Savdo sohasida marketing tadqiqotlari - Экономика - Рефераты

Savdo sohasida marketing tadqiqotlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

60.5 KB

Savdo sohasida marketing tadqiqotlari Reja: 1.Marketingning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va mazmuni 2. Marketingning asosiy tamoyillari 3.Korxonada marketingni o‘rganish 4. Iste’molchilarni o‘rganish

1.Marketingning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va mazmuni Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda marketingga iste’mol talabini yaxshi bilishga asoslangan va korxonaning bozor va ishlab chiqarish strategiyasini aniqlovchi, boshqaruvning yetakchi funksiyasi sifatida qaraladi. «Marketing» iborasi inglizcha -bozorni anglatib, bozorda mahsulot sotish sohasidagi faoliyatni bildiradi. Biroq marketing - keng tushunchadir. Bozorni har tomonlama chuqur o‘rganish, unga faol ta’sir ko‘rsatish, iste’molni shakllantirish, ishlab chiqaruvchi va iste’molchini bog‘lash, ularga bir-birlarini topishda yordam ko‘rsatish marketing faoliyatining asosiy maqsadidir. Inson eqtiyojlari cheksizdir, lekin ularni qondirish resurslari cheklangandir. Inson, o‘z moliyaviy imkoniyatlari chegarasida, o‘zini iloji boricha to‘laroq qondiradigan tovarni tanlaydi. Tovar qanchalik xaridor eqtiyojini to‘la qondirsa, ishlab chiqaruvchi shunchalik muvaffaqiyat qozonadi. Odamlar almashtirish yordamida o‘z ehtiyojlarini qondirishga qaror qilgan hollarda marketingga ehtiyoj tug‘ildi. Marketing faoliyatida bozor ikki turga bo‘linadi. Sotuvchi bozori - bu odatda, taqchil bozor bo‘lib, sotuvchilar hukumron bo‘ladi va xaridorlar bozorning faol ishtirokchilari hisoblanadi. Xaridar bozori - odatda, to‘yingan bozordir, bu bozorda xaridorlar hukumron bo‘lib, sotuvchilar faol harakat qilishlari lozim bo‘ladi. Har qanday sotuvchi mahsulotini sotish muammosiga duch keladi, ya’ni mahsulotini iste’molchiga yetkazib berishi shart. Har bir sotuvchi va xaridorning maqsadi tijorat yakunidan qanoatlanishdir. Mahsulotga mo‘ljallangan marketing korxona faoliyati yangi xil tovarni ishlab chiqarishga yoki avvaldan chiqarilayotgan tovarni takomillashtirishga qaratilganda qo‘llaniladi. Bu holda asosiy vazifa, iste’molchilarda yangi yoki takomillashtirilgan tovarni sotib olishga qiziqish uyg‘otishdan iborat. Iste’molchiga mo‘ljallangan marketing, korxona faoliyati bevosita bozordan kelib

chiqayotgan talabni qondirishga qaratilgan hollarda qo‘llaniladi. Bu borada marketingni asosiy vazifasi potensial iste’molchini o‘rganishdir. Marketingni bu turi tijorat faoliyatining eng muhim qismidir, chunki, iste’molchilar talabini o‘rganmay turib tadbirkor ish yurita olmaydi. Marketing quyidagi vazifalarni amalga oshiradi: - bozorni kompleks o‘rganish: - potensial talabni va qondirilmagan ehtiyojni o‘rganish: - tovar assortimentini va narxi rejalashtirish: - mavjud talabni to‘la qondirishga taalluqli chora-tadbirlarni ishlab chiqish: - sotishni rejalashtirish va amalga oshirish: - ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqaruvni takomillashtirish choralaryni ko‘rish. Ishlab chiqarish tugatilayotgan yerda marketing boshlanmaydi. Aksincha, ishlab chiqarish xarakterini va ko‘lamini belgilaydi. Ishlab chiqarish quvvatlaridan samarali foydalanish, yuqori unumdagi avtomatik qurilmalar va ilqor texnologiyalardan foydalanish marketing tomonidan aniqlanadi. O‘z faoliyatini marketing prinsipi asosida olib borayotgan firma, marketing izlanishi natijasida ishlab chiqarishni va mahsulot sotish asosida tovar bo‘yicha dasturlar ishlab chiqadi. xorijiy tajribalardan ma’lum bo‘lishicha, u yoki bu tovarni so-tishda erishiladigan muvaffaqiyat nafaqat firmaning ishlab chiqarishi va moliyaviy imkoniyatlariga, balki to‘lov qobiliyatli talabga, ya’ni iste’molchiga mo‘ljallangan marketingdan foydalanishga bog‘liqdir. Marketing bozorga kirishga sharoit yaratadi. 2. Marketingning asosiy tamoyillari Marketingning asosiy prinsiplari ishlab chiqarish yakunlarini iste’molchilarning haqiqiy eqtiyojlari va hohishlariga bog‘liq bo‘lib, bundan quyidagi bir qator

prinsiplar kelib chiqadi. 1. Bozorni bilish kerak, mazkur tovar (xizmat)ga iste’molchi talabini har tomonlama o‘rganish, olingan axborotni ishlab chiqarish va xo‘jalik yuritish qarorlarini qabul qilish jarayonlaridan foydalanish. 2. Ishlab chiqarishni bozor talablariga iloji boricha moslashtirish va bu orqali korxonaning samarali faoliyat yuritishini oshirish. Iste’molchi kutayotgan tovarni ishlab chiqarish, ya’ni sotiladigan mahsulot chiqarish. 3. Korxona uchun zarur bo‘lgan yo‘nalishlarini shakllantirish maqsadida barcha vositalar yordamida bozorga va iste’llol talabiga ta’sir ko‘rsatish. 4. Marketing izlanishi natijasida yuzaga kelgan masalalarni hal etilishiga ijodkorlik bilan yondoshishni rivojlantirish va rag‘batlantirish. 5. Iste’molchini to‘la qondiradigan miqdorda tovarni, zarur vaqtda, zarur joyga yetkazib berish. 6. Ilmiy izlanish - ishlab chiqarish - sotish - servis jarayonini maqsadli boshharilishini ta’minlash. 7. Yangi, ayniqsa yuqori sifatli mahsulotni bozorga chiqarili-shida kech qolmaslik. Bozorni nisbatan bir jinsli iste’molchilar bo‘yicha guruhlarga ajratish (bozorni sigmentlashtirish) va korxonaning imkoniyatiga mos keluvchi bozor sigmentini mo‘ljallab ish yuritish. 9. Eng ishonchli va yuqori sifatli tovarlar bilan bozorni egallash. 10. Texnik darajani va mahsulot sifatini oshirish yo‘li bilan raqobatchilardan ustun kelish. 11. Savdo vositachilariga har tomonlama yordam ko‘rsatish. 12. Bozorni egallash, mahsulot sotish hajmini oshirish borasida kelajak uchun marketing strategiyasini bashorat qilish.

3.Korxonada marketingni o‘rganish Ta’minotchilar raqobatlar va atrofdagi sharoitni o‘rganib borish, firma tomonidan o‘zining marketing maqsadlari uchun qanday ishlarni amalga oshirish tozimligini belgilaydi. Ishlab chiqarishni, moliyaviy ahvolni, qurilma va jiqozlarni, xodimlarni va boshqa resurslarni taqlil qilish firmaning imkoniyatlarini, qanday resurslarga ega ekanligini, ularni qay miqdorda va qanday narxlarda sotib olishi mumkinligini, mahsulotni zarur miqdorda va sifatli ishlab chiqara olishligini aniqlaydi. Korxona imkoniyatlarini o‘rganish uning potensialini, kuchli va kuchsiz tomonlarini aniqlashga qaratiladi. Korxonaning kuchli va kuchsiz tomonlarini tahlil etilishi orqali, korxonani muvaffaqiyat qozongan faoliyat sohalarini va bozor ko‘rsatkichlari yaxshilanishi lozim bo‘lgan tarmoqlari aniqlanadi. Korxona potensialini aniqlashda asosiy o‘rin iqtisodiy tahlilga ajratiladi. Odatda, tahlil korxona hisobotlari materiallari bo‘yicha olib borilib, shu bilan bir qatorda qo‘shimcha axborot manbalari, xususan statistik ma’lumotlar, biznes- ma’lumotnomalar ilmiy-tekshirish muassasalarining hisobotlari, kasbiy, tijorat, davlat axborotnomalari ham jalb etilishi mumkin. Korxona potensialini tahlil etilishini quyidagi bo‘limlar bo‘yicha qilinishi maqsadga muvofiqdir. /. Ishlab chiqarish. - Ishlab chiqarish hajmi, sur’ati, tarkibi. - Korxonaning assortiment nomenklaturasi, yangilanish daro-jasi, assortimentining kengligi va chuqurligi. - Xom ashyo va materiallar bilan ta’minlanganligi. Zaxira miqdori, ulardan foydalanish tezligi. - qurilmalarning mavjudlik parki va ulardan foydalanish darajasi. quvvat rezervi. Texnologik yangiliklar.

- Ishlab chiqarish joylashgan yer va infrastruktura mavjudligi. - Ishlab chiqarish ekologiyasi. //. Maqsulot taqsimoti va sotilishi. - Maxsulot transportirovkasi. Transport imkoniyatlari va xarajatlarni baqolash. - Tovar zaxiralarini saqlanishi, zaxira miqdori, ularni joy-lashuvi va foydalanish tezligi. Ombor binolarining mavjudligi. - Tovarlarga oxirgi ishlovni berish, o‘rash, idishlarga solish imkoniyatlari. - Sotish. ///. Tashkiliy tarkib va menedjment. - Boshqaruv tizimi. - Ishlovchilarning miqdor va malakaviy tarkibi. - Ishchi kuchining qiymati, xodimlar qo‘nimsizligi, mehnat unumdorligi. - Menedjment darajasi. - Firma madaniyati. IV. Marketing. - Bozorni, tovarni, sotish kanallarini o‘rganish. - Sotishni muvofiqlashtirish reklama narx shakllanishi. - Yangiliklarni joriy qilinishi. - Kommunikatsiya aloqalari va axborot. - Marketing budjeti va uni ishlatilishi - Marketing rejasi va dasturi. V. Moliya. - Moliyaviy barqarorlik va to‘lov qobiliyati. - Foyda olish va rentabellik (tovarlar, hududlar, sotish kanallari vositachilar bo‘yicha). - Shaxsiy va qarzga olingan mablag‘lar.

Korxona imkoniyatlarini umumlashtirilgan tahlili. Bunda tahlil konkret yo‘nalishlar bo‘yicha tahlillar bilan to‘ldiriladi. Mahsulot bo‘yicha — qanday buyumlar eng ko‘p va eng kam oborot beradi, qanday buyumlarni sotilishidan eng ko‘p va eng kam daromad qilinadi. Bozorlar bo‘yicha — qaysi bozorlar firma uchun oborot va daromad nuqtai nazaridan eng yuqori va eng past mavqeli hisoblanadi. Tarmoqlar bo‘yicha — firmaning tovarlari qaysi tarmoqlarda sotiladi tarmoq bozorining qanday hissasi firmaga tegishli. Isge’molchilar bo‘yicha — firma mahsulotining doimiy xaridorlari kimlar; ularni firma tovarlariga qiziqishlarini sababi nima; yangi xaridorlarni jalb etish uchun qanday choralar ko‘rilmog‘i kerak? Korxonaning kuchli va zaif tomonlarini baholash uchun ko‘rsatshchlarning namunaviy ro‘yxati: firmaning taniqliligi darajasi (mavqei), firma stili: - takliflar, reklamatsiya foizi: - mahsulotni yangilanishi: - ishlab chiqarish potensiali va moslanuvchanligi: - texnologik qurilmalar: - buyumni yasalishi muddatini davomiyligi va sifat darajasi: - konstruktorlik potensiali: - nou-xau dan foydalanish: - sotishni tashkil etish usullari, sotish bo‘yicha sheriklar malakasi: - servis xizmati va ehtiyot qismlar ta’minoti: - oborot hajmi va darajasi: - ishlab chiqarish va sotish dasturi: - xaridor potensiali:

4. Iste’molchilarni o‘rganish Iste’molchilarning hulqi haqida to‘g‘ri tasavvurga ega bo‘lishni shakllantiruvchi asosiy prinsiplar mavjud bo‘lib, quyidagilar shular jumlasidandir: — iste’molchi hech kimga bog‘liq emas (erkindir); — iste’molchining o‘zini tutish va xulqini bilishga izlanish orqali erishiladi: — iste’molchi xulqiga ta’sir ko‘rsatish mumkin: — iste’molchining xulqi ijtimoiy qonuniydir. Iste’molchining erki, uning o‘z maqsadlari yo‘lida o‘zini tutishida namoyon bo‘ladi. Iste’molchining talabiga mos kelishga qarab, tovarlar iste’molchi tomonidan qabul qilinadi yoki rad etiladi. Iste’molchiga tanlash va foyda ko‘rishga imkoniyat berar ekan firma muvaffaqiyat qozonadi. Buni tushungan holda va iste’molchining xulqiga moslashib ish yuritish korxonaning raqobatchilik sharoitida yashovchanligini saqlab qolinishini eng muhim shartlaridan hisoblanadi. Iste’molchining xulqiga ta’sir ko‘rsatuvchi bir nechta omillar mavjud. Bu omillarga maqsadli ta’sir ko‘rsatilishi orqali iste’molchilar xulqini va faoliyatini o‘zgarishiga erishish mumkin. Bu yerda so‘z dastavval tashqi muhit omillari haqida boradi. Ularga madaniyat darajasi, ijtimoiy-iqtisodiy ahvollar an’analar va udumlar kiradi. Iste’molchilarning shaxsiga taalluqli omillar, jumladan bilim darajasi, shaxsiy hayot tarzi, qiziqishi va boshqalar ham muhimdir. Iste’molchilarning xulqini shakllanishida psixologik jarayonlar ham alohida o‘rin tutadi. Shu bilam birga iste’molchining erki uning bir qator huquqlariga asoslanadi. Bu huquqlarni bajarilishi nafaqat butun jamiyatni, balki alohida olingan korxonalarning ham eng muhim vazifasi hisoblanadi. Iste’molchilar huquqlarini qonun tomonidan ijtimoiy himoyalanishi, ularning-talablarini har tomonlama

qondirilishini kafolatlaydi. Aldov, sifatsiz tovarlar, qonuniy e’tirozlarga javob bermaslik, haqorat qilish va boshqa harakatlar-qonuniy huquqlarni buzilishi sifatida qabul qilinib, ularga nisbatan chora ko‘riladi. Iste’molchining talab va so‘rovlariga e’tiborsiz bo‘lgan korxona hech qachon muvaffaqiyatga erisha olmaydi, shuning uchun, marketing funksiyalaridan biri — iste’molchilar xulqini o‘rganish ekanligi tabiiydir keng ma’noda iste’molchilar xulqi deganda iste’molchi tomonidan tovar va xizmatlarni sotib olinishi, iste’mol qilinishi va bu faoliyatlar bo‘yicha ma’lum qarorlarga kelish jarayoni tushuniladi. Bozordagi iste’molchi sifatida: iste’molchi — tashkilotlar (korxonalar) ishlab chiqarish korxonalari, ulgurji va chakana savdo korxonalari, davlat va boshqa muassasalar, shuningdek — shaxslar (yakka tartibli iste’molchilar), oilalar (nikoq va qarindosh-urug‘lilikka asoslangan), uy xo‘jaliklari (bir yoki bir necha xo‘jalikni birlashishiga asoslangan) namoyon bo‘ladi. Sanoat korxonalari tovar va xizmatlarni boshqa mahsulot ishlab chiqarish va boshqa iste’molchilarga sotish maqsadida sotib oladi. Shaxslar, oilalar, xo‘jaliklar esa tovar va xizmatlardan shaxsiy manfaatlari yo‘lida foydalanadilar. Davlat korxonalari esa iste’molchi sifatida sotib olgan tovar va xizmatlardan davlat iqtisodiyoti yo‘lida (harbiy, transport, aloqa, ekologiya va q.k.), shuningdek vazirliklar va tarmoqlarning, davlat va mahalliy hokimiyatlarning moddiy-texnik bazasini yaratishda foydalanadilar. Oxirgisiga notijorat muassasalar ham (madaniyat, ta’lim, jamoat tashkilotlari, siyosiy partiyalar va x.k.) kiradi.

Adabiyotlar 1.С.Н.Усмонов, Ю.Т.Додобоев, А.Худойбердиев. “Тадбиркорлик асослари”. “Фарғона”, 2000 2.С.С.Ғуломов.“Тадбиркорлик ва кичик бизнес”. Т.:”Шарқ”, 2002. 3.Э.Эгамбердиев, Ж.Хўжақулов.”Кичик бизнес ва тадбиркорлик”. Т.:”Маънавият”, 2003. 4.В.В.Волгин. “Торгов ы е о перации ”. Москва, 2004 5.Н.В.Ласкина. “Международн ое торговое дело ”. М.:”Экзамен”, 2004 6. www.cer.ru 7. www.uz.bussines.unitech.uz www.torg.uz 9. www.edu.ru

Похожие

Marketing tadqiqotlari

Turizm sohasida marketing tamoyillari

Turizm xizmatlar bozorining marketing tadqiqotlari

Savdo korxonalarida chakana savdo aylanmasi

Marketing menejmenti