Тухум ва тухум маҳсулотлари - Экономика - Рефераты

Тухум ва тухум маҳсулотлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

Тухум ва тухум маҳсулотлари Р е ж а 1.Товуқ тухуми 2.Тухум меланжи 3.Тухум талқони 4.Тухумларни жойлаштириш, тамғалаш ва сақлаш 5.Тухум сифатини аниқлаш усуллари

Парранда тухуми-йирик озуқалик, биологик қимматга эга бўлган ва яхши ҳазм бўладиган маҳсулот. Сотувга товуқ ва бедана тухумлари чиқарилади. Сувда сузувчи паррандаларни тухуми паратофиз бактериялар билан зарарланган бўлади, куркани тухум очиши кам бўлганлиги учун уни фақат жўжа очиришда фойдаланилади. Тухум мураккаб тузилишга эга. Асосий қисмлари пўчоғи, оқсили ва сариғи қуйидагича нисбатда (%) да: 12-56-32. Тухум массаси 45-75 г гача, пўчоғининг 0,28-0,41 мм гача. Тухумнинг тузилиши қуйидагича: 1-пўчоғи; 2-пўчоғи остидаги пардаси; 3- ҳаво камераси; 4-оқсил моддаси; 5-сариғи. Тухум пўчоғи (1) коваксимон, анорганик тузлар ва органик моддалардан иборат. Тухум пўчоғи сирти юпқа парда билан қопланган, уни ички юзаси эластик парда (2) билан қопланган. Пўчоқни тўмтоқ учида тухум оқсили ва пўчоқни ички пардаси орасида ҳаво камераси (3) бор. Товуқ тухуми таркибида ўртача сув 74%, азотли модда (оқсили) 12,8%, ёғ 11,5%, углеводлар 0,9% ва менерал моддалар 0,8%. Оқсил тухумнинг асосий қисми, юқори тўйимли енгил ҳазм бўлади. Шу сабабли тухум парҳез таом туркумига киради. Тухум оқиллар (4) уч қатламдан иборат бўлиб, устки ва ички қатламлари суяк, ўрта қатлами эса суюқроқ консистенцияси бўлади. Тухум оқсили юқори ҳароратга чидамсиз бўлиб, 60-70 0 С да ивийди. Тухум сариғида (5) 32,6% ёғ, 16,6% оқсил ташкил қилади. Тухум сариғида, шунингдек, қамматбаҳо А, Д, Е ва К витаминлари мавжуд. Тухум сариғида ёғ кўп бўлганлиги сабабли у енгил бўлиб, тухум оқида сузиб юради ва икки томонида оқсилли боғичлар билан тухумини икки учига тортилган бўлади. Янги тухумда оқсил боғичи таранг тортилган бўлиб, сариғи тухум ўртасида мустаҳкам жойлашган бўлади. Янги тухумда оқсил боғичлари таранг

тортилган бўлиб, сариғи тухум ўртасида мустаҳкам жойлашган бўлади. Туриб қолган тухумда боғичи бўшашиб, сариғи қимирлайдиган бўлади. Эскирган тухумларда эса боғичи узилиб кетиши ва сағири пўстига ёпишиб қолиши ҳам мумкин. Бундай тухумлар истеъмол қилинмайди. Тухум сариғини доимо бир текис туришини таъминлаш учун узоқ вақт сақланаётган тухумларни вақти-вақти билан ағдариб, жойини ўзгартириб туриш тавсия этилади. Тухум-муртаги тухум сариғига жойлашган бўлиб, тухумни сақлаш муддатига таъсир этади. Агарда тухум илиқ хоналарда кўпроқ сақланиб қолса, урчиган муртак ривожланиб тухум бузилиши мумкин. Шу сабабли тухумни салқин хоналарда сақлаш керак. урчимаган тухум яхши сақланади. Тухум аъзони нормал ҳаёт фаолияти учун керак бўлган ҳамма моддаларни ўзида сақлайди. Тухумда деярли ҳамма витаминлар бор. Тухум сариғи овқат ҳазм қилиш аъзоларини ишини яхшилайди, таркибида горманол моддалар бор. Лекин тухумни ҳаддан ташқари кўп истеъмол қилишни тавсия этилмайди, чунки уни таркибида киши аъзосидаги нормал модда алмашинувини бузадиган брикмалар бор. Тухумни сақлаш даврида физик жараён содир бўлади ва бунинг натижасида пўчоқ ғоваклари орқали сув учиб чиқади. Тухум массасини йўқолиши кўпроқ қалинлигига, махсус ишлов берилишига, сақланиш шароитлари ва усулига боғлиқ бўлади. Сақлаш муддатини ортиб бориши билан йўқотиш кўпайиб боради ва 9-10 ойдан кейин 6-7% ни ташкил этади. Бу эса ҳаво камерасини ортиб боришига сабаб бўлади. Сақлаш давомида мураккаб моддалар парчаланиб оддийроқ моддалар ҳосил бўлади, витаминларнинг миқдори камаяди, сув ва бошқа парчаланиш маҳсулотларини оқсил ва сариғи ўртасидаги тақсомоти ўзгаради. Оқсил ва сариғини қуюқлиги, зичлиги ўзгаради. Оқсио боғлиқ бўлган сувни йўқотиб суйилиб кетади. Сариғининг хажми ортиб боради. Узоқ вақт сақланганда

сариғини боғичи узилиб кетиши мумкин. Тухумни сақланганда пўчоғи хирароқ, юзаси ялтироқ бўлиб қолади. Тухумни қайта ишлаб олинган маҳсулотлар. Тухум маҳсулотларига музлатилган меланж, шакарли ёғсиз тузли пастерилизация қилинган меланж, тухум кукуни, музлатилган тухум сариғи ва оқсили, қуритилган тухум оқсили ва сариғи киради. Уларни озиқ-овқат корхоналарида, кўпроқ қандолат, нон саноатида, ҳамда жамоат овқатланиш корхоналарида ишлатилади. Меланж қуйидагича тайёрланади: тухум сараланади, дизинфекция қилинади, синдирилади, тухум массаси аралаштирилади, элакдан ўтказилади, 62-65 0 С да пастерилизация қилинади, совутилади ва ҳосил бўлган массаси оқ тунука банкаларга ёки бурмаланган картондан ясалган яшикларни ичига полеэтилен таралари солиб унга қадоқланади. Кейин тухум массасини (меланжни)-18....- 20 0 С ҳароратда ичидаги ҳарорати -6 0 С бўлгунга қадар музлатилади. Меланж умумий овқатланиш тармоғида ишлатилади. Сотувга чиқарилмайди. Қадоқлаш. Тухумларни тури ва категориясига қараб картон идишларга ораларига картон қўйиб тахланади. Қадоқлаш учун яна ёғоч яшиклар ҳам ишлатилади, қаторлар орасига қипиқ солинади. Яшикларга 360 донадан тухум жойланади. Ўз-ўзига ҳизмат қилувчи магазинларда сотиш учун картон коробкаларга 10 донадан қилиб қадоқланиб, таралар тамғаланади. Ҳар бир ўрамда етказиб берувчиининг номи, сарадловчининг номери ва саралаш куни кўрсатилган талон бўлиши керак. Идишнинг иккала ён томонида тухумнинг тури ва категорияси, етказиб берувчининг номи, вазирликнинг номи ёки савдо маркаси, идишнинг прейскурантидаги номери, саралаш куни кўрсатилади.

Тухумнинг тури яшикларда қисқача белигланади: парҳезбоп ПД, хўраки янги Я, музхона тухуми С, оҳакланган И, категорияи 1 ва 2 рақамлари билан кўрсатилади. Сақлаш. Тухумни совуқхоналарда 0 0 С ҳароратда ± 2 0 С ва ҳавони нисбий намлиги 85-88% да сақланади. Яшик ёки коробкалар устма-уст тахлаб сақланади. Тухумни пўчоғини сақловчи қобиқ ва антисептиклар билан қоплаб сақлаш ҳам мумкин. Тухумни узоқ вақт сақлаганда пўчоғини қайноқ минерал ёғ билан, полевинил спирти, парафин-карафилин препарати билан ишлов бериш тавсия этилган . Тухум сифатини аниқлаш усуллари . Тухум ўзининг озуқавий қиймати бўйича биринчи ўринда туради. Тухум таркибида ҳаёт учун керакли ҳамма моддалар бор. Тухумни турли хил таомларга, озиқ-овқат маҳсулотларига қўшимча сифатида ишлатилиши билан бир қаторда ўзини хомлигича, қуймоқ холида истеъмол қилиш мумкин. Тухумнинг ўзига хос сифат кўрсаткичлари мавжуддир. Қуйидаги жадвалда 3 та категорияга бўлинувчи тухумларнинг ўртача оғирлиги кўрсатилган. 17.1-Жадвал. Тухумлар сифатини аниқлаш усуллари. Категория 1 та тухум оғирлиги, гр 10 тасини оғирлиги, гр 360 тсини оғирлиги , кг Олий нав 65 гр кам эмас 660 гр кам эмас 23,8 1-нав 55 гр кам эмас 560 гр кам эмас 20, 2 2-нав 45 гр кам эмас 460 гр кам эмас 16,6 Учта категорияга бўлинган тухумлар парҳезбоп, столовой, навларига бўлинади. Парҳез тухумлар етти кунгача нормал ҳароратда ва барча стандарт кўрсаткичларига жавоб бериши лозим. Масалан, тозалиги, пўстини қалинлиги, ҳаво камерасининг нормада бўлиши шарт. Ошхонабоп тухумлар

нормал шароитда 25 кунгача ҳарорати пасайтирилган хоналарда ёки музлатгичда (+5 +6 0 Сда 120 кунгача сақлаш мумкин). Парҳез тухумнинг айрим сифат кўрсаткичлари қуйидагилардан иборат: - тухум навини, қўйган кунини қизил рангли тамға билан белгиланади; - ҳаво камераси ўтмас учида бўлиб, баландлиги 4 мм дан ошмаслиги керак; - оқсил қисми яхлит ва 12-13%ни ташкил қилиши лозим; - тухум сариғи марказда жойлашган бўлиб, мустаҳкам қобиғи бутун бўлиши керак; - пўстлоғ ости мембранаси бутун ва мустаҳкам бўлиши лозим; - пўстлоғида айрим доғлар, қон излари бўлмаслиги керак. Ошхонабоп тухумлар: - тухумнинг нави, қўйилган куни занг ори рангда тамғаланади; - ҳаво камераси 4-7 мм бўлиши керак; - оқил қисми яхлит ёки кичик бўлакли бўлиши мумкин; - сариқ қисми тухум марказида 1-2 мм оғиши ва чақилганда қобиғи ёрилиши мумкин; - пўстлоқ ости пардаси юпқа ва узуқ бўлиши мумкин; - пўстлоқ 1/8 қисмида доғ ва ифлосланганлиги бўлиши мумкин. Тухумни сақлаш муддати ўтган бўлса ёки пўстида доғлар миқдори нормадан кўп бўлса, сариқ моддаси ралаш бўлса, ҳаво камераси 7 мм дан ортиқ бўлса, қон доғлари бўлса, пўстлоғида синган, эзилган жойлари бўлса сотувга чиқарилмайди ва брак ҳисобланади. Фойдаланилган адабиётлар

1.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, I -қисм Т.: 1976 2.Н.Г. Прохорова Озиқ-овқат моллари товарпшунослик Ўрта ҳунар-техника билим юртлари учун дарслик, Т.: Ўқитувчи 1991 3.А. Баҳромов Товаршунослик асослари ТДИУ, II -қисм Т.: 1976 4.Ш.З. Убайдуллаев Озиқ-овқат товарлари товаршунослиги. Нашрда 5. М.И. Дмитриченко Экспертиза качества и обраружения фалсификации продовольственных товаров. Москва, 2003 6. И.П. Чепурной Идентификация и фалсификация продовольственных товаров. Учебник. Москва, 2002 7. Е.В. Жиряева Товароведение. Учебник. СПб.: 2002 8.Stan d art – Ўзстандарт Агентлигининг журнали. Т.: №1, 20 0 3

Похожие

Овқатланиш корхоналари маҳсулотлари ва хизматларининг сифати

Скандинавия мамлакатлари халқларининг овқатланишига хос хусусиятлар

Минтақани (ҳудудни) ижтимоий-иқтислари

Минтақани (ҳудудни) ижтимоий-иқтисодий ривожланишини моделлаштириш ва прогнозлаш усуллари

Овқатланиш корхоналарининг классификацияланиши