Soliq tekshirishlari turlari va ularni tashkil qilish tartibi - Экономика - Рефераты

Soliq tekshirishlari turlari va ularni tashkil qilish tartibi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

184 KB

Soliq tekshirishlari turlari va ularni tashkil qilish tartibi Reja: 1. Soliq tekshirishlarini tashkil qilish t artiblari. 2. Rejali tekshirishlar. 3. Rejadan tashqari tekshiruvlar Rejadan tashqari tekshiruvlar. 4. Soliq tekshiruvlari guruhlanishi.

«Xo'jalik sub'ektlari faoliyatining davlat nazorati to'g'risi-da»gi Qonunga asosan tekshirishlami o'tkazishning quyidagi sha-kllari mavjud: rejali tekshirish, kompleks tekshirish, taftish, muqobil tekshirish, nazorat sifatidagi tekshiruv, qisqa muddatli tekshiruv, rejadan tashqari tekshiruvlar. Ularning har bin to'g'-risida qisqacha tqxtalib qtamiz: Tekshi ruv - soli q nazorati ni ng asosiy usul i bo'li b, xo'jali k sub'ektlari faoliyatini tartibga soluvchi soliq qonunlari va boshqa hujjatlarga rioya qilinishi nazorat organlari tomonidan nazorat qilinadi. Taftish o'tkazish - moliya va soliq masalalari bo'yicha qonunchi- likka rioya etilishi yuritilayotgan hisobning va soliq organlari-ga, davlat statistika organlariga va banklarga taqdim etiladigan hisobotlarning i s h o n a r l i l i g i u s t i d a n n a z o r a t o ' r n a t i s h m a q s a d i - d a x o ' j a l i k sub'ektlarining buxgalteriya, moliyaviy va boshqa huj-jatlarini tekshirish. Muqobil tekshiruv - tekshirilayotgan xo'jalik operatsiyalari-ning b a r c h a o ' z a r o b o g ' l i q t a s h k i l o t l a r y o k i x o ' j a l i k s u b ' e k t i n i n g bo'limlaridagi hujjatlarda, qayd yozuvlarida aks etishini nazorat qilish. Monitoring sifatidagi tekshiruv - nazorat organlari tomo-nidan Kengash bilan kelishilgan tartibda va muddatlarda amalga oshiriladi va soliq to'lovchilar tomonidan oldingi tekshirish-larda aniqlangan qonun buzilishlarni bartaraf qilinganligini nazorat qilishga qaratilgan. Qisqa muddatli tekshiruv - bir ish kuni davomida amalga oshiriladi va xo'jalik sub'ektining moliyaviy xo'jalik faoliya-tini tekshirish bilan bog' lanmagan bo' ladi. Nazorat qiluvchi organlar faoliyatini tartibga solish maxsus tuzilgan organ - Nazorat qiluvchi organlar faoliyatini muvo-fiqlashtiruvchi Respublika Kengashi tomonidan amalga oshiriladi. Kengash faoliyati, respublikamizda nazorat organlarining haddan tashqari ortiqcha vakolatlarga ega bo'lishi hamda vazifasi- ni suiist'emol qilish yo'l qo'yilishi natijasida tadbirkorlik faoliyatining rivojlanishidagi to'sqinliklarga yo'l qo'yilishi-ning oldini olishda katta ahamiyatga ega bo'ldi. Kengash tomonidan ishlab chiqilgan "Nazorat qiluvchi organlar tomonidan o'tkaziladigan, tadbirkorlik sub'ektlari yuridik shaxslar faoliyatini tek- shirishlarni muvofiqlashtirish tartibi to'g'risida"gi Nizomda (2006 yil 16 may) rejali va rejadan tashqari tekshirishlar ko'r- satilgan. Har yil choragida bir marta respublika bo'yicha barcha tekshirish o'tkazilishi lozim bo'lgan, Kengash tasdiqlagan tash kilotlaming ro'yxati «Soliqlar va bojxona xabarlari» haftalik nashrida berib boriladi. Reja jadvallarga keyinchalik o'zgartirishlar kiritilishi mumkin. Tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini tekshirishning muvof iqlashti ri lgan r eja jadval lar ini shakll anti ri shda maxsus tasdiqlangan tamoyillarga rioya etish talab etiladi (Mazkur tamoyillar yuqoridagi Nizomning 1-son ilo-vasida keltirilgan). Rejali tekshirishlar yiliga ко 'pi bilan bir marta odatda kompleks tekshiruvlar ko'rinishida amalga oshiriladi. Moliya xo'jalik faoliyatini tekshirishlar bundan

mustasno. Qonun hujjatlarida belgilangan talablarga to'liq rioya etadigan tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini rejali tekshirishlar, nazorat qiluvchi organlar tomonidan ко 'pi bilan ikki yilda bir marta amalga oshiriladi. M i k r o f i r m a l a r , k i c h i k k o r x o n a l a r v a f e r m e r x o ' j a l i k l a r i moliya-xo'jalik faoliyatini rejali tekshirishlar to'rt yilda ko'pi bilan bir marta, boshqa tadbirkorlik sub'ektlariniki esa uch yilda ko'pi bilan bir marta amalga oshiriladi. Yangi tashkil topgan tadbirkorlik sub'ektlarining moliya- xo'-jalik faoliyati ular davlat ro'yxatidan o'tkazilgan paytdan bosh-lab ikki yil mobaynida rejali tekshirishdan o'tkazilmasligi kerak. Hududiy soliq organlari tomonidan boshqa tumanlarda (shahar-larda) ro'yxatdan o'tkazilgan tadbirkorlik sub'ektlarining mo-liya-xo'jalik faoliyatini tekshirishlar, ularning ishlab chiqarish joylari, savdo shoxobchalari va xizmat ko'rsatish (ish bajarish) joylari qaerda joylashganidan qat'i nazar, takroriylikni istisno etgan holda, tadbirkorlik sub'ekti ro'yxatdan o'tkazilgan joydagi tegishli soliq organlari bilan bir vaqtda o'tkaziladi. Yuridik shaxs maqomiga ega bo'lmagan tadbirkorlik sub'ektlari bo'linmalari faoliyatini rejali tekshirishlar, ular qaysi yuri-dik shaxs tarkibiga kirsa, shu yuridik shaxsda o'tkaziladigan tek-shirishlar doirasida amalga oshiriladi. Yillik rejali tekshirishlarni o'tkazish va tasdiqlangan tek-shirishlar reja-jadvaliga o'zgartirishlar kiritish to'g'risidagi takliflar "Tadbirkorlik sub'ektlarini faoliyatini tekshirish-larning yillik va yil choraklariga mqljallangan muvoflqlash-tirish reja jadvallarini shakllantirish p r i n t s i p l a r i t o ' g ' r i s i - d a g i t a s d i q l a n g a n q o i d a l a r i " g a q a t ' i y muvofiqlashgan holda taq-dim etiladi. Yillik tekshirishlar reja jadvalini ishlab chiqishda nazorat qiluvchi or g a n l a r t o m o n i d a n , " T a d b i r k or l i k s u b ' e k t l a r i f a o l i y a - t i ni t e k s h i r i s h l a m i n g y i l l i k v a y i l c h o r a k l a r i g a m q l j a l l a n g a n muvofiqlashtirish reja jadvallarini shakllantirish printsip-lari to'g'risida"gi qonunda tasdiqlangan qoidalarni hisobga olgan holda, tekshirishlaming reja jadvaliga kiritish uchun tegishli takliflar quyidagicha kiritiladi: -Kengash ishchi organiga nazorat qiluvchi organlarning markaziy apparatlari tomonidan tekshiriladigan tadbirkorlik sub'ekt-lari bo'yicha; -viloyat komissiyalarining ishchi organlariga - nazorat qiluvchi organlarning viloyat bo'linmalari tomonidan, o'zlarining yuqori organlari bilan kelishilgan holda tekshiriladigan tadbirkorlik sub'ektlari bo'yicha; -tuman komissiyalarining ishchi organlariga- nazorat qiluvchi organlarning tuman (shahar) bo'linmalari tomonidan, o'zlarining yuqori organlari bilan kelishilgan holda tekshiriladigan tadbir-korlik sub'ektlari bo'yicha. Ayrim nazorat qiluvchi organlar uchun ularning murojaatlari bo'yicha Kengashning maxsus qarorlari bilan takliflar taqdim etishning boshqa tartibi nazarda tutilishi mumkin.

Nazorat qiluvchi organlarning takliflari asosida Kengash to-monidan yillik tekshirishlar reja jadvali ishlab chiqiladi va tasdiqlanadi. Bunda tadbirkorlik sub'ektlari quyidagi hollarda tekshi-rishlar reja jadvaliga kiritilmaydi: tadbirkorlik sub'ekti faoliyatini tekshirish tegishli nazorat qiluvchi organning vakolatiga kirmaydigan bo'lsa; tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini tekshirishlarining yil-lik va yil choraklariga mqljallangan muvofiqlashtirish reja jadvallarini shakllantirish printsiplari to'g'risidagi ttasdiq-langan qoidalar shartlariga rioya etilmagan bo'lsa; tadbirkorlik sub'ektlari tugatilsa yoki tugatish jarayonida bo'lsa shuningdek ular bankrot deb e'lon qilingan bo'lsa; ularning reja jadvaliga kiritilishi qonun hujjatlariga, kengash qabul qilgan qarorlarga zid bo'lsa. Reja jadvallariga yoki ularga kiritilgan qo'shimchalarga tad-birkorlik sub'ektlari tomonidan yil davomida bittadan ortiq tekshirish kiritilishi mumkin emas. Tekshirishlarni o'tkazishga taalluqli takliflarni ko'rish bo'yi-cha ishlarni muvofiqlashtirish reja jadvalini ishlab chiqishning barcha bosqichida Kengashning, tegishli viloyat va tuman komissiya-larining ishchi organlari tomonidan zaruriyat bo'lgan nazorat qiluvchi organlar vakillarining ishtirokida amalga oshiriladi. Nazorat qiluvchi organlarning belgilangan talablar asosida berilgan takliflaridan kelib chiqib tuziladigan tekshirishlar reja jadvaliga Kengash qarori bilan tasdiqlangan qo'shimchalar va aniqlashtirishlar kiritilishi mumkin. Rejadan tashqari tekshiruvlar ham mavjud bo'lib, ular quyidagi hollarda amalga oshirilishi mumkin: • O'zbekiston Respublikasi Prezidenti yoki Hukumatning qa- rorlaridan kelib chiqib tekshiruvlar o'tkazish zarurati tug'ilganda (Bunda tekshiriladigan sub'ekt nomi aniq ko'rsatilgan bo'lsa, Kengash yoki uning viloyat komissiyasi roziligini olish talab qilinmaydi); • nazorat qiluvchi organga xo'jalik sub'ekti tomonidan qo- nunlarning va boshqa qonunchilik hujjatlarining buzilish hol-lari haqidagi qo'shimcha ma'lumotlari kelib tushganida (kor-xonalar tashkilotlar muassasalar va fuqarolardan kelib tushgan, aniq dalillangan va hujjatlar bilan tasdiqlangan huquqbuzarlik holatlari ko'rsatilgan axborot qo'shimcha ma'lumot bo'lib xizmat qilishi mumkin); • favqulodda vaziyatlar yuzaga kelishini oldini olish uchun; • sanitariya-epidemiologiya holatining murakkablashuvi, shu- ningdek, qqshni davlatlardan yuqumli kasalliklar keltirilishi va tarqatilishi xavfl tug'ilganda. Korxonalarni rejadan tashqari tekshirish zaruriyati tug'ilgan-da, nazorat qiluvchi organning markaziy apparati (DSQ, MB, MV) Kengashga, uning bo'linmalari esa

viloyat va tuman komissiyalariga tekshirish o'tkazishning zarurligini asoslagan holda maxsus bel-gilangan shaklda buyurtmanoma hamda nazorat organi rahbari to- monidan imzolangan tekshirishni o'tkazish rejasini yuboradi. Muddati bir kundan ortiq bo'lgan rejadan tashqari tekshirish buyurtmasi va tekshirishni o'tkazish rejasi viloyat komissiyasida qrganib chiqilganidan keyin sqralgan tekshirishni o'tkazish va yoki o'tkazishni rad etish to'g'risidagi qaror qabul qilish uchun Ken-gashga yuboriladi. Tadbirkorlik sub'ekti faoliyatini bir kunlik rejadan tashqari tekshirish o'tkazishga buyurtmanomasi va tekshirish o'tkazish rejasi hududiy komi ssiyasi t omoni dan ко 'r ib chi qil adi, shundan sqng vil oyat komissiyasi rejadan tashqari tekshirishni o'tkazish yoki o'tkazishni rad etish to'g'risida qaror qabul qiladi. Kengashning, uning viloyat va tuman komissiyalarining ishchi organlari taqdim etilgan buyurtmanomalar va tekshirish o'tkazish rejalari asosligini, tekshirishlarni o'tkazish rejalarining nazorat qiluvchi organ zimmasiga yuklatilgan vazifalarga muvo-fiqligini, qrganiladigan masalalarni tegishli, nazorat qiluvchi organlari bilan birgalikda qrganib chiqadilar hamda viloyat va tuman komissiyalari ishchi guruhlarining r ejadan t ashqar i t ekshir ish o't kazi sh uchun t aqdi m et ilgan buyurtmanomalarni ко 'rib chiqishga doir xulosalarini inobatga olgan holda Kengashga, uning viloyat komissiyalariga taklif kiritadilar. Ular rejadan tashqari tekshirish o'tkazish to'g'risida yoki uni o'tkazishni rad etish haqida qaror qabul qiladilar. Rejadan tashqari tekshirish o'tkazishga ruxsat berilgan taqdirda tekshirish rejasini kelishib oladilar. Rejadan tashqari tekshirish o'tkazish haqidagi yoki uni o'tka-zishni rad etish to'g'risidagi qaror qisqa muddatlarda, biroq buyurmanoma kelib tushgan kundan e'tiboran ikki haftadan kechiktirmay qabul qilinadi va tegishli Kengash raisi (uning qrinbosari) yoki nazarda tutilgan vakolatlar doirasida viloyat komissiyasi raisi tomonidan imzolanadi hamda nazorat qiluvchi organga yuboriladi. Ulgurji va chakana savdodagi umumiy ovqatlanish va pulli xizmatlar ko'rsatish sohasidagi tadbirkorlik sub'ektlari tomoni-dan savdo-sotiq hamda naqd pul tushumini topshirish qoidalariga rioya etilishini rejadan tashqari qisqa muddatli tekshirish-lardan o'tkazish to'g'risidagi qarorlar istisno tartibida tuman komissiyalarining raislari yoki viloyat komissiyalar raislarining qrinbosarlari - soliq boshqarmalari boshliqlari tomonidan imzolanadigan ro'yxatlar ko'rinishida rasmiylashtiriladi. Ro'yhat-larda tekshirilayotgan tadbirkorlik sub'ekti nomi va STIR, tek-shirilayotgan tadbirkorlik sub'ekti ulgurji va chakana savdo, umu-miy ovqatlanish va pulli xizmatlar ko'rsatish ob'ektining yuri-dik manzili va shuningdek ob'ekt amalga oshirayotgan faoliyat turi va rejadan tashqari qisqa muddatli tekshirish o'tkazish muddati ko'rsatilishi kerak. Favqulodda vaziyatlar yuzaga kelishining oldini olish, sanita-riya epidemiologiya vaziyati murakkablashuvi, shuningdek, boshqa davlatlardan yuqumli kasalliklar kelishi va tarqalishi ehtimoli bilan bog'liq rejadan tashqari tekshirishlarni o'tkazish

to'g'risi-dagi qaror, sanitariya nazorati va tabiatni muhofaza qilish or-ganlari murojaati asosli bo'lgan taqdirda tekshirish o'tkazish uchun buyurtmanoma kelib tushgan kuni qabul qiladi. Yuqori nazorat qiluvchi organlar o'zlarining hududiy bo'lin-malariga tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini rejadan tashqari tekshirishdan o'tkazish haqidagi topshiriqlami ularni o'tkazish to'g'risida faqatgina Kengash yoki uning viloyat komissiyasining qarori bo'lgan taqdirdagina yuboradilar. Tadbirkorlik sub'ektlari faoliyatini muqobil tekshirishlar nazorat qiluvchi organlarining markaziy apparatlari va ulaming hududiy bo'linmalari tomonidan tegishli Kengash va uning viloyat komissiyasi qarori bo'yicha, qo'zg'atilgan jinoyat ishlari bo'yicha esa -tekshirishni tayinlash to'g'risidagi qarorga asosan, faqat ular- ning tekshirilayotgan sub'ekti bilan o'zaro munosabatlariga doir qismi bo'yicha o'tkaziladi. Tadbirkorlik sub'ektining tekshirish sub'ekti bilan o'zaro munosabati deyilganda shaxslarning hujjat bilan tasdiqlangan aniq aloqasini tushunish kerak. Muqobil tek-shirishlarni o'tkazilayoganda tadbirkorlik sub'ektlariga borish va ulardan tekshirish predmetiga taalluqli bo'lmagan moliya-bux-galteriya yoki boshqa hujjatlarni talab qilish man etiladi. Nazorat tartibida tekshirishlarni, ya'ni qaytadan tekshirish, nazorat qiluvchi organlar tomonidan ularning o'zlari o'tkazgan tekshirish natijalari bo'yicha faqat dalolatnomada (ma'lumot-nomada) belgilangan holatlar bo'yicha va muddatlarda, Kengash yoki uning viloyat komissiyasi qo'shimcha qarorisiz amalga oshiriladi. Tadbirkorlik sub'ekti tekshirish natijalari bo'yicha dalolat-nomada (ma'lumotnomada belgilangan muddatlarda nazorat tar-tibidan tekshirishlar o'tkazishga rozi bo'lmasa, ularni o'tkazish muddatlari belgilangan tartibga muvofiq viloyat komissiyalari-ning qarorlari bilan belgilanadi. Bunda o'tkazilgan tekshirish natijalari bo'yicha dalolatnoma (ma'lumotnoma) nazorat tartibi-da tekshirish o'tkazish zarurligiga asos bo'ladi. Rejadan tashqari tekshiruvlar yana DSQ Bosh nazorat-taftish boshqarmasi tomonidan hamda O'zbekiston Respublikasi Prokura-turasi qoshidagi soliq va valyuta jinoyatchiligiga qarshi kurash Departamenti tomonidan Kengash ruxsatisiz quyidagilarni aniqlash maqsadlarda amalga oshiriladi: • mahsulot import qiluvchi jismoniy shaxslarda tijorat maqsadida tovar olib kirganligini va bojxona to'lovlarini (shu jumladan bojxonada to'lanadigan soliqlarni) to'laganligini tas-diqlovchi hujjatlarning mavjudligi. Bu hujjatlar mavjud bo'1- magan holada tovarlar musodara qilinadi (lekin bunday muso-daraning sud orqali amalga oshirilishi maqsadga muvofiq); • chakana va ulgurji savdo hamda umumiy ovqatlanish tashkilot-lari tomonidan spirtli ichimliklar va tamaki mahsulotlarining belgilangan tartibda sotishi. Shuningdek, yuqoridagi tashkilotlar ulgurji va chakana savdo, umumiy ovqatlanish va pulli xizmatlar ko'rsatish sohasida savdo qoidalariga rioya qilish

va naqd pulni topshirish bo'yicha rejadan tashqari tezkor o'tkazishlari mumkin. Oxirgi vaqtda bunday tek- shirishlar ko'payganligini ta'kidlash mumkin. Tekshirishlarni o'tkazishda mutaxassislar, auditorlar yoki audi-torlik firmalari jalb qilinganda ekspert o'tkazish xarajatlari-ni to'lash tekshirishni belgilagan nazorat organlari hisobiga amalga oshirish kerakligini e'tiborga olish zarur. Chunki ama- liyotda ko'p hollarda bu xo'jalik sub'ekti zimmasiga yuklatish hol-lari uchraydi. Auditorlar ( au di t or l i k f i r m al ar i , m ut ax as si s l a r ) e ks pe r t y ok i a ud i t or l i k xulosalarining to'g'riligi va O'zbekiston Respublikasi qonunlariga mosligi uchun javobgar ekanligi nazo-rat organi va auditorlar o'rtasida tuziladigan shartnomalarning zaruriy sharti ekanligini ham nazarda tutish lozim. Nazorat qiluvchi organlarning Kengash (viloyat komissiyalari) bilan qo'shimcha ravishda kelishuvisiz amalga oshiriladigan nazo-rat vazifalari ham mavjud bo'lib ular quyidagi hollarda amalga oshiriladi: • alkogolli va tamaki mahsulotlarining tadbirkorlik sub'-ektlari tomonidan tegishli ruxsatnomalarsiz ishlab chiqarilishi va sotilishi, shuningdek, aktsiz markalari mavjud emasligi yoki qalbakilashtirilishi, dalillari to'g'risida ishonchli ma'lumotlar mavjudligida bunga vakolati bo'lgan soliq va boshqa organlar tomonidan muomaladan ushbu mahsulotlar qonun bilan belgi-langan tartibda tezkor olib qo'yilishini amalga oshirish. Bunda tadbirkorlik sub'ektini keyingi tekshirishlar belgilangan tar-tibda Kengash yoki uning viloyat komissiyalari kelishilishi kerak; • sifatsiz va yoki kontrabanda mahsulot ishlab chiqarilishi va sotilishi to'g'risida ishonchli ma'lumotlar mavjud bo'lgandagina litsenziya bitimi talablariga muvofiq bunday mahsulotiga soti-lishiga yo'l qo'ymaslik maqsadida dori vositalari va tibbiy buyumlar sifatini nazorat qilish bosh boshqarmasi farmatsevtik inspektsiyasi tomonidan ishlab chiqarilayotgan hamda sotilayotgan dori mahsulotlari ustidan nazoratni amalga oshirish. Bunda tad-birkorlik sub'ektini keyingi tekshirishlar belgilangan tartibda Kengash yoki uning viloyat komissiyalari kelishilishi kerak; • Kengash bilan kelishilgan ob'ektlarda Tabiatni muhofaza qi-lish davlat qo'mitasi, Sog'liqni saqlash vazirligining sanitariya- epidemiologiya xizmati va ularning hududiy bo'linmalari tomo-nidan o'tkaziladigan tuproq, oqova va er ustidagi suvlarini if-loslantirish manbalari monitoringi; • savdo va xizmat ko'rsatish sohasi ob'ektlari, shuningdek, bosh-qa xususiylashtirilgan korxonalar egalarining O'zbekiston Res-publikasi Davlat mulki qo'mitasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 21-noyabrdagi 402-son qarori 3 bandiga muvofiq o'tkazilayot-gan xususiylashtirish shartnomalarida nazarda tutilgan viloyat yo'nalishini saqlash bo'yicha

shartnomalarga rioya qilishi ustidan monitoring; • Davarxiteko'urilishnazorat organlari bilan qurilish buyurt-machilari o'rtasida, shuningdek, buyurtmachilar bilan pudrat quri-lish tashkilotlari o'rtasida shartnomalar mavjud bo'lgan hollarda amalga oshiriladigan qurilish ishlari sifatining qurilish me'-yorlari va qoidalariga, respublika standartlariga, davlat stan-dartlari va texnik shartlariga muvofiqligini nazorat qilish; • O'zdavdonnazorat bo'linmalari tomonidan "O'zdonmahsulot" DAK ning g'alla qabul qilish punktlarida namuna olish yo'li bilan don qabul qilish omborlari, tegirmonlar va elevatorlarda mavjud bo'lgan donning namligi va iflosligini tahlil qilish; • Korxonalar qonun hujjatlaridan belgilangan tartibda te-gishli ro'yxatdan o'tkazuvchi organlarning qabul qilgan qarorlari asosida tugatilganda adliya organlari tomonidan xo'jalik yuri-tuvchi sub'ektlarga shartnomalardan kelib chiqadigan majburiyat-larni tadbirkorlar huquqlarining himoya qilinishini ta'min-lash. Adliya or ganl ar i har chorakda Kengash va uning hududiy komi ssiyal ar ga qilingan ish to'g'risida Kengash ishchi organi bilan kelishilgan shakl va muddatlarda ma'lumotlar taqdim etadilar. O'zstandart yoki uning topshirig'iga ko'ra maxsus vakolatli shaxs (ekspert-auditor) tomonidan zarurat tug'ilganda (sinovlar, serti-flkatlar sifatsiz o'tkazilgani, nasos uskunalardan, malakasiz mutaxassislardan foydalanilgani va hokazolar to'g'risida qo'shim-cha ma'lumotlar kelib tushganda) O'zstandartda akkreditatsiyalangan va litsenziya olgan sinov laboratoriyalari markazlari, litsenziya kelishuvlarining shartlariga rioya qilishi ustidan amalga oshiri-ladigan nazorat: O'zbekiston respublikasining sanoatda, konchilikda va kommu-nal maishiy sektorda ishlarning bexatar olib borilishini nazo-rat qilish davlat inspektsiyasining kengashi bilan kelishilgan ob'ektlarga, doimiy ravishda biriktirilgan va ularda joylashgan inspektorlari ob'ektlarda ishlarni yuritish va yuk tashish xavf-sizligi holati yuzasidan amalga oshiradigan nazorat va boshqalardir. «Soliq nazorati joylarga bormasdan hujjatli tekshirishlar orqali amalga oshirilganda quyidagi usullardan foydalanish mumkin: - hujjatlarni formal, mantiqiy, arifmetik tekshirish; - hujjatlarda aks etgan xo'jalik operatsiyalarini huquqiy ji-hatdan baholash; - muqobil tekshiruv; - iqtisodiy tahlil» (Porollo E.V. Nalogoviy kontrol: printsipi i metodi provedeniya)

Soliq tekshiruvlari guruhlanishi Respublikamizda nazorat qiluvchi organlar tomonidan xo'jalik sub'ektlari iqtisodiy faoliyatiga ortiqcha nazoratlar orqali to's-qinliklar qilishi yoki boshqa noqonuniy harakatlaming oldini olishda 2001 yil 8- maydan joriy qilingan «Xo'jalik sub'ektlari faoliyatini tekshirishni o'tkazish tartibi va tekshirishlarni ro'y-xatdan o'tkazish Kitobini yuritish to'g'risida»gi Nizom katta aha-miyatga ega bo'ldi. Nazorat qiluvchining mazkur Kitobga qayd qilish-dan bosh tortishi xo'jalik sub'ektining tekshirish o'tkazishga yo'l qo'ymaslik huquqini beradi. 2003 yilda so'rov o'tkazilganlarning 88% da mavjud edi. Soliq tekshirishlarining ishtirokchilari bo'lib, tekshirish to'g'risidagi buyruqda ko'rsatilgan DSX organlari mansabdor shaxs-lari va soliq to'lovchilar yoki soliq agentlari hisoblanadi. Soliq tekshirishlarida soliq to'lovchilar yoki soliq agentlarining vakil-lari ishtirok etishi mumkin. Zaruriy hollarda tekshirishlarga ekspertlar tarjimonlar va tekshirish natijalaridan manfaatdor bo'lmagan shaxslar jalb qilinadi. QR Savdo sanoat palatasi a'zo-lari bo'lgan soliq to'lovchilar tekshirilganda, tekshirishda Palata-ning vakillari ham ishtirok etish mumkin. Rejali tekshirishlarni o'tkazish uchun asos bo'lib tekshirish-larni o'tkazishning muvofiqlashtirilgan rejasidan ko'chirma (te-gishli muhr va imzo bilan tasdiqlangan holda); tekshirish maqsadi, muddati, tekshiruvchi mansabdor shaxslar tarkibi ko'rsatilgan DSX organi buyrug'i hisoblanadi. Rejadan tashqari tekshirishlarni о 'tkazish uchun asos bo 'lib kenga-shning maxsus qarori bo'lib, unda tekshiriladigan ob'ekt, nning maq-sadi, davri, muddati va uni asoslovchi sabablar ko'rsatiladi; tekshi-rish o'tkazish to'g'risidagi DSX organi buyrug'i asos bo'lib hisoblanadi. Muqobil tekshirishlarni o'tkazish uchun asos bo'lib kengashning bunday tekshirish o'tkazish haqidagi maxsus qarori bo'lib, unda tekshiriladigan ob'ekt, uning maqsadi, davri, muddati va tek-shiriladigan o'zaro munosabat ob'ekti ko'rsatiladi; tekshirish o'tkazish to'g'risidagi DSX organi buyrug'i hisoblanadi. Tugatilayotgan yuridik shaxsni rejadan tashqari tekshirish о 'tkazish uchun asos bo'lib tugatilayotgan yuridik shaxs arizasi; tekshirish o'tkazish to'g'risidagi DSX organi buyrug'i hisoblanadi. Soliq tekshirishlarini o'tkazish soliq to'lovchi yoki soliq agen-ti faoliyatini tqxtatib qo'yishi mumkin emas. Boshqa shaharlarda davlat ro'yxatidan o'tgan soliq to'lovchilarni tekshirish ro'yxatdan o'tgan joydagi soliq organlari bilan bir vaqtda tekshirishni takrorlamagan holda amalga oshiriladi. Soliq tekshirishlarini о 'tkazishning yana bir necha talablari bo 'lib ular quyidagilardan iborat:

O'zbekiston Respublikasi qonunchiligida ko'rsatilgan holatlardan tashqari soliq tekshirishlarini o'tkazish soliq to'lovchining yoki soliq agentining faoliyatini tqxtatishi kerak emas; boshqa shaharlarda davlat ro'yxatidan o'tgan tadbirkorlik sub'ekt-larini soliq organi tomonidan tekshirish, ishlab chiqarish binolari, savdo nuqtalari, xizmat ko'rsatish joylari qaerda joylashganligidan qat'i nazar, takroriylikka yo'l qo'ymagan holda tadbirkorlik sub'-ektining davlat ro'yxatidan o'tgan joydagi soliq organi bilan bir-galikda va bir vaqtda amalga oshiriladi; soliq tekshirishlari tekshirish o'tkazish rejasi doirasidan va davlat soliq organi vakolatidan tashqariga chiqishi mumkin emas. Soliq tekshirishini o'tkazish rejasi tekshirishni o'tkazuvchi man-sabdor shaxs tomonidan tuziladi (har bir tekshirish bo'yicha alohi-da) va soliq organi rahbari tomonidan tasdiqlanadi. Tekshirishni о 'tkazish rejasida quyidagilar ko'rsatilishi kerak: soliq tekshirishini o'tkazish muddati va vaqti; tekshirishini o'tkazish vaqtida ko'riladigan masala yoki masalalar doirasi; soliq tekshirishida foydalaniladigan, asoslaniladigan va rioya qili-nadigan soliq qonunchiligi hujjatlari ro'yxati; tekshirish turidan kelib chiqib boshqa ma'lumotlar. Наг bir soliq tekshirishlari turi bo'yicha soliq tekshirishini o't-kazish rejasining shaldi, uni tuzish qoidalari nazorat organlari fao-liyatini muvofiqlashtiruvchi Kengash tomonidan Davlat soliq qo'mi-tasi bilan kelishilgan holda belgilanadi. Muqobil tekshirish faqat tekshirilayotgan soliq to'lovchi yoki so-liq agenti bilan munosabatlar qismida amalga oshirilishi mumkin. Muqobil tekshirish vaqtida soliq to'lovchining joyiga borish va ular-dan tekshirish predmetiga aloqasi bo'lmagan moliya-buxgalteriya va boshqa hujjatlarni talab qilish man qilinadi. Soliq tekshirishlari o'z ichiga soliq to'lovchining yoki soliq agenti-ning tekshirilayotgan yildan oldingi besh yillik faoliyatini o'z ichiga olishi mumkin. Awal tekshirilgan masalalar va davr bo'yicha tekshirish-lar o'tkazish man qilinadi. Soliq tekshirishlarini o'tkazishda soliq organi belgilangan tartib-da soliq to'lovchi yoki soliq agentining hududlari va binolarni ko'zdan kechirish, muMari inventarizatsiyasini o'tkazish, hujjatlarni talab qi-lish, hujjatlar va predmetlarni olib qo'yish, soliq to'lovchidan tushun-tirish olish, bank hisobvaraqlari bo'yicha operatsiyalarni to'xtatish chora-larini ko'rish, ekspert jalb qilish va ekspertiza belgilash, aniqlangan soliq qonunchiligi huquqbuzarliklarini barataraf etishni talab qilish, Soliq kodeksi va boshqa O'zR qonunchiligi hujjatlarida ko'zda tutilgan harakatlaini amalga oshirishga haqlidirlar. Tekshirish natijalari bo'yicha tekshirish dalolatnomasi tuziladi.

Soliq to'lovchi yoki soliq agenti tekshirish o'tkazayotgan davlat soliq xizmti organi mansabdor shaxslarining ular vakolatiga kirmaydigan masalalar bo'yicha talablarini bajarmaslikka va soliq tekshirishi predmetiga va tekshirilayotgan davrga tegishli bo'lmagan materiallar bilan tanishtirmaslikka haqlidirlar. Tekshirish davrida soliq to'lovchi tomonidan tekshirilayotgan davr-ning soliq hisobotlariga o'zgartirish va qo'shimchalar kiritilishiga yo'l qo'yilmaydi.

Adabiyotlar ro'yxati 1. O'zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi. Т .: "O'zbekiston". 2002 y - 2. O'zbekiston Respublikasining «Tadbirkorlik faoliyati erkinliklari va kafolatlari to'g'risida»gi Qonuni 3. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining «Tadbirkorlik sub'ektlarining xo'jalik huquqbuzarliklari uchun moliyaviy javobgarliklarini erkinlashtirish to'g'risida»gi Farmoni 2005 yil 14- iyun. 4. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining «Tadbirkorlik sub'ektlarini huquqiy himoya qilish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida»gi Farmoni 2005 yil 14-iyun. 5. www.ziyonet.uz 6. www.nur.uz

Похожие

Korxonalarda ichki soliq nazoratini tashkil qilish

Korxonalarda ichki soliq nazoratini tashkil qilish.

Soliq tckshirishlarini o'tkazish tartibi

Soliq nazoratini tezkor shaklda yuritish tartibi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar, ularni tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish tartibi