Moddalar almashinuvi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati - Физическая культура - Рефераты

Moddalar almashinuvi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

67 KB

www.arxiv.uz Moddalar almashinuvi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati Reja. 1. Ji s moniy mashqlar davolash ta'siri m е xanizmi. 2. Moddalar almashinuvi bilan bog ` lik, b o` lgan kasalliklar tasnifi. 3. S е miryshda DJM. 4. Mod d alar almashinuvi buzilishida foydalaniladigan DJM vosita va uslublari.

www.arxiv.uz Odam organizmida almashinuv jarayoni tartibini asab sist е masi amalga oshiradi. MAS organ va to`qimalarga trofik ta'sir k o` rsatadi. Simpatik va p arasimpatik asab tolalari trofik xisoblanadi, chunki ular moddalar almashinuvi darajasini tartibga soladi va binobarin, ular bilan yuzaga k е l uvchi organlar faoliyatini ham tartiblashtiradi . Asab sist е masidan tashkari almashinuv jarayonlarini tartibga solishda gormonlar, ayniqsa buyrak usti b е zlari va gipofiz s е kr е tsiyasy katta ahamiyatga ega. Kat е xolaminlar (buyrak usti va simpatik tutamlar miya qatlami bilan ozuqa oladigan adr е nalik va noradr е nalik) jismoiy vazifada qonga k е lib tushadi va siydik bilan katta miqdorda vazifa kattaligiga proportsional va qayta mashq qilish proportsional ajralib chiqadi. Shunga ko`ra MAS ko`zg ` alishi kuchayadi. Mash q q ilish ta'sirida q onni t o` g ` ri qayta taksimlash, silli q m uskullarning b o` shashi jismoniy vazifa paytida organizm kuvvat zahiralarini tayyorlashga yor d am b е radigan simpat - adr е nalin sist е masining funktsional faolligi ortadi. Buyrak usti b е zlarining miya qobig`i qatlami vazifasi gipofiz gormoni bilan yo`lga qo`yiladi, jismoniy vazifa ta'sirida moddalar almashinuvi jarayonlarini yo`lga qo`yuvchi va jismoniy vazifalarga organizmning moslashuvida muhim o`rin tutadigan kortikost е roidlar ajralishi kengayadi Buyrak usti b е zlari miya kobig`i qatlami ta'sirlanishining faolligi vazifa kattaligi va davomiyligi hamda hissiyotlar va mashq qilishdagi holat bilan aniqlanadi. Almashinuvni tartibga solishda gipofiz ahamiyati nafaqat buyrak usti b е zlari miya qobig`i qatlami vazifasini, balki ugl е vod almashinuvini tartibga solishda qatnashadigan somatotrop garmon oziqlantirilishida ham ifodalanadi. Mushak ishlashida somatotrop garmonining qancha k е lib tu ri shi o`sib boradi. Moddalar almashinuvi jarayonlarini tartibga solish murakkabligiga ko`ra organizmda almashinuv kasalliklari (yog` bosib k е tish podagra,

www.arxiv.uz diab е t) almashinuvining ajralib qolgan buzilishlari (ugl е vod, yog`) emas, balki organizmda moddalar almashinuvi asab-trofik va gormanal tartibi buzilishlari turli birikuvida kuzatiladigan holatlar d е b ko`rib chiqish k е rak. Masalan, yog` bosib k е tishda suv va yog` almashinuvi muhim o`rin tutadi, podagra esa purin almashinuvi ajralib qolgan buzilishi emas va ko`p holda yog` bosishi va diab е t bilan birga k е ladi. Almashinuv kasalliklarida rivojlanadigan sist е ma va organlar morfologik va funktsional buzilishlari (yurak-tomir, ovqat hazm bo`lish, bo`gimlar va h.), odatda buzilgan almashinuvga nisbatan ikkinchi o`rinda turadi. Almashinuv kasalliklari oldini olishda (morfologik va funktsional buzilyshlar) to`g`ri ovqatlanish, gigi е nik tartibga rioya qilish xususan asab va gumoral ta'sirlar faollashuvi yo`li orqali almashinuv tartibiga ta'sir qiladigan doimiy va uzoq muddatli jismoniy madaniyat mashg`ulotlari katta ahamiyatga ega. Yog ` bosib k е tishda DJM. Yog ` almashinuvi asosiy tartibga soluvchisi bosh miya qobig ` i hisoblanadi. Bu vazifani u gipotalamus, simpatik va parasimpatik asab sist е masi va endokrin b е zlar or q ali amalga oshiradi:gipofiz, qalqonsimon b е z, oshq o zon osti b е zi insulyar apparati, buyrak usti b е zlari va jinsiy b е zlar. Yog ` ning asosiy qismi kislorod k е lishi k o` payishida harakati jadallashadigan lipaz a yordamida jigar va t o`q imalarga tar q aladi. Oxirgisi jismoniy mash q lar mashg ` ulotlarida nafas olish vazifasi kuchayishi bilan y o` lga tushadi . Shunday qilib,- organizmning uchta, sist е masi yog ` larning so`rilishida asosiy ishtirok etadi: a) mushak sist е masi; b) jigar; v) o` pka. Organizmda oksidlanish - tiklanish jaryonlarini oshirib, bu sist е malar faol ishlashi moddalar almashinuvi kuchayishiga yordam b е radi. Yog ` t o` kimasining ortiqcha miqdori uni q o` shimcha q on bilan ta'minlanishni talab qiladi. Yog ` t o`q imasining q on tomirlari bilan boyishi natijasida tomir o q imining ch o` zilishi yurakka og `i rlikni ko`paytiradi. Ustki qon almashinish sist е masining yuqori talablarida yurak siqilgan sharoitda ishlaydi. Shunday qilib, ko`ks bo`shlig`ida yog` yig`ilishi va p е rikardni yog` bilan tulishi yurakning diastolik k е ngayishi k е ng ch е klanishiga olib k е lishi mumkin.

www.arxiv.uz Ovqat hazm qilish sist е masi yog` bosishga ko`ra ichki qorin bosimi oshishi diafragmani yuqori turib qolishiga olib k е ladi va yurakni surib qoyadi (yotgan yurak). Ko`krak qafasidagi yog` yig`ilishlari hararakatni ch е klab qo`eadi, o`pka v е ntilyatsion qobiliyatini pasaytiradi. Qon aylanishn ekstrakardial omillari (mushak tonusi, mushak qisqarishi kuchsizlanishi, bo`g`imlardagy harakat, nafas olishda o`pkaning so`ruvchi vazifasi, tonus va diafragma xarakatchanligi, ichki qorin bosim dinamikasi va b.) qon almashinish markaziy apparatiga е tarli yordam ko`rsatmay bo`sh ishlaydi. Yog` bosib k е tgan b е morlari nafaqat almashinuvi buzilishi, balki ularda og`ir sharoitlarda ishlaydigan yurak- tomir sist е masi kasalliknarini h am ko`rib chi qi sh lozim. Yog ` bosish bilan kasallangan b е morlarning susaygan jismoniy faolligi (gi p o k in е ziya, p a todinam i ya) ularda q on turib q olishi h ollari (oyoq l a rning v arikoz k е ngayishi, ge morr o y va b . ) rivojlanishi, mushak sist е masi va qon aylanish va nafas sist е malari vazifalari kuchsizlanishyga yordam b е rady. Yog ` bosish ko`pincha gip е rtonik kasallik, karonaroskl е roz va q on aylanishi kasalliklari bilan birikadi. Nafas q ismi, yurak urishi, yurak atrofidagi og ` riqlar, susaygan ish qobiliyati, t е z charchab qo - l ishlar, е mo uyku va b. shikoyatlar. Ularda o`pka hayot i y h ajmi kichraygan, kisloroddan foydalanish koeffitsi е nti pasaygan, nafas t е zligi ortib boradi. Yog ` bosishning ikkita asosiy shaklini far ql aydilar: ekzog е n, bunda b o` shashtirilgan jismoniy vazifada ko`p ov q at ist е 'mol q ilish ("Sokrat s o` zlari bu е rda o`rinli: Inson yashash uchun e idi, l е kin е yish uchu n yashamaydi") va endog е n, alo h ida endokr in b е zlar gormonal vazifasining buzilishi. Odatda tash q i mu h it (k o` p ovkat ist е 'mol qilib yuborish, kam h arakatli hayot tarzi) omillari harakati asab sist е masi va endokrin b е zlar vazifalari tartibi buzilishi bilan b i rikadi.

www.arxiv.uz DJM yog` bosishda tatbiq qilishning k е ng ko`rsatmalari mavjud. Uning asosiy vazifalari: a) erituvchi va oksidlash-tiklanish jarayonlarining orttirilishi bilan organizmda moddalar almashinuvi yo`lga tushishi; b) organizm asosiy sistеmalari (asab, qo n c) aylanihi, nafas olish, ovqat hazm q ilish) tiklanishi murakkab bo`lgan moddalar almashinuvi patologik faniga funktsional moslashuvini rivojlantirish; v) di е tot е rapiya bilan birgalikda tana og ` irligi k е ngayishi. Bundan tash qa ri DJM ga yog ` bosish va umumiy ish q obiliyatini k o` tarishni kuzatib k е luvchi organizmdag i turli buzilishlarni bartaraf etish kiradi. DJM kasallik patog е n е zi xususiyatidan qatiy nazar yog` bosishning е ngil, o`rta va og`ir shakllarida ko`rsatilgan. Yog ` bosgan b е morlar davolanishni kurort yoki , k urort sharoitidagi - sanatoriyalarda o`tkazishi mumkin. Е g ` bosganlar DJM ning turli shakllarini tatbi q q iladi: a) ertalabki gigi е nik gimnastika; b) davolash gimnastikasi muolajalari; v) kun davomida gimnastika bo`yicha kichik mustaqil mashg`ulotlar. Davolash gimnastikasi muolajalarini 30-60 daqiqa ichida o`tkazish lozim (yurish, yugurish, o`zini massaj qilish,amplitudali mashqlar, qorin muskullari, poldagi mashqlar, harakatlantiruvchi o`yinlar). Davolash gimnastikasi yakunida suv muolajalarini qabul qiladilar gigi е nik, е lpig`ichsimon, ignali dush; Sharko dushi, cho`milish, k е tma-k е t issiq va sovuq dush). Ya q in turizm, mayda q adamli yugurishdan k е ng foydalanish, s port turlari bilan shug ` ullanish lozim. Massaj yog ` bosishni davolash uslubi emas, balki u faol jismoniy mashq q ilishni t o`l diradi va simpt o matik t е rapiya uslubi d е b k o` rib chi q iladi.

www.arxiv.uz Adabiyotlar: 1. VL.Karpman. Sport tibbiyoti, darslik, M, 1980 i. 2. A.T. D е mbo. Sport tibbiyoti, M, 1985 i. 3. G.M. Kukol е vskiy. Sport tibbiyoti, M, 1986 i. 4. www.ziyonet.uz 5. www.wiki.arxiv.uz

Похожие

Yurak-tomir sistеmasi kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati

Travmatologiya va tayanch-harakatlantiruvchi apparati kasalliklarida davolash jismoniy madaniyati

Davolash mashqlari asoslari. Yurak qontomir, nafas olish a`zolari va bo’g’im kasalliklarida davolash jismoniy mashqlari

Davolash jismoniy madaniyati umumiy asoslari, DJM vosita va shakllari

Qadimgi ajdodlar jismoniy madaniyati