Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i - Экономика - Рефераты

Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

152 KB

Jismoniy shaxslar dan olin adigan daromad solig‘i Reja: 1. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining iqtisodiy mohiyati va davlat byudjeti daromadlaridagi tutgan о‘rni. 2. Daromadidan soliq t о ‘lovchi jismoniy shaxslar. Rezident va norezidentlar 3. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini tо‘lovchilari, soliqqa tortish obyekti, soliq solinadigan bazasi, j ismoniy shaxslarning jami yillik daromadlari tarkibi. 4. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkalari va ushbu soliqdan belgilangan soliq imtiyozlari. 5. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini hisoblash chiqarish va tо‘lash tartibi.

Amaldagi Soliq kodeksiga muvofiq soliq solinadigan daromadga ega bо‘lgan jismoniy shaxslar jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i tо‘lovchilardir. Jismoniy shaxslarning - О‘zbekiston Respublikasi norezidentlarining О‘zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlariga Soliq kodeksining 182-moddasida nazarda tutilgan о‘ziga xos xususiyatlar hisobga olingan holda va stavkalar bо‘yicha soliq solinadi. Jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlari soliq solish obyektidir: О ‘zbekiston Respublikasi rezidentlarining О ‘zbekiston Respublikasidagi va undan tashqaridagi manbalardan olingan daromadlari; О ‘zbekiston Respublikasi norezidentlarining О ‘zbekiston Respublikasidagi manbalardan olingan daromadlari. Yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatidan olingan, Soliq k odeks i ning 58- bobiga muvofiq qat’iy belgilangan soliq solinadigan daromadlar jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining soliq solish obyekti b о ‘lmaydi. Soliq solinadigan baza jami daromaddan kelib chiqib, Soliq k odeks i ning 179 va 180-moddalariga muvofiq soliq solishdan ozod qilingan daromadlar chegirilgan holda aniqlanadi. Jismoniy shaxslarning jami daromadiga quyidagilar kiradi: 1) mehnatga haq t о ‘lash tarzidagi daromadlar; 2) mulkiy daromadlar; 3) moddiy naf tarzidagi daromadlar; 4) boshqa daromadlar. Yuridik shaxslar amalga oshiradigan quyidagi xarajatlar jismoniy shaxslarning daromadi sifatida qaralmaydi: 1) mehnat sharoitlari noqulay b о ‘lgan ishlarda band b о ‘lgan xodimlarni mehnat t о ‘g‘risidagi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda sut, davolash- profilaktika oziq-ovqati, gazlangan sh о ‘r suv, shaxsiy himoya va gigiyena vositalari bilan ta’minlash xarajatlari; 2) kasaba uyushmasi qо‘mitasi tomonidan amalga oshiriladigan tо‘lovlar, shu jumladan a’zolik badallari hisobidan kasaba uyushmasi a’zolariga beriladigan

moddiy yordam, bundan kasaba uyushmasi qо‘mitasining xodimlariga mehnat vazifalarini bajarganlik uchun beriladigan pul mukofotlari va boshqa tо‘lovlar mustasno; 3) xodimlarni ish joyiga olib kelish va qaytarib olib ketish xarajatlari; 4) diniy rasm-rusumlar va marosimlarni, bayram tantanalarini о‘tkazish, vakillik xarajatlari, shahar yо‘lovchilar transportida xodimlarning xizmat qatnovlari uchun foydalaniladigan yо‘l kartochkalarini olish, shuningdek yuridik shaxsning xodimlarning mehnat va dam olish sharoitlarini ta’minlash bilan bog‘liq hamda muayyan jismoniy shaxslarning daromadi hisoblanmaydigan boshqa xarajatlar; 5) xodimga xizmat vazifalarini bajarish uchun zarur bо‘lgan maxsus kiyim- bosh, maxsus poyabzal, formali kiyim-bosh berish xarajatlari yoki ularni pasaytirilgan baholarda sotish munosabati bilan qilingan xarajatlar, shuningdek qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda ayrim toifadagi xodimlarni о‘z xizmat vazifalarini bajarishi chog‘ida oziq-ovqat bilan ta’minlash xarajatlari; 6) xodim boshqa joyga ishga о‘tkazilganda yoxud kо‘chib borganda kо‘chish, mol-mulkini kо‘chirib borish, joy ijarasi (yо‘l xarajatlari uchun beriladigan pul) bilan bog‘liq xarajatlarni tо‘lash yoki bu xarajatlarning о‘rnini qoplash xarajatlari; 7) xizmat safarlaridagi quyidagi kompensasiya tо‘lovlari: tasdiqlovchi hujjatlar asosida xizmat safari joyiga borish va u yerdan qaytib kelish uchun, shu jumladan joy band qilish uchun haq tо‘lashni qо‘shgan holda haqiqatda amalga oshirilgan tо‘lovlar. Yо‘l hujjatlari bо‘lmagan taqdirda, temir yо‘l transportidagi (agar temir yо‘l qatnovi bо‘lmasa, shaharlararo avtobusdagi) yо‘l haqi qiymati miqdorida, biroq aviachipta qiymatining 30 foizidan oshmaydigan miqdorda; uy-joyni ijaraga olish bо‘yicha haqiqatda amalga oshirilgan tо‘lovlar. Yashaganligini tasdiqlovchi hujjatlar bо‘lmagan taqdirda - qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida; tasdiqlovchi hujjatlar asosida uy-joyni band qilish uchun tо‘lovlar;

qonun hujjatlarida belgilangan normalar doirasida xizmat safarida bо‘lingan vaqt uchun tо‘lanadigan kundalik xarajatlar uchun haq (sutkalik pullar); qonun hujjatlarida belgilangan va hujjatlar bilan tasdiqlangan boshqa tо‘lovlar; 8) qonun hujjatlarida nazarda tutilgan normalar doirasida xodimga tо‘lanadigan kompensasiya tо‘lovlari (kompensasiyalar): doimiy ishi yо‘lda kechadigan, harakatlanish va (yoki) qatnov tusiga ega bо‘lgan, shuningdek vaxta usulida ishlarni bajarishda xodimga kompensasiya tо‘lovlari (kompensasiyalar); xizmat ishlari uchun shaxsiy avtomobildan foydalanganlik uchun kompensasiya tо‘lovlari (kompensasiyalar), bundan xizmat safarlari mustasno; dala ta’minoti; 9) mehnatda mayib bо‘lganlik yoki sog‘liqqa boshqacha shikast yetganlik bilan bog‘liq zararning о‘rnini qoplash bо‘yicha quyidagi miqdordagi tо‘lovlar: jabrlanuvchi mehnatda mayib bо‘lguniga qadar olgan о‘rtacha oylik ish haqiga nisbatan foiz hisobidagi, uning kasbga oid mehnat qobiliyatini yо‘qotganlik darajasiga muvofiq belgilanadigan har oylik tо‘lovlar (voyaga yetmagan shaxs mehnatda mayib bо‘lib qolgan taqdirda, zararning о‘rni uning ish haqi (daromadi) miqdoridan kelib chiqqan holda, lekin qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqining besh baravaridan kam bо‘lmagan miqdorda qoplanadi); maxsus tibbiy parvarishga muhtoj jabrlanuvchilarga qо‘shimcha xarajatlar uchun oyiga eng kam ish haqining ikki baravari miqdoridagi tо‘lovlar; jabrlanuvchining maishiy parvarishi uchun qо‘shimcha xarajatlar tariqasida har oyda eng kam ish haqining ellik foizi miqdoridagi tо‘lovlar; xodimning sog‘lig‘iga shikast yetkazilganligi munosabati bilan ish beruvchi tomonidan bir yо‘la tо‘lanadigan nafaqa tariqasida jabrlanuvchining yillik о‘rtacha ish haqi miqdoridagi tо‘lovlar; 10) boquvchisi vafot etganligi munosabati bilan quyidagi miqdordagi tо‘lovlar:

marhumning о‘rtacha ish haqining vafot etgan boquvchining qaramog‘ida bо‘lgan va uning vafoti munosabati bilan zararni undirishga haqli bо‘lgan mehnatga qobiliyatsiz shaxslarga tо‘g‘ri keladigan ulushi miqdoridagi tо‘lovlar; boquvchisi vafot etganligi munosabati bilan zararni undirishga haqli bо‘lgan shaxslarga bir yо‘la tо‘lanadigan nafaqa tariqasida marhumning о‘rtacha yillik ish haqining olti baravari miqdoridagi tо‘lovlar; 11) talabalarning ta’lim olishi uchun, О‘zbekiston Respublikasining oliy о‘quv yurti bilan tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri shartnomalar bо‘yicha pulli-kontrakt asosida о‘tkaziladigan tо‘lovlar; 12) mol-mulkni sug‘urta qilish va (yoki) hayotni uzoq muddatli sug‘urta qilish bо‘yicha О‘zbekiston Respublikasida sug‘urta faoliyatini amalga oshirish uchun lisenziyaga ega bо‘lgan yuridik shaxslarga tо‘lanadigan sug‘urta mukofotlari. Mol- mulkni sug‘urtalash va (yoki) hayotni uzoq muddatli sug‘urtalash shartnomasi muddatidan ilgari bekor qilinganda va sug‘urtalovchi sug‘urta qilinuvchiga sug‘urta mukofotining bir qismini yoki tо‘liq qaytarsa, qaytarilgan sug‘urta mukofoti miqdori jismoniy shaxsning soliq solinadigan jami daromadi tarkibiga kiritiladi; 13) yosh oilalar a’zolarining uy-joy olish uchun yuridik shaxsdan - ish beruvchidan olgan mablag‘lari. Uy-joy olingan (mulk huquqi davlat rо‘yxatidan о‘tkazilgan) sanadan e’tiboran besh yil ichida sotilsa, ushbu daromadlarga belgilangan tartibda soliq solinadi; 15) xodimlarning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash xarajatlari. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bо‘yicha imtiyozlar 3 guruhga bо‘linadi: 1. Jismoniy shaxslarning soliq solinmaydigan daromadlari; 2. Soliq solishdan tо‘liq ozod etiladigan jismoniy shaxslar; 3. Qisman, ya’ni daromad olingan har bir oy uchun eng kam ish haqining tо‘rt baravari miqdoridagi daromadlar bо‘yicha soliq solishdan ozod qilinadigan jismoniy shaxslar.

Jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga soliq solinmaydi: 1) moddiy yordam summalari: favqulodda holatlar munosabati bilan beriladigan moddiy yordam summalari - tо‘laligicha; vafot etgan xodimning oila a’zolariga yoki oila a’zosi vafot etganligi munosabati bilan xodimga beriladigan moddiy yordam summalari - eng kam ish haqining yigirma baravarigacha miqdorda; boshqa hollarda - soliq davri uchun eng kam ish haqining о‘n ikki baravarigacha miqdorda; 2) yо‘llanmalar qiymatini yuridik shaxslar tomonidan tо‘liq yoki qisman qoplash summalari, turistik yо‘llanmalar bundan mustasno: 3) о‘z xodimlariga va ularning bolalariga ambulatoriya va (yoki) stasionar tibbiy xizmat kо‘rsatilganligi uchun ish beruvchi tomonidan tо‘langan summalar, shuningdek yuridik shaxsning davolash va tibbiy xizmat kо‘rsatganlik, nogironlik profilaktikasi va nogironlarning salomatligini tiklashga doir texnik vositalarni olish uchun qilingan xarajatlari. Xodimlarni davolaganlik, ularga tibbiy xizmat kо‘rsatganlik uchun yuridik shaxslar tomonidan sog‘liqni saqlash muassasalariga naqd pulsiz haq tо‘langan taqdirda, shuningdek sog‘liqni saqlash tashkilotlari tomonidan yozib berilgan hujjatlar asosida ushbu maqsadlar uchun mо‘ljallangan naqd pul mablag‘lari bevosita xodimga, xodim yо‘qligida, uning oila a’zolariga, ota-onalariga berilgan yoki mazkur maqsadlar uchun mо‘ljallangan mablag‘lar xodimning bankdagi hisobvarag‘iga kiritilgan taqdirda, ushbu daromadlar soliq solishdan ozod qilinadi; 4) О‘zbekiston Respublikasi fuqarolarining О‘zbekiston Respublikasidan tashqariga ishlash uchun yuborilishi munosabati bilan byudjet tashkilotlaridan chet el valyutasida olingan ish haqi summalari va boshqa summalar, qonun hujjatlarida belgilangan summalar doirasida;

5) vaqtinchalik bir martalik ishlarni bajarishdan olingan daromadlar, agar bunday ishlarga yollash vaqtinchalik bir martalik ish bilan ta’minlash markazlari kо‘magida amalga oshirilayotgan bо‘lsa; 6) soliqlar va boshqa majburiy tо‘lovlarni tо‘laganidan keyin xususiy korxona mulkdori, fermer xо‘jaligi boshlig‘i ixtiyorida qoladigan foyda summasi; 7) О‘zbekiston Respublikasining davlat mukofotlari va davlat pul mukofotlariga sazovor bо‘lgan jismoniy shaxslar olgan bir yо‘la beriladigan davlat pul mukofoti yoki shunga teng bahodagi esdalik sovg‘alarining qiymati, shuningdek О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining yoki О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida bir yо‘la beriladigan pul mukofoti; 8) xalqaro sport musobaqalarida sovrinli о‘rinlarni egallaganligi uchun sportchilar olgan bir yо‘la beriladigan pul mukofoti; 9) sanoat mulki obyektlariga va seleksiya yutug‘i patentiga patent (lisenziya) egasi bо‘lgan jismoniy shaxsning patentni (lisenziyani) ularning amal qilish muddati doirasida, lekin foydalanish boshlangan kundan e’tiboran quyida kо‘rsatilgan davrdan kо‘p bо‘lmagan muddatda sotishdan olgan daromadi summasi: ixtirolar va seleksiya yutug‘idan - besh yil davomida; sanoat namunasidan - uch yil davomida; foydali modeldan - ikki yil davomida; 10) donorlik uchun pul mukofotlari, shuningdek qon yiqqanlik uchun tibbiyot muassasalari xodimlari oladigan summalar; 11) jismoniy shaxslarga xususiy mulk huquqi asosida tegishli b о ‘lgan mol- mulkni sotishdan olinadigan daromadlar, bundan qimmatli qog‘ozlarni, yuridik shaxslarning ustav fondidagi (ustav kapitalidagi) ulushlarini (paylarini) realizasiya qilishdan olingan daromadlar, shuningdek amalga oshiriladigan tadbirkorlik faoliyati doirasida olingan mol-mulkni sotishdan tushadigan daromadlar mustasno; 12) uy xо‘jaligida, shu jumladan dehqon xо‘jaligida yetishtirilgan hayvonlarni (qoramol, parranda, mо‘ynali va boshqa hayvonlar, baliq va boshqalarni) tirik

holda hamda ularni sо‘yib, mahsulotlarini xom yoki qayta ishlangan holda, sanoatda qayta ishlashdan tashqari, tabiiy va qayta ishlangan chorvachilik, asalarichilik va dehqonchilik mahsulotlarini sotishdan olinadigan daromadlar, bundan manzarali bog‘dorchilik (gulchilik) mahsulotlari mustasno. Mazkur daromadlar soliq tо‘lovchi tegishli mahalliy davlat hokimiyati organi, fuqarolarning о‘zini о‘zi boshqarish organi, bog‘dorchilik, uzumchilik yoki polizchilik shirkatlarining boshqaruvlari tomonidan berilgan, realizasiya qilingan mahsulot soliq tо‘lovchi tomonidan unga yoki uning oila a’zolariga ajratilgan yer uchastkasida yetishtirilganligini tasdiqlovchi belgilangan shakldagi hujjatni taqdim etgan taqdirda, soliq solishdan ozod qilinadi; 13) xalqaro hamda respublika tanlovlari va musobaqalarida olingan buyum tarzidagi sovrinlarning qiymati; 14) yuridik shaxsdan soliq davri mobaynida eng kam ish haqining olti baravari miqdorigacha bо‘lgan qiymatdagi: xodimlar natura shaklida olgan sovg‘alar; ilgari mazkur yuridik shaxsning xodimlari b о ‘lgan ishlamayotgan pensionerlar va mehnat qobiliyatini y о ‘qotgan shaxslar, vafot etgan xodimning oila a’zolari tomonidan olingan sovg‘alar va boshqa turlardagi yordam; 15) jismoniy shaxslardan meros yoki hadya tartibida, shuningdek tekin olingan pul va natura shaklidagi daromadlar, bundan fan, adabiyot va san’at asarlarining, adabiyot va san’at asarlari ijrochilarining, shuningdek kashfiyotlar, ixtirolar va sanoat namunalari mualliflarining merosx о ‘rlariga (huquqiy vorislariga) t о ‘lanadigan pul mukofotlari mustasno; 16) davlat zayomining obligasiyalari b о ‘yicha yutuqlar, shuningdek О ‘zbekiston Respublikasining davlat qimmatli qog‘ozlari b о ‘yicha foizlar, lotereya b о ‘yicha yutuqlar; 17) depozit sertifikatlari, davlat qimmatli qog‘ozlari b о ‘yicha daromadlar, shuningdek banklar va kredit uyushmalaridagi omonatlar b о ‘yicha foizlar hamda yutuqlar;

18) xalqaro hamda chet el tashkilotlari va fondlaridan, shuningdek ilmiy- texnika hamkorligi sohasidagi О‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomalari doirasida bevosita jismoniy shaxs grant beruvchidan yoki О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan vakil qilingan fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish bо‘yicha organning xulosasi bо‘lgan taqdirda, yuridik shaxsdan - grant oluvchidan olgan grant summasi; 19) fuqarolarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlarining davlat korxonalari mol-mulkini sotib olish, xususiylashtirilayotgan korxonalar aksiyalarini olish uchun yо‘naltiriladigan summalari, shuningdek dividendlar tarzida olingan va dividend tо‘lagan yuridik shaxsning ustav fondiga (ustav kapitaliga) yо‘naltirilgan daromadlar. Ushbu bandda nazarda tutilgan imtiyoz qо‘llanilganidan sо‘ng bir yil ichida muassislar (ishtirokchilar) tarkibidan chiqilganda (chiqib ketilganda), mazkur mol-mulk sotilganda yoxud tugatilayotgan yuridik shaxsning mol-mulki uning muassislari (ishtirokchilari) о‘rtasida taqsimlanganda ilgari soliq solishdan ozod qilingan daromadlarga umumiy asoslarda soliq solinishi kerak; 20) mehnat shartnomasi bekor qilinganida eng kam ish haqining о‘n ikki baravari miqdori doirasida tо‘lanadigan ishdan bо‘shatish nafaqasi, qonun hujjatlarida belgilangan boshqa nafaqalar, bundan vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqalari (shu jumladan oilaning bemor a’zosini parvarishlash nafaqasi) mustasno, shuningdek fuqarolarning о‘zini о‘zi boshqarish organlari, hayriya va ekologiya jamg‘armalaridan jismoniy shaxslarga beriladigan yordam tusidagi tо‘lovlar; 21) olingan alimentlar; 22) fuqarolarning sug‘urta tovoni sifatida oladigan summalari; 23) qonun hujjatlarida davlat stipendiyalari uchun belgilangan miqdorlarda ta’lim va ilmiy-tadqiqot muassasalari tomonidan tо‘lanadigan stipendiyalar; 24) uy-joy-kommunal xizmatlariga haq tо‘lash bо‘yicha qonun hujjatlariga muvofiq har oylik kompensasiya pul tо‘lovlari; 25) davlat pensiyalari;

27) jamg‘arib boriladigan majburiy pensiya badallari, ular bо‘yicha foiz daromadlari, shuningdek jamg‘arib boriladigan pensiya tо‘lovlari; 28) fuqarolarning soliq solinadigan va О‘zbekiston Respublikasida sug‘urta faoliyatini amalga oshirish uchun lisenziyaga ega bо‘lgan yuridik shaxslarga mol- mulkni sug‘urta qilish hamda hayotni uzoq muddatli sug‘urta qilish bо‘yicha sug‘urta mukofotlari tо‘lovi uchun yо‘naltiriladigan ish haqi va boshqa daromadlarining summalari; 29) yuridik shaxslar muassislarining (ishtirokchilarining) ixtiyoriy tugatilayotgan tadbirkorlik subyektiga - yuridik shaxsga uning majburiyatlarini bajarish uchun yо‘naltiriladigan daromadlari summalari. Ixtiyoriy tugatish qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda tugallanmagan yoki tugatish tartib-taomili tо‘xtatilgan va faoliyat qayta tiklangan taqdirda, ushbu imtiyoz qо‘llanilmaydi va soliq summasi imtiyoz qо‘llanilgan butun davr uchun tо‘liq miqdorda undiriladi; 30) quyidagi jismoniy shaxslarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlari summalari: yosh oila a’zolari tomonidan yakka tartibda uy-joyni qurish, rekonstruksiya qilish va sotib olish uchun yoki kо‘p kvartirali uydagi kvartirani rekonstruksiya qilish va sotib olish uchun olingan ipoteka kreditlarini hamda ular bо‘yicha hisoblangan foizlarni qoplash uchun yо‘naltirilganda; "Qishloq qurilish bank" aksiyadorlik tijorat bankining kreditlari hisobiga qishloq joylarida namunaviy loyihalar bо‘yicha yakka tartibda uy-joy quruvchi shaxslar tomonidan olingan ipoteka kreditlarini hamda ular bо‘yicha hisoblangan foizlarni qoplash uchun yо‘naltirilganda. 31) fuqarolarning soliq solinadigan ish haqi va boshqa daromadlarining: О ‘zbekiston Respublikasi oliy о ‘quv yurtlarida ta’lim olish uchun ( о ‘zining о ‘qishi yoki yigirma olti yoshga t о ‘lmagan farzandlarining о ‘qishi uchun) y о ‘naltiriladigan summalari; О ‘zbekiston Respublikasi Xalq bankidagi fuqarolarning shaxsiy jamg‘arib boriladigan pensiya hisobvaraqlariga ixtiyoriy ravishda y о ‘naltiriladigan summalari.

Soliq solishdan quyidagi jismoniy shaxslar t о ‘liq ozod qilinadi: 1) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalarining boshliqlari va xodimlari, konsullik muassasalarining mansabdor shaxslari, ularning о ‘zlari bilan birga yashaydigan oila a’zolari, agar ular О ‘zbekiston Respublikasining fuqarosi b о ‘lmasa, - О ‘zbekiston Respublikasidagi manbalardan olinadigan, diplomatlik va konsullik xizmati bilan bog‘liq b о ‘lmagan daromadlaridan tashqari barcha daromadlari b о ‘yicha; 2) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalarining ma’muriy-texnik xodimlari hamda ularning о ‘zlari bilan birga yashaydigan oila a’zolari, agar ular О ‘zbekiston Respublikasi fuqarosi b о ‘lmasa yoki О ‘zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, - О ‘zbekiston Respublikasidagi manbalardan olinadigan, diplomatlik va konsullik xizmati bilan bog‘liq b о ‘lmagan daromadlaridan tashqari barcha daromadlari b о ‘yicha; 3) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalariga, konsullik muassasalariga xizmat k о ‘rsatadigan xodimlar tarkibiga kirgan shaxslar, agar ular О ‘zbekiston Respublikasi fuqarosi b о ‘lmasa yoki О ‘zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, - о ‘z xizmati yuzasidan oladigan barcha daromadlari b о ‘yicha; 4) xorijiy davlatlar diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalari xodimlarining uylarida ishlovchilar, agar ular О ‘zbekiston Respublikasi fuqarosi b о ‘lmasa yoki О ‘zbekiston Respublikasida doimiy yashamasa, - о ‘z xizmati yuzasidan oladigan barcha daromadlari b о ‘yicha; 5) xalqaro nohukumat tashkilotlarning mansabdor shaxslari - agar ular О ‘zbekiston Respublikasi fuqarosi b о ‘lmasa, ularning ushbu tashkilotlarda olgan daromadlari b о ‘yicha; 6) О ‘zbekiston Respublikasi mudofaa, ichki ishlar, favqulodda vaziyatlar vazirliklarining, Milliy xavfsizlik xizmatining harbiy xizmatchilari, ichki ishlar organlari hamda bojxona organlarining oddiy xizmatchilari va boshliqlari tarkibiga kiruvchi shaxslar, shuningdek о ‘quv yoki sinov yig‘inlariga chaqirilgan harbiy

xizmatga majburlar - xizmatni о ‘tash (xizmat vazifalarini bajarish) munosabati bilan olgan pul ta’minoti, pul mukofotlari va boshqa t о ‘lovlar summalari b о ‘yicha; 7) prokuratura organlarining daraja unvonlariga ega b о ‘lgan xodimlari - ularning xizmat vazifalarini bajarish munosabati bilan olgan daromadlari b о ‘yicha; 8) gastrol-konsert faoliyati bilan shug‘ullanish huquqini beruvchi lisenziyasi b о ‘lgan shaxslar - ushbu faoliyatdan olingan daromadlari b о ‘yicha. Quyidagi jismoniy shaxslar soliq solishdan qisman (daromad olingan har bir oy uchun eng kam ish haqining t о ‘rt baravari miqdoridagi daromadlar b о ‘yicha) ozod qilinadi: 1) " О ‘zbekiston Qahramoni", Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni unvonlariga sazovor b о ‘lgan shaxslar, uchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan taqdirlangan shaxslar, urush nogironlari yoxud 1941-1945 yillardagi urush davrida yoki harbiy xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarishda yaralanganligi, kontuziya b о ‘lganligi yoki shikastlanganligi oqibatida yoxud frontda b о ‘lish bilan bog‘liq kasallik tufayli nogiron b о ‘lib qolgan harbiy xizmatchilar jumlasidan b о ‘lgan boshqa nogironlar, sobiq partizanlar jumlasidan b о ‘lgan nogironlar, shuningdek pensiya ta’minoti b о ‘yicha mazkur toifadagi harbiy xizmatchilarga tenglashtirilgan boshqa nogironlar. 2) xizmatni harakatdagi armiya tarkibiga kirgan harbiy qismlar, shtablar va muassasalarda о‘tagan harbiy xizmatchilar, sobiq partizanlar jumlasidan bо‘lib, 1941-1945 yillardagi urush, sobiq SSSRni himoya qilish bо‘yicha boshqa jangovar operasiyalarning qatnashchilari, 1941-1945 yillardagi urush davri mehnat frontining faxriylari va konsentrasion lagerlarning sobiq yosh tutqinlari. 3) Leningrad shahrida 1941 yil 8 sentabrdan 1944 yil 27 yanvargacha qamal davrida ishlagan fuqarolar. 4) ichki ishlar organlarining boshliqlari va oddiy xizmatchilari jumlasidan bо‘lib, xizmat vazifalarini bajarishda yaralanganligi, kontuziya bо‘lganligi yoki shikastlanganligi oqibatida nogiron bо‘lib qolganlar. 5) bolalikdan nogiron bо‘lib qolganlar, shuningdek I va II guruh nogironlari. 6) о ‘n va undan ortiq bolasi bor ayollar.

7) sobiq SSSRni himoya qilish yoxud harbiy xizmatning boshqa vazifalarini bajarish paytida yaralanganligi, kontuziya b о ‘lganligi yoxud shikastlanganligi oqibatida yoki frontda b о ‘lish bilan bog‘liq kasallik tufayli halok b о ‘lgan harbiy xizmatchilarning ota-onalari va rafiqalari. 8) xizmatni Afg‘oniston Respublikasida va jangovar harakatlar olib borilgan boshqa mamlakatlarda vaqtincha bо‘lgan qо‘shinlarning cheklangan kontingenti tarkibida о‘tagan harbiy xizmatchilar hamda о‘quv va sinov yig‘inlariga chaqirilgan harbiy xizmatga majburlar. 9) Chernobil AESdagi avariya oqibatida jabrlanganlar. 10) ikki va undan ortiq о‘n olti yoshga tо‘lmagan bolalari bor yolg‘iz onalar. 11) ikki va undan ortiq о‘n olti yoshga tо‘lmagan bolalari bor va boquvchisini yо‘qotganlik uchun pensiya olmaydigan beva ayol va beva erkaklar. 12) bolaligidan nogiron bо‘lgan, doimiy parvarishni talab qiladigan farzandi bilan birga yashab, uni tarbiyalayotgan ota-onadan biri. Jismoniy shaxslarning quyidagi daromadlariga belgilangan eng kam stavka b о ‘yicha soliq solinadi: baland tog‘li, ch о ‘l va suvsiz hududlarda ishlaganlik uchun О ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilangan koeffisiyentlar b о ‘yicha q о ‘shimcha t о ‘lovlar tariqasida olingan daromadlarga. Bunda ch о ‘l va suvsiz joylarda, baland tog‘li va tabiiy-iqlim sharoiti noqulay hududlarda ishlaganlik uchun yuridik shaxslar xodimlarining ish haqiga koeffisiyentlar hisoblashning eng yuqori summasi hisoblash paytidagi holatga k о ‘ra belgilangan eng kam ish haqining t о ‘rt baravari miqdorida belgilanadi; korxonalar, muassasalar, tashkilotlar tomonidan vaqtinchalik qishloq x о ‘jaligi ishlariga yuborilgan jismoniy shaxslarning shu ishlarni bajarishdan olingan daromadlariga. Mehnat sharoiti о ‘ta zararli va о ‘ta og‘ir ishlarda band b о ‘lgan ayollarning daromadlaridan olish darajasi 20 foizdan oshmasligi lozim. Mehnat sharoiti о ‘ta zararli va о ‘ta og‘ir ishlar r о ‘yxati qonun hujjatlari bilan belgilanadi.

2001-201 0 yillarda daromad solig‘ining stavkalari Eng kam oylik ish haqining miqdori 2001 yil 2002 yil 2003 yil 2004 yil 2005 yil 2006 yil 2007 yil 2008 yil 2009 yil 2010 yil 1 barobar 12% 13% 13% 13% 13% 13% 13% 13% 12% 11%2 barobar 3 barobar 4 barobar 5 barobar 25%6 barobar 23% 22% 21% 21% 20% 18%7 barobar 18% 17% 17%8 barobar 9 barobar 36%10 barobar 10 barobaridan yuqori 33% 32% 30% 30% 29% 25% 25% 22% 22% О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2009 yil 22 dekabrdagi “О‘zbekiston Respublikasining 2010 yilgi asosiy makroiqtisodiy kо‘rsatkichlari va davlat byudjeti parametrlari tо‘g‘risida”gi PQ-1245-son qaroriga muvofiq 2010 yilda jismoniy shaxslarning daromadlariga solinadigan soliq stavkalari quyidagi miqdorlarda belgilangan: jadval Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i stavkalari Soliq solinadigan daromad Soliq stavkasi Eng kam ish haqining olti baravarigacha miqdorda Daromad summasining 1 1 foizi

Eng kam ish haqining olti baravaridan (+1 s о ‘m) о ‘n baravarigacha miqdorda Olti baravar miqdordan soliq + eng kam ish haqi miqdorining olti baravaridan oshadigan summadan 17 foiz Eng kam ish haqining о ‘n baravari (+1 s о ‘m) va undan yuqori miqdorda О ‘n baravar miqdordan soliq + eng kam ish haqi miqdorining о ‘n baravaridan oshadigan summadan 22 foiz Jismoniy shaxsning - О‘zbekiston Respublikasi norezidentining О‘zbekiston Respublikasidagi daromadlar manbaidan olingan daromadlariga manbada chegirmalarsiz quyidagi stavkalar bо‘yicha soliq solinadi: dividendlar va foizlarga - 10 foiz; Soliq kodeksining 155-moddasi uchinchi qismining 9-bandiga muvofiq belgilanadigan xalqaro tashishlarda transport xizmatlari kо‘rsatishdan olinadigan daromadlarga (fraxtdan olinadigan daromadlarga) - 6 foiz; intellektual mulk obyektlariga bо‘lgan mulkiy huquqlarni boshqa shaxsga о‘tkazganlik uchun mukofot, ijara bо‘yicha daromadlarga hamda ishlarni bajarish, xizmatlar kо‘rsatish bilan bog‘liq bо‘lgan, mehnat shartnomalari (kontraktlari) va fuqarolik-huquqiy tusga ega shartnomalar bо‘yicha olingan boshqa daromadlarga - 20 foiz. Tо‘lov manbaida soliq solish tо‘lov О‘zbekiston Respublikasi hududida yoki uning hududidan tashqarida sodir etilganligidan qat’i nazar amalga oshiriladi. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini hisoblab chiqarish uchun soliq stavkasini qо‘llash maqsadida eng kam ish haqi miqdori yil boshidan ortib boruvchi yakun bо‘yicha (yil boshidan tegishli davrning har bir oyi uchun eng kam ish haqlarining summasi) hisobga olinadi. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini hisoblab chiqarish va ushlab qolish ushbu bо‘limda belgilangan soliq solinadigan baza hamda stavkalardan kelib chiqqan holda daromad hisoblanishiga qarab, yil boshidan ortib boruvchi yakun bо‘yicha har oyda jismoniy shaxsning asosiy ish joyi bо‘yicha soliq agenti tomonidan amalga oshiriladi.

Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining hisoblab chiqarilgan summasi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda jismoniy shaxslarning shaxsiy jamg‘arib boriladigan pensiya hisobvaraqlariga о‘tkaziladigan har oylik majburiy badallar summasiga kamaytiriladi. О‘z xodimlariga moddiy yordam kо‘rsatgan va sovg‘alar bergan soliq agentlari jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i summasini soliq davrining oxirida amalda bо‘lgan eng kam ish haqi miqdoridan kelib chiqqan holda qayta hisob-kitob qiladi. Jismoniy shaxsning asosiy bо‘lmagan ish joyidan yoki boshqa yuridik shaxslardan sovg‘a, moddiy yordam va boshqa turlardagi yordam olgan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i summasini qayta hisob-kitob qilish jismoniy shaxs daromadlari tо‘g‘risida deklarasiya topshirgan taqdirda, davlat soliq xizmati organlari tomonidan soliq davrining oxirida amalda bо‘lgan eng kam ish haqi miqdoridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Yil mobaynida asosiy ish (xizmat, о‘qish) joyi о‘zgargan taqdirda, jismoniy shaxs joriy yilda о‘ziga tо‘langan daromadlar va ushlab qolingan jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i summalari tо‘g‘risidagi ma’lumotnomani yangi asosiy ish (xizmat, о‘qish) joyidagi buxgalteriyaga dastlabki ish haqi hisoblanguniga qadar taqdim etishi shart. Ilgarigi ish (xizmat, о‘qish) joyidan ma’lumotnoma taqdim etilmagan yoki soliq tо‘lovchining identifikasiya raqami taqdim etilmagan taqdirda, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i belgilangan eng yuqori stavka bо‘yicha ushlab qolinadi. Ma’lumotnoma yoki identifikasiya raqami keyinchalik taqdim etilgan taqdirda, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i summasi ilgarigi asosiy ish (xizmat, о‘qish) joyida olingan daromadlar inobatga olingan holda qayta hisob-kitob qilinadi. Yangi asosiy ish (xizmat, о‘qish) joyida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini hisoblab chiqarish kalendar yil boshidan buyon ilgarigi va yangi ish (xizmat, о‘qish) joylaridan olingan jami daromaddan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Soliq agentlari:

1) soliq davri tugaganidan sо‘ng о‘ttiz kun ichida davlat soliq xizmati organlariga daromadlar olgan jismoniy shaxslar tо‘g‘risida, asosiy ish joyi bо‘yicha daromadlar olgan jismoniy shaxslar bundan mustasno, О‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qо‘mitasi va О‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilanadigan shaklda ma’lumotnoma taqdim etishi shart, unda quyidagilar aks ettiriladi: soliq t о ‘lovchining - jismoniy shaxsning identifikasiya raqami; soliq t о ‘lovchining familiyasi, ismi, otasining ismi, doimiy yashash joyi manzili; о ‘tgan soliq davri yakunlari b о ‘yicha daromadlarning umumiy summasi va jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining ushlab qolingan umumiy summasi; soliq agentining identifikasiya raqami; soliq agentining nomi, joylashgan yeri (pochta manzili); 2) yilning har choragida, hisobot davridan keyingi oyning 25-kunidan kechiktirmay, yil yakunlari bо‘yicha esa yillik moliya hisobotini taqdim etish muddatida davlat soliq xizmati organlariga hisoblangan va amalda tо‘langan daromadlar summalari hamda jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining ushlab qolingan summalari tо‘g‘risidagi ma’lumotlarni О‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qо‘mitasi va О‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilangan shaklda taqdim etishi shart. Tо‘lov manbaida jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ining hisoblab chiqarilgan summasi byudjetga soliq agenti tomonidan quyidagi muddatlarda tо‘lanadi: pul mablag‘larini olish uchun xizmat kо‘rsatuvchi bankka hujjatlarni taqdim etish bilan bir vaqtda. Ish haqi bо‘yicha oyning birinchi yarmi uchun bо‘nak (avans) olish uchun hujjatlar taqdim etilganda soliqni tо‘lash amalga oshirilmaydi; tо‘lov natura holida amalga oshirilgan oy tugaganidan keyin besh kun ichida, agar bunday tо‘lovga qonun hujjatlarida ruxsat berilgan bо‘lsa.

Agar yuridik shaxsning bank hisobvarag‘ida ish haqini tо‘lash va bir vaqtning о‘zida xodimlarning ish haqidan ushlab qolingan soliqlarni byudjetga о‘tkazish uchun mablag‘lar yetarli bо‘lmasa, jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i bank hisobvarag‘idagi qoldiq mablag‘larga mutanosib summada byudjetga о‘tkaziladi.

ADABIYOTLAR RO‘YXATI I. O‘zbekiston Respublikasi qonunlari 1. O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi. «O‘zbekiston» nashriyoti 1992 yil 2.O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksi. Adliya vazirligi «Adolat» nashriyoti 2008 yil 3. O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi. Adliya vazirligi «Adolat» nashriyoti 2008 yil 4.O‘zbekiston Respublikasining «Davlat soliq xizmati to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 1997 yil. 5. O‘zbekiston Respublikasining «Soliq maslahati to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 2006 yil. 6. O‘zbekiston Respublikasi «Tadbirkorlik va tadbirkorlar faoliyatini kafolatlari to‘g‘pisida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 1999 yil. 7.O‘zbekiston Respublikasining «Budjet tizimi to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 2000 yil. 8.O‘zbekiston Respublikasining «Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini davlat nazorati to‘g‘risida»gi qonuni. «O‘zbekiston» nashriyoti 1998 yil.

Похожие

Yuridik shaxslardan undiriladigan foyda solig‘i

Jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va ularni byudjetga undirish tartiblari

Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i

O`zbekiston respublikasida jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar va ularmng ahamiyati

Jismoniy shaxslar daromad solig’ini prognozlash