Raqamli transformatsiyalarni yo’nalishlari - Экономика - Рефераты

Raqamli transformatsiyalarni yo’nalishlari

Загружено в:

22.08.2023

Скачано:

0

Размер:

1299.9697265625 KB

Raqamli transformatsiyalarni yo’nalishlari Reja: 1. Raqamli transformatsiya strategiyasining asosiy yo’nalishlari 2. Raqamli transformatsiyaning iqtisodiy rivojlanishga ta’siri 3. Bank sohasida raqamli transformatsiyalar 4. Raqamli texnologiyalar global transformatsiyadagi harakatlantiruvchi kuch sifatida 5.

1. Raqamli transformatsiya strategiyasining asosiy yo’nalishlari Raqamli transformatsiya analog jarayonlarni raqamliga aylantirish uchun texnologiyadan foydalanishni anglatadi. Raqamli texnologiyalarga o’tish hayotimizning sun’iy intellektni qo’llaydigan barcha sohalariga ta’sir qildi - aqlli soatdan tortib, uy yordamchilarigacha. Raqamli transformatsiya mashinali ta’lim, katta ma’lumotlar va buyumlar Interneti kabi yangi texnologiyalarga bog’liq ravishda o’zgargan. Har qanday brendga raqamli transformatsiya juda zarur vosita hisoblanadi. Raqamli transformatsiya evolyutsiyasi quyidagilardan iborat: Raqamliga o’tish . Ma’lumot va hujjatlarni analogdan raqamliga o’tkazish. Raqamlashtirish. Raqamli texnologiyalarning mavjud biznes-jarayonlarga integratsiyalashuvi. Raqamli transformatsiya . Eng yaxshi natijalarga erishish, operatsion samaradorlikni oshirish va biznes jarayonlarini optimallashtirish uchun kompaniyada intellektual texnologiyalarni integrallashtirish. Har qanday brendning raqamli texnologiyalarga o’tishiga ko’plab sabablar bor va bu ularning dunyo miqyosiga chishiga turtki bo’lmoqda. Hozirgi vaqtda har qanday startapning biznes strategiyasi dastlab raqamli yondashuvlar asosiga qurilgan, chunki eski jarayonlar yangi biznes modellarga yo’l ochadi. Bu zamonaviy brendlar eski kompaniyalarga ta’sir ko’rsatgan “raqamli zarba”larga qarshi immunitetga ega, shuning uchun yangi ishtirokchilar samaradorligi bo’yicha o’z raqobatchilaridan oldinda turibdi. Bu shuni anglatadiki, agar brend zamon bilan hamnafas bo’lishni xohlasa, raqamli davr talablariga javob beradigan tarzda ishlash tarzini yangilash kerak. Biznesning raqamli texnologiyalariga o’tishi unchalik qo’rqinchli emas. Ba’zida hatto eng kichik harakat ham katta foyda keltiradi va buni kundalik hayotda ko’p uchratish mumkin. Quyida raqamli transformatsiyaga misollar keltirilgan:  Raqamli bank operatsiyalari;  Xarid uchun raqamli kuponlar;

 Xaridor uchun sodiqlik kartasi  “bos va ol” formatidagi xizmatlar;  O’ziga xizmat ko’rsatish funlsiyasiga ega mijozlarning onlayn- hisobi. Korxonalarning raqamli transformatsiyasi mamlakatlarga qarab farq qiladi. 2016 yilga ko’ra sohani raqamlashtirish indeksi McKinsey Global Institute indeksiga ko’ra Evropa o’zning raqamli salohiyatining 12%ni bergan bo’lib, Buyuk Dritaniya indeksi bo’yiha AQSh bilan 17% bilan teng bo’lib turibdi. Korxonalar zamonaviy texnologiyalarni qo’llagan holda an’anaviy aloqalarni raqamli aloqa bilan tezda almashtirmoqdalar. O’zgarishlarni qabul qiladigan va moslashuvchan korxonalar muvaffaqiyat qozonish imkoniyatiga ega hisoblanadi. Buning sababi shundaki, raqamli transformatsiya biznesning barcha jabhalarini qamrab oladi va raqamli texnologiyalarni ishlab chiqish bilan birga ularni takomillashtirishning samarali usullarini taklif qiladi. Buning uchun quyidagi vazifalar bajariladi: Jarayonni takomillashtirish : Yangi texnologiyalar korxonalarga oddiy jarayonlarni avtomatlashtirishga va murakkab jarayonlardagi oraliq bosqichlarni yo’q qilishga imkon beradi. Bu korxonalarning moslashuvchanligini oshiradi, ular endi o’z kadrlar resurslaridan ancha samarali foydalana oladilar. Yangi daromad manbalarini izlash : Yangi texnologiyalar paydo bo’lishi bilan, ishlashning yangi usullari izlab topialdi. Mijozlarga jarayonga jalb qilish orqali xizmat ko’rsatish : bugungi mijozlar korxonalardan ularning fikrlarini tinglashlarini va o’ziga xos ehtiyojlarini qondirishlarini kutishadi. Zamonaviy texnologiyalar asosida bu muammolarni hal qilish mumkin. Raqamli ma’lumotlardan samarali foydalanish uchun korxonalar yangi paydo bo’lgan texnologiyalarni sotib olib joylashtirishi, sinovdan o’tkazishi va foydalanishi kerak. Har bir korxonada raqamli transformatsiya jarayoni turlicha bo’lishiga qaramay, barcha uchun umumiy bo’lgan jarayonlar mavjud:

Korxonaning barcha biznes ehtiyojlarini inobatga olgan holda reja tuzish : raqamli transformatsiya jarayonining boshida rivojlanish yo’nalishlarini, shuningdek, ushbu rivojlanishga yordam beradigan texnologiyalar majmuini aniqlash juda muhim. Shu bilan birga, korxonalar o’z resurslarining inventarizatsiyasini o’tkazishi, modernizatsiya qilishni talab qiladiganlarni ajratib ko’rsatishi kerak. Bu bosqichda, hatto biznesning yangi ehtiyojlariga javob beradigan loyihalarni birinchi o’ringa qo’yish, shuningdek, raqamli transformatsiyaga to’sqinlik qilishi mumkin bo’lgan kamchiliklarni aniqlash mumkin. Xodimlarga yangi texnologiyalar bilan ishlashni o’rgatish : Bu jarayon murakkab bo’lishi mumkin, chunki an’anaviy biznes modellarda xodimlar ko’p yillar davomida ishlatilib kelinayaotgan aniq tizimlarni bilishlari kerak edi. Raqamli transformatsiyaning muvaffaqiyatli bo’lishida samaradorlikka erishish uchun xodimlar ish jarayonidagi har qanday o’zgarishlarga tayyor bo’lishi kerak. Bu tayyorlik ijodiy fikrlash qobiliyatini, yangi texnologiyalardan foydalanishni samarali bilishni anglatadi. Eskirgan texnologiyalardan voz kechish : ko’pincha korxonalar mablag’ni endi daromad keltirmaydigan va bozorda talab qilinadigan raqamli jarayonlarni qo’llamaydigan eskirgan texnologiyalarni qo’llash va saqlash uchun sarflaydilar. Bueski texnologiyalarni yangilash qiyinligi va juda qimmatga tushishi bilan asoslanadi. Eski texnologiyalarni saqlab qolish korxonaning rivojlanishiga to’sqinlik qiladi. Eski texnologiyalarni saqlash uchun foydalanish osonroq, mijozlarga xizmat ko’rsatish sifatini oshiradigan hamda ma’lumotlarni tahlil qilishni tezlashtiradigan yangi texnologiyalarga nisbatan ko’p mablag’ sarflanadi. Raqamli transformatsiya strategiyasining uchta asosiy komponentasi mavjud: 1. Qo’lda bajariladigan jarayonlarni raqamli shaklga o’tkazish . Raqamlashtirish intellektual texnologiyalarni mavjud biznes jarayonlariga integratsiyalashni talab qiladi. Avval analog hujjatlar va aktivlarni raqamli ma’lumotlarga aylantirish kerak. Keyin jarayonlarni optimallashtirish usullarini topish kerak. Misol uchun, mavjud qurilmalar va mashinalarni Internet tarmog’iga

integratsiya qilish uchun ularni shlyuzlar va sensorlar bilan ta’minlash kerak. Boshqa qurilmalar, masalan, virtual reallik apparatlari, mijozlarga xizmat ko’rsatish va inventarizatsiyani boshqarish kabi odamlar tomonidan amalga oshiriladigan jarayonlarni osonlashtirishi mumkin. Biron kompaniya tomonidan ishlatiladigan ERP tizimlari va rejalashtirish tizimlari hal qilinish i kerak bo’lgan vazifalarga mos kelishi kerak. Eng yaxshi ERP yechimlari sun’iy intellekt va kompyuterni o’rganishdan foydalanadi hamda keyingi raqamli transformatsiyani osonlashtiradigan tezkor va kengaytrilgan in-memory ma’lumotlar bazasida (operativ xotirada joylashadigan MB) ishlaydi. 2. Aqlli texnologiyalarni amaliyotda joriy etish. Sun’iy intellekt, mashinali ta’lim va kengaytirilgan analitika kabi texnologiyalar murakkab ma’lumotlar tahlili, real vaqt rejimini avtomatlashtirish va o’qitishning murakkab algoritmlarini qo’llashga ruxsat beradi. Biroq, faqat texnologiya yetarli emas. Analitik axborot va imkoniyatlardan maksimal darajada foydalanish uchun kompaniyalar xodimlarning ushbu intellektual texnologiyalardan to’liq foydalanishlari va ish jarayonida maksimal natijaga erishish uchun yangi texnologiyalar bo’yicha o’qitish va o’rgatish kurslarini tashkil etishlari kerak. 3. Korporativ madaniyat o’zgarishini boshqarish. Garvard Business Review tomonidan o’tkazilgan so’nggi so’rov natijalariga ko’ra, rahbarlarning 63 foizi korporativ madaniyat muammolarini raqamli transformatsiya yo’lida asosiy to’siq deb hisoblaydi. Kompaniyalar o’zgarishlar oson ish emasligini anglab yetgach, o’zgarishlar imkon qadar muvaffaqiyatli bo’ladi. Ko’pincha o’n yillab ma’lum bir paradigma doirasida ishlagan odamlarga o’zgarishlarning potentsial foydasini baholash, ish jarayonini o’zgartirishi uchun moslashishiga yordam berish kerak. Raqamli transformatsiyaning asosiy texnologiyalari Aqlli texnologiyalar bir-biri va mavjud jarayonlar bilan integratsiya qilish uchun mo’ljallangan. Yangi qurilmalar, modullar yoki dasturlar asta-sekin texnologiya to’plamiga integratsiyalashishi va bir nechta kompaniyalarni qamrab oladigan tarmoqning bir qismi bo’lishi mumkin. Biznes modeli o’zgarganda yoki

kutilmagan xavf yoki imkoniyatlar paydo bo’lganda, aqlli tarmoq avtomatik ravishda yangi real vaqtda sharoitlarga moslasha oladi (va shu kabi hodisalarni taxmin qilish uchun prognozli tahlillardan foydaladi). Yuqoridagilar asosida asosiy texnologiyalariga quyidagi texnologiyalrni kiritish mumkin: Zamonaviy ERP texnologiyalari va ma’lumotlar bazalari . Eng yaxshi bulutli ERP texnologiyalari kengaytirilgan va moslashuvchan in-memory ma’lumotlar bazasi texnologiyasidan foydalanadi. Bu juda muhim, chunki ular asosan raqamli biznes transformatsiyasining "miyasi" hisoblanadi. ERP tizimi kompaniyani boshqarish uchun zarur bo’lgan barcha asosiy jarayonlarni (masalan, moliya, kadrlar, ishlab chiqarish va ta’minot zanjiri) yagona tizimga birlashtiradi. Agar zamonaviy ERP tizimi sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalansa, u nafaqat katta ma’lumotlarni boshqarishi va qayta ishlashi, balki bu ma’lumotlarni tahlil qilishi va undan o’rganishi ham mumkin. Kengaytirilgan analitika . Ma’lumotlardan samarali foydalanish uchun uni tushunishni o’rganish kerak. Sun’iy intellekt va mashinali o’qitish algoritmlarini ishlatadigan ilg’or analitik vositalar chuqur, aniq va foydali analitik ma’lumotlar va hisobotlarni olish imkonini beradi. Kompaniyalar so’rov bo’yicha ma’lumotlarni tahlil qilish konfiguratsiyasini sozlashi mumkin. Bu esa, rahbarlarga yangi imkoniyatlar yoki xavf-xatarlarga javob beradigan tez va qat’iy harakat qilish imkoniyatini beradi. Hisoblash kuchi . Buyumlar Interneti, video oqimi va ijtimoiy tarmoqlar kontenti zamonaviy kompaniyalar boshqarishi kerak bo’lgan axborot hajmini sezilarli darajada oshiradi. Ma’lumotlarning ortib borayotgan hajmini boshqarish uchun kompaniyalar xotira va hisoblash quvvatini oshirish imkoniyatiga ega bo’lishlari kerak va buning uchun bulutli yechimlar tobora ko’proq foydalanilmoqda. Sun’iy intellect va mashinali o’qitish yechimlari . Katta ma’lumotlar sun’iy intellekt va mashinali o’qitish bilan parallel ravishda rivojlandi. Katta ma’lumotlarni qayta ishlash va ulardan foydalanish uchun sun’iy intellekt va mashinali o’qitish imkoniyatlaridan foydalanish zarur. Sun’iy intellekt va

mashinali o’qitishda aniq va mazmunli natijaga erishish uchun juda katta ma’lumotlar to’plami kerak. Katta ma’lumotlar, sun’iy intellekt va analitikning simbiozi biznesni o’zgartirish va raqamli transformatsiyaga asoslanadi, chunki u oldinga rejalashtirish va moslashuvchan avtomatlashtirish imkoniyatini beradi. Buyumlar interneti . Buyumlar internetidagi qurilmalar va mashinalar raqamli ma’lumotlarni yuborish va qabul qilish imkoniyatiga ega. Ishlashni optimallashtirish va samaradorlikni oshirish uchun uskunalar jurnallari va texnik xizmat ko’rsatish hisobotlari tahlil qilinadi. Sun’iy intellektga asoslangan biznes tizimlari doimiy ravishda ravishda tahlil qilib qonunlar, tendentsiyalar va o’zaro bog’liqlikni aniqlaydi. Olingan ma’lumotlar diagnostika xizmatlarini amalga oshirishga yordam beradi va avtomatlashtirilgan ish oqimlarini yaratadi, bu esa samaradorlikni oshiradi, chunki mashinali o’qitish dasturlari Buyumlar interneti asosida "o’rganadi". Robototexnika va jarayonlarni robotlar asosida avtomatlashtirish (JRA) . Robototexnika ham, jarayonlarni robotlar asosida avtomatlashtirish ham takrorlanadigan yoki oldindan dasturlashtirilgan vazifalarni bajarish uchun avtomatlashtirilgan jarayonlardan foydalanadi. Robotlashtirilgan qurilmalar muayyan jismoniy vazifalarni bajarish uchun mo’ljallangan harakatlanuvchi mexanik qismlardan iborat. Jarayonlarni robotlar asosida avtomatlashtirish jarayonlari xuddi shu tarzda dasturlashtirilgan va avtomatlashtirilgan, ammo ular jismoniy qurilmalar emas, balki ma’muriy vazifalarni bajaradigan qurilmalar hisoblanadi.

1-rasm. Raqamli transformatsiya texnologiyalari 2. Raqamli transformatsiyaning iqtisodiy rivojlanishga ta’siri Raqamli transformatsiya zamonaviy korxonaning barcha darajalari va funktsional yo’nalishlarini birlashtiradi. Intellektual texnologiyalar korxona rivojlanishi uchun zarur bo’lgan muhim vositalarni taqdim etadi. Real vaqt rejimida qaror qabul qilish uchun kengaytirilgan ma’lumotlarni tahlil qilish . Ko’pgina korxonalarda ish samaradorligini baholash va investitsiyalarni qaytarish o’tgan davr ma’lumotlariga asoslanadi. Shu bilan birga, ma’lumotlarni yig’ish, qayta ishlash va tahlil qilish jarayoni qo’lda bajarilganda sekin bo’lib, yangi imkoniyatlaridan tezda foydalanishga imkon bermaydi. Zamonaviy ERP tizimi va kengaytirilgan analitika vositalari kompaniyalarga real vaqt rejimida ma’lumotlarni ko’rish va yechimlarni kerakli vaqtda kuchli tahlil algoritmlari asosida sozlash imkonini beradi.

Samaradorlik va mahsuldorlikni oshirish . Tarmoqli qurilmalar va Buyumlar interneti mashinalari doimiy ravishda ma’lumotlarni, uskunalar jurnallarini va ishlash hisobotlarini uzatadi. Kengaytirilgan analitika vositalari yordamida bu ma’lumotlar bashoratli texnik xizmat ko’rsatish uchun asos bo’lib xizmat qilish vaqtini qisqartirish va ish oqimining mahsuldorligi va samaradorligini oshirish uchun kerakli ma’lumotlarni berib boradi. Mijozlar tajribasini optimallashtirish . Mijozlar korxona bilan ishlash jarayonining qulayligi va sifatini qadrlashadi. Shaxsiylashtirish, kanallararo aloqa, shaxsiylashtirilgan xizmat rejalari va real vaqt rejimida ma’lumotlarga murojaat qilish potensial mijozlarning oshishiga, shuningdek, mavjud mijozlarni saqlab qolishni ta’minlaydi. Barqarorlik va moslashuvchanlik raqamli transformatsiyaning ikkita kuchli argumenti hisoblanadi. Barqarorlikning o’sishi . Barqarorlik va moslashuvchanlikni oshirish raqamli transformatsiyani qo’llab-quvvatlovchi ikkita asosiy argumentdir. Barqaror rivojlanish . Raqamli transformatsiya korxonalarga barqaror rivojlanish maqsadlariga erishish uchun zarur bo’lgan vositalarni beradi. Intellektual texnologiyalar korxonalarga faoliyat sohasiga oid murakkab ma’lumotlar to’plamlarini global miqyosda to’plash va tahlil qilishga yordam beradi. Ushbu analitik ma’lumotlar kompaniyaga xom ashyo yetkazib beruvchilarni tanlash, yoqilg’i iste’moli samaradorligi, yuk tashish va logistika tartibi kabi jarayonlarni baholash imkonini beradi. Sun’iy intellekt va zamonaviy biznes tizimlaridan foydalangan holda, korxonalar oldindan aytib bo’ladigan va barqaror bo’lgan ta’minot zanjirlari va biznes modellarini yaratishi mumkin bo’lib bormoqda. Raqamli transformatsiyaning rivojlanishini quyidagi sektorlar misolida ko’rishimiz mumkin:

Ta’minot zanjiri, sotib olish va ishlab chiqarish . 2020 yil iyul oyi hisobotida, Gartner samarali ish va ta’minot zanjiri optimallashtirish uchun, "kompaniyalar tubdan ta’minot zanjiri operatsion modellarini o’zgartirish va raqobatbardosh ustunligini ta’minlash mumkin innovatsion texnologiyalarni joriy etish haqida o’ylash kerak", deb qayd etadi. Ta’minot zanjirlari va ishlab chiqarishdagi raqamli transformatsiyalar xom ashyoni xarid qilishdan oxirgi xaridorlarga qadar barcha bosqichlarning markazlashtirilgan ko’rinishini beradi. Xizmat ko’rsatish sohasi va kadrlar boshqaruvi . So’nggi o’n yil ichida raqamli texnologiyalar ish muhitida sezilarli o’zgarishlarga olib keldi. Virtual haqiqat, chat -botlar va mobil qurilmalar kirish jarayonini sozlash imkonini beradi. Blokcheyn ma’lumotlarning maxfiyligi va aniqligini ta’minlaydi. Mashinada o’qitish har xil darajadagi xilma -xillik va inklyuzivlikni ta’minlashga yordam beradi. Sog’likni saqlash . Sog’liqni saqlash tizimidagi raqamli texnologiyalar keng ko’lamli muammolarni hal qilishga yordam beradi. Tadqiqot va diagnostika dasturlari asosan sun’iy intellekt va mashinali o’qitishga asoslangan. Jarrohlik va tibbiy asboblar kuchli bulutli tizimlar va ma’lumotlar bazasi texnologiyalarining tezligi va aniqligini talab qiladi. Bemorlarni parvarish qilish va qo’llab-quvvatlash mobil qurilmalar va kuzatuv qobiliyatini tobora ko’proq talab qilmoqda. Bank sektori . JD Power kompaniyasining 2020 yilgi hisobotida shunday deyilgan: "... biz raqamli raqamlarni to’g’ri ishlatadigan banklar ham ishga qabul qilishda, ham xodimlarning qoniqishida sezilarli yaxshilanishlarni ko’rayotgan nuqtaga etib keldik, deb aytish mumkin". Moliyaviy xizmatlar sohasidagi raqamli transformatsiya - bu xizmatlarni shaxsiylashtirishni maksimal darajada oshirish, mobil aloqa imkoniyatlarini kengaytirish va mijozlarga moliyaviy rejalashtirish va kreditni boshqarish kabi yanada murakkab xizmatlardan masofadan turib bepul foydalanish imkonini beradi. Chakana savdo . Chakana savdo sohasidagi raqamli transformatsiya yetkazib berish samaradorligi va tezligini oshirish uchun ta’minot zanjirlarini avtomatlashtiradi va optimallashtiradi. Har qanday iste’mol sohasida bo’lgani kabi, shaxsiylashtirilgan xizmatlarga bo’lgan talabning ortishi ham raqamli

innovatsiyalarni boshqaradi. Yaqinda Epsilon tomonidan o’tkazilgan tadqiqot shuni ko’rsatdiki, xaridorlarning 80 foizi 24/7 chatbotlar, moslashtirilgan mahsulot takliflari, bashoratli tavsiyalar va moslashuvchan ko’p kanalli mobil texnologiyalar kabi moslashtirilgan xizmatlarni taklif qiladigan chakana sotuvchini tanlash ehtimoli ko’proq ekanligini ko’rsatdi. Avtomobil sanoati . Avtomobil sanoati birinchilardan bo’lib robototexnika va raqamli avtomatizatsiyani joriy etdi. Ammo sanoat juda raqobatbardosh bo’lgani uchun, bu sohadagi eng so’nggi raqamli yangiliklarning aksariyati mijozlarga xizmat ko’rsatish va saqlash bilan bog’liq. Shaxsiylashtirish imkoniyatlari va haydovchilar interfeysi ilovalari haydovchilar uchun xavfsizlik va qulaylikni ta’minlaydi va kompaniyalarga mahsulotni aniq ishlab chiqish, samarali marketing va mijozlar bilan optimal muloqot qilish uchun qimmatli ma’lumotlarni taqdim etadi. 2018 tomonidan 89% dan ortiq rahbarlar o’z korxonalarida birinchi navbatda raqamli texnologiyalarga yo’naltirilgan biznes siyosatini amalga oshirdilar. 2020 boshida ularning soni yanada oshdi. Shunga qaramay, raqamli transformatsiyaning ko’plab loyihalari to’xtab qolganini ta’kidlash kerak. Bunga sabab esa kerakli strategiya vaqtida tanlanmaganligi hisoblanadi. Iqtisodiyotning ko’plab sohalarida turli kompaniyalar raqamli transformatsiyadan muvaffaqiyatli foydalanib kelmoqdalar. Ularga quyidagi kompaniyalarni misol sifatida keltirish mumkin: Missguided . Moda brendi barcha ta’minot zanjiri va moliyaviy menejmentini raqamlashtirdi, bu unga biznesning barcha sohalarida operatsiyalarni tartibga solish imkonini berdi. Delivery Hero. Dunyoning eng yirik oziq-ovqat buyurtma tarmoqlaridan biri butun dunyodagi restoran hamkorlari bilan birgalikda mijozlar buyurtmalari bo’yicha to’lov siklining davomiyligini bir necha kundan bir necha soatgacha kamaytirish uchun ish olib bormoqda. Bank sohasida raqamli transformatsiyalar

Bank sohasida raqamli transformatsiyaning tarqalishi asosan 2007-2008 yillarda moliyaviy inqirozning oqibatlari bilan bog’liq. Bank sektorini offshor mijozlardan tozalash, banklarni qayta tashkil etish, shuningdek, transchegaraviy moliyaviy aloqalarni cheklash yo’li bilan tartibga solish, moliyaviy xizmatlar bozorida raqobatni kuchaytirish kabi imkoniyatlarni berdi. Banklarni raqamlashtirishning muhim omili - moliyaviy tovarlar va xizmatlarning o’zgarishi, banklarga bo’lgan ishonchning kamayishi, vaqtni tejash va zarur protseduralarni soddalashtirish hisoblanadi. Hozirgi vaqtda innovatsion rivojlanish banklar faoliyatining samaradorligining asosi hisoblanadi. Bank sektorini raqamli o’zgartirish jarayoni tashkilotning ichki jarayonlarini o’zgartirish va faoliyatni amalga oshirish, taqdim etilayotgan mahsulot va xizmatlarni raqamlashtirish, mijozlar bilan ishlash yondashuvini o’zgartirish, shuningdek, mahsulot va xizmatlarga innovatsiyalarni joriy etishni o’z ichiga oladi. Natijada banklarning raqamli transformatsiyasi eski mijozlarni ushlab turish va yangi mijozlarni jalb qilish, operatsion xarajatlarni kamaytirish, mijozlar uchun bankning jozibadorligini oshirish orqali raqobatbardoshlikning o’sishi hisoblanadi. Bank sektorini raqamlashtirish orqali mijozlar bank xizmatlariga 24 soat davomida kirish, vaqtni tejash, shuningdek, banklarning xarajatlarini kamaytirish uchun individual bank mahsulotlarining narxini pasaytirish imkonini beradi. Bank sektorining raqamli transformatsiyasi avtomatlashtirish darajasini oshirish, operatsiyalarni bajarish vaqtini qisqartirish, mijozlar va xodimlar bilan hamkorlikni takomillashtirish orqali samaradorlikni oshirish, shuningdek, tovarlar va xizmatlar sifatini yaxshilash, mijozlarga xizmat ko’rsatish sifatini oshirish kabi ta’sirlarni keltirib chiqaradi. Raqamli banklarning afzalligi, shuningdek, tranzaktsiyalar tezligi va operatsiyalar xavfsizligini oshirish, ijtimoiy tarmoqlar va messenjerlarga integratsiya qilishdir, bu esa ulardan foydalanish qulayligini oshiradi. McKinsey tadqiqotiga ko’ra, FinTech sektorini yanada kengaytirish bilan an’anaviy banklar bir nechta rivojlanish alternativlariga ega:

 ko’rsatiladigan xizmatlar ro’yxatini kengaytirgan holda an’anaviy banklarni raqamli banklarga transformatsiya qilish;  boshqa kompaniyalar bilan sheriklik aloqalarini o’rnatishni nazarda tutadigan "sherik bank" shakliga o’tish;  balansni boshqarish va tranzaktsiyalar kabi an’anaviy moliyaviy xizmatlarni ko’rsatishga e’tibor qaratish. McKinsey ma’lumotlariga ko’ra, eng zaif joy an’anaviy depozitar va kredit xizmatlari sohasidir: 2025 yilga kelib banklar bu sohadan tushgan daromadning 40% dan 60% gacha yo’qotishi mumkin. Mobil to’lovlar sohasining zaif tomoni alohida ajralib turadi, ularning 35 foizini to’lash xizmatlari tufayli Apple yoki Google kabi gigantlar olishlari mumkin, bu esa do’konlarda xaridlarni oson va tez to’lash imkonini beradi. Yuqorida ta’kidlab o’tilganidek, bank sektorini raqamlashtirish sharoitida an’anaviy banklar raqamli banklarga aylantirilishi kerak, bu esa moliyaviy mahsulotlar va xizmatlarni taqdim etadi. Ko’pincha, raqamli banklar mobil ilovalar, platformalar va saytlar orqali operatsion faoliyatni amalga oshiradilar. Shunday qilib, raqamli transformatsiya bank sektoriga ko’plab imkoniyatlar va afzalliklar beradi. Shuni ta’kidlash kerakki, bank sohasini raqamlashtirish jarayoni ijobiy jihatlar bilan bir vaqtda yangi muammolar va qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi: banklarning barqarorligi va iqtisodiy xavfsizligini ta’minlashda ham moliyaviy, ham texnologik xavf-xatarlar muhim muammo bo’lib qolmoqda. Banklarning raqamli transformatsiyasidagi asosiy shartlardan biri kiber xavf, ya’ni elektron ma’lumotlarning maxfiyligini buzish, jumladan, mijozning shaxsiy ma’lumotlari, shuningdek, mijozlar hisoblarini buzish va o’g’irlash xavfi va umuman elektron operatsiyalarni amalga oshirish xavfi bilan bog’liq xavf hisoblanadi. Potentsial xavflar sonining o’sishi yangi bozor ishtirokchilari va ilg’or texnologiyalarning paydo bo’lishi, huquqiy tartibga solishning murakkabligi va iste’molchilarning xatti-harakatlaridagi o’zgarishlar bilan bog’liq. Biroq, bu an’anaviy banklar kamroq xavfli ekanligini anglatmaydi, ularning xavf darajasi

ham o’zgaradi va raqamli transformatsiyani amalga oshirmayotgan ayrim banklarning xavfi va umuman bank tizimining eskirishi xavfi orqali amalga oshiriladi. Raqamli bank mahsulotlari va xizmatlari uchun jahon bozori ko’plab sub’yektlar bilan ifodalanadi. Asosiy raqamli banklar 2000 yildan beri Global Finance jurnali tomonidan chop etilgan miqdoriy omillar va sub’ektiv mezonlar asosida dunyoning eng yaxshi raqamli banklari reytingida taqdim etiladi. Obyektiv kriteriyalar o’z ichiga quyidagi asosiy ko’rsatkichlarni oladi:  mijozlarni jalb qilish va xizmat ko’rsatish darajasi;  raqamli mijozlar sonining o’sishi;  raqamli mahsulotlar va xizmatlarning xilma-xilligi;  raqamli tashabbuslarni amalga oshirishning afzalliklari;  veb-sayt dizayni va faoliyati. Subyektiv mezonlar tahlilchilar, bank maslahatchilari va xalqaro darajadagi boshqa soha mutaxassislarining fikri bilan ifodalanadi. 2020 yilda Citi amerika raqamli banki yana yetakchi bankka aylangan holda o’zining dunyodagi eng yaxshi raqamli bank degan o’rnini saqlab qoldi, bundan tashqari korporativ/institutsional raqamli banklar orasida yetakchi bankka aylandi. Boshqa sanoat sohalarda raqamli ransformatsiya Sanoatda raqamli transformatsiya Jahon iqtisodiy forumi hisob-kitoblariga ko’ra, sanoatning raqamli transformatsiyasi biznes va jamiyat uchun ulkan salohiyatga ega bo’lib, 2025 yilgacha bo’lgan davrda jahon iqtisodiyoti uchun qo’shimcha 30 trillion AQSh dollaridan ortiq daromad keltirishi mumkin. Raqamli iqtisodiyot 4 sanoat inqilobiga mos keladi, ko’pincha "sanoat 4.0"atamasi bilan belgilanadi. "Sanoat 4.0" tushunchasi raqamli texnologiyalar bilan chambarchas bog’liq.

Sanoat 4.0 texnologiyalari allaqachon butun dunyo sanoatini o’zgartirmoqda va kelajakda ularni global iqtisodiyotga keng miqyosda joriy etish o’tgan yillardagi sanoat inqiloblari bilan taqqoslaganda ishlab chiqarish va mehnat bozoriga ta’sir ko’rsatishi mumkin. McKinsey ishlab chiqarishda "Sanoat 4.0" texnologiyalarini joriy etish natijasida asosiy sakkizta bo’g’inlarni ajratadi:

Sanoat sohalarida raqamli transformatsiyalarni quyidagi sohalar asosida o’rganib chiqish mumkin: Kiberfizik tizimlar 2006 yilda Xelen Gill "kiberfizik tizimlar" atamasini tabiiy ob’ektlar, sun’iy tizimlar va kontrollerlar majmuasiga nisbatan ishlatdi. Aynan shunday tizimlar yordamida sanoat ishlab chiqarishni modernizatsiya qilishning eng muhim muammolari bog’liq hisoblanadi. Kiber fizik tizimlar (CPS) - bu haqiqiy dunyo holatidagi o’zgarishlarni sezish uchun bir-biri bilan chambarchas bog’liq bo’lgan hisoblash va samarali integratsiyalangan jismoniy komponentlarni o’z ichiga olgan aqlli tizimlar. Kiberfizik tizimlarga robotlar, aqlli binolar, tibbiy implantlar, o’ziyurar mashinalar va dronlar kiradi.

Kiber fizik tizimlarni joriy etish yuqori sifatli tovarlarni arzon narxlarda olishning yanada samarali, moslashuvchan va tezkor usullarini o’rnatishga imkon beradi, bu esa iqtisodiyotning o’sishini, malakali ish o’rinlarini ta’minlaydi va pirovardida kompaniyalar va mintaqalarning raqobatbardoshligini o’zgartiradi. Kiber fizik tizimlar joriy qilingan zavodlarga misol qilib, quyidagilarni keltirish mumkin: Toledodagi Chrysler zavodi. Bu erda har kuni 700 dan ortiq Jeep Wrangler korpusi ishlab chiqariladi. Bu ishlab chiqarish jarayoniga 259 ta nemis KUKA robotlari kiradi, ular 60 ming boshqa qurilmalar va dastgohlar bilan "muloqot" qiladi. Ma’lumot almashish va saqlash bulutli texnologiyalar yordamida tashkil etilgan. Zamonaviy kompyuterlashtirilgan yechimlar individual buyurtmalarni bajarish asosida ommaviy sanoat ishlab chiqarishining mahsuldorligi va moslashuvchanligini sezilarli darajada oshirish imkonini berdi.

Kiber fizik tizimlar barcha elementlar (resurslar, dastgohlar, montaj liniyalari, omborlar, logistika, marketing va boshqa modullar) bir aloqa tarmog’iga birlashtirilgan aqlli ishlab chiqarish tizimlarining shakllanishiga olib keladi – ular bir-birlari bilan ma’lumot almashishlari, muayyan harakatlarni boshlashlari va inson aralashuvisiz bir- birlarini mustaqil boshqarishlari mumkin. Bu ishlab chiqarish jarayonining barcha bosqichlarida keskin yaxshilanishlarni amalga oshirish, ishlab chiqarish xarajatlarini keskin kamaytirish, ta’minot zanjiri boshqaruvini optimallashtirish va iste’molchilarning har qanday yangi talablariga moslashuvchan javob berish imkonini beradi. Sensorlar orqali zanjirda doimiy ma’lumotlar almashinuvini ta’minlaydigan, o’zaro bog’liq 3D printer fabrikalari va bulutli texnologiyalar zanjirini o’z ichiga olgan aqlli zavod, standart buyurtmalarni hisobga olmaslikka asoslangan bo’lib, "faqat mavjud bo’lgan narsani ishlab chiqarish" tamoyili bo’yicha individual buyurtmalarni hisobga oladi. Aqlli ishlab chiqarish tizimlari integratsiyaning ikki darajasini birlashtiradi: birinchidan, ishlab chiqarish bosqichlari bo’yicha korxona ichidagi barcha operatsiyalarning yagona tarmog’iga vertikal integratsiya, ikkinchidan, korxonalar va qonuniy ravishda mustaqil kompaniyalarning gorizontal yorlig’i har qanday geografik qamrovning ishlab chiqarish zanjirlarida, shu jumladan global miqyosda. Aqlli qishloq xo’jaligi Yangi elektron texnika, axborot texnologiyalari axborot texnologiyalaridan foydalangan holda strategik boshqaruvni qo’llash, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi, bozor, moliya va odamlar bilan bog’liq qarorlar qabul qilish uchun turli manbalardan olingan ma’lumotlarni olish kabi aqlli qishloq xo’jaligini rivojlantirish imkoniyatlarini ochib beradi. Aqlli qishloq xo’jaligi - yangi texnologiyalarni joriy etishga asoslangan qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishining zamonaviy konsepsiyasi: geoaxborot tizimlari, sun’iy yo’ldosh navigatsiyasi, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini yaratish jarayonlarini raqamlashtirish, shu bilan birga xarajatlarni kamaytirishda yuqori mahsuldorlik va sifatni ta’minlash.

Aqlli qishloq xo’jaligi yoki aniq fermerlik, birinchi navbatda, faqat aniq dehqonchilik bilan bog’liq, ammo so’nggi yillarda aniq qishloq xo’jaligi jadal rivojlanayotgan chorvachilik va chorvachilik sanoatiga tarqaldi: aniq sut chorvachiligi, aniq cho’chqachilik va aniq parrandachilik. To’g’ri dehqonchilik qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishida barqaror nazorat, ishonchlilik va qayta ishlab chiqarish natijalarini ta’minlaydigan qishloq xo’jaligi operatsiyalarini differentsial boshqarish bo’lib, bu xarajatlarni kamaytirish, o’zgaruvchanlik va natijalarning prognozligini oshirishga yordam beradi. Kompleks aniq dehqonchilik uchta asosiy elementga asoslangan: axborot, texnologiya va ilmiy boshqaruv. Aqlli sut fermasi - bu fermer xo’jaliklarini boshqarishni yaxshilash uchun individual hayvonlarning fiziologik, xulq -atvori va ish faoliyatini o’lchash texnologiyasidan foydalanish. Aniq yoki "aqlli" sut fermasi texnologiyalari misollari: avtomatik sog’ish apparatlari, buzoqlarni boqish uchun avtomatik stantsiyalar (boqish stantsiyalari), buzuqlik belgilarini aniqlash, sog’ish qachon boshlanishini aniqlash va sizni oqsoqlik haqida ogohlantirish. Ushbu texnologiyalardan foydalanish fermani boshqarishni yaxshilash uchun sut chorvachiligi uchun ajoyib imkoniyatdir.

Texnologik taraqqiyot sigirlarga qulaylik va salomatlikni ta’minlaydi, shuningdek, fermerlarning hayot sifatini oshiradi. Aqlli elektrotizim Elektr ishlab chiqarishning o’sishi bilan bir qatorda, korxonalar va xususiy iste’molchilar ushbu resursning iste’molini optimallashtirishlari kerak. Optimallashtirish, albatta, Smart Grid kontseptsiyasini amalga oshirishga yordam beradi.

Похожие

Turizm sohasini davlat tomonidan boshqarish yo’nalishlari

Raqamli texnologiyalar va ularning zamonaviy iqtisodiyotdagi roli

Jahonga raqamli platformalarning rivojlanish tendentsiyalari va turlari

O’zbekiston respublikasida boshqaruv hisobini tashkil etishni rivojlantirish yo’nalishlari

O’zbekistonda agrar islohotlarning mohiyati, bosqichlari va asosiy yo’nalishlari