Халқаро туристик ташкилотлар - Экономика - Рефераты

Халқаро туристик ташкилотлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

94 KB

Халқаро туристик ташкилотлар Режа: 1. Туризм соҳасида халқаро ҳамкорлик 2. Бутунжаҳон туристик ташкилоти 3. Нодавлат, тижорат ва миллий халқаро туристик ташкилотлар 4. «Ўзбектуризм миллий компанияси»

1. Туризм соҳасида халқаро ҳамкорлик Янги минг йиллик асрида туризм соҳаси жуда кўпгина мамлакатларда янги иш ўринлари яратишда, хорижий валюта тушумларини кўпайтиришда тез суръатларда ўсаётган иқтисодий секторда етакчи ўринни эгаллаб келмоқда. Халқаро туризм ҳам жаҳонда экспорт тармоғи ҳисобланади ва жуда кўп мамлакатларда тўлов балансига амал қилишда муҳим омил саналади. Сўнгги йилларда туризм дунёда аҳоли бандлигининг муҳим генераторига айланди. У жаҳон инфраструктурасига катта миқдорда инвестицияларни жалб этмоқди. Бу эса маҳаллий аҳолини ҳам, ташриф буюрувчиларнинг ҳам турмуш фаровонлигини яхшилашга хизмат қилади. Туризм давлат ғазнасига солиқ кўринишидаги пул тушумлари кўпайишини таъминлайди. Туризм соҳасида жуда кўп иш ўринлари туристик корхоналар ривожланаётган ҳудудларда пайдо бўлади. Бу эса иқтисодий имкониятларни мувозанатлаштириш, қишлоқ аҳолисини барча қулайликка эга шаҳарларга қараб оқишининг олдини олишга ёрдам беради. Маданиятлараро хусусиятларни англаш ва кўра билиш ҳақида шахсий алоқаларни ўрнатиш туризм соҳаси туфайли шаклланади.Туризм халқаро ҳамфикрликни мустаҳкамлаш ва халқлар ўртасида ҳамкорликни кучайтиришда кенг уфқлар очади. Халқаро туристик алоқаларнинг жадал ривожланиши кўп сонли халқаро ташкилотларни ташкил этилишига олиб келди. Бу соҳада халқаро иқтисодий муносабатларни яхшилашга, ҳамкорлик қилишга кенг имконият яратади. Ҳозирги кунда халқаро туризмни ривожлантириш масалалари билан шуғулланувчи дунёда турли мақом ва касбдаги 70 га яқин халқаро ташкилотларни санаш мумкин. Уларга жумладан қуйидагилар киради: - БМТ тизимидаги ихтисослашган ташкилотлар. - БМТнинг бошқа ташкилотлари, уларда халқаро туризмни ривожлантириш масалалари онда-сонда муҳокама этилади ва бу фаолият соҳасида асосий ҳисобланмайди; - Ихтисослашган нодавлат ташкилотлари;

- Туризм бўйича халқаро тижорат ташкилотлари; - Халқаро туризмни ривожлантиришда ҳамкорлик қилувчи миллий ва ҳудудий ташкилотлар. БМТ тизимидаги халқаро туризмни ривожлантириш масалалари бўйича шуғулланувчи ташкилотлар қаторига қуйидагилар киради: • биринчи марта 1963 йил Римда ўтказилган туризм ва саёҳат бўйича БМТ конференцияси; • иқтисодий ва ижтимоий Совет (ЭКОСОС). 1968 йил Берн (Швейцария)да ривожланаётган мамлакатларда туризм муаммолари бўйича БМТнинг ҳудудлараро маҳсус семинарини ўтказди; • савдо ва тараққиёт бўйича БМТ конференцияси (ЮНКТАД). 1972 йил III сессияда “Туризмни ривожлантириш” резолюцияси қабул қилинди. Унда халқаро туристик алмашинув статистикаси раҳбарлик принциплари тўғрисидаги масала ҳам акс этган; • ҳудудий иқтисодий комиссия. 1975 йил БМТ Европа иқтисодий комиссияси (ЕЭК) Югословияда хорижий туризмни ривожлантириш масалалари бўйича конференция ўтказди; • БМТ таълим, маданият, фан масалалари ташкилоти (ЮНЕСКО); • халқаро меҳнат ташкилоти (МОТ); • халқаро ассоциация транспорт авиацияси (ИЛТА). БМТ тизимида ихтисослашган ташкилотлар қаторига: Бутун жаҳон туристик ташкилоти (БТТ) ҳам киради. У 1975 йилда БМТнинг ихтисослашган органи сифатида ташкил этилганди. Туризм бўйича 100 дан зиёд мамлакатлар ҳукумат ташкилотлари бирлаштирган. Кўплаб ҳукумат ва нодавлат ташкилотларини кузатувчи сифатида ҳам иштирок этади. Бу ташкилот мақсад ва вазифалари унинг Низомига мувофиқ “Иқтисодий ривожланишга, тинчликка, ўзаро ҳурмат ва гуллаб яшнашга, халқаро муносабатларда ўзаро ҳамфикрликка туризмни ривожлантириш орқали хисса қўшишдир”. Унинг томонидан халқаро туризм соҳасида бир қатор

декларациялар қабул қилинган. Улар орасида жаҳонда туризм тўғрисида Манила декларацияси, Акапулько хужжати, туризм бўйича Хартия ва турист аҳлоқ кодекси, туризм бўйича Гаага декларацияси бор. 2. Бутунжаҳон туристик ташкилоти Бутунжаҳон туристик ташкилоти туризм соҳасида етакчи халқаро ташкилот ҳисобланади. Туристик сиёсат масалаларини муҳокама қилишда глобал форум бўлиб хизмат қилади. Шунингдек туристик статистика ва туризм соҳасида амалий технологиялар манбаидир. БТТ -World Tourism Organization, WTO, туристик ташкилотлар расмий халқаро иттифоқи, меросхўри сифатида 1975 йил ташкил этилган. БМТ бош Ассамбляси ЭКОСОС билан келишган ҳолда БТТни ҳукуматлараро ташкилот мақомини тан олган. 2002 йилда унинг таркибига 139 мамлакат, 6 ҳудуд ва 350 га яқин хусусий сектор, ўқув юртлари, туристик ассоциациялар ва маҳаллий туристик ташкилотлар кирган. БТТнинг – Бутунжаҳон туристик ташкилоти штаб квартираси Мадрид (Испания)да жойлашган. Унда дунёнинг барча жойларидан туризм соҳасидаги 90 мутахассис ходимлар ишлайди. БТТ ҳукуматлараро ташкилот ҳисобланиб, БМТ топшириғига кўра ҳамма учун очиқ туризмни ривожлантириш, туризм харакатига кенг кўлам бахш этишда марказий ва ҳал қилувчи роль ўйнаш вазифаси юкланган. БТТнинг асосий вазифаси яна янги иш ўринлари яратиш ва иқтисодий ўсишни рағбатлантириш, атроф-муҳитни, маданий меросни муҳофаза этиш ва тарғиб қилиш ҳамда дунёда туризм орқали инсон ҳуқуқларини хурмат қилишга эришиш ҳисобланади. БТТнинг асосий мақсадлари: • иқтисодий тараққиёт воситалари сифатида туризмни қўллабқувватлаш ва тинчликни, халқлараро ўзаро тушунишни,

фаровонликни, тили, ирқи, жинси, диний эътиқодидан қатъий назар инсон ҳуқуқларига риоя этилишни таъминлаш; • туризм соҳасида ривожланаётган мамлакатлар манфаатларига риоя этиш. БТТ етарли режалаштириш, бошқарув ва мониторинг бўлмаса туризм маданий, экологик ва ижтимоий тараққиётга салбий таъсир қилади деб ҳисоблайди. Шу муносабат билан БТТ ҳукуматларни, хусусий сектор, маҳаллий хукумат органлари ва нодавлат ташкилотлари билан ҳамкорликда туризм соҳасида муҳим рол ўйнашга чақиради. БТТ фикрича, туризм бизнинг давримизда фаолиятнинг динамик тури сифатида қашшоқликка қарши курашда самарали фойдаланилиши мумкин. БТТ камбағалликка барҳам бериш воситаси сифатида турғун туризмни ривожлантириш бўйича янги ташаббусларда ўз кучини ЮНКТАД билан бирлаштирди. «Турғун туризм – камбағаллика барҳам» (ST-EP) дастури ташкилотни узоқ муддатга ишлашга мўлжалланган, камбағаллик билан курашиши учун турғун туризм ҳаракатига қаратилган. У 2003 йилда «Туризм камбағаллик билан курашиш, иш ўринлари яратиш ва ижтимоий гормония учун қудратли омил» шиори остида ҳаётга тадбиқ этилди. БТТ- Бутунжаҳон туристик ташкилотининг барча аъзолари уч категорияга бўлинди: • ҳақиқий аъзо мақомига эга бўлган суверен давлатлар; • ассоциялашган аъзо мақоми (БТТ ассоциялашган аъзоси ҳар қандай давлат ёки гурухлар территориялари бўлиши мумкин, улар ўз ташқи сиёсати учун мустақил жавобгар эмас)га эга бўлган давлатлар; • БТТ бирлашган аъзолари туризм соҳасида манфаатдор ҳар қандай ҳукуматлараро ёки нодавлат ташкилотлари, шунингдек фаолият БТТ ваколати ёки туризмнинг баъзи асосларига дахлдор тижорат ташкилотлар ва бирлашмалар (авиакомпаниялар, меҳмонхоналар, банклар, тадқиқот институтлари, нашрлик гурухлари ва бошқалар).

Бирлашган аъзолар эса уч гуруҳга бўлинади: - БТТ иш кенгаши; - БТТ таълим бўйича совети; - БТТ туристик марказларни бошқариш бўйича оператив марказлари. Бирлашган аъзоларга кириш учун номзод штаб – квртираси жойлашган мамлакатнинг қўллаб- қуватловчи расмий розилиги талаб қилинади. БТТ туристик индустрия раҳбарлари ва ҳукуматлараро фаол ҳамкорликни таъминловчи ҳукумат вакиллари билан иш олиб борадиган оператив сектор мавжуд бўлган ягона ҳукуматлараро ташкилотдир. Бирлашган аъзоларнинг кенг таркиби ўз иш дастурига эга. Унда ҳар йили мажлислар ва техник семинарлар ўтказиш кўзда тутилган. БТТ қуйидаги тузилмага эга: • Бош ассамблея. Бош ассамблея ҳақиқий аъзолар вакилларидан иборат БТТ нинг юқори органи ҳисобланади. Навбатдаги сессия ҳар икки йилда бир марта чақирилади. Зарурат туғулганда навбатдан ташқари сессия чақирилиб, вазият тақазо қилган масалалар муҳокама қилинади. Ассамблея икки йилда бир марта ташкилот бюджетини муҳокама қилиш учун чиқарилади ва унинг иш дастури туристик сектордаги долзарб муаммоларни муҳокама қилади. Бош ассамблея ҳар тўрт йилда ташкилот бош котибини сайлайди. Асамблея БТТ фаолият доирасига кирувчи ҳар қандай масалани муҳокама этади. Бош ассамблея Ҳақиқий ва Ассосциялашган аъзолар ичидан овоз берувчи делегатлардан ташкил топган. Бирлашган – Қўшилган аъзолар ва бошқа ҳалқаро ташкилотлар вакиллари Ассамблеяда кузатувчи сифатида иштирок этади. • Ижроия совети. Ижроия совети Бош ассамблея тамонидан географик вакилларга риоя этилган ҳолда сайланадики, беш ҳақиқий аъзога битта кенгаш аъзоси тўғри келади. Испания кенгашга БТТ жойлашган мамлакат сифатида киради. Бундан ташқари ассоциалашган ва қўшилган аъзолардан овоз бериш ҳуқуқисиз

биттадан вакиллар киритилади. Ижроия кенгаши бир йилда камида икки марта йиғилади. У бош котиб билан биргаликда Ассамблея қарорлари ва тавсияларини амалга оширилиши учун зарур барча чора- тадбирларни кўради ва уларнинг бажарилиши юзасидан ҳисобот (доклад) - ахборот беради. Ассоциялашган ва Қўшилган аъзолар Ижроия совети ишида кузатувчи сифатида қатнашадилар. • Ҳудудий. БТТ аъзолари - давлатлар олти ҳудуд бўйича тақсимланган: 1. Африка; 2. Америка; 3. Шарқий Осиё ва Тинч океани; 4. Европа; 5. Яқин ва Ўрта Шарқ; 6. Жанубий Осиё. Комиссия тегишли ҳудудлардан барча ҳақиқий ва Ассоциялашган аъзолардан иборат ва ўз мажлисини камида йилига бир марта ўтказувчи Мазкур ҳудуддан қўшилган аъзо комиссия ишида кузатувчи сифатида қатнашади. Қўмиталар. БТТ да БТТ аъзолари тамонидан бошқарув бўйича тавсияларни ва ишлар моҳиятини ишлаб чиқиш учун ташкил қилинган махсус қўмиталар мавжуд: • Дастур бўйича қўмита; • Молия бюджет қўмитаси; • Туризимнинг статистика ва макроиқтисодий таҳлил қилиш қўмитаси; • Туризим ҳаракати ва бозорини тадқиқ қилиш бўйича қўмита; • Туризмни турғун ривожлантириш бўйича қўмита; • Сийсатни таъминлаш бўйича қўмита; • БТТ ишчи кенгаши; • Туризм этикаси бўйича Бутунжаҳон қўмитаси.

Котибият. Котибият Ижроия кенгаши тавсиясига кўра Бош ассамблея тамонидан тўрт йилга, қайта сайланиш имкони билан сайланган Бош котиб ҳисобланади. У БТТ қонуний вакили бўлиб ҳисобланади ва ўз иш фаолиятида ўринбосари ва умумий масалалар бўйича кординаторга таяниб иш юритади. Бош котиб Ассомблея ва кенгаш олдида жавобгар ҳар икала орган кўрсатмаларини бажаради. Бош котиб ҳудудий вакилларни тайинлайди. Уларга Ассосиялашган ва Қўшилган аъзолар билан муносабатларни қўллаб – қувватлаш топширилган. Котибият ўз тарихи фаолиятига эга. Улар БТТ қароргоҳида тўлиқ ставкада ишлашади. Бош ассамблея ҳар икки йилда БТТ фаолияти дастурини қабул қилади. БТТ тўпламлар нашр қилади, шунингдек маълумотларнинг ахборотлар банкини таклиф этади. 3. Нодавлат ташкилот ва миллий ҳалқаро туристик ташкилотлар. Ҳалқаро туризм бўйича ноҳукумат ихтисослашган ташкилотлари бўлиб қуйидагилар ҳисобланадилар: 1. Бутунжаҳон туристик агентликлар ассациоцияси федерацияси (ФУААВ),71 миллий ва ҳудудий ассоциацияларни бирлаштирган 20 мингдан ортиқ туристик агентликларни ўз ичига олган. 2. Туризм бўйича илмий экспертлар ҳалқаро ассоциацияси (АИЕСТ) 1951 йилда ташкил бўлган. 3. Туризмда касбий таълим бўйича Бутунжаҳон ассоциацияси 1969 йилда БТТ ҳомийлиги остида ташкил бўлган. Халқаро тижорат ташкилотлари:  Халқаро туристик альянс. Автомобилда хорижга сафарга чиқиш ва суғурта қилишга ихтисослашган ташкилот;  Конгресслар касбий ташкилотчилари халқаро ассоциацияси;  Туристик агентликлар бутунжаҳон ассоциацияси. Ҳудудий ҳалқаро туристик ташкилотлар қаторига киради:

 Туризм бўйича Араб иттифоқи. 1954 йил ташкил топган ва у 18 араб давлатлари миллий туристик ташкилотларини бирлаштиради.  Африка туризмини ривожлантириш ташкилоти. 1961 йилда ташкил топган. Африканинг 11та французча сўзлашадиган мамлакатларни бирлаштиради. Халқаро туризмни ривожлантиришда ҳамкорлик қилувчи миллий ташкилотлар:  Америка туристик агентликлари жамияти АСТА. Таркибига аъзо сифатида хорижий фирмалар киради;  Британия туристик агентликлари ассоциацияси-АБТА;  Туризм бўйича Лотин Америкаси ташкилотлари конфедрацияси- КОТАЛ. Россия Федерациясида ҳозирги вақтда Россия туристик агентликлари ассоциацияси-РАТА ишлаб турибди. Унинг таркибига 14 ҳудудий бирлашмалар қамраб олинган. Ўзбекистонда ҳозир «Ўзбектуризм» миллий компанияси туристик ассоциация кўринишда ишлаб турибди. 4. «Ўзбектуризм» миллий компанияси «Ўзбектуризм» миллий компанияси марказий аппарати тузилиши:  раҳбарлик;  молиявий-иқтисодий бошқарув;  ҳудудий ва хусусий туризмни ривожлантириш бўйича қўллабқувватлаш бўлими;  туристик хизматлар ва инвестициялар маркетинги бўлими;  халқаро алоқалар бўлими;  лицензиялаш бўлими;  кадрлар ва кадрларни қайта тайёрлаш бўлими;  маҳсус хизматлар бўлими;  юристконсульт;  умумий бўлим;

 ишлар бошқарувчиси. «Ўзбектуризм» миллий компанияси тизими ташкилий таркиби:  Ҳудудий бўлинма;  Самарқанд ҳудудий бўлинмаси;  Бухоро ҳудудий бўлинмаси;   Хоразм ҳудудий бўлинмаси. Ҳудудий саёҳат ва экскурсиялар бюроси - (СЭБ). Давлат корхоналари (ДК). Сурхондарё СЭБ ДК; Қашқадарё СЭБ ДК; Навоий СЭБ ДК; Қорақалпоғистон СЭБ ДК; Жиззах СЭБ ДК; Наманган СЭБ ДК; Фарғона СЭБ ДК; Меҳмонхоналар мажмуаси (ММ) «Афросиёб Палас» ММ ДК «Бухоро Палас» ММ ДК «Хива» ТЭК ДК «Жайхун» ММ ДК «Хоразм» ММ ДК «Ўзолмонхотелз» КК (қўшма кор). Хизмат кўрсатувчи тузилмалар: «Хизмат кўрсатиш ва диспетчерлик марказий бошқармаси», ДК. «Республика илмий-консалтинг маркази», ДК. «Қурилаётган иншоотлар дирекцияси», ДК. Ўзбекистонда туризм соҳасида сезиларли таркибий ўзгаришлар рўй бераяпти. Ўзбекистонда туристик бизнес таркибий қайта қуриш ва институт сифатида шаклланиш босқичида турибди. Ички тармоқ, тармоқлараро, ҳудудлараро ва ташқи иқтисодий алоқалар ҳам шаклланиш босқичини бошидан кечираяпти. Туристик инфратузилмалар такомиллаштирилаяпти, меҳнат бозорининг тегишли сегменти шаклланаяпти, туристик фаолиятни тартибга солиш давлат янги тизими яратилмоқда.

«Ўзбектуризм» миллий компанияси 1992 йил 27 июлда Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-447 сонли «Ўзбектуризм миллий компаниясини ташкил этиш тўғрисида »ги фармони билан тузилди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2003 йил 9 декабрдаг ПФ3358 сонли «Республика органлари тизимида давлат бошқарувини такомиллаштириш тўғрисида» ги фармонига кўра туризм соҳасида самарали бошқарув тизимини таъминлаш мақсадида «Ўзбектуризм» миллий компанияси (бундан кейин компания деймиз) қайта ташкил этилди. Компания туризм соҳасида ваколатли давлат органи ҳисобланади ва ўз фаолият бўйича Вазирлар Маҳкамасига ҳисоб беради. Компания Ўзбекистон ҳудудида туризм соҳасида ягона давлат сиёсатини ишлаб чиқишни таъминловчи, мувофиқлаштирувчи бош орган ҳисобланади. Компания ўз фаолиятини жойларда давлат бошқарувидаги бошқа органлар, давлат ҳокимияти органлари, жамоатчилик ташкилотлари ва бошқа ташкилотлар билан ҳамкорликда амалга оширади. Компаниянинг асосий вазифалари ҳисобланади:  Ўзбекистон Республикасида туризмни ривожлантиришга қаратилган асосий стратегик йўналишларни ишлаб чиқади;  Туризмни ривожлантириш бўйича ишлаб чиқиладиган ҳуқуқийнорматив хужжатларни тайёрлашда иштирок этади;  Туристик фаолиятни лицензиялаш бўйича ишчи орган функциясини бажаради;  «Туризм тўғрисида»ги қонунга биноан туристик хизматларни сертификатлаштиришни ўтказади;  Туризм соҳасида статистик ҳисоб-китобларни юритишни такомиллаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқади;  Туризм соҳасида маркетинг тадқиқотларини ташкил қилади;  Республикада туризмни ривожлантириш прогнозлари ва асосий тенденцияларини белгилайди, тахлилий ишлар олиб боради;

 Туризмни ривожлантириш бўйича ҳудудий ва соҳавий дастурларни тайёрлайди, уни мақсадли бажарилишини координациялашни ташкил қилади ва таклифлар тайёрлайди;  Туристик хизматларни амалга оширилишини таъминлаш бўйича реклама-ахборот фаолиятни йўлга қўяди;  Ўзбекистон Республикасида хорижий давлатлар миллий туристик маъмуриятлари ва уларнинг вакиллари билан ҳамкорликни йўлга қўяди;  БТТ ва бошқа туризм билан боғлиқ халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликни таъминлайди, уларда республика манфаатларини ифода этади;  Туристик индустрия тараққиётига инвестицияларни жалб этиш бўйича ишларда иштирок этади;  Туристик инфратузилмаларни ривожлантириш соҳасида инвестицион лойиҳаларни ишлаб чиқади;  Ташқи бозорда Ўзбекистон Республикаси манфаатларига амал қилинишини таҳлил этади ва туристик соҳада шу асосда салбий нуқсонларни тугатиш бўйича таклифлар тайёрлайди;  Туристик соҳага кадрлар тайёрлаш бўйича халқаро дастурини амалга оширади.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 1. Александрова Ю.А. «Международный туризм». Учебник. М:«Аспект пресс» 2004г. 2. Александрова Ю.А. «Международный туризм» Учебное пособие для вузов. М:«Аспект пресс» 2001г. 3. Балабанов. И.Т. «Экономика туризма» М.,«Финанси и статистика»2000 г. 4. Биржаков М.Б. Введение в туризм. С.Пб.: Издательский Торговый Дом «Герда», 2004г. 5. Вавилова Е.В. Основы международного туризма. Учебное пособие. М., ГАРДАРИКИ, 2005. 6. География туризма: учебник / кол.авторов: Под ред. А.Ю. Александровой. М.: КНОРУС, 2008. 7. Дворниченко В.В. История международного и национального туризма. М., Издательство МЭСИ, 2001. 8. Дурович А.П. «Маркетинг в туризме». Минск. «Новое знание».2001. 10. Дурович А.П. Реклама в туризме. Учебное пособие. 2003. 11. Ердавлетов С.Р. География туризма: история, теория, методы, практика. Алматы, 2000. 12. Ердавлетов С.Р. История туризма. Развитие и научное изучение. Алматы, 2003 13. Жукова М.А. Индустрия туризма: менеджмент организации. М.: «Финансы и статистика», 2006. 14.Зорин И.В., Квартальнов В.А. Энциклопедия туризма. М. Финансы и статистика, 2000. 15. Кабушкин Н.Н. Менеджмент туризма. «Новое знание» М., 2001. 16. Квартальнов В.А. Иностранный туризм. М.: «Финансы и статистика», 2003. 17.Квартальнов В.А. Туризм . Учебник. М., «Финансы и статистика». 2004.

Похожие

Сифат ва рақобатбардошлилик. Халқаро ташкилотлар

Халқаро туризмда туристик саёҳатларни ташкил этиш

Туристик бозорни сегментлаш

Туристик фаолиятни лицензиялаш

Туристик маршрутларнинг таснифи