Menejment funksiyalari uslublari va texnologiyalari. - Экономика - Рефераты

Menejment funksiyalari uslublari va texnologiyalari.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

72 KB

Menejment funksiyalari uslublari va texnologiyalari. Reja: 1. Menejmentning asosiy funksiyalari. 2. Boshkaruv uslublari va klassifikatsiyasi. 3. Boshkaruv texnologiyalari.

MENEJMENTNING ASOSIY FUNKSIYALARI. Menejment bozor xujalik tizimining rivojlanish konunlari bilan tartibga solinadi va uzgaradigan bozor sharoitlariga korxonaning ishlab chikarish-sotish faoliyatining moslashishiga karatilgan. Boshkarishga jarayon sifatida yondashish uni bir tizim deb xisoblash kerakligini bildiradi. Unda korxona maksadlariga erishishga karatilgan ish, bir marotabalik xarakat emas, balki boshkarish funksiyalarini shakllantiradigan uzaro boglik uzluksiz ish xarakatlar seriyasi kabi karaladi. Bular – rejalashtirish, tashkil kilish, motivatsiya, raxbarlik, muvofiklashtirish, nazorat, kommunikatsiya, tadkikot, baxolash, karor kabul kilish, personalni tanlash, vakillik, kelishuvlar olib borish, shartnomalar tuzish. Bularning xammasini korxona raxbari tulik bajara bilishi kerak. Boshkaruv funksiyalari kup sonli bulishiga karamay, ularni asosiy bir nechta guruxga tuplash mumkin. Ular rejalashtirish, tashkil etish, motivatsiya, nazorat va muvofiklashtirish. Rejalashtirish – bu istikbolni ijodiy belgilash bulib, unda faoliyat maksadlari, uni amalga oshirish uchun zarur bulgan vositalar aniklanadi, ma’lum sharoitlarda eng samarali xisoblangan uslublar ishlab chikiladi. Rejalashtirish barcha xujalik strukturalari strategiyasida uz aksini topadi va korxonaning butun ishi kelajakni bashorat etish va strategik rejalar asosida ta’minlanadi. Tashkil etish – bu texnik, iktisodiy, ijtimoiy va shu kabi boshkarish tizimlarini tashkil etishni bildiradi. Uning vazifasi, avvalo, eng makbul tashkiliy tuzilma kurish, moddiy, mexnat, moliyaviy resurslardan samarali foydalanish, boshkarish tizimlari orasidagi munosabatlarni uyushtirishdir. Motivatsiya – ishlovchilarni keng demokratik asosida faollashtirish, ularni kuzlangan maksadlarga erishish uchun samarali mexnat kilishga undash va jalb kilish maksadlariga ega. Buning uchun ishlovchilarni turli xil moddiy va ma’naviy ragbatlantirishlar joriy etiladi, ijodiy potensialni namoyon etish va ishlovchilarning saviyasini rivojlantirish uchun sharoitlar yaratiladi. Nazorat funksiyasining vazifasi ish natijalarini mikdoriy va sifat jixatdan baxolash va xisobga olishdir. Uning asosiy dastaklari – kuzatish, firma xamma soxalarini tekshirish, xisob va taxlil. Nazorat teskari aloka elementi sifatida namoyon buladi. Nazorat ma’lumotlari asosida kabul kilingan karorlarga, rejalarga, norma va normativlarga tuzatishlar kiritiladi. Muvofiklashtirish – xarakatlarning uzluksizligini ta’minlovchi menejmentning muxim funksiyasi. Muvofiklashtirishning maksadi – tashkilotning xamma pogonalari urtasida optimal alokalarni (kommunikatsiya) urnatish vositasida xamma bulimlarning muvofik ishlashini ta’minlash. Bunda intervyu, xisobotlar, majlislar, kompyuter alokalari, radio va televideniye vositalari keng mikyosda foydalaniladi. Turli aloka shakllari yordamida bulinmalar urtasida xamkorlik ta’minlanadi, resurslarni manyovrlash amalga oshiriladi,

menejmentning xamma funksiyalarining, xamda raxbarlar xarakatining birligi va muvofikligi erishiladi. Boshkarishni uzluksiz uzaro boglik boshkarish funksiyalari tuplami sifatida karash jarayonli yondashishga taalukli. BOSHKARUV USLUBLARI VA KLASSIFIKATSIYASI. Menejer firma oldiga kuyilgan vazifalarni bajarishda jarayonli yondashuvdan tashkari turli yondashishlarni kullaydi. Tizimli yondashuvda raxbarlar tashkilotni uzgaruvchan tashki muxit sharoitida turli maksadlarga erishishga karatilgan uzaro boglik elementlar tuplami sifatida kuradilar – odamlar, struktura, texnologiya. Vaziyatli yondashuv, turli boshkarish uslublarining loyikligi konkret xolatlarda aniklanadi, deb taxmin kiladi. Xakikiy xolatda eng samarali uslub bulib, shart-sharoitlarga maksimal ravishda mos keladigan uslub namoyon buladi. Vaziyatli yondashuvda tashkilotga ta’sir kursatadigan asosiy tashki va ichki muxit omillarini aniklash takozo etiladi. Menejerlar amaldagi maksadlar uchun fakat xar bir konkret xolatda ta’sir kursatadigan omillarnigina kurib chikadilar. Boshkaruv jarayonida kupgina turli xil usullar, yondashuvlar va uslublar kullaniladi. Ular menejment funksiyalarini, karor kabul kilish uchun zarur bulgan boskichlar, protseduralar va operatsiyalarni bajarishni tartibga solish, maksadga yunaltirish va samarali tashkil kilish imkoniyatlarini beradilar. Ularning xammasini menejment uslublari deyish mumkin. Menejment uslublari deganda, maksadlarni kuyish va ularga erishishda kullaniladigan boshkaruv faoliyatini amalga oshirish koidalari tushuniladi. Boshkaruv uslublari tizimi asosini umumilmiy metodologiya tashkil etadi. Bu metodologiya tizimli, kompleks yondashuvni muammolarni yechishga karatadi, shuningdek modellashtirish, tajriba utkazish, konkret tarixiy yondashuv, iktisodiy-matematik va sotsiologik ulchovlar va boshka uslublarni kullashni xam kuzda tutadi. Tizimli yondashuv menejmentda boshkaruv muammolarini tartibga solish uslubi sifatida kullaniladi. Uning vositasida muammolarni turkumlash amalga oshiriladi, yechimlar maksadi aniklanadi, variantlar tanlanadi, muammolar elementlari uzaro boglikligi, xamda ularning yechimiga ta’sir etuvchi omillar va sharoitlar belgilanadi. Kompleks yondashuv tizimlilikni konkretlashtirishning spetsifik shakli xisoblanadi, chunki uning asosini boshkaruv muammolarini ular bilan alokada va uzaro bogliklikda, ushbu muammolarni urganayotgan kupgina fanlarni urganish uslublarini kullash bilan kurib chikish tashkil etadi. Modellashtirish – tizimning kurinish shakli, xususiyatlarini, uzaro alokalarini, funksional va strukturaviy parametrlarini aks ettiruvchi modellarni kullashga asoslanadi.

Boshkaruv muammolarini yechishda uyinlar nazariyasi, navbatlar nazariyasi, zaxiralarni boshkarish, chizikli programmalashtirish, imitatsion va iktisodiy taxlil modellari keng kullaniladi. Ular menejmentning yana bir muxim dastagi bulmish iktisodiy-matematik uslublarni kullagan xolda boshkarishning kup sonli masalalarini yechish imkonini beradi. Tajriba utkazish uslubida tajriba asosida tashkilotning maksadlari va vazifalarini yechish uchun foydalanish zarur bulgan ilmiy asoslangan yangiliklarni aniklash amalga oshiriladi. Eksperiment – bu u yoki bu gipotezalarni, yangiliklarni va korxona boshkaruv tizimidagi uzgarishlarni tekshirish yordamida tayyorlangan mutaxassislar tomonidan ishlab chikilgan metodika asosida utkaziladigan ilmiy tajriba xisoblanadi.  Tajriba utkazish tamoyillari:  maksadga yunaltirilganlik;  tajribaning «tozaligi»;  aniklik;  tajriba zonalarini belgilash;  yunalishning ilmiy asoslanganligi. Tajribani boshkarishning uch mumkin bulgan natijalarini ajratishadi: 1. Tekshirilayotgan yangilikning kabul kilinishi yoki salbiy baxolanishi tugrisidagi ma’muriy karor. 2. Boshkarishning yangi nazariy va uslubiy tomonlarini izoxlash, ilmiy va amaliy asoslab berish. 3. Ilmiy menejment uslublari tizimini rivojlantirish, ularning ilmiy asoslanganligini oshirish. Sotsiologik tadkikotlar uslubi. Sotsiologik tadkikotlar tashkilot personali extiyojlari va kizikishlari, odamlar va guruxlar urtasidagi uzaro munosabatlar xarakteri, kadrlar tuzilishi natijasida shakllangan madaniyat turi va tashkilotning boshka rivojlanish omillari tugrisida axborotlarni tuplash va kayta ishlash yuli bilan utkaziladi. Bunga intervyu, anketa utkazish, kuzatish, uz-uzini kuzatish, xujjatlarni urganish kabilar kiradi. Bularning xammasi shunday axborotni beradiki, uning asosida tashkilotdagi personalning u yoki bu karorlarga bulgan reaksiyasini proznozlash xamda odamlar va guruxlar xatti-xarakatlarini boshkarish mumkin. Yondashuvlar, uslublar va usullar konkret yoki maxsus uslublar deb nomlanadi. Konkret uslublar klassifikatsiyasi: funksional kichik tizimlarni boshkarish uslublari; menejment funksiyalarini bajarish uslublari; boshkaruv karorlarini kabul kilish uslublari. Birinchi yunalish tashkilot strukturasi bilan boglik (marketing, innovatsiya, ishlab chikarish, moliya, personal, resurslar). Ikkinchi yunalish menejment funksiyalari bilan boglik.

Uchinchi yunalish boshkarish jarayonini muammolarni yechish jarayonlari tuplami sifatida tasavvur kilishga asoslanadi. Shunga mos ravishda xamma uslublar kuyidagi guruxlarga bulinadi: muammolarni kuyish uslublari, muammolarni yechish uslublari, kabul kilingan karorlarning bajarilishini tashkil etish. BOSHKARUV TEXNOLOGIYALARI. Bozor iktisodida kullaniladigan zamonaviy menejment texnologiyalari ma’muriy rejalashtirilgan iktisodda kulanilgan texnologiyalardan fark kiladi. Masalan, personalni boshkarish avvalgi kadrlar bilan ishlash tushunchasidan fark kiladi. Bundan tashkari, korxonani boshkarishda bir kancha yangi texnologiyalarni, ayniksa bozor munosabatlari va rakobat bilan talab etilgan texnologiyalarni rivojlantirish zaruriyati vujudga keldi. Ularga moliyaviy menejment, strategik menejment, marketing, innovatsion menejment, logistika taalukli. Korxona faoliyatining maxsus soxalarini boshkarish texnologoliyalaridan tashkari tizim sifatidagi butun tashkilotni boshkarishning konseptual texnologiyasi xam mavjuddir. U odamlar, moddiy, moliyaviy va informatsion resurslarning uzaro ta’sirini, xamda sotuvchilar va iste’molchilar bozorida boshka tizimlar bilan uzaro ta’sirini uz ichiga oladi. Bunday texnologiyalarning uch turini ajratish mumkin:  ma’muriy texnologiya;  vakolatlarni taksimlash va moliyaviy mustakkillikka asoslangan boshkarish texnologiyalari;  birinchi va ikkinchi yondashuvni birlashtiradigan korxonani boshkarishning aralash texnologiyasi. Boshkaruv obyekti nuktai-nazaridan menejment avvalambor rakobatbardosh strategiyani ishlab chikish va amalga oshirish, tejamli uzgaruvchan tashkiliy strukturani va korxonani boshkarish texnologiyasini shakllantirish, korxonaning muxim faoliyat soxalarini boshkarish uchun javob beradigan mutaxassislar komandasini tanlash kobiliyati bilan xarakterlanadi. Bundan tashkari, korxona faoliyatining aloxida soxalarini boshkarish xam ajratiladi – maxsus yoki obyektli menejment. Bunda anik soxa borasida ega bulgan kasbiy bilim bilan jamoa ishini tashkil kilish borasidagi menejerlik kobiliyatlarining birgalikda olib borilishi katta rol uynaydi. Menejmentning asosiy vazifalaridan biri natijaga ega bulish, ya’ni raxbar nafakat uzi ishlashi, balki kuprok boshkalarning ishini tashkil kilishi kerak. Buni kanday amalga oshirish mumkin, ushbu savol uz dolzarbligini xech kachon yukotmaydi. Kuyilgan masalalarni yechish uchun menejmentda kullaniladigan korxona ishlovchilariga ta’sir kursatishning bir kancha instrumentlari mavjud.

 A. Rasmiylashtirilgan instrumentlar:  xokimiyat iyerarxiyasi;  anglangan iktisodiy kiziktirish orkali motivatsiya;  xukuk va javobgarliklarni belgilash.  B. Norasmiy instrumentlar:  rakobat va musobakadoshlik;  avtoritet va liderlik; gurux normalari va xatti-xarakat koidalari. Kupincha menejmentda personalga ta’sir kursatish uchun ishlovchining egallab turgan lavozimi, bajariladigan ish turi, urnashib olgan boshkarish an’analarini xisobga oladigan bir kancha instrumentlarning birligi kullaniladi. Menejmentning ba’zi bir texnologiyalarini keltiramiz. Boshkaruv texnologiyasi – samarali boshkaruv ta’sirini utkazish san’ati, tadbirlar tizimi va uslublardir. Unga axborotlarni tuplash va kayta ishlash yullari, ishlovchilarga samarali ta’sir utkazish vositalari, boshkarish tamoyillarini aniklash, nazorat tizimini ishlab chikish va joriy kilish kiradi. Boshkaruv texnologiyalari obyekti bulib inson, tashkilot, jamiyat xisoblanadi. Tashkilotning xususiyatlaridan kelib chikib maksadlar buyicha, natijalar buyicha, extiyojlar va kizikishlar asosida, tekshirishlar va farmoyishlar orkali, personal faoliyatini aktivlashtirish asosida boshkarish kullaniladi. Ularning xar birinining kanday vaziyatlarda kullanilishini aloxida kurib chikamiz: Maksadlar buyicha boshkarish bulinmalarning xamma maksadlari xam asoslanmagan xolatda; maksadlarni shakllantirish uslubi bulmaganda; maksad va vazifalarni amalga oshirishning xujjatlashtirilgan taxlili bulmaganda; ishchi majlislar tayyorgarliksiz utkaziladiganda, maksadlar va vazifalar bir necha bor almashtiriladigan xolatlarda kullaniladi. Maksadlar buyicha boshkarish texnologiyasi – yangi xolatlarni bashoratlash buyicha boshkarishdir. Uning asosida xam tashkilot uchun, xam xar bir xodim uchun tuziladigan biznes-reja turadi. Natijalar buyicha boshkarish: aksariyat ishlovchilar uchun ish ularning ish joylari bilan chegaralanadi; mexnat natijalariga kizikish va ragbatlantirish yuk, yomon sotuv bilan boglik siyosat. Natijalar buyicha boshkarish texnologiyasi oldingi karor buyicha natija olingandan keyingina boshkarish karorlarini kabul kilishga asoslanadi. Buning uchun maxsus tashkiliy va funksional tayyorgarlik kuriladi – yangi bulinma tarkibida taxlil etuvchi gurux tuziladi. Uning tarkibiga psixologiya va sotsiologiya, marketing, iktisod soxalari buyicha mutaxassislar kiritiladi, bu gurux uchun boshkarishning matritsali strukturasi tuziladi.

Extiyojlar va manfaatlarni xisobga olish asosida boshkarish: ishlovchilarning yukori kunimsizligi, katta travmatizm, kul ostidagilar tomonidan karshi xarakatlar. Maxsus vaziyatlardagi boshkarish: yukori malakali ishlovchilarning ketishi, boshkarish apparatining xaddan tashkari kengligi, zamonaviy jixoz va orgtexnika. Faoliyatni aktivlashtirish asosidagi boshkarish: ishlovchilar tashabbussiz, moddiy ragbatlantirishga katta e’tibor, ishlab chikarishdagi nizolar, tashkilotda yoshlarning kamligi. Sistematik tekshiruvlar va farmoyishlar asosidagi boshkarish: ishlovchilar va bulinmalar faoliyatini muvofiklashtirishning yetarli bulmaganligi, buyruklarni bajarishda tezkorlikning yukligi, operativ nazoratning yukligi. Doimiy tekshirishlar va farmoyishlar orkali boshkarish texnologiyasi kul ostidagilar ishini kattik rejalashtirishga asoslanadi. Katta bulmagan tashkilotlar uchun kuprok samarali.

Похожие

Menejment funksiyalari

Menejment madaniyati va uslublari

Menejment qonunlari va tamoyillari

Menejment madaniyati va uslubi

Menejment qonunlari va tamoyillari