Soddalashtirilgan soliq solish tizimi - Экономика - Рефераты

Soddalashtirilgan soliq solish tizimi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70.5 KB

Soddalashtirilgan soliq solish tizimi Reja: 1. Yagona soliq to’lovi to’lovchilari. 2. Mikrofirmalar va kichik korxonalar tomonidan yagona soliq to’lovini qo’llashning o’ziga xos xususiyatlari. 3. Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari tomonidan yagona soliq to’lovini qo’llashning o’ziga xos xususiyatlari. 4. Yagona soliq to’lovini hisoblash va to’lash tartibi. 5. Yagona yer solig’ini hisoblash va to’lash tartibi.

Tayanch iboralar: Yagona soliq to’lovi, m ikrofirmalar va kichik korxonalar, soliq to’lovchi, soliqqa tortish obyekti, soliqqa tortish bazasi , soliq birligi, cavdo va umumiy ovqatlanish korxonalari. Yagona yer solig’i, qishloq hqjaligi tovar ishlab ishlab chiqaruvchilar, solig’ini to’lovchilar, soliqqa tortish obyekti, imtiyozlar, soliq stavkalari, normativ qiymati , soli q ni hisoblash va to’lash tartib . Yagona soliq to’lovini to’lovchilar quyidagilardir: 1) mikrofirmalar va kichik korxonalar, bundan ushbu moddaning ikkinchi qismida ko’rsatilganlar mustasno; 2) xodimlarning sonidan qat’i nazar: savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari; xususiy amaliyot bilan shug’ullanuvchi notariuslar; lotereyalar tashkil qilish bo’yicha faoliyatni amalga oshirish doirasidagi yuridik shaxslar. Yagona soliq to’lovi quyidagi mikrofirmalar va kichik korxonalarga tatbiq etilmaydi: Aksiz solig’i to’lanadigan mahsulot ishlab chiqaruvchi va Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliq solinadigan foydali qazilmalarni qazib olishni amalga oshiruvchi mikrofirmalar va kichik korxonalarga; soliq Kodeksining 57-bobiga muvofiq yagona yer solig’i va soliq Kodeksining 58-bobiga muvofiq qat’iy belgilangan soliq to’lash nazarda tutilgan faoliyat doirasidagi mikrofirmalar va kichik korxonalarga; mahsulot taqsimotiga oid bitimlar ishtirokchisi bo’lgan mikrofirmalar va kichik korxonalarga. Mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga xodimlarining soni bo’yicha qonun hujjatlarida belgilangan mezonga mos keladigan yuridik shaxslar kiradi. Bunda: xodimlarning soni hisobot yili uchun xodimlarning o’rtacha yillik sonidan kelib chiqqan holda aniqlanadi;

xodimlarning o’rtacha yillik sonini aniqlashda o’rindoshlik, pudrat shartnomalari va boshqa fuqarolik-huquqiy tusdagi shartnomalar bo’yicha ishga qabul qilingan xodimlarning, shuningdek unitar (sho’’ba) korxonalarda, vakolatxonalar va filiallarda ishlayotganlarning soni ham hisobga olinadi; yuridik shaxslarni mikrofirmalar va kichik korxonalar toifasiga kiritishda yuridik shaxsning asosiy faoliyat (ixtisosligi) turiga to’g’ri keladigan xodimlar sonining mezoni qabul qilinadi. Soliq solish maqsadida savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari jumlasiga savdo faoliyati, umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat o’tgan hisobot yili yakunlari bo’yicha asosiy faoliyat turi bo’lgan yuridik shaxslar kiradi. Quyidagilarga savdo faoliyati sifatida qaralmaydi: o’zi ishlab chiqargan mahsulot bo’lgan tovarlarni realizatsiya qilish, shu jumladan ularni mustaqil yuridik shaxs bo’lmagan firma do’konlari orqali realizatsiya qilish; vositachi, ishonchli vakil tomonidan vositachilik, topshiriq shartnomasi bo’yicha tovarlarni realizatsiya qilish, shu jumladan davlat daromadiga o’tkaziladigan mol-mulkni realizatsiya qilish; tayyorlov va ta’minot-sotish faoliyatini amalga oshiruvchi korxonalar tomonidan tovarlarni realizatsiya qilish. Umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat deganda kulinariya, shuningdek boshqa oziq-ovqat mahsulotini tayyorlash, realizatsiya qilish va ularni iste’mol qilishni tashkil etish bo’yicha faoliyat tushuniladi. Mikrofirmalar va kichik korxonalar, bundan soliq Kodeksining 350-moddasi birinchi qismining 2-bandida ko’rsatilganlar mustasno, yagona soliq to’lovini to’lashni nazarda tutadigan soliq solishning soddalashtirilgan tartibini yoki umumbelgilangan soliqlar to’lashni tanlashga haqli. Faoliyat ko’rsatayotgan mikrofirmalar va kichik korxonalar yagona soliq to’lovini to’lashga o’tish uchun keyingi hisobot davri boshlanishiga kamida bir oy qolganda, yangi tashkil etilgan mikrofirmalar va kichik korxonalar esa, davlat ro’yxatidan o’tkazilgan kundan e’tiboran o’n besh kundan kechiktirmasdan soliq

bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organini yagona soliq to’lovini to’lashga o’tishi to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan shaklda yozma ravishda xabardor etadi. Mikrofirmalar va kichik korxonalar yagona soliq to’lovini to’lashdan ixtiyoriy ravishda voz kechgan taqdirda hisobot davri tugaganidan so’ng o’n kun ichida davlat soliq xizmati organlariga taqdim qilinadigan yozma bildirish asosida keyingi hisobot davridan boshlab umumbelgilangan soliqlar to’lashga o’tadi. Hisobot yili tugashi bilan soliq Kodeksining 350-moddasi uchinchi qismiga muvofiq belgilangan xodimlar soni mezoniga mos kelmaydigan yagona soliq to’lovini to’lovchilar davlat soliq xizmati organlariga yillik moliyaviy hisobot taqdim etish muddatidan kechiktirmay taqdim etiladigan yozma bildirish asosida keyingi hisobot yilidan boshlab umumbelgilangan soliqlar to’lashga o’tadi. Ushbu moddaning to’rtinchi qismida ko’rsatilgan yagona soliq to’lovini to’lovchilar yagona soliq to’lovini to’lash huquqidan mahrum bo’lgan o’tgan hisobot yili uchun umumbelgilangan soliqlar bo’yicha hisob-kitoblar asosida yagona soliq to’lovi yuzasidan qayta hisob-kitobni amalga oshiradi. Yagona soliq to’lovi bo’yicha qayta hisob-kitob o’tkazish uchun yagona soliq to’lovini to’lovchilar yil yakunlari bo’yicha yagona soliq to’lovi hisob- kitobini taqdim etish muddatidan kechiktirmay soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga quyidagilarni taqdim etadilar: soliq Kodeksida nazarda tutilgan shaklda va tartibda umumbelgilangan soliqlarning har bir turi bo’yicha hisob-kitoblarni; O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan belgilangan shaklda hisoblab chiqarilgan umumbelgilangan soliqlar summasi to’g’risidagi ma’lumotnomani. Umumbelgilangan soliqlar summasi hisoblangan yagona soliq to’lovi summasidan oshib ketgan taqdirda oshgan summa byudjetga to’lanishi lozim. Hisoblangan yagona soliq to’lovi summasi umumbelgilangan soliqlar summasidan oshib ketgan taqdirda, byudjet bilan qayta hisob-kitoblar amalga oshirilmaydi.

Yagona soliq to’lovi bo’yicha qayta hisob-kitob o’tkazish tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) sotib oluvchilar bilan tegishli qayta hisob-kitoblarsiz amalga oshiriladi. Agar ushbu modda oltinchi qismining ikkinchi va uchinchi xatboshilarida ko’rsatilgan hisob-kitoblar va ma’lumotnoma: yil yakunlari bo’yicha yagona soliq to’lovi hisob-kitobini taqdim etish muddatidan kechiktirmay taqdim etilsa, moliyaviy sanktsiyalar qo’llanilmaydi; yil yakunlari bo’yicha yagona soliq to’lovi hisob-kitobini taqdim etish muddatidan kechiktirib taqdim etilsa, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda moliyaviy sanktsiyalar qo’llaniladi. O’tgan yil yakunlari bo’yicha asosiy (soha) faoliyat turi savdo faoliyati va umumiy ovqatlanish sohasidagi faoliyat bo’lgan yuridik shaxslar soliq Kodeksida belgilangan tartibda hisobot yili boshidan boshlab yagona soliq to’lovini to’lashi kerak. Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari sifatida ro’yxatdan o’tkazilgan yangi tashkil etilgan yuridik shaxslar yagona soliq to’lovini davlat ro’yxatidan o’tkazilgan sanadan e’tiboran joriy yil tugaguniga qadar, 1 oktyabrdan keyin ro’yxatdan o’tkazilgan yuridik shaxslar esa keyingi yil tugaguniga qadar to’laydi. Agar yuridik shaxslar hisobot yili yakunlari bo’yicha soliq Kodeksi 350-moddasining to’rtinchi qismida belgilangan shartlarga javob bermasalar, ular kelgusi yil boshidan boshlab umumbelgilangan soliqlar to’lashga o’tishlari kerak, soliq solish tartibini tanlash huquqi saqlab qolinadigan mikrofirmalar va kichik korxonalar bundan mustasno. Bunda mikrofirmalar va kichik korxonalar soliq Kodeksi 350-moddasining to’rtinchi qismida belgilangan shartlarga javob bermay qolingan hisobot yili tugaganidan keyingi yilning 1 fevralidan kechiktirmay soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organiga soliq solish tartibi tanlaganligi to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan tasdiqlangan shaklda yozma bildirish taqdim etishlari shart. Soliq to’lovchi tomonidan yozma bildirishning belgilangan muddatda taqdim etilmaganligi uning umumbelgilangan soliqlarni to’lashga berilgan roziligi deb hisoblanadi.

Turli soliq solish obyektlari va (yoki) yagona soliq to’lovi stavkalari belgilangan bir necha faoliyat turlari bilan shug’ullanadigan yagona soliq to’lovini to’lovchilar shu faoliyat turlari bo’yicha alohida-alohida hisob yuritishlari hamda soliq to’lovchilarning tegishli toifalari uchun belgilangan stavkalar bo’yicha yagona soliq to’lovini to’lashlari kerak. Bunda soliq Kodeksi 355-moddasining ikkinchi qismi 2-bandida ko’rsatilgan daromadlarga asosiy (soha) faoliyat turi uchun belgilangan yagona soliq to’lovi stavkalari bo’yicha soliq solinadi. Lotereya o’yinlarini tashkil qilish faoliyati bilan birga boshqa faoliyat turlarini amalga oshiradigan yuridik shaxslar ushbu faoliyat turlari bo’yicha quyidagilarni to’laydi: agar ular mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirsa – yagona soliq to’lovini yoki umumbelgilangan soliqlarni; agar ular mikrofirmalar va kichik korxonalar jumlasiga kirmasa, – umumbelgilangan soliqlarni. Umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tgan yagona soliq to’lovini to’lovchilar, agar soliq Kodeksi 352-moddasining birinchi qismida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, kamida o’n ikki oydan so’ng yagona soliq to’lovini to’lashga qayta o’tishga haqlidir. Yagona soliq to’lovini to’lashdan umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tgan soliq to’lovchilar umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tilgan birinchi chorak uchun yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i hamda mol-mulk solig’i bo’yicha joriy to’lovlarni to’lashdan ozod qilinadi. Yagona soliq to’lovini to’lovchilar yagona soliq to’lovi to’lash muddatini davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan e’tiboran bir yil muddatga kechiktirish huquqiga ega, kechiktirilgan summalar qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda imtiyozli davr tugaganidan so’ng o’n ikki oy ichida teng ulushlar bilan to’lanadi, soliq Kodeksining 350-moddasi birinchi qismining 2-bandida ko’rsatilganlar bundan mustasno.

Agar yagona soliq to’lovini to’lovchilar soliq Kodeksining 199-moddasiga muvofiq qo’shilgan qiymat solig’i solinadigan oborotni amalga oshirsalar, qo’shilgan qiymat solig’ini ixtiyoriy asosda to’lashlari mumkin. Yuridik shaxslar qo’shilgan qiymat solig’ini to’lashga o’tish uchun hisobot davri boshlanishidan kamida bir oy oldin, yangi tashkil etilgan yuridik shaxslar esa, o’z faoliyatini amalga oshirishni boshlaguniga qadar soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organiga yozma bildirish taqdim etadi. Yagona soliq to’lovini to’lovchilar tomonidan qo’shilgan qiymat solig’ini to’lashni rad etish keyingi soliq davri boshlanguniga qadar bir oydan kechiktirmay soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organiga O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasi tomonidan tasdiqlangan shaklda taqdim etiladigan yozma bildirish asosida faqat navbatdagi soliq davrining boshidan amalga oshirilishi mumkin. Qo’shilgan qiymat solig’ini hisoblab chiqarish va to’lash soliq Kodeksining VII bo’limida belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Yagona soliq to’lovini to’lovchilar O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi va mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari bo’yicha ijaraga olingan yer uchastkalari uchun byudjetga ijara haqi to’lashdan ozod qilinadi, umumbelgilangan soliqlar to’lanadigan faoliyat turlarida foydalanilayotgan yer uchastkalari bundan mustasno. Yalpi tushum soliq solish obyektidir. Soliq solish maqsadida yalpi tushum tarkibiga quyidagilar kiritiladi: 1) tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) qo’shilgan qiymat solig’ini chegirgan holda (qo’shilgan qiymat solig’i to’lashga o’tgan soliq to’lovchilar uchun) realizatsiya qilishdan tushgan tushum. Tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) realizatsiya qilishdan tushgan tushum deganda quyidagilar tushuniladi: qurilish, qurilish-montaj, ta’mirlash-qurilish, ishga tushirish-sozlash, loyiha- qidiruv va ilmiy-tadqiqot tashkilotlari uchun – o’z kuchlari bilan bajarilgan,

tegishincha qurilish, qurilish-montaj, ta’mirlash-qurilish, ishga tushirish-sozlash, loyiha-qidiruv va ilmiy-tadqiqot ishlarini realizatsiya qilishdan tushgan tushum; savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari uchun – tovar oboroti; mol-mulkni moliyaviy ijaraga (lizingga) beruvchi yuridik shaxslar uchun – moliyaviy ijara (lizing) bo’yicha foizli daromad summasi; vositachilik va topshiriq shartnomalari hamda vositachilik xizmatlari ko’rsatishga oid boshqa shartnomalar bo’yicha vositachilik xizmatlari ko’rsatadigan yuridik shaxslar uchun – ko’rsatilgan xizmatlar uchun pul mukofoti summasi; tayyorlov, ta’minot-sotish tashkilotlari uchun – realizatsiya qilingan tovarlarning xarid qiymati bilan sotish qiymati o’rtasidagi farq sifatida hisoblab chiqarilgan yalpi daromad; lotereya o’yinlarini tashkil etish bo’yicha faoliyatni amalga oshirish doirasida yuridik shaxslar uchun – o’yin chiptalarini ularda ko’rsatilgan narx bo’yicha tarqatishdan tushgan tushum; 2) agar ushbu moddaning to’rtinchi va beshinchi qismlarida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo’lsa, soliq Kodeksining 132-moddasida nazarda tutilgan boshqa daromadlar. Uzoq muddatli kontraktlarni bajarishda tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) realizatsiya qilishdan tushadigan tushum soliq Kodeksi 130-moddasining to’rtinchi–ettinchi qismlarida nazarda tutilgan tartibda hisobot davri mobaynida uzoq muddatli kontraktlarni haqiqatda bosqichma-bosqich ijro etishga oid qismida hisobga olinadi. Quyidagilarga soliq solish obyekti sifatida qaralmaydi: 1) ustav fondiga (ustav kapitaliga) olingan hissalar, shu jumladan aktsiyalarni (ulushlarni) joylashtirish bahosining ularning nominal qiymatidan (dastlabki miqdoridan) ortiq summasi, oddiy shirkat shartnomasi bo’yicha birgalikdagi faoliyatni amalga oshirish uchun birlashtiriladigan mablag’lar; 2) muassislar (ishtirokchilar) tarkibidan chiqilayotganda (chiqarilayotganda), shuningdek tugatilayotgan yuridik shaxsning mol-mulki uning muassislari

(ishtirokchilari) o’rtasida taqsimlanayotganda ustav fondiga (ustav kapitaliga) hissalar doirasida olingan mablag’lar (mol-mulk yoki mulkiy huquqlar); 3) shartnoma muassislari (ishtirokchilari) umumiy mulkidagi hissasi qaytarib berilgan yoki bunday mol-mulk bo’lingan taqdirda, oddiy shirkat shartnomasi sherigi (ishtirokchisi) tomonidan hissasi miqdorida olingan mablag’lar (mol-mulk yoki mulkiy huquqlar); 4) realizatsiya qilinadigan tovarlar (ishlar, xizmatlar) uchun oldindan haq to’lash (bo’nak) tariqasida boshqa shaxslardan olingan mablag’lar (mol-mulk yoki mulkiy huquqlar); 5) mulk huquqi ularga o’tgan paytga qadar majburiyatlarni qonun hujjatlariga muvofiq ta’minlash sifatida garov yoki zakalat tarzida olingan mablag’lar (mol-mulk yoki mulkiy huquqlar); 6) byudjetdan berilgan subsidiyalar; 7) agar mablag’larni (mol-mulkni yoki mulkiy huquqlarni) o’tkazish, ishlar bajarish, xizmatlar ko’rsatish O’zbekiston Respublikasi Prezidenti yoki O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida amalga oshirilsa, tekin olingan mablag’lar (mol-mulk yoki mulkiy huquqlar), ishlar va xizmatlar; 8) olingan grantlar; 9) aktsiyador – yuridik shaxsning o’tgan yillarning taqsimlanmagan foydasi ustav fondini (ustav kapitalini) ko’paytirishga yo’naltirilganda qo’shimcha aktsiyalarning qiymati yoki aktsiyalarning nominal qiymatini ko’paytirish tariqasida olingan daromadlari; 10) sug’urta shartnomalari bo’yicha sug’urta tovoni (sug’urta summasi) tariqasida olingan mablag’lar; 11) vositachiga yoki boshqa ishonchli vakilga vositachilik va topshiriq shartnomalari yoki vositachilik xizmatlari ko’rsatishga oid boshqa shartnomalar bo’yicha majburiyatlarni bajarish munosabati bilan, shuningdek vositachi yoki boshqa ishonchli vakil tomonidan komitent yoxud o’zga ishonchli shaxs uchun amalga oshirilgan xarajatlarni qoplash hisobiga tushgan mol-mulk (pul mukofoti bundan mustasno);

12) obyekt qiymatining ijaraga beruvchi (lizing beruvchi) tomonidan olingan ijara (lizing) to’lovining bir qismi tarzida qoplanishi; 13) telekommunikatsiyalar tarmoqlarida tezkor-qidiruv tadbirlari tizimining tekin olingan texnik vositalari, shuningdek mazkur vositalardan foydalanishga va ularga xizmat ko’rsatishga doir xizmatlar; 14) ixtiyoriy tugatilayotgan tadbirkorlik sub’ektining muassislaridan (ishtirokchilaridan) ularning majburiyatlarini bajarish uchun olingan mablag’lar. Ixtiyoriy tugatish qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan yoki tugatish tartib-taomili tugatilgan va faoliyat qayta tiklangan taqdirda ushbu mablag’lar soliq solish obyektiga kiritiladi va ularga soliq solinishi lozim; 15) investor bilan davlat mulkini boshqarish bo’yicha vakolatli davlat organi o’rtasida tuzilgan shartnomaga muvofiq investitsiya majburiyatlari sifatida kiritilayotgan mol-mulk. Balansning valyuta moddalarini qayta baholash chog’ida kursdagi ijobiy va salbiy farqlar o’rtasidagi salьdo soliq solish obyekti hisoblanadi. Salbiy kurs farqi summasi ijobiy kurs farqi summasidan ortiq bo’lgan taqdirda oshib ketgan summa yagona soliq to’lovini hisoblab chiqarishda soliq solinadigan bazani kamaytirmaydi. Yagona yer solig’ini to’lovchilar quyidagilardir: qishloq xo’jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar; qishloq xo’jaligi yo’nalishidagi ilmiy-tadqiqot tashkilotlarining tajriba- eksperimental xo’jaliklari va ta’lim muassasalarining o’quv-tajriba xo’jaliklari. Bir vaqtning o’zida quyidagi shartlarga javob beradigan yuridik shaxslar soliq solish maqsadida qishloq xo’jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar jumlasiga kiradi: er uchastkalaridan foydalangan holda qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va o’zi yetishtirgan mazkur mahsulotni qayta ishlash yoxud yer uchastkalaridan foydalangan holda faqat qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish asosiy faoliyat turi bo’lgan yuridik shaxslar; qishloq xo’jaligini yuritish uchun mahalliy davlat hokimiyati organlari

tomonidan o’zlariga belgilangan tartibda berilgan yer uchastkalariga ega bo’lgan yuridik shaxslar; qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va o’zi yetishtirgan mazkur mahsulotni qayta ishlash ulushi realizatsiya qilish yoki qayta ishlash uchun olingan qishloq xo’jaligi mahsulotini o’z ichiga oluvchi qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va qayta ishlash umumiy hajmida kamida 50 foizni tashkil etadigan yuridik shaxslar. Ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan shartlarga javob beradigan yangi tashkil etilgan qishloq xo’jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar davlat ro’yxatidan o’tkazilgan paytdan e’tiboran yagona yer solig’ini to’lovchilar bo’ladi. Quyidagilar yagona yer solig’ini to’lovchilar sifatida qaralmaydi: o’rmon va ovchilik xo’jaliklari; yuridik shaxs tashkil etgan va tashkil etmagan holda tuzilgan dehqon xo’jaliklari. Yagona yer solig’ini to’lash tartibini qo’llash uchun soliq to’lovchi har yili joriy soliq davrining 1 fevraliga qadar soliq bo’yicha hisobga olish joyidagi davlat soliq xizmati organlariga o’tgan soliq davrida qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va qayta ishlashning umumiy hajmida qishloq xo’jaligi mahsulotining o’zi yetishtirgan va qayta ishlagan ulushi ko’rsatilgan ma’lumotnomani taqdim etadi. Qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va qayta ishlashning umumiy hajmida qishloq xo’jaligi mahsulotining o’zi yetishtirgan va qayta ishlagan ulushini aniqlashda soliq Kodeksining 132-moddasida nazarda tutilgan boshqa daromadlar hisobga olinmaydi. Agar o’tgan soliq davri yakunlari bo’yicha yagona yer solig’i to’lovchi soliq Kodeksi 362-moddasining ikkinchi qismida belgilangan shartlarga javob bermasa, soliq to’lovchi joriy soliq davrining boshidan boshlab umumbelgilangan soliqlarni yoki yagona soliq to’lovini to’lashga o’tishi kerak.

Mikrofirmalar va kichik korxonalar toifasiga kiradigan soliq to’lovchi soliq Kodeksi 362-moddasining ikkinchi qismida belgilangan shartlarga javob bermay qo’ygan soliq davridan keyingi yilning 1 fevralidan kechiktirmay davlat soliq xizmati organiga soliq solish tartibini tanlash to’g’risida yozma bildirish taqdim etadi. Soliq to’lovchining yozma bildirishni belgilangan muddatda taqdim etmaganligi uning byudjet bilan hisob-kitoblarni belgilangan tartibda amalga oshirishga roziligi deb hisoblanadi. Yagona yer solig’ini to’lashdan umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tgan soliq to’lovchi soliq Kodeksida nazarda tutilgan yuridik shaxslardan olinadigan daromad solig’i, obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig’i va yuridik shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq bo’yicha u umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tgan soliq davrining birinchi choragi uchun joriy to’lovlarni to’lashdan ozod qilinadi. Umumbelgilangan soliqlarni yoki yagona soliq to’lovini to’lashga o’tgan yagona yer solig’ini to’lovchi ushbu moddaning birinchi qismida nazarda tutilgan tartibga muvofiq faqat navbatdagi soliq davri boshidan boshlab yana yagona yer solig’ini to’lashga o’tishga haqlidir. Soliq Kodeksi 362-moddasining ikkinchi qismida belgilangan shartlarga javob beradigan qishloq xo’jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar, shuningdek qishloq xo’jaligi yo’nalishidagi ilmiy-tadqiqot tashkilotlarining tajriba- eksperimental xo’jaliklari va ta’lim muassasalarining o’quv-tajriba xo’jaliklari faoliyatning yagona yer solig’ini to’lash tatbiq etiladigan qismi bo’yicha soliq solishning boshqacha tartibini tanlash huquqiga ega emas. Qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va qayta ishlash bilan bog’liq bo’lmagan faoliyat turlarini amalga oshirishda yagona yer solig’i to’lovchi mazkur faoliyat turlari bo’yicha alohida-alohida hisob yuritishi shart. Soliq Kodeksi 350-moddasining birinchi qismiga muvofiq soliq solish tartibini tanlash huquqi saqlab qolingan mikrofirmalar va kichik korxonalar faoliyatning boshqa turlari bo’yicha korxonalarning tegishli toifalari uchun belgilangan stavkalar bo’yicha yagona soliq to’lovi to’lashi mumkin.

Mikrofirmalar va kichik korxonalar toifasiga kirmaydigan soliq to’lovchi umumbelgilangan soliqlarni to’lashga o’tishi kerak. Yagona yer solig’ini to’lovchilar uchun soliq Kodeksining 132-moddasida nazarda tutilgan boshqa daromadlarga qishloq xo’jaligi mahsulotini yetishtirish va qayta ishlash bilan bog’liq daromadlar sifatida qaraladi hamda ularga soliq solinmaydi, birgalikdagi faoliyatdan olingan daromadlar bundan mustasno. Birgalikdagi faoliyatdan olinadigan daromadlarga yagona yer solig’i to’lovchida dividendlarga soliq solish uchun belgilangan stavkalar bo’yicha soliq solinadi. Er uchastkalari ijaraga (shu jumladan ichki xo’jalik pudratiga) berilganida yagona yer solig’ini to’lash majburiyati ijaraga beruvchining zimmasida saqlanib qoladi. Qonun hujjatlariga muvofiq qishloq xo’jaligini yuritish uchun egalik qilishga, foydalanishga yoki ijaraga berilgan yer uchastkasi soliq solish obyektidir. Soliq solinadigan yer uchastkalarining qonun hujjatlariga muvofiq belgilangan normativ qiymati soliq solinadigan bazadir. Er uchastkalarining normativ qiymati belgilanmagan qishloq xo’jaligi tovari ishlab chiqaruvchilari uchun soliq solinadigan yer uchastkalari maydoni soliq solinadigan bazadir. Qishloq xo’jaligi yerlarining me’yoriy qiymatidan kelib chiqib hisoblanadigan yagona yer solig’i stavkalari. To’lovchilar Me’yoriy qiymatga foizlardagi stavka* Qishloq xo’jaligi tovar ishlab chiqaruvchilari 2,8 *) Bunda jamoat binolari va hovlilari band etgan yerlar bo’yicha baholash 2,0 koeffitsientini qo’llash orqali amalga oshiriladi. Izoh:

Qishloq xo’jaligi yerlarining har bir xo’jalik bo’yicha me’yoriy qiymati O’zbekiston Respublikasi Yer resurslari, geodeziya, kartografiya va davlat kadastri davlat qo’mitasi tomonidan belgilanadi. Egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi yil mobaynida vujudga kelgan yer uchastkalari uchun soliq solinadigan baza yer uchastkalariga bo’lgan huquq vujudga kelgan oydan keyingi oydan boshlab hisoblab chiqariladi. Yer uchastkasi maydoni kamaytirilgan taqdirda, soliq solinadigan baza yer uchastkasi maydoni kamaytirilgan oydan boshlab kamaytiriladi. Yuridik shaxslarda yagona yer solig’i bo’yicha imtiyozga bo’lgan huquqlar vujudga kelganda soliq solinadigan baza bu huquq vujudga kelgan oydan boshlab kamaytiriladi. Yagona yer solig’i bo’yicha imtiyozga bo’lgan huquq tugatilgan taqdirda, soliq solinadigan baza bu huquq tugatilgan oydan keyingi oydan boshlab ko’paytiriladi. Yagona yer solig’ini to’lashdan quyidagilar ozod qilinadi: soliq Kodeksi 362-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan shartlarga muvofiq kelgan taqdirda, yangi tashkil etilgan qishloq xo’jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar davlat ro’yxatidan o’tkazilgan oydan boshlab ikki yil muddatga. Mazkur imtiyoz tugatilgan fermer xo’jaliklari bazasida tashkil etilgan fermer xo’jaliklariga tatbiq etilmaydi; ixtiyoriy tugatilayotgan tadbirkorlik sub’ektlari – yuridik shaxslar davlat ro’yxatidan o’tkazuvchi organ ixtiyoriy tugatish to’g’risida qabul qilingan qaror haqida xabardor qilingan kundan e’tiboran. Ixtiyoriy tugatish qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan yoki tugatish tartib-taomili tugatilgan va faoliyat qayta tiklangan taqdirda ushbu imtiyoz qo’llanilmaydi hamda soliq summasi imtiyoz qo’llanilgan butun davr uchun to’liq miqdorda undiriladi. Qishloq xo’jaligi tovarlari ishlab chiqaruvchilar – yagona yer solig’i to’lovchilarga soliq Kodeksi 282-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan yer solig’i bo’yicha imtiyozlar ham tatbiq etiladi. Kalendarь yil soliq davridir.

Yagona yer solig’i summasi soliq solinadigan bazaga qarab: er uchastkalarining normativ qiymati va yagona yer solig’ining belgilangan stavkasidan; er uchastkalarining maydonidan, yer uchastkasi joylashgan yer va yer uchastkasining sifat tavsifini (bonitet ballini) nazarda tutadigan tuzatish koeffitsienti e’tiborga olingan holda belgilangan stavkadan kelib chiqqan holda hisoblab chiqariladi. Yagona yer solig’ining hisob-kitobi yer uchastkasi joylashgan yerdagi davlat soliq xizmati organiga joriy soliq davrining 1 mayigacha taqdim etiladi. Yil davomida berilgan yer uchastkalari uchun yagona yer solig’i yer uchastkasi berilganidan keyingi oydan boshlab to’lanadi. Yer uchastkasi olib qo’yilgan (kamaytirilgan) taqdirda, yagona yer solig’ini to’lash yer uchastkasi olib qo’yilgan (kamaytirilgan) oydan boshlab to’xtatiladi (kamaytiriladi). Er uchastkasining tarkibi va maydoni yil davomida o’zgargan, shuningdek yagona yer solig’i bo’yicha imtiyozlarga bo’lgan huquq vujudga kelgan (tugatilgan) taqdirda, soliq to’lovchilar davlat soliq xizmati organlariga hisobot yilining 1 dekabrigacha yagona yer solig’ining aniqlik kiritilgan hisob-kitobini taqdim etishlari shart. Yagona yer solig’ini to’lash quyidagi muddatlarda amalga oshiriladi: hisobot yilining 1 iyuligacha – yillik soliq summasining 20 foizi; hisobot yilining 1 sentyabrigacha – yillik soliq summasining 30 foizi; hisobot yilining 1 dekabrigacha – soliqning qolgan summasi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksi. Qonunchilik palatasi tomonidan 2007 yil 23 noyabrda qabul qilingan. Senat tomonidan 2007 yil 30 noyabrda ma’qullangan. 2007 yil 25 dekabrdagi O’zbekiston Respublikasining Qonuni № – 136. 2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007yil 12 dekabrdagi “O‘zbekiston respublikasining 2008 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari prognozi va davlat byudjeti parametrlari to‘grisida”gi 744 – sonli qarori. 3. “Soliq tizimi va munosabatlari”. Z.Xo’jaeva, R.Hakimov, A.Abdullaev. Toshkent – 2007 y. 4. A.Jo’rayev. Yuridik va jismoniy shaxslarni soliqqa tortish. “Oqituvchi ”nashriyiot-matbaa ijodiy uyi Toshkent-2007 y. 5. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 20 iyundagi PF- 3620-sonli Farmoni.

Похожие

Rossiyani soliq tizimi

Yaponiya soliq tizimi

Ispаniya soliq tizimi

Shvеytsаriyani soliq tizimi

Itаliyaning soliq tizimi