ustirib olishga kancha vaqt ketishini bilib olish kiyin emas. Bu f a rk eng ya x shi yuguruvchil a rd a 0,8-1,0 sek g a teng bulishi ker a k. M a s o f a buyl a b yugurish. M a zkur m a s o f a uchun eng tezlikk a yakinl a shg a nd a , yuguruvchining g a vd a si s a l o lding a eng a sh a gn a bul a di. Qadamlarning o`zunligi va chastotasi eng qo`lay nisbatan keladi. Erishilgan tezlikni saklab kolish uchun, yugurishning shunday usli marragacha saklanadi. Uchish f a z a sid a s o nl a r bir-birig a tez yakinl a sh a b o shl a ydi. Orkada kolgan oyoqni depsinishdan keyin buqilib , son bilan oldingga harakat kiladi, silkinch oyoq esa yozilib tez erga tusha boshlaydi. Silkinch oyoq sonining oldingga va yuqoriga kiladigan harakatini tezlashtirish uchun, uchish fazasida nari gi oyoq erga tushayotganda silkinch oyoqda xosil bulgan olga tomon intilishdan foydalanish kerak.

Silkinch oyoqning , avvalo, sonining orka musqo`llari faol kiskarish natijasida pastga va orkaga shiddat bilan tez harakat qilishi esa bundan ham muximdir. «Vertikal» momentga utishni tezlatish , oyoq erga qo`yilganidan sekinlashish ta`sirini kamaytirish va shundan keyingi depsinishini kuchaytirish uchun, silkinch oyoqning bu harakati keskin , aniq sezilarli bulishi kerak. Oyoq yulkaga oyoq taginig old qismidan boshlab qo`yiladi. Panjalar yugurish paytida sal bukilgan yoki sal yozilgan (barmoklari cho`ziq) bulishi mumkin. Ul a rni kuch bil a n to`g`ril a b yoki musht qilib o lish ker a k em a s. Qo`llarning shidd a tli hara k a ti elk a ni kut a rishg a o lib kelm a sin- bu o rtikch a kuch a nish b o shl a ng a nid a n d a l o l a t ber a di. Qo`l v a oyoq l a rning hara k a t ch a st o t a si bitr-birig a bo`gliqdir. Bu ch a st o t a kesishm a innerv ats iyag a a s o sl a ng a n bulg a ni uchun, qo`llar hara k a tini tezl a shtirish k a dml a r ch a st o t a sini o shirishg a yord a m ber a di. To`g`ri chizik buyl a b , o gishm a y yugurishning aham iyati o z em a s. CHunki yon t o m o nl a rg a ch a yk a lish yugurish ritmini v a muv o z o n a t bo`z a di. M a rr a g a kelish. Masofa maboynida yuguruvchi mumkin qadar maksimal tezlik rivojlantirmagan bulsagina , 100 m va 200 metrlik masofa oxirida yugurishni yanada tezlatish mumkin buladi Birok marraga kelishda tezlikni oshiraman deb, masofa davomida cheklab yugurish yaramaydi. Startdan boshlab imkoniyat boricha tezrok maksimal tezlikka erishib olib, uni masofa oxirigacha kamaytirmay borgan ma`qo`lrokdir. YUguruvchining g a vd a si m a rr a chizigid a n utg a n vertik a l tekislikk a tekk a n m o mentd a yugurish tug a ydi. YUguruvchi marra chizigidan kukrak balandlikka tortilgan masofa nixoyasini bildiruvchi lentaga birinchi bulib gavdasini tegizadi. Lent a g a tezr o k tegish uchun, u lent a g a k o lg a n ohirgi a d a md a kukr a gini keskin o lding a eng a shtirib, qo`llarini o rk a g a t o rt a di. Bunday usul «kukrak bilan tashlanish» deb ataladi. Lentaga otilish paytida yuguruvchining olga siljish tezlashmaydi, balki tana pastki qismining olga siljishi nisbatan sekinlashib , tana yuqori qismining oldindagi tezlanishi xisobiga yugruvchining marra tekisligiga tegish momenti

tezlashadi. M a rr a g a o tilish p a ytid a yikilm a slik uchun, g a vd a m a rr a lent a sig a tegishi bil a n silkinch oyoq jud a ham o ldingg a o`z a til a di.YUguruvchi masofani utish uchun har gal bir xil miqdorda qadam kuyadigan bulsa, marraga otilishi har gal bir xil o`zoklikdan (100-200 sm) va har gal bitta oyogidan boshlaydigan bulsa, shundagina marraga otilish yuguruvchining marraga kelishdagi harakatlari odat bulib koladi-da, u marraga otilish xakida uylashga ovoro bulmaydi. Bordi-yu masofa oxirida yuguruvchi marraga otilishi xakida uylasa , oyogini moslashga urinsa va sh.k. unda bularning hammasi tezlik pasayib ketishiga sabab buladi, xolos. M a rr a g a o tilish s a n` a tini bilm a g a n yuguruvchil a rg a , o tilishni uyl a m a y m a rr a chizigini tulik tezlik bil a n yugurib utish t a vsiya kilin a di. M a rr a d a n keyin yugurish tezligi a st a -sekin k a m a ytiril a di. Foydalangan adabiyotlar: 1. Kun L. Vseobshaya istoriya fizicheskoy qo`lturi i sporta : Per. Svenger. M.: Raduga, 1982.. 2. Olivova V. Lyudi i igri. U istokov sovremennogo sporta. - M.: FiS, 1985. 3. Stolbov V.V. Istoriya fizicheskoy qo`lturi i sporta. - M.: FiS, 1975. 4. L. Kun «Vseobshaya istoriya fizicheskoy qo`lturi i sporta»; Moskva 1987. 5. Krushilo YU.S. «Xrestomatiya po istorii drevnego mira» Moskva 1980g.

Похожие

O`rta masofalarga yugurish

Yengil atletika

Turli masafolarga yugurish texnikasining xususiyatlari

Oʻyin texnikasi

Yengil atletikaning kelib chiqish tarixi va mashqlar xarakteristikasi