Savdo korxonasi muomala xarajatlari - Экономика - Рефераты

Savdo korxonasi muomala xarajatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

102 KB

Savdo korxonasi muomala xarajatlari Reja 1.Savdo korxonasi xarajatlar va muomala chikimlari va ularning tavsiflanishi 2.Xarajat turlari buyicha muomala chikimlari tarkibi va nomenklaturasi 3.Savdo korxonasi muomala Chikimlari taxlili 4.Muomala chikimlarini umumiy xajmi buyicha rejalashtirish 5.Muomala chikimlarini asosiy moddalar buyicha rejalashtirish

1.Savdo korxonasi xarajatlari, muomala chikimlari va ularning tavsiflanishi Savdo korxonasining asosiy faoliyat turi tovar muomalasi jarayonini tashkil etish va xizmat kursatish bulib, shu sababli uning chikimlari kupincha muomala chikimlari sifatida aks ettiriladi. Muomala chikimlari korxona joriy xarajatlarining muxim bir kismidir. Korxona xarajatlari bu- chikimlarga Karaganda kengrok tushunchani anglatadi. Ularning tarkibiga korxonaning tovar xarid kilish, tovar muomalasi jarayonlarini tashkil etish buyicha joriy xarajatlar, korxona moliyaviy faoliyati natijalari va uning sof foydasi xisobiga amalga oshiriluvchi xarajatlar kiritiladi. Muomala chikimi tarkibigi kiritiluvchi xarajatlar turli xil belgilari buyicha tasniflanadi. Qiymatni tashkil etishdagi ishtiroki buyicha barcha xarajatlar sof va kushimcha xarajatlarga bulinadi. Sof muomala chikimlari — bu savdo korxonasining tovar oldi —sotdisi va kiymat shaklining uzgarishiga xizmat kursatish xarajatlaridir. Bu xarajatlar jamiyat uchun zarur bulsada, ular uz moxiyatiga kura iste’mol kiymatini yaratmaydi va tovar kiymatini oshirmaydi. Ular katoriga reklama xarajatlari, xaridorlarga xizmat kursatip, pul aylanmasi, kassa va buxgalteriya operatsiyalarini kiritish mumkin. R^ushimcha muomala chikimlari — bu savdo korxonalarining muomala soxasida ishlab chikarish jarayonini davom ettirish bilan boglik xarajatlaridir. Bu katorga tovarlarni transportda tashish, saklash, urash, kadoklash va shu kabilar bilan boglik xarajatlar kiritiladi. Bu operatsiyalarni bajarish davomida tovarning iste’mol kiymati1 saklanib, tovar uzgartiriladi va iste’molchiga yetkaziladi, bir vaktning uzida uning kiymati xam oshiriladi. Shunday kilib, kushimcha xarajatlar korxonada yangidan yaratilgan kiymat xisobiga, sof xarajatlar esa yangi yaratilgan va ishlab chikaruvchi tomonidan uning tovarini sotib berish uchun beriladigan kiymatning bir kismi xisobiga koplanadi.

Hozirgi kunda sof muomala xarajatlarining ulushi usib bormokda. Bunga sabab bozorning xaridorlarga xizmat kursatish madaniyatini oshirish va korxonaning rakobatbardoshligini oshirish talablari xisoblanadi. Ayrim tovarlar va tovar gurushlariga mansubligi buyicha bevosita va bilvosita chikimlarga taksimlanadi. Bevosita muomala chhimlari — bu boshlangich xujjatlarga asosanbevosita u yoki bu tovar guruxig.amansub bulishi mumkin bulgan xarajatlardir. Bilvosita muomala chhimlarini oldindan xisob —iktob kilmasdan turib tovar guruxlari urtasida taksimlash mumkin emas. Odatda ularni bironta kursatkich buyicha (savdo maydoni, tovar aylanmasi xajmi, savdo xodimlarining oylik maoshi va xokazo) proporsional ravishda taksimlaydilar. Foydalanish ratsionalligi buyicha barcha xarajatlarin ishlab chikarish va noishlab chikarish xarajatlariga bulish mumkin. Ishlab chharish xarajatlari ijobiy natija beradi: tovarni sotish xarajatlari chakana savdo aylanmasin olishni ta’minlaydi. Noshlab chikarish xarajatlari foydali natija bermasada, korxonaning savdo — xujalik faoliyatini usiz tasavvur kilish kiyin. Tovar aylanmasi xajmining uzgarishiga boglitsligi buyicha muomala chitsimlari doimiy va uzgaruvchan xarajatlarga taksimlanadi. Doimiy xarajatlar tarkibiga summasi bevosita tovar aylanmasi xajmi va tuzilmasiga boglik bulmagan, ularning darajasi tovar aylamasiga teskari proporsional ravishda ulchanuvchi xarajatlar kiritiladi: tovar aylanmasi xajmining usishi bilan tovar aylanmasining foizlarida xisoblab chikilgan doimiy muomala chikimlari kamayadi va aksincha. Uzgaruvchan xarajatlar proporsiona —uzgaruvchan, degressiv — uzgaruvchan va progressiv — uzgaruvchan bulishi mumkin.

Proporsion—uzgaruvchan muomala chikimlari chakana tovar aylanmasi xajmi bilan bir xil yunalish va suratda uzgaradi. Shuning uchun ularning mikdori uzgaradi, darajasi esa uzgarmas xisoblanadi. 97Xarajat- turlari buyicha muomala chhimlari tarkibi va nomenklaturasi xarajatlar tarkibi tutriisidagi koidalar asosida belgilab kuyilishi lozim bulgan elementlar va moddalarga taksimlanadi. Xarajatlarni iktisodiy elementlar buyicha guruxlashda xar bir elementga muayyan resurs turlari buyicha xarajatlar kiritiladi. Xarajatlarni guruxlar kuyidagi iktisodiy elementlar buyicha amalga oshriladi: moddiy xarajatlar; ish xaki xarajatlari; ijtimoiy extiyojlarga ajratiluvchi xarajatlar; asosiy fondlar amortizatsiyasi; boshka xarajatlar. 2. Xarajat turlari buyicha muomala chikimlari tarkibi va nomenklaturasi Muomala chikimlari nomenklaturasi xarajatlarini ayrim moddalar buyicha aks ettiradi. Xozirgi kunda ulgurji va chakana savdo xamda umumiy ovkatlanish korxonalarida amal kilayotgan muomala chikimlari moddalari nomenklaturasi xarajatlarning buxgalteriya xisobi buyicha uslubiy tavsiyalariga asoslanadi va kuyidagi moddalarni uz ichiga kiritadi: 1.Transport xarajatlari. 2.Ish xaki xarajatlari. 3.Ijtimoiy extiyojlarga ajratiluvchi xarajatlar. 4.Bino va inshootlar, kurilmalar, asbob — usdunalar va inventarni ijaraga olish va ularga karash xarajatlari.

5. Asosiy fondlar amortizatsiyasi. 6.Asosiy vositalarni ta’mirlash xarajatlari. 7.Sanitariya va maxsus kiyim —kechaklar, idish —tovok va boshka kimmat bulmagan va tez eskiruvchan predmetlarning eskirishi. 8.Ishlab chikarish extiyojlari uchun yokilgi, gaz va eletr energiyasi xarajatlari. E.Tovarlarni saklash, navlarga ajratish, urash va kado^lash xarajatlari. 10.Reklama xarajatlari. N.Olingan karz uchun foizlarni tulash xarajatlari. 12.Tovar va texnologik chikitlarning yukotilishi. 13.Tara xarajatlari. 14.Boshka xarajatlar. Transport xarajatlari iktisodiy mazmuniga kura xalk xujaligining boshka tarmoklari xizmatiga pul tulanishini aks ettiradi. Shu sababli mazkur modda tarkibiga tovarlarni yollangan transportlarga yuklash, tushirish va tashish bilan boglik xarajatlar kiritiladi. Ish xaki xarajatlari uz tarkibiga ruyxatdagi va ruyxatda bulmagan xodimlarga amalda ishlab berilgan vakt uchun korxonadagi mexnatga xak tulash shakl va tizimlariga asosan tulanuvchi oylik ish xaki, ragbatlantiruvchi va kompensatsiya shaklidagi tulovlarni kiritadi. Bundan tashkari, ish xaki xarajatlari tarkibiga ishlab berilmagan vakt uchun tulovlar xam kiradi (mexnat ta’tillari uchun, usmirlar uchun imtiyozli soatlar, davlat majburiyatlarin bajarish bilan boglik vakt uchun tulovlar va xokazo). Ijtimoiy soxaga ajratiluvchi mablaglar budjetdan tashkari davlat jamrarmalari: ijtimoiy suturta jamgarmasi, Nafaka jamgarmasi, bandlik jamgarmasi kabilarga sarflanuvchi xarajatlardan iborat. Bino va inshootlar, surilmalar, asbob—uskunalar va inventarni ijaraga olish va ularga sarash xarajatlari ijarachiga tegishli bulgan bino va inshootlar,

kurilmalar, asbob — uskunalar va inventarga tulanuvchi ijara xaki; atrofdagi xududning tozaligini ta’minlash, kommunal tulovlar, yonginga karshi kurash va kuriklash xizmati xarajatlaridan iborat. «Asosiy vositalar amortizatsiyasi» moddasida asosiy ishlab chikarish fondlarini tuli^ kayta tiklash uchun sarflanuvchi amortizatsiya chegirmalari mikdori aks ettiriladi. Asosiy vositalarni ta’mirlash xarajatlari asosiy ishlab chikarish vositalarining barcha turdagi (joriy, urtacha, kapital) ta’mirlash ishlari bilan boglik xarajatlarni aks ettiradi. «Sanitariya va maxsus kiyim—kechaklar, idish—tovots va bosh%a %immat bulmagan va tez eskiruvchan predmetlarning eskirishi» moddasiga kimmat bulmagan (100 ta eng kam ish xaki mikdorida) va tez (bir yildan kam muddatda) eskiruvchan predmet va inventarlar, shuningdek, oshxona, sanitariya va maxsus kiyim —bosh va oek kiyimlarini yuvish, tozalash, dezinfeksiya kilish, ta’mirlash va xokazolar bilan bogli^ xarajatlar kiritiladi. Ishlab chharish extiyojlari uchun yonilgi, gaz va eletr energiyasi xarajatlarini umumiy ovkatlanish korxonalarida kuzatish mumkin. Bu modda tarkibiga elektr energiyasi, gaz, issiklik va texnologiya va ishlab chikarish extiyojlari uchun sarflangan boshka yokilgi turlari xarajatlari kiritiladi. Tovarlarni saklash, navlarga ajratish, urash va kadoklash xarajatlariga tovarlarni urash va kadoklashga sarflangan materiallar, sovutish uskunalari xarajatlari, chetdagi tashkilotlarning tovarni urash v akadoklash uchun kursatgan xizmatiga tulanuvchi xai$ va tovarning saklanishi uchun zarur shart — sharoilarni yaratishga doyr boshka xarajatlar kiritiladi. Reklama xarajatlari katoriga reklama nashriyotlari, ommaviy axborot vositalari orkali reklama tadbirlari, tashki reklama xarajatlari, kurgazma — savdo va tovar namunalari xonasi kabi xarajatlarni kiritish mumkin.

Olingan karz uchun foizlarni tulash xarajatlari bank kreditlari, ta’minotchilar kreditlari va boshka turdagi olingan karzlar uchun tulanuvchi foiz tulovlaridan iborat. «Tovar va texnologik chikitlarni yukotish» moddasi tarkibiga ozik —ovkat maxsulotlarini tashish, saklash va sotishda yul kuyiluvchi tabiiy yukotishlarni kiritish mumkin. Bu katorga shuningdek, ozik —ovkat maxsulotlarini sotishga tayyorlashda (kolbasani kesish, yogni tozadash) yul kuyiluvchi normadagi sarflar xam kiritiladi. Tara xarajatlari taraning eskirish, uni ta’mirlash, bush tarani yuklash, tushirish, tashish, olingan va topshirilgan tara narxidagi farklar kabi tara bilan bogli^ xarajatlardan iborat. «Boshka xarajatlar» — kompleks modda bulib, unda kuyidagilar aks ettiriladi: solik va yigimlar xamda turli xil budjetdan tashkari jamgarmalarga konunchilikda belgilangan tartibda muomala chikimlari xisobiga tulanuvchi tulovlar; nomoddiy aktivlarning eskirishi; texnika xavfsizligi va mexnat sharoitlarini ta’minlash xarajatlari; kassa xujaligini yuritish buyicha xarajatlar; axborot va maslaxat xizmatlari, aloka va bank, xizmatlari uchun tulovlar; komandirovka va vakillik xarajatlari; muomala chikimlari tarkibiga kiritilishi lozim bulgan, yukorida sanab utilga moddalar tarkibiga kiritilmagan boshka xarajatlar. 3.Savdo korxonasining muomala chikimlari taxlili Savdo korxonasining muomala chikimlari absolyut mikdor yordamida xam, nisbiy kursatkich — chakana tovar aylanmasi foizlarida aks ettirilgan muomala chikimlari yordamida xam aks etirilishi mumkin. Absolyut kursatkich korxonaning ma’lum muddat ichidagi jami xarajatlar mikdorini tavsiflaydi. Birok bu kursatkich

xarajatlarning xar bir sumiga olingan natija xakida, ya’ni sarflangan xarajatlarning samaradorligi xakida tasavvur bermaydi. Muomala chikimlarini absolyut kursatkichlar buyicha xam, nisbiy kursatkichlar buyicha xam amalga oshirish lozim. Taxlil kuyidagi vazifalarni xal kilish uchun amalga oshiriladi: xarajatlar tarkibi, xajmi va dinamikasini urganish; xarajatlar samaradorligini baxolash; muomala chikimlariga ta’sir kursatuvchi omillarni tadkik etish; xarajatlarni tejash zaxiralarini aniklash. Taxlilni muomala xarajatlarini tejash (ortikcha sarflash) absolyut mikdorini aniklashdan boshlash lozim: bu yerda Aek.per – muomala xarajatlarini tejash (ortikcha sarflash) absolyut mikdori, sum; I1 —xisobot yilidagi muomala xarajatlarining amaldagi mikdori, sum; I0— xisobot yilidagi muomala xarajatlarining rejadagi mikdori yoki bazis yildagi amaldagi mikdori, sum. Muomala xarajatlarini tej'ash (ortikcha sarflash) absolyut mikdorini xisoblash nisbiy tejash (ortikcha sarflash) xisob — kitoblari bilan tuddirilishi lozim. Nisbiy ogishni aniklash uchun bazis davrdagi muomala xarajatlarini xisobot yilidagi chakana tovar aylanmasi amaldagi xajmiga tutirlash kerak. Bunda muomala chikimlarining doimiy va uzgaruvchan turlarga taksimlanishini esdan chikarmaslik lozim. IskoR.oqIpost.o+RTO*Uper.0/100 bu yerda Iskor0 — xisobot yilidagi chakana tovar aylanmasi amaldagi xajmiga tutirlangan muomala chikimlari bazis mikdori, sum; Ipost0 —bazis davrdagi shartli — doimiy muomala xarajatlari,%; RTO1—xisobot davroidagi chakana tovar aylanmasi amaldagi xajmi.

Muomala xarajatlarini nisbiy tejash (ortikcha sarflash) mikdori xisobot yilida amaldagi muomala chikimlari bilan tugirlangan bazis chikimlari urtasidagi farkni ifodalaydi. Oek.perqIgIskor o Muomala chikimlari taxlil kilinganda ularning uzgarish xajmi va surati aniklanadi: bu yerda Ui —muomala chikimlari darajasining uzgarish xajmi,%; Ui1,Ui0 —mos ravishda xisobot yili va bazis davrdagi muomala xarajatlari darajasi, %. TiqUi/Uio*100, bu yerda Ti —muomala chikimlari darajasining uzgarish surati, %. 4. Muomala chikimlarini umumiy xajmi buyicha rejalashtirish. Muomala xarajatlarini rejalashtirish savdo korxonasini moliyaviy boshkarishning tarkibiy kismidir. Rejalashtirish jarayonida korxonaning muomala chikimlarini tejagan xolda tuxtovsiz va yukori darajada xujalik faoliyatini yuritishiga imkon beruvchi xarajatlar mikdorini aniklash zaruratidan kelib chikish lozim. Muomala- chikimlarini rejalashtirish kuyidagi sxemada kursatilganidek, boskichma — boskich, ketma-ketlikda amalga oshiriladi: Savdo korxonasi muomala xarajatlarini rejalashtirishning asosiy boskichlari Muomala xarajatlarining rejadan avvalgi taxlili Korxonaning zararsiz ishlashi uchun zarur bulgan maksisimal xarajatlar mikdorini xisoblash

1—rasm. Muomala xarajatlarini rejalashtirish boskichlari Rejadan avvalgi taxlilni utkazish davomida rejadan avvalgi davrda muomala chikimlari tarkibi va tuzilmasi, xajmi va darajasining uzgarish tendensilari aniklanadi, xarajatlar va chakana tovar aylanmasi uzgarish suratlari takkoslanadi. Muomala chikimlari va chakana tovar aylanmasi urtacha yillik uzgarish suratlari tugrisidagi ma’lumotlar kelgusida muomala chikimlari rejasini ishlab chikishda foydalanilishi zarur. Muomala chikimlarining rejadagi mikdori minimal va maksimal chegaralar urtasida bulishi lozim. Muomala chikimlari minimal mikdori bu eng kuyi chegara bulib, bundan kuprok tejash foydali xisoblanmaydi, chunki uning ortidan tovarlarni yetkazib berish kiyinlashadi, xaridorlarga xizmat kursatish darajasi pasayadi, kadrlarning uzgarishi tezlashadi, bu esa korxonaning rivojlanishiga xizmat kilmaydi. Muomala chikimlari maksimal mikdori foyda keltirmasada, birok zarar kurmasdan ishlash imkonini beradi. Xarajatlarning bu mikdordan ortib ketishi korxona xujalik faoliyatining zara kurishiga olib keladi. Demak, muomala chikimlarining rejalagi mikdori kuyidagicha bulishi lozim: И min ≤И ил ≤И maxMuomala chikimlarin tejash rejimini ta’minlashning asosiy yunalishlarini ishlab chikish Muomala chikimlarini umumiy xajmi va ayrim moddalar buyicha rejasini xisoblash

Daromad va xarajatlar mikdori teng bulgan xollarda korxona ishi zararsiz xisoblanadi: И пер +И пост қЯД-ККС Ipep., Ipost. – mos ravishda doimiy va uzgaruvchan muomala chikimlari; YAD— yalpi daromad mikdori; KKS — kushilgan kiymat soligi. Faraz kilaylik, korxonaning rejadagi chakana tovar aylanmasi 3000 ming sum, yalpi daromad darajasi — 20%, KKS stavkasi — 16,67% bulsin. Yalpi daromad darajasi va KKSni birlik ulushlarida aks ettirib, korxonaning zararsiz ishlashi uchun zarur bulgan uzgaruvchan xarajatlarini xisoblab chikamiz: Uper.max q[0,2(1 -0, 1 667)-1 80/3000]*1 00%q10,67% Demak, korxona zarar kuradiganlar katoriga kirmasligi uchun pejadagi muomala chikimlari mikdori 320 ming sum (3000*10,67%), umumiy xarajatlar mikdori esa 500 ming(320+180) sumdan oshmasligi lozim. 5. Muomala chikimlarini asosiy moddalar buyicha rejalashtirish. Umumiy xarajatlar mikdoriga tugirlashlar kiritish va rejadagi davr uchun muomala chikimlari tuzilmasini aniklash uchun muomala chikimlarining asosiy moddalarini iktisodiy jixatdan asoslab berish uchun kushmcha xisob — kitoblarni amalga oshirish maksadga muvofik. Bu moddalar tarkibiga umumiy xarajatlar mikdorida ulushi katta bulgan xarajatlar kiritilishi lozim. Ular katoriga transport xarajatlari, ish xaki xarajatlari va ijtimoiy extiyojlarga ajratiluvchi mablaglar, asosiy fondlar amortizatsiyasi va ularni ta’mirlash, karz mablaglari uchun foizlar va boshkalarni kiritish mumkin. Transport xarajatlari tovarlarni temir yul, suv va xavo transporti orkali tashish uchun sarflanuvchi xarajatlarni nazarda tutadi. Bunday xarajatlar asosan ulgurji

savdo bilan shugullanuvchi korxonalarga xos bulsa, tovarlarni avtomobil transporti orkali tashish esa xam ulgurji, xam chakana savdo korxonalariga xosdir. Mazkur modda buyicha xarajatlar tashilayotgan yuk xajmi, masofa va yuk tashish tarifga boglik bulib, bu tariflar 1 t/kmga sumlarda yoki tashilayotgan yuk kiymatining foizida belgilanishi mumkin. Bu modda buyicha umumiy xarajatlar kuyidagi formula asosida xisoblab chikiladi: И тр қТ (сум )* ТГО; И тр қТ (%)*ОЗ/100, bu yerda Itr — transport xarajatlari, sum; T (sum) — 1 t/km tashish uchun tarif, sum; T (%) — tashilayotgan yuk kiymatining foizidagi tarif; TGO — transport yuk aylanmasi, t/km; OZ —xarid narxlarida rejadagi tovar xaridi xajmi, sum. Bunda transport yuk aylanmasi kuyidagi formula yordamida aniklanadi: ТГОқ[(ГО+ВТ)*К 11 ]*Р, bu yerda GO — tashilayotgan yuk ogirligini tavsiflavchi yuk aylanmasi, t; VT —tara vazni, t; K11 — yuk tashishning takroriylik koeffitsiyenti; R —urtacha yuk tashish masofasi, km. Agar korxona transportni ijaraga oladigan va bunda vakt uchun minimal tulov belgilangan bulsa, bu xolda xarajatlar umumiy mikdori kuyidagiga teng buladi: И тр қт (руб )* t *Д , bu yerda T – 1 soat ish uchun tarif, sum; t – transportning 1 kunda urtacha ishlagan soatlari, soat; D – rejadagi davrda ish kunlari soni, kun. Rejalashtirilayotgan yilda yuk tashish shart — sharoitlari xisobot yilidagi bilan sezilarli fark kilmagan yoki tonnajni anik xisoblash mumkin bulmagan xollarda

avtomobil orkali yuk tashish buyicha xarajatlar amalda yuzaga kelgan xarajatlar va rejadagi tovar aylanmasi mikdoridan kelib chikkan xolda aniklanadi. Ish xaki xarajatlari korxonadagi xodimlar soni va ularning urtacha ish xakini yil davomida usishini xisobga olgan xolla rejalashtiriladi. Ish xaki xarajalarini rejalashtirishda chakana tovar aylanmasining ish xaki jamgarmasi va xodimlar soniga nisbatan tezrok usishini ta’minlash lozim, ya’ni Irto>Ifen>Ich. Bu iktisodiyotning «oltin konuni» bulib, mexnat maxsuldorligi va urtacha ish xaki usgan paytda xarajatlarni ь^is^artirishga imkon beradi. Ijtimoiy extiyojlarga ajratiluvchi mablaglar mexnatga xak tulash xarajatlari va rejadagi yil uchun belgilangan budjetdan tash^ari jamgarmalarga ajratmalar stavkasidan kelib chikkan xolda rejalashtiriladi. Bino va inshootlar ijarasi uchun xarajatlar ijara beruvchi bilan ijara shartnomasida kursatilgan xar 1 m2 maydon va ijaraga olingan maydon xajmi narxi asosyda belgilanadi. Ba’zi xollarda ijara beruvchi ijara xakini butun bino uchun emas, balki xar 1 m2 uchun belglaydi. Asosiy vositalar amortizatsiyasi aossiy vositalarning urtacha balans (tiklash) kiymati va korxona xisob siyosatida kuzda tutilgan amortizatsiya chegirmalari normasidan kelib chikkan xolda belgilanadi. Urtacha yillik rejadagi kiymatni kirib kelishi va chikib ketishi kutiayotgan asosiy vositalar guruxlari buyicha xisblash maksadga muvofik. FOplqOFn+(OFp*M)/12-[Ofv*(12-M)/12],' bu yerda FOpl —asosiy vositalarning urtacha yillik rejadagi mikdori, sum; OFP —rejadagi yil davomida kirib kelgan asosiy fondlar, sum; OFN — rejadagi yil boshida asosiy fondlar, sum; OFV —rejadagi yil davomida chikib ketuvchi asosiy fondlar, sum; M —mazkur korxonada asosiy fondlar faoliyat kursatgan oylar soni.

Umuman asosiy vositalar amortizatsiyasini kuyidagi formula asosyda aks ettirish mumkin: APLq∑n iq1 OFipl*Ni/100, bu yerda Apl — rejadagi yilda amortizatsiyey chegirmalar mikdori; OFipl —guruxdagi asosiy fondlarning urtacha yillik kiymati, sum; Ni — i – gurux buyicha amortizatsion chegirmalar normasi, %; n — asosiy fondlar guruxlari soni. Asosiy vositalarni ta’mirlash xarajatlari binolar, asbob — uskunalar va inventarlarning xolati va ta’mirtalabligiga asosan kuzda tutiladi. Ular ta’mirlash f'ondi xisobga amalga oshirilib, korxonaning xisob siyosatida kuzda tutilgan va kamida 5 yillik muddatga tasdiklangan normalar asosida xisoblanadi. Chegirmalar normasi asosiy vositalarning urtacha yillik kiymatiga foizlarda belgilanadi.

Похожие

Savdo korxonalari muomala harajatlarini boshqarish.

Korxona xarajatlari

Savdo korxonalarida chakana savdo aylanmasi

Xujalik faoliyati samaradorligini kompleks baxolash

Ishlab chiqarish xarajatlari