Korporativ tuzilmalar biznes-jarayonlarining ichki va tashqi muhiti - Экономика - Рефераты

Korporativ tuzilmalar biznes-jarayonlarining ichki va tashqi muhiti

Загружено в:

12.03.2024

Скачано:

0

Размер:

134.5 KB

Korporativ tuzilmalar biznes- jarayonlarining ichki va tashqi muhiti Reja: 1. Korporativ boshqaruvda hamkorlik rivojlanishning muhim omili 2. Korporativ tuzilmalar faoliyatiga investitsiyalarni jalb qilishda jahon amaliyoti 3. Biznеs-jarayonlari ichki va tashqi muhitini tahlili

Korporativ boshqaruvda hamkorlik rivojlanishning muhim omili Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlardan farqli o`laroq O`zbekistonda davlat mulki iqtisodiyotning “bozor kamchiliklariga” duchor bo`lgan qismiga nisbatan kengroq sohasining ishlashiga ta’sir qiladiki, bu davlat mulkini xususiylashtirish jarayonining tugallanmaganligi bilan bog`liqdir. Oqibatda, aksiyalari to`liq yoki qisman davlat ixtiyorida bo`lgan aksiyadorlik jamiyatlar bilan birgalikda, ustav fondida davlatning ishtiroki vaqtincha bo`lgan korxonalar soni ham ko`p. Masalan, xususiylashtirilishi kerak bo`lgan ko`pchilik korxonalar ularni rekonstruksiya qilish uchun katta hajmdagi investitsiyalarga muhtojdir. Ularning aksiyalari, nafaqat aksiyalarni sotib olishga, balki ishlab - chiqarishni rivojlantirishga ham investitsiya kiritishga tayyor bo`lgan strategik investorlarga sotilishi nazarda tutiladi. Bunday investorlarni topish oson bo`lmaydi va ma’lum bir vaqt talab qilinadi. 01.01.2015 yil holatiga ko`ra O`zbekiston Markaziy depozitariy hisobida mingdan ortiq aksiyadorlik jamiyatlar qayd qilingan bo`lib, shulardan 426 tasida davlat ulushi bor edi. 463 ta aksiyadorlik jamiyatlaridagi davlat ulushi aksiyalari xolding, davlat-aksiyadorlik va aksiyadorlik kompaniyalari ustav fondlariga berildi. Bundan tashqari 600 dan oshiq mas’uliyati cheklangan jamiyatlarida (MCHJ) davlat ulushi bor edi. Respublikamiz barcha aksiyadorlik jamiyatlari chiqargan aksiyalar umumiy miqdori 2,1 mlrd. donadan, ularning jami nominal qiymati 3,0 trln. so`mdan oshib ketdi. Ulardan turli kompaniyalar emissiya qilgan 2,4 trln. so`mlik (80,0%) 1,3 mlrd.dona (61,9%) aksiyalar davlat yoki davlat tomonidan nazorat qilinadigan turli kompaniyalar ixtiyorida edi. Strategik ahamiyatga ega bo`lgan korxonalar, hamda deyarli barcha xolding, davlat - aksiyadorlik va aksiyadorlik kompaniyalari aksiyalarining 51% va undan ortiq ulushlari doimiy ravishda davlat mulkchiligida saqlab qolinadi. Ushbu AJ aksiyalarini davlat qanday boshqarishi ko`p jihatdan mamlakatning butun iqtisodiyoti rivojlanishi darajasini belgilaydi. Kompaniya menejerlarining «tashkilot faoliyatning qanday turlari bilan shugullanmoqchi va kelajakda qanday bo`lmoqchi? » - degan masalaga qarashlari strategik ko`rish deyiladi. Strategik ko`rish - «biz kimmiz, nima qilyapmiz, nima

qilmoqchimiz» degan savollarga javob beradi. Ba’zan kompaniyalar o`zining vazifasini noto`gri belgilab, uni faqat foydada ifodalaydilar. Biroq foyda kompaniya bajaradigan ishning natijasidir. Faqat foyda olishga qaratilgan kompaniyaning missiyasi korxonalarni bir-biridan farqlash imkonini yo`qotadi. Vaxolanki, xar bir kompaniya o`zining qiyofasiga -imidjiga ega bo`lishi kerak. Yaxshi o`ylab ko`rilgan strategik ko`rish va kompaniya missiyasini asoslash quyidagi 3 ta jixatdan iborat: 1) kompaniya biznesning qaysi sohasida ishlayotganligini tushunish; 2) kompaniyaning strategik ko`rishi va missiyasini aniq, lo`nda va ilxom bilan tushuntirib berish; 3) kompaniya strategik ko`rishi va missiyasini o`zgartirish xaqida o`z vaqtida qaror qabul qilish; Faoliyat doirasini to`g`ri aniqlash uchun quyidagi omillarni xisobga olish lozim: 1) axolining extiyoji, ya’ni nima ishlab chiqarish kerak 2) xaridorlar guruxi, yoki tovarni kim uchun ishlab chiqaramiz 3) texnik va funksional ijro, ya’ni xaridorlar extiyojini qanday qondiramiz Shunday qilib, birinchi masalani to`g`ri xal kilish uchun «nimaga bo`lgan extiyojni, qanday qilib va kimning extiyojini qondiramiz» - degan savollarga javob topish lozim. Faoliyat doirasini belgilash 2 xil bo`ladi: 1) umumiy 2) detallashtirilgan Umumiy belgilashga misol: ichimliklar, mebel, xalqaro pochta xizmati, sayoxatlar va turizm. Detallashtirilgan belgilashga misol: alkogolsiz ichimliklar, sport poyafzali, ofis uchun mebel, jo`natmalarni tunda etkazib berish, Karib dengizida plyaj tashkil etish va xokazo.

Korporativ tuzilmalar faoliyatiga investitsiyalarni jalb qilishda jahon amaliyoti Korporativ boshqaruvning amerika tizimi Korporativ boshqaruvning amerika tizimi xususiyatlari AQSHda aksiyadorlik mulkchilikning xususiyatlariga bevosita bog`liqdir. Xususan, amerika korporatsiyalariga boshqa investorlardan ko`ra o`z ta’sirini kuchliroq o`tkaza oladigan yirik investorlarning yo`qligi xosdir. Amerika korporatsiyalarining aksiyadorlik kapitali yuqori darajada kichik paketlarga tarqab ketgan bo`lib, AQSH korporatsiyalari aksariyatining reestrlarida umumiy kapitalning bir foizidan oshig`iga egalik qiluvchi birorta xususiy shaxs yoki institutsional investor qayd qilinmagan. Natijada aksiyadorlarning birorta guruhi direktorlar kengashiga a’zolik qilishga alohida da’vogar bo`la olmaydi. Ikkinchi muhim xususiyat shundaki, xususiy shaxslarga qarashli bo`lmagan aksiyalarning ko`pchiligi institutsional investorlar – nafaqa va o`zaro yordam (paychilik) fondlari qo`lida jamlangandir. Bu investorlar qo`llarida 50%dan oshiq kapitalni jamlaydi, ko`proq moliyaviy menejer sifatida qatnashishga moyilroq bo`lib, direktorlar kengashi ishida qatnashishga intilmaydilar va odatda o`zlari yirik paketga egalik qilgan kompaniyalar uchun mulkchilik huquqidan kelib chiqadigan mas’uliyatni o`z zimmalariga olishdan o`zlarini olib qochadilar. Aksiyadorlik kapitalining maydalangani bir mulkdordan ikkinchisiga aksiyalarning o`tishini osonlashtiradi. Mayda aksiyador o`ziga qarashli aksiyalarni sotish haqida qarorni nisbatan oson qabul qilishi mumkin, aksincha yirik aksiyador uchun paketning sotilishi odatda strategik rejalarning o`zgarishidan dalolat berishi va sotiladigan aksiyalarning kurs qiymati tushib ketishi oqibatida (bozordagi taklifning ortib ketishi sababli) yo`qotishlarga olib kelishi mumkin. Amerika qimmatli qog`ozlar bozorining yuqori samaraliligi va likvidligi bilan ajralib turishi mayda investorlar uchun paketlarni sotish ishini tez va texnik jihatdan oson amalga oshadigan qilib qo`yadi. Kompaniyalarning qo`shilishi, qo`shib olinishi, egallanib olinishi va sotib olinishlari amerika fond bozorining keng tarqalgan amaliyoti bo`lib, bu esa fond bozorini aksiyadorlar tomonidan

menejerlar faoliyatini nazorat qilishning juda samarali va oson amalga oshirishga imkon beruvchi quroli qilib qo`yadi. O`zbekiston Respublikasi hukumatining qaroriga asosan joriy qilinadi va mamlakatning iqtisodiy manfaatlari himoya qilinishini ta’minlaydi. "Oltin aksiya" qiymatga ega emas, boshqa shaxsga berilmaydi hamda arovga qo`yilmaydi, ustav fondi miqdorini belgilshda va dividendlarni hisoblashda inobatga olinmaydi. "Oltin aksiya" ustav fondida davlat ulushi bo`lmagan yoki bu ulush yigirma besh foizdan oshmaydigan aksiyadorlik jamiyatlarida joriy etilishi mumkin. Davlatning "oltin aksiya"dan foydalanish tartibi O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. "Oltin aksiya" aksiyadorlik jamiyatining kuzatuv kengashi tarkibiga davlat vakilini (bundan buyon matnda davlat vakili deb yuritiladi) tayinlash vositasida realizatsiya qilinadi. Davlat vakili aksiyadorlarning umumiy yig`ilishida va kuzatuv kengashi majlislarida ushbu qonunning 65-moddasi birinchi qismining ikkinchi-to`rtinchi, ettinchi, sakkizinchi, o`n sakkizinchi, o`n to`qqizinchi xatboshilarida, shuningdek 82-moddasi birinchi qismining ettinchi, yigirma ikkinchi-yigirma to`rtinchi xatboshilarida ko`rsatilgan masalalar bo`yicha veto qo`yish huquqi bilan majburiy tartibda ishtirok etadi. Veto qo`yish ushbu qarorlar qabul qilingan kuni yozma shaklda amalga oshiriladi. Biznеs-jarayonlari ichki va tashqi muhitini tahlili Biznеs ochiq tizim hisoblanadi va doimo tashqi muhit bilan o`zaro munosabatda bo`lib kеladi. Biznеsning tashqi muhiti dеganda, korxonaning faoliyat ko`rsatishiga ta’sir etuvchi barcha shartlar va tashqi muhit omillariga tushuniladi. Biznеs ochiq tizim sifatida tashqi muhitdan rеsurslarni yеtkazib bеrish, enеrgiya, kadrlar va iste’molchilarga bog`liq bo`ladi. Biznеsning tashqi muhiti quyidagi xususiyatlarga ega: 1. Omillarning o`zaro bog`liqligi : bitta omilning o`zgarishi boshqalarning o`zgarishiga olib kеladi.

2. Murakkabligi : ko`plab omillarning o`zgarishiga ta’siri. 3. Dinamikligi : tashqi muhitning nisbatan o`zgarish tеzligi. 4. Noaniqlik : muhit to`g`risida axborotning nisbiy miqdori va uning aniqligi to`g`risida ishonchlilik.

Adabiyotlar: 1. Ozbekiston Respublikasi Prezidentining “Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalari sohasini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida” gi 2018 yil 19 fevraldagi Farmoni. 2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’risida» gi №PF-4947 sonli Farmoni. //Xalq so’zi. 2017 yil 8 fevral. 3. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlanishining beshta ustuvor yo'nalishlari bo'yicha Harakatlar strategiyasini kelgusida amalga oshirish chora-tadbirlari to'g'risida" gi 2017 yil 15 avgustdagi №3-5024 sonli Qarori. 4. Sh. M.Mirziyoyev. Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo`lishi kerak. Tashkent: O`zbekiston, 2017 y.,104 b. 5. O ` zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev tomonidan 2017 yil 22 dekabr kuni birinchi marta mamlakatimiz parlamenti - Oliy Majlisga Murojaatnomasidan o ` rin olgan 2017 yil - Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yilida amalga oshirilgan ishlar , erishilgan natijalar va yutuqlar to ` g ` risida . 6. Bob Tricker, Oxford. Corporate governance: Principles, Policies, and Practices. 3th edition. UK, 2014. 7. Hammer, Michael & Champy, James. Reengineering the Corporation: A Manifesto for Business Revolution. -N-Y.: Harper-Collins, 2007. -580 р.

Похожие

Korporativ tuzilmalar biznes-jarayonlarining axborot ta’minoti

Biznеs jarayonlarining ichki va tashqi muhiti

Biznеs jarayonlarining ichki va tashqi muhiti

Korporativ tuzilmalar biznes-jarayonlari reinjiniringi

Korporativ tuzilmalarning biznes-jarayonlarining asosiy tushunchalari