Strategiyani shakllantirish va tanlov. - Экономика - Рефераты

Strategiyani shakllantirish va tanlov.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

87.5 KB

Strategiyani shakllantirish va tanlov.Strategiyani shakllantirish va tanlov. Reja: 1.Kirish. Umumiy strategiyalar. 2.O‘sish strategiyalari. 3.O‘sishga erishish. 4.Barkarorlashtirish va mudofaa strategiyalari. 5.Strategiyani baxolash va tanlov. 6.Xulosa va maksadlar.

1. Kirish. Umumiy strategiyalar. Oldingi 2 ma’ruzada biz firmalar o‘z bozorlarini kanday to‘ldirishlari va bozorlarga, sanoatga tashki muxitdagi turli xil omillar kanday ta’siri borligi to‘grisida to‘xtalib o‘tdik. Ko‘rib o‘tganimizdek, sanoat rakobatining tabiatidagi o‘zgarishlar va kengrok tashki omillar to‘knashuvlari odatda tashkilotlarni, o‘zlarining strategiyalarini o‘zgartirishiga olib keladi. Bu bo‘limda (ma’ruzada) biz strategik tanlovga yanada batafsil to‘xtalib, tashkilotlar kanday kilib ular orasidan tanlab olishlari kabilar yoritiladi. Biz korporativ darajadagi boshlangich strategiya yo‘nalishini ta’minlay oladigan anik (kaysidir) umumiy strategiyalarni aniklay olamiz. Ular kuyidagilar:  O‘sish  Barkarorlik  Ximoya, mustaxkamlash. 2. O‘sish strategiyalari. O‘sish strategiyalari tashkiliy kengayishni bir kancha katta xajmlarda bo‘lishiga olib keladi. Biznes tashkilotlari uchun bu sotuvning oshishi va daromadlar yoki boshka mezonlar: jugrofiy yoki texnologik tarkalish kabilar demakdir. Notijorat tashkilotlarining o‘sishi daromad shartlarida, xizmat ko‘rsatilgan mijozlar yoki boshka mos keladigan mezonlarda ko‘riladi. O‘sish strategiyalarining kulay tarzda asosiy 4 guruxga bo‘lish mumkin: - bozorga kirish - bozorni rivojlantirish - maxsulotni rivojlantirish - diversifikatsiya va buni Ansoffning «O‘sish matritsasi»da ko‘rishimiz mumkin: Konsentrlash yoki bozorga kirish. Bu yagona maxsulot yoki xizmat, yoki bir biriga yakin maxsulotlar yoki xizmatlarning konsentrlashuvi orkali o‘sishga olib keladi. Bu ba’zan “to‘kishga boglanish”№ kabi kompaniya kaysi soxada eng yaxshi bo‘lsa, shunga konsentratsiya (e’tibor karatishi) kilishidir.

Xozirgi o‘n yilliklarda bu strategiya juda mashxur bo‘lib ketgan. Ko‘pgina bozorlarda rakobatning o‘sishi tashkilotlar uchun kaysidir soxada (ishda) kobiliyatli va samarali bo‘lishlari uchun zaruriyatni oshirdi. Konglomerat tashkilotlar yoki kompaniyalar kaysiki kuchsiz rakobat va gullash davri davomida, 1960 yillar va 1980 yillar oraligida o‘zlarining bizneslari yo‘lidan uzoklashganlari sababli, 1979/82 va 1989/93 yillardagi inkirozli (iktisodning pasayish xarakati) vaziyatlarda kattik zarba oldi. Bu ogrikli misollar uzok muddatli rivojlanmokchi (gullamokchi bo‘lgan) kompaniyalardan anik o‘zlari tanlagan soxada rakobatda afzallikka ega bo‘lishlarini talab kiladi. To‘kishga boglanish albatta sizning tashkilotingiz nimani anik “to‘kishi” to‘grisida anik karor kabul kilishni talab etadi. Tez-tez bu anik maxsulot yoki maxsulot liniyasi bo‘lmasligi mumkin. Bu tashkilotning anik (maxsus) kompitensiyalari yoki kobiliyatlari xolatidan kelib chikkan xolda aniklanishi mumkin, bu to‘grida biz oldingi ma’ruzada xai to‘xtalgan edik. Shu narsani aloxida ta’kidlash kerakki, Sizni “to‘kiganingiz” modadan orkada kolish xavfi borligidan ogox bo‘lishingiz lozim. Sizning tashkilotingiz undan keyin “O‘z tuxumlarini bir savatga ko‘yish” to‘grisida boshkotirsa bo‘ladi. Bozorni rivojlantirish. Ushbu xolat tashkilot o‘z sotuvlarini yangi bozorda yo‘lga ko‘yayotgan paytda sodir bo‘ladi. Yangi bozor geografik nuktai-nazardan yangi bo‘lishi xam mumkin, albatta. Kommunistik diktaturaning barxam topishi bunga yangi imkoniyatlar ochib berdi. Aloka vositalarining tarakkiy kilishi xamda savdodagi to‘siklarning kamaytirilishi xam ushbu tendensiyani kuchaytirdi. Bozorni rivojlantirish ichki bozorda xam amalga oshirilishi mumkin. Masalan, tashkilot o‘z maxsulotini ilgari mo‘ljalda bo‘lmagan iste’molchi guruxiga sotishi kabi. Bozorga kirishning oddingi strategiyasiga o‘xshash bozorlarda uxshash maxsulotlarni sotish afzalligi xosdir. Shunday bo‘lsada, mavjud bozor kompaniya masshtabli iktisodiyot yaratadigan imkoniyatlardan to‘lik foydalana olishiga imkon bermasligi mumkin. Kiskacha kilib aytganda, o‘sish bozorning o‘lchamlari bilan chegaralanishi zarur. Shu sababli, bozorni rivojlantirish firmalar uchun muxim strategiya bo‘la oladi. Maxsulotni rivojlantirish. Mavjud maxsulot yoki xizmatda jiddiy o‘zgarishlar yoki ko‘shimchalar kilish maxsulotni rivojlantirish sifatida kabul kilinadi. Yangi yoki o‘zgartirilgan maxsulot tashkilot faoliyat ko‘rsatayotgan bozorda sotiladi.

Maxsulotni rivojlantirish xar doim xam yangi maxsulot yaratish ko‘rinishida ro‘y beravermaydi. Shunday bo‘lganida esa, yangi maxsulot mavjud bozorda sotilish-sotilmasligi anik bo‘lmaganligi sababli, ushbu xolatni diversifikatsiyaning bir shakli sifatida kabul kilish maksadga muvofikdir. Bundan kelib chikkan xolda, yangi maxsulot mavjud maxsulotning takomillashtirilishi yoki o‘zgartirilishidir. Yangi maxsulot kay darajada farkli ekanligi muxim o‘rin tutadi. To‘ligicha yangi maxsulot yaratish ko‘p xollarda juda kimmatga tushadi. Natijada u bozor tomonidanrad kilinishi mumkin. Bass va boshka bar zanjirlarining soxiblari yangi maxsulotlarni mkuvaffakiyatli ravishda bozorga kirita olganliklari ma’lum. Barcha yangi maxsulot xam bunday muvaffakiyatga erishavermaydi. Ko‘p xollarda yangi ma’sulotlarning taxminan 80 %i xech kachon tijorat nuktai nazaridan muvaffakiyatli bo‘lmasligi ta’kidlanadi. Diversifikatsnya. Tashkilot yangi maxsulot bilan yangi bozorga kirishiga diversifikatsiya deyiladi. U bir kator ko‘rinishda ro‘y beradi. Ta’minot zanjiri bo‘yicha orkaga diversifikatsiya kompaniyaga zaruriy ta’minotlarning sifati va o‘z vaktida kelishi ustidan nazorat kilish imkoniyatlarini beradi. Ta’minot zanjiri bo‘yicha oldinga diversifikatsiya ilgarilari xaridor yoki distribyutorlar tomonidan bajarilgan ishlarni amalga oshirish orkali tashkilot maxsulotlar uchun bozor yaratinga ko‘maklashadi. Orkaga integratsiya (orkaga diversifikatsiya) yo‘lini tanlagan tashkilotlarga misol tarikasida o‘z arpa va boshka zaruriy ekinlarga ega bo‘lgan ishlab chikaruvchilarni yoki olmazorlarga egalik kiluvchi ichimlik ishlab chikaruvchilarni ko‘rsatish mumkin. Oldinga integratsiya (oldinga diversifikatsiya) ega tashkilotlarga esa o‘z bar va restoran tarmoklari mavjud bo‘lgan pivo ishlab chikaruvchilar xamda o‘z sayoxat agentlari tarmogiga ega tur operatorlar misol bo‘la oladi. Konglomerat diversifikatsiya kompaniya tamoman yangi maxsulot va bozorga yo‘nalganida ro‘y beradi. Shu sababli, konglomerativ kompaniyalar bir-biridan ancha fark kiluvchi maxsulotlar ishlab chikaruvchi va turli bozorlarda faoliyat ko‘rsatuvchi kompaniyalardir. 1980 yillardan beri aklli kompaniya xuddi shunday bo‘lishi kerak degan fikr xukmron edi. Bunday strategiya umumiy kobiliyat, afzallik va kudratdan foydalanish deganidir. So‘nggi yillarda konglomerativ kompaniyalar soni kamayib ketganligi anik xolat bo‘lsa-da, bir kator samarali faoliyat ko‘rsatayotganlari xam mavjud. Buni tushuntirib beruvchi konsepsiyaga

sinergiya deyiladi. Ќ ompaniyaning ikki faoliyat soxasi birgalikda ishlatilgandagi kiymat ular aloxida faoliyatning yigindisidan ko‘lga kiritilgan kiymatdan kattarok bo‘lganida sinergiya mavjud deyiladi. Kiskacha kilib aytganda, 2+2 4 dan katta bo‘lganida sinergiya mavjud bo‘ladi. Bunga yukorida aytib o‘tilgan tegishli diversifikatsiya ko‘rinishlarini misol tarikasida ko‘rishimiz mumkin. O‘z savdo nuktalariga ega bo‘lgan pivo kompaniyasi samarali ishlaydi, chunki uning maxsulotlari uchun anik bozor mavjud. Savdo nuktalari faoliyati xam takomillashadi. Chunki ular zaruriy maxsulotlar bilan o‘z vaktida va yukori sifatda ta’minlab turiladi. Sinergiya ikki darajada amalga oshadi. Operatsion sinergiyaga ishlab chikarish, taksimot kanallari yoki taxnologik nou-xau tashkilot faoliyati bo‘ylab bo‘lib olinganida ro‘y beradi. Tashkilot faoliyatiga bunday bogliklik ko‘p xollarda maxsulotni yoki bozorni rivojlantirishga yo‘naltirilgan strategiyalardagi sinergiyaga olib boradi. Korporativ sinergiya yukori menejment turli biznes birliklari orasidagi korporativ uxshashliklardan foydalanganida amal kiladi. Muvaffakiyatli konglomeratsiyaga xoxish uygotuvchi omil xam sinergiyaning mana shu turidir. Korporativ o‘xshashliklarga kuyidagilarni misol tarikasida keltirish mumkin: marketing malakalari muvaffakiyatli maxsulot markasidan bir necha tur biznes faoliyatida foydalanishga imkon yaratadi. Investitsiya malakalari o‘z imkoniyatlaridan pastrok ishlayotgan, lekin saloxiyatli kompaniyalarni rivojlantirish, sotib olish yoki kayta samarador kilishda muxim o‘rin tutadi. Xukumatlar bilan kelishish malakalari asosan rivojlanayotgan malakatlarda zarur. Tadbirkorlik malakalari yangi biznes loyixalarni amalga oshirish va rivojlantirish imkonini beradi. 3. O‘sishga erishish. O‘sishga xos bo‘lgan to‘rt yo‘nalishga uchta asosiy yo‘l orkali erishish mumkin: - Tabiiy o‘sish. - Birlashish. - Ko‘shma korxona va alyanslar. O‘sishni mo‘ljallayotgan kompaniya ushbu usullardan biri yoki bir nechtasini tanlashi mumkin. Tabiiy o‘sish.

Tabiiy o‘sish tashkilotning o‘z manbalaridan foydalanishni kengaytirishni talab kiladi. Bu esa sekin boruvchi jarayondir. Shuning bilan birga, uning bir kator afzalliklari xam mavjud. Agar yangi faoliyat soxasi eskisidan kelib chikkan bo‘lsa, eski va yangi soxalarni uygunlashtirish osonrok bo‘ladi. Zaruriy moliyaviy resurslar bilan ta’minlanish takomillashtiriladi. Rivojlanish sur’atini belgilash imkoni yo‘k. Birlashish. Birlashish tez o‘sishga olib kelishi mumkin bo‘lmasa-da, ko‘p xollarda muammolar kelib chikadi. Tashkiliy madaniyat va dunyokarashdagi farkliklar sababli, ikki tashkilotni bir-biriga uygunlashtirish kiyin bo‘lishi mumkin. Bunday xollarda menejerlar kompaniyani tark etishlari va natijada ularda mavjud bo‘lgan zaruriy malaka xamda tajribadan kuruk kolish extimoli mavjud. Rakobat shartlari kompaniya uchun o‘z aktivlari imkon beradiganda kattarok narxni to‘lashga majbur kilishi mumkin. Va nixoyat, birlashish uchun mos kompaniya topilmasligi mumkin. Mos kelmaydigan kompaniyalar bilan birlashish esa asosiy biznes faoliyatidan chetlashishga majbur kiladi. Yevropa sanoatida birlashish uchun istak-xoxiy kuchli edi. Chunki, u yerda yetarli saloxiyat mavjud edi. Sanoat ko‘plab nisbatan kichik kompaniyalardan tashkil topgan bo‘lib, Sharkiy Yevropa tomonidan rakobat kuchayib borayotgan va Yevropa tashkilotiga eksport kamayib boryotgan edi. British Stil va Xugovens ba’zi ishlab chikarish jarayonlarini birlashtirish orkali uzok muddatli ishlab chikarishga va natijada yirikrok masshtabli iktisodiyotga erisha oldilar. Bu esa yangi firmaga bozorda tobora kuchayib borayotgan rakobat muxitida samarali faoliyat ko‘rsatish imkonini beradi. Alyans va ko‘shma korxonalar. Alyans va ko‘shma korxonalar tabiiy o‘sish va birlashish o‘rtasida joy egallaydi deb kabul kilish mumkin. Bunda xar bir tashkilot o‘z mustakilligini saklab koladi. Shunday bo‘lsa-da aktivlarning bir kismi ikkala tashkilotning xam foydasini ko‘zlagan xolda birlashtirildiyu Birlashtirilgan aktivlar tarkibiga maxsus kobiliyatlar, shu jumladan texnik malaka, bozor xakida ma’lumot yoki ta’minotchilar bilan alokalar kiradi. 4. Barkarorlashtirish va tejash strategiyalari. Barkarorlashtirish strategiyalari. Ushbu strategiyalar faoliyat ko‘rsatilayotgan bozordagi o‘rnini saklab turishga asoslanadi. Kompaniya ushbu tur strategiyani tanlashi uchun bir kator sabablar mavjud:

- Ko‘plab xususiy kompaniyalarda kichik xolda kolishga ragbat bo‘ladi. Bunda kompaniya egasining biznes ustidan kundalik nazoratni saklab turishga intilishi sabab bo‘ladi. Kompaniyalar o‘sgani sayin, strukturaviy o‘zgarishlar menejmentga tobora kamrok to‘gridan- to‘gri boshkarish imkoniyatini koldirib boradi. Yangi malakalarga extiyoj tugiladiki, bu professional menejerlarning ishga kabul kilinishi deganidir. Bundan tashkari, kompaniyaning o‘sishi o‘zi bilan ko‘plab yangi muammolarni xam tugdiradi. - Joriy bozorda o‘sish uchun kichik saloxiyat mavjud deb kabul kilinishi xam sabab bo‘lishi mumkin. Ammo bu ko‘prok bozor ko‘lamlarini ko‘ra olishda tiklangan imkoniyatlar natijasida xam ro‘y berishi mumkin. - Ba’zi tashkilotlar uchun barkarorlik davri vaktinchalik bo‘lishi mumkin. Tez o‘sish xususan birlashish natijasida ro‘y berarkan o‘sish tashkilotda ba’zi muammolarga olib kelishi mumkin. Barkarorlik davri esa to‘lik uygunlashish va okibatda oldingi o‘sish davri imkoniyatlaridan ko‘prok foydalanishga sharoit yaratadi. Tejash yoki ximoya kilish strategiyalari. Ushbu strategiyalar asoslanadigan omil – tannarx yoki aktivlarni kamaytirish orkali tashkiliy jarayonlar samaradorligini oshirish yoki kamaytirish istagi yoki extiyojidir. Shaxsiy bizneslarda ro‘y berib ikki xil ko‘rinishda bo‘lishi mumkin: - Xosilni yigish strategiyalari; - O‘zgaritish strategiyalari. Xosilni yigish strategiyalari. Bunday strategiyadan tashkilot anik bir bozorda uzok muddatdagi kelajagiga ishonmayotganida foydalanishi mumkin.Shunday bo‘lsa-da, bozorni birdaniga tark etish o‘rniga, kompaniya investitsiyalarni va promoushn xarajatlarini kamaytirish orkali tannarxni kamaytirish yo‘lini tanlaydi. Natija esa, kiska muddatli foyda usishidir. Kompaniya bozordan foyda kilish to‘xtagan payt da uni tark etadi. O‘zgartirish strategiyalari. Nomidan ko‘rinib turganidek, ushbu strategiyalarni ko‘llashdan maksad – salbiy trendni to‘xtatish va kompaniyani foydali darajada ushlab turishdir. Bunga tannarxlardagi usish natijasida o‘z rakiblari oldida rakobatbardoshligini yo‘kotgan firmalar umumiy misol bo‘la oladi. Kullaniladigan strategiyaning moxiyati tannarxdagi o‘sishning sabablariga boglik bo‘ladi. Ishlab chikarish xarajatlaridagi oshish xarid kilish va ishlab chikarish jarayonlarini jiddiy ravishda kayta ko‘rib chikishni talab kiladi. Strategiyani baxolash va tanlov. Bir maxsulotli yoki ko‘p ko‘p maxsulotli biznes bo‘lishidan katiy nazar, tashkilotlar oldida ko‘plab tanlov imkoniyatlari mavjud ekanligini ta’kidlash zarur.

Ushbu tanlov imkoniyatlarini kiskartirish xamda yakuniy karorni kabul kilish tashkilot tabiatini va uning tashki muxitini anik, puxta ko‘zdan kechirib chikish zaruriyatini tugdiradi. Bu albatta, strategiya jarayonlarining taxlil boskichida ro‘y beradi. Strategiya tanlovlarini baxolashda kuyidagi mezonlardan foydalanish samarali bo‘ladi: - amalga oshirilish darajasi (mumkinlik) - kabul kilinish darajasi - mos kelish darajasi (mos keluvchanlik) Amalga oshirilish darajasi. Berilgan strategiyaning amalga oshirilish imkoniyatlarini baxolashda u amalda kay darajada ishlashiga e’tibor karatishni talab kiladi. O‘sish strategiyalari tanlanayotganda so‘ralishi zarur bo‘lgan savol, mavjud resurslar tabiiy yoki birlashish kurinishida bo‘lishidan kat’iy nazar o‘sishga imkon beradigan darajada mavjud bo‘lib- bo‘lmaganligidir. Bu esa o‘z ichiga tashkilot ko‘l ostida mavjud jamgarmadan tashkari, uning banklar bilan alokasi va kredit reytingini xam oladi. Inson resurslari muvaffakiyatiga erishishda asosiy omil ekan, tashkilotda zaruriy personal mavjudligi , yoki ularni ishga jalb kila oladimi yoki ko‘p xollarda, eng asosiysi, ularni saklab kola oladimi? Turli sanoatlar turlicha rakobatni talab etadi. Tashkilotlar turli ko‘rinishlarda rakobatga kirishishlari ma’lum. Kullaniladigan strategiya nuktai-nazaridan olib karaganda, narxli va narxsiz rakobatga kirishayotganda, kompaniyada turlicha extiyojlar tugiladi. - Past tannarxlar kuyidagilarni talab kilishi mumkin: - ta’minotchilar bilan yakin alokalar; - mashstabli iktisodiyotlar va tajriba samarasi; - yuk transporti; - maxalliy reklama; - global xaridlar; - kichik ishga kabul kilish aylanmasi; - teksirok tashkiliy strukturalar. - Differensiatsiya esa kuyidagilarni talab kilishi mumkin: - kiruvchi materiallar bilan yukori darajada ta’minlanganlik; - kichik nosozlik darajasi; - imidj yaratishda samarali reklama; - yukori texnikaviy maxsulotlar;

- malakali ta’mir va xizmat xodimlari; - lim-fan yutuklaridan samarali foydalanish; - sifatli ishchi kuchi. Xarajatni kamaytirishga ixtisoslashgan liderdan differensiatsiyaga aylanish yoki teskarisini amalga oshirish oson ish emas. Kabul kilinish. Kabul kilinish darajasi deganda, mo‘ljallanayotgan strategiya okibatlari biznesdagi asosiy soxibkorlar tomonidan kanchalik kabul ko‘rinishini tushunamiz. Soxibkorlar sifatida tashkilot va uning faoliyatiga alokasi bo‘lgan xar kanday shaxs yoki shaxslar guruxi kabul kilinadi. Bu yerda ko‘zdan kechirilishi zarur bo‘lgan narsa tashkilot ichidagi siyosatni belgilvchi guruxlar strategik o‘zgarishga kay darajada karshilik kursatishlari va uni rad kilishlari mumkinligi extimolidir. Notijorat tashkilotlari, xususan davlat sektoridagi notijorat tashkilotlari uchun berilgan strategiyaning kabul kilinish darajasi juda muxim axamiyat kasb etadi. Davlat sektoridagi tashkilot siyosiy ta’sirlar bilan xisoblashishi zarur. Bunday tashkilotlar tomonidan ko‘llanilishi mumkin bo‘lgan strategiyalar oldida siyosiy to‘siklar mavjud bo‘lishi extimoldan xoli emas. Keng ko‘lamli innovatsiyaga yo‘l ochish yoki biznesning an’anaviy soxasidan chetlashishga biznes tashkilotlari jiddiy ravishda karshilik ko‘rsatishi mumkin. Aloxida faoliyat guruxlari xam muxim o‘rin tutadi. O‘z maxsulotlari sifati bilan farklanadigan kompaniya uning xaridorlari uchun past narx pastrok sifat degani bo‘lsada, arzonrok maxsulotni tanlashlari isbotlangan bulsa-da, arzonrok xom-ashyo ko‘llash yo‘lini tanlamasligi mumkin. Bank yoki aksioner bo‘lishidan kat’iy nazar, biznesni ta’minlovchilar uchun tavakkal xam muxim rol o‘ynaydi. Mos kelishlik. Strategiyaning mos kelish darajasi tashkilotning extiyojlariga kay kulamda javob berishiga boglik bo‘ladi. YA’ni, strategiya tashkilotda mavjud kuvvatlardan foydalanish bilan bir katorda boshka xar kanday imkoniyatdan xam foydalanishi zarurdir.

6. Xulosa va maksadlar. Tashkilotlar oldida keng tanlov imkoniyatlari turadi. Eng umumiy tarzda ularni o‘sish, barkarorlik va ximoya deb ta’riflashimiz mumkin. O‘sish strategiyalarini guruxlashtirishdagi yo‘llardan biri Ansoff matritsasidan foydalanishdir. Kompaniyalar barkarorlik strategiyalarini turgunlik yoki birdaniga kengayish davrlarida tugiladigan muammolarni xal kilishda ko‘llaydilar. Tejash (yoki ximoya) strategiyalari biznesning xususiyatlaridan kelib chikkan xolda xosil yigish yoki o‘zgartirish strategiyalari ko‘rinishini olishi mumkin. Strategiyalarni tanlashda tashkilotlar ko‘p xollarda amalga oshish kabul kilinish va mos kelish mezonalariga ko‘ra baxo beradilar. Ushbu bo‘limni o‘rgangandan so‘ng, siz kuyidagilarni bajara olishingiz zarur: - tashkilotlar tanlashi mumkin bo‘lgan strategiyalarni ta’riflash; - ko‘llanilishi mumkin bo‘lgan o‘sish strategiyasi ko‘rinishlarini bir-biridan farklash; - barkarorlik davriga erishishga undovchi shart-sharoitlarni tushuntirib berish; - ximoya strategiyalarining asosiy turlarini ta’riflab berish; - turli strategiyalarni baxolash jarayonida tashkilot tomonidan e’tiborga olinishi zarur bo‘lgan asosiy omillarni ta’riflash; -ushbu bo‘limdagi goyalarni o‘z tashkilotingiz misolida ko‘zdan kechirish.

Похожие

Strategiyani ko‘llash

Strategiyani amalga oshirishni rejalashtirish.

Personalni shakllantirish

Strategiya tabiati va strategik fikrlash.

Turlarni shakllantirish va tashkil etish (turizm)