Ижтимоий менежмент - Экономика - Рефераты

Ижтимоий менежмент

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

Ижтимоий менежмент Режа: 1. Ижтимоий бошкарув объекти. 2. Жамоанинг ижтимоий ривожланиши. 3. Жамоа ижтимоий ривожланишини бошкариш. 4. Инсон хулки омиллари тизими.

Ижтимоий бошқарув объекти. Иқтисодиётни бошқариш ишлаб чиқаришни бошқаришигина эмас, балки кишилар, улар муносабатлари, шу жумладан, ижтимоий муносабатларини ҳам бошқариш демакдир. Кенг маънода иқтисодий муносабатлар ҳам ижтимоий муносабатларни билдиради, чунки улар кишилар ўртасидаги муносабатларни билдиради. Ижтимоий муносабатларнинг иккинчи даражаси - ишчилар, дехқонлар ва зиёлилар ўртасидаги, миллатлараро ва миллатлар ичидаги муносабат, шахар ва қишлоқ ўртасидаги муносабат, ақлий ва жисмоний меҳнат билан шуғулланувчилар ўртасидаги муносабатлардир. Ижтимоий муносабатларнинг тўртинчи даражаси - меҳнат жамоалари ўртасидаги ва жамоа аъзолари муносабатларидир. Ижтимоий муносабатларнинг бу уч даражаси бир-бири билан чамбарчас боғлиқ. Ижтимоий бошқарувнинг ҳар бир даражасининг объекти - инсон. Ижтимоий муносабатларни бошқариш - инсонни , кишиларни бошқаришдан иборатдир. Ўз навбатида, ижтимоий муносабатлар мохиятини акс эттирувчи инсонни бошқарув бу муносабатларни бошқаришни билдиради. Биринчи икки даражада ижтимоий муносабатларни бошқариш давлат томонидан, Конституция, қонун ва қарорларга мувофиқ амалга оширилади. Меҳнат жамоалари даражасида меҳнат жамоаларини бошқариш корхона маъмурияти томонидан меҳнат жамоаси иштирокида амалга оширилади. Корхона фаолиятида асосий ўринни ишлаб чиқариш жамоаси эгаллайди. Корхона фаолияти самарадорлиги кадрлар танлашга, улар топширилган вазифага қай даражада унумли меҳнат қилишларига боғлиқдир. Кишиларни бошқариш қуйидагиларни кўзда тутади: – Ґар бир инсоннинг ижтимоий ахамияти, ишлаб чиқаришдаги ўрни, вазифалари, хуқуқ ва мажбуриятларини белгилаш. Киши томонидан эгаллашувчи ўрин жамоа хал этувчи масалалар, кишининг тайёргарлик

даражаси қобилият ва қизиқишларига боғлиқ бўлади. Бу ўрин турли хуқуқ, техника-технологик меёр ва ваколатлар билан белгиланади; – Ґар бир инсон ўз ижтимоий ўрни, вазифаси, мажбурият а хуққуларини билиши. Бунга илм олиш, тарбия, мутоала орқали эришилади; – Ґар бир инсон ўз ижтимоий вазифасини бажариш, бунга энг аввало моддий ва маънавий рағбатлантириш тизими, унинг умумий ва касбий тайёргарлиги, интизомлилиги ва жавобгарлик даражаси билан эришилади. Киши маълум бир жамоа аъзоси бўлгани сабабли унинг эгаллайдиган ижтимоий ўрни кўп жихатдан жамоага боғлиқ бўлади. Жамоанинг ижтимоий ривожланиши. Жамоанинг ижтимоий ривожланишига инсон хаёти билан боғлиқ хал қилиниши лозим бўлган масалалар мажмуи, иқтисодий ва ижтимоий масалалар тўплами сифатида қаралади. Бозор муносабатлари шароитида корхоналар иқтисодий ва ижтимоий масалаларни хал этишда анча эркинликларга эга бўлдилар. Корхона жамоаси ўз маблағи билан ўзи мустақил равишда фойдаланиш хуқуқига эга, жамоанинг ҳар бир аъзоси унинг ва у оқали бутун жамиятнинг иқтисодий, ижтимоий маънавий масалаларни хал қилишда фаол қатнашиш учун кенгроқ имкониятларга эга бўлади. Корхона жамоаси техникавий иқтисодий кўрсаткичлар билан бир қаторда ўз ижтимоий муаммоларини ечишга ҳам харакат қилади. бу асосан корхонани ижтмоий иқтисодий ривожлантириш бўйича икки гурухга бўлинувчи тадбирлар воситасида амалга оширилади. Биринчи гурух тадбирлар жамоа ижтимоий таркибини қайта ташкил этишга қаратилган. Фан техника ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий қилиш билан унинг самарадорлиги ортади, ишловчилар малакаси, маданиятига бўлган талаб ортади, янги касблар вужудга келиб, эскилари йўқолиб боради. Фан техника тараққиёти, механизациялаш ва автоматлаштириш кўпчиликни олдин шуғулланган ишидан бўшатади. қачон, қанча ишчи ишдан бўшаши, уларнинг қанчасини қайта тайёрлаш, қаерга ишга жойлашни олдиндан кўра билиш зарур.

Бозор муносабатларига ўтиш шунингдек, ишловчилар ижтимоий табақаланувига ўзгартириш киритади. Бозор иқтисодиёти учун тадбиркор, меҳнат ижодий ёндашувчи, билимларини қўллай олувчи, менежмент, маркетинг, ва бизнесни билувчи кишилар керак. Ижтимоий ривожланиш тадбирлари ичида кадрларни барқарорлаштириш вў уларнинг қўнимсизлигини тугатиш бўйича тадбирлар алохида ўрин эгаллайди. Иккинчи гурухга кирувчи тадбирлар ишчилар моддий фаровонлигини ошириш(иш хақини тартибга солиш, моддий рағбатлантириш тизимини такомиллаштириш), маданий-маиший хаёт шароитини яхшилашга (яшаш шароити, маданий маиший хизмат кўрсатиш, умумий овқатланиш, дам олишни ташкил этиш ва х.к.) қаратилгандир. Ижтмоий ривожланиш бўйича тадбирлар иқтисодий жихатдан асосланган ва техникавий-иқтисодий тадбирлар билан узвий боғлиқ бўлиши керак. Бошқа томондан техник иқтисодий тадбирлар ижтмоий тадбирларни амалга ошириш учун асос бўлиб хизмат қилади ва меҳнат жамоаси аъзолари эхтиёжлари ва манфаатларини ҳар томонлама қондиришга қаратилган бўлиши керак. Шундай қилиб, меҳмент жамоасининг ижтимоий ривожланиши корхона умумий бизнес-режасининг таркибий қисмидан иборатдир. Жамоа ижтмоий ривожланишини бошқариш. Корхонани муваффақиятли бошқариш учун меҳнат жамоасида нормал рухий шароит яратиш, хамкорлик ва ўзаро ёрдам муносабати ўрнатиш, интизомни мустахкамлаш ва жамоа олдида жавобгарлик хиссини тарбиялаш зарур. Инсон шахсиятига унинг имкониятлари ва талабларига эътиборни кучайтириш ҳам муваффақиятли бошқарув горовидир. Корхонани ижтимоий бошқаришда бутун бошқарув аппарати, рахбар эса айниқса айниқса фаол иштирок этади. Бунда бошқарувнинг функционал ташкилотлари - корхона

ижтимоий-психологик хизмати, социолог, психолог, кадрлар бўлими алохида ўрин эгаллайди. Хозирги пайтда фақат йирик корхоналарда ижтимоий психологик хизматлар мавжуд бўлиб, улар вазифаси махсус тадқиқот олиб бориш билан чеклангандир. Кичик ва ўрта корхоналарда социологик изланишлар билан деярли шуғулланилмайди. Шу сабабли барча корхоналарда ижтимоий-психологик хизматлар ташкил этиш долзарб масала бўлиб хисобланади. Бу бўлинмалар ижтимоий ахборот билан таъминлаш, турли тавсиялар ишлашдан ташқари маълум билим бериш бошқарув ходимларига ижтимоий бошқарув бўйича билим бериш, меҳнат жамоаси аъзоларига муомала маданиятини ургатиш, энг кўп рухий вазифа юклатилган бошқарув кадрларини аниқлаш ва х.к.лар билан шуғулланиши мумкин. Меҳнат, хаёт, саломатлик шароитини яхшилаш, меҳнат жамоаси аъзоларини мажбурий тиббий суғурталашни кафолатлаш масалалари ижтимоий ривожланиш масалалари билан биргаликда меҳнат ва фуқаролик кодексига мувофиқ ҳал этилиши керак. Корхонани ижтимоий бошқаришда бошқарувнинг ижтимоий- психологик усуллари кенг қўлланилиб, уларни билиб қўллаш корхонада рўй бераётган ижтимоий ходисаларни чуқур ўрганиш, ишловчилар кайфияти- нерв тизимига таъсир этувчи психологик омилларни билишни талаб этади. Бошқарувнинг ижтимоий психологик муаммолари хаёт, инсон хаёт тарзи хар томонлама ўзгариш унинг маданий ва билим даражаси ортиши билан долзарблиги ортиб бормоқда. Бозор иқтисодиёти ижтимоий вазифалар қўллашни кенгайтиради, чунки хозирги даврда меҳнат самарадорлиги фақат ишлаб чиқаришнинг техника билан қуролланиш даражасига эмас, балки, ишлаб чиқариш жамоаси ижтимоий таркиби, жамоада кишилар муносабатини бошқариш даражаси, ишловчилар фаоллиги даражасига ҳам бо0лиқ. Шунинг учн жамоа ижтимоий

риожланиши, юқори унумли меҳнат учун қулай шароит яратишга алохида эъитбор бериш керак. «Корхоналар тўғрисида»ги қонунда корхона ўз ишчилари ва уларнинг оилалари меҳнат ва маиший шароитини яхшилашга, улар манфаат ва эхтиёжларини қондириш тўғрисида ғамхўрлик қилиши зарурлиги таъкидлаб ўтилган. Жамоа ижтимоий эхтиёжларини қондириш эхтимоли корхона иши натижалари, жамоа даромади билан белгиланади. Корхонада ижтимоий ривожланиш масалалари барча меҳнат жамоаси аъзолари бевосита иштирокида ҳал этилади. Инсон хулқи омиллари тизими. Кишилар жамоасини бошқариш учун инсон хулқи нимага боғлиқлиги, ўз хаётида нимага асосоланишини билиш зарурдир. Киши хулқи, фаолияти. Харакатлари англанган, бирор мақсадга қаратилган бўлади. Бирор харакатни рағбатлантирувчи куч - моддий ва маънавий эхтиёжлардир. Лекин, инсоннинг барча харакати ҳам ўз эхтиёжини қондришга қаратилмаган. Масалан, инсон маълум моддий ва маънавий бойликларни фақат ўзи истеъмоли учун яратмайди. Инсон эхтиёжи билан харакати, хулқи ўртасида қатор бевосита ифодаланувчи бўғинлар мавжуд. Булар манфаат, хохиш, қизқишдир. Маълум шароитларда улар инсон хулқини рағбатлантирувчи кучга айланади. Рағбат харакат қилишни қарор қилишга оилб келса, қарор харакатга олиб келади. Инсон хулқига ижтимоий мухит, моддий ишлаб чиқариш эхтиёжлари ҳам таъсир кўрсатади. Ишлаб чиқариш истеъмолчида эхтиёжни вужудга келтиради ва бу билан инсоннинг бу эхтиёжларни қондириш воситаларини яратишга қаратилган меҳнат ва маънавий фаоллигини рағбатлантиради. Инсон хулқини белгиловчи омиллар тизимини қуйидагича тасавввур қилиш мумкин:

– ижтимоий ва табиий мухит (ишлаб чиқариш, ижтимоий муносабатлар, тарбия тизими, маданият, табиий шароит ва х.к.); – эхтиёжлар (моддий ва маънавий); – эхтиёжларни манфаат, истак, интилиш, мақсад ва х.к. шаклида англаш; – харакатга рағбатлантириш,; – йўл-йўриқ (ички мобилизация, амалий харакат қилишга тайёргарлик); – мақсадга эришиш ва эхтиёжларни қондиришга қаратилган харакат. Омилларнинг бу тизимида хали эхтиёжлар шаклланишнинг асосий манбааси, ҳам уларни қондириш шарти бўлган ижтимоий мухит муҳим ўрин эгаллайди. Бу тизимнинг барча бўғинлари ўзаро боғлиқ ва бир-бирига таъсир қилади. мухитга қаратилган харакат уни ўзгартиради, лекин бу билан бирга шахснинг ўзи, унинг эхтиёж ва манфаатлари ҳам ўзгаради. Инсон хулқининг бу барча омилларини хисобга олиш жамоа ижтимоийривожланишини самарали бошқариш гаровидир. Белгиланган мақсадга эришиш йўлида кишиларни жипслаштириш учун улар манфаат ва эхтиёжларини усталик билан мувофиқлаштириш, онглиликни шалкллантириш, улар фаолиятини моддий ва маънавий рағбатлантириш зарур. Кишиларда соғлам ва онгли эхтиёжларни - аввало, меҳнатга бўлган, тадбиркорликка, бошқа кишилар билан муносабатда бўлиш ишлаб чиқаришда интизом ва тартибни мустахкамлашга эхтиёжни тарбиялаш зарур. Жамоани бошқариш жараёнида ҳар бр ходим эхтиёжини қондириш меёрини ходим эхтиёжини қондириш меёрини унинг меҳнат фаоллиги, сарф қилган меҳнати сифат ва миқдори, ижтимоий бойликка қўшаётган хиссаси билан мувофиқлаш лозим. Ишчи ёки хизматчи меҳнат хиссаси меёри ва мос холда улар эхтиёжларини қондириш меёри бутун корхона жамоаси меҳнат хиссасига боғлиқдир. Демак, шахсий моддий манфаатдорлик жамоа моддий манфаатдорлиги билан узвий боғлиқдир. Моддий рағбат - меҳнат фаолиятини рағбатлантирувчи муҳим куч бўлиши билан бирга у ягона куч эмас. Ишловчилар учун фақат моддий эмас, маънавий рағбатлантириш ҳам мухим.

Асосий адабиётлар 1. Узбекистон Республикаси конституцияси. Т.: Узбекистон, 1992. 2. Каримов И.А. Узбекистон иктисодий ислохатларни чукурлаштириш йулида. Т.: узбекистон, 1995. 3. Зайнутдинов Ш.Н., Муракаев И.У. Основў менеджмента. Т.: Укитувчи, 1996. 4. Мескон М., Альберт М., Хедоури Ф. Основў менеджмента. Пер.с англ. М.: Дело, 1995.

Похожие

Менежмент функцияси

Менежмент самарадорлиги

Менежмент усуллари

Менежмент самарадорлиги

Менежмент тизими