Buyuk Britaniya davlatining moliya tizimi - Экономика - Рефераты

Buyuk Britaniya davlatining moliya tizimi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

62.5 KB

Buyuk Britaniya davlatining moliya tizimi Reja: 1. Buyuk Britaniya davlatining moliya tizimi va uning iktisodiy mazmuni. 2. Buyuk Britaniya daromad va xarajatlar tizimi. 3. Buyuk Britaniya maxalliy moliyasi va ularning tarkibi. 4. Angliyaning fiskal siyosati. 5. Buyuk Britaniya solikli daromadlari va turlari. Tayanch iboralar. Nazorat savollari. Adabiyotlar.

1.Buyuk Britaniya davlatining moliya tizimi va uning iktisodiy mazmuni. O‘zbekiston iktisodi bozor iktisodiga o‘tishi, davlat ishtirokining o‘zgarishi va davlat moliyasi usullarining jamiyatning iktisodiy va ijtimoiy xayoti, davlat daromadlari va xarajatlarida chet davlatlar moliyasi, davlat iktisodi, siyosiy va ijtimoiy funksiyalari kizikish uygota boshladi. Bu jarayon Angliya davlat moliyasini o‘rganishga undadi. Xozirgi vaktda Angliya davlat moliyasida markaziy xukumat budjeti, maxsus budjetdan tashkari fondlar, maxalliy moliya organlari mavjud. Angliyaning moliya tizimida davlat budjeti yetakchi o‘rinda turadi. Davlat budjeti davlat budjeti va maxalliy budjetga bo‘linadi. Angliyada boshka davlatlar kabi budjet davlatning bosh iktisodiy konuni xisoblanadi. Angliya moliya vaziri parlament oldida doklad kiladi. Moliya yili 1 apreldan 31 martgachadir. Dokladda yangi solik to‘lovlarini kiritish, o‘zgartirish uzokrok ko‘riladi. Birinchi bor davlat budjeti loyixasi iyul oyida ko‘rib chikiladi va kelgusi yil mart oyida tasdiklanadi. Bu dokladda budjetning loyixasiga kiritilgan o‘zgartirishlar bo‘ladi. 1999-2000 yil davlat budjeti loyixasi 1998 yil iyun oyida e’lon kilinadi. 1999-2000 yillarda Angliya davlat moliyasi strategiyasi davlat xarajatlari yiliga o‘rtacha 2.25% ni tashkil etadi. Shu vakt ichida davlat sektorini moliyasi 2 martaga oshishi kerak. - Yangi strategiya xususiyatlari kuyidagichadir: - ushbu uch yillik reja vazirliklarga o‘zining xarajatlarini rejalashtirish va davlat resurslarini boshkarish uchun stabil xolat yaratadi; - budjetni kapital va joriy budjetga bo‘lish; - XXI asr moliya talabi uchun xukumat aktivlari koldiklarini ko‘chirish.

Shuni ta’kidlash kerakki davlat moliyasining strategik rivojlanishi Angliya xukumatining fiskal strategiyasiga va milliy xisobning xalkaro tajribasiga mos. 2. Buyuk Britaniya daromad va xarajatlar tizimi. Angliya davlat budjeti joriy xarajatlar va daromadlarga va kapital budjetga bo‘linadi. Angliyaning joriy budjeti daromadlari soliklar: to‘gri soliklardan tashkil topgan. Bundan tashkari joriy budjet daromadlariga sugurta to‘lovlari xam kiradi. Joriy budjet mablaglari xisobidan sanoat, kishlok xo‘jaligi, soglikni saklash moliyalashtiriladi. Kapital budjet daromadlari davlat korporatsiyalari va davlat xokimlik organlari kreditlari, Angliya banki departamenti emissiyasi foydasidan iborat. Kapital budjet xarajatlari davlat karzi bo‘yicha foizlar va kapital ko‘yilmalarga ajratilgan uzok muddatli kreditlardir. Budjetdan tashkari davlat fondlari davlat budjeti kabi Angliyaning moliya tizimining bir kismini tashkil etadi. Ular ichida ijtimoiy va ilmiy-izlanish fondlari axamiyatli. Ijtimoiy fondlari axoliga ijtimoiy xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan resurslarni jamlaydi. Fondlar uch manba: soglikni saklash, sugurta, sugurta to‘lovlaridan iborat. Angliyada ijtimoiy fond badallari 5.7 - 9% ni tashkil etadi. Ijtimoiy fonddan to‘lov uch xildir: - alokalar xarajatlarni moliyalash uchun budjet fondidan ssudalar; - jamoa ko‘magi uchun nafakalar, transport xarajatlari kompensatsiyasi, - ko‘mish uchun odamlarga yordam; - krizis ssudalari, ularning sogligi yomonlashganda beriladi. 1998-1999 yillarda Angliyaning ijtimoiy fondi 50.2 mln. Angliya funt sterlingi mikdorida ko‘rilgan. Ushbu mablag xisobidan ssuda ko‘rinishida yoki nafaka ko‘rinishida past daromadli yoki nostabil ish xakiga ega fukarolarga yordam berish ko‘zda tutilgan.

Angliya ilmiy – kidiruv fondlari ichida bosh o‘rinni kidiruvni rivojlantirish bo‘yicha milliy korporatsiya fondi egallaydi. U o‘zining mustakil balansiga ega, davlat budjetiga karam emas. Uning mablaglari kashfiyotlardan foydalanish xukukini beruvchi litsenziyalardan tushgan daromadlar xisobidan shakllanadi. Davlat ushbu fondga muddatsiz ssuda va yillik subsidiyalar beradi. Bu fond mablaglari xisobidan ilmiy muammolar yechiladi va ishlab chikarishga tadbik etiladi. Budjetdan tashkari fondlar xisobidan davlat budjetining 1/3 kismi moliyalashtiriladi. 3. Buyuk Britaniya maxalliy moliyasi va ularning tarkibi. Angliyaning moliya tizimining uchinchi zvenosini maxalliy budjet tashkil etadi. Ular iktisodiy va ijtimoiy rivojlanishga umumdavlat va maxalliy moliya resurslarini jalb etadi. - Angliyada maxalliy xukumat to‘rt asosiy daromad manbai: - markaziy xukumat subsidiyalari; - uy – joy soligi; - xarakatlanuvchi mulk tariflari va litsenziyalar sotishdan tushgan daromadlar; - soliklar. 75% xarajatlar xukumat subsidiyalari tomonidan moliyalashtiriladi. Xarakatlanuvchi mulk tariflari xarakatlanuvchi mulk egalaridan olinadigan soliklar demakdir. Bu mulk narxi xar 5 yilda kayta baxolanadi. Tariflar markaziy xukumat tomonidan o‘rnatiladi. Angliyada ko‘chmas mulk solikka tortiladi. Ikki yosh boladan ko‘p uylarga chegirmalar bor. Kam ta’minlangan fukarolar uchun solik 100% gacha chegirilishi mumkin. 1997-1998 yillar maxalliy xukumat xarajatlari 76900 mln. Angliya funt sterlingini tashkil etgan. Bu davlat xarajatlarining ¼ kismi demakdir.

Maxalliy moliya budjetdan tashkari fondlar xisobidan xam shakllanishi mumkin. Angliyaning oxirgi moliya zvenosi davlat tashkilotlari moliyasidir. Davlat korporatsiyalari, tashkilotlar va boshkalar. - Buyuk Britaniya daromad va xarajatlar tizimi - Angliyada davlat daromadlarining bosh manbai soliklardir: - daromad soligi; - kapital soligi; - egri soliklar (KKS, aksiz, bojlar); - davlat sugurta to‘lovlari. - Angliya solik tizimi: - uzok muddatli investitsiyalarni to‘ldirishda ko‘maklashuvchi; - ishlovchilarni ko‘llashi; - odil bo‘lishi kerak. 4.Angliyaning fiskal siyosati. Angliyaning fiskal siyosati ikki koidaga amal kiladi : 1) oltin koida fakat investitsion maksadlar uchun zayomlar chikarishga ruxsat berish; 2) uzok muddatli investitsiya koidasi – milliy karz iktisodiy sikl davomida stabil bo‘lishi kerak. 2000 – 2001 moliya yili uchun Angliya davlat budjeti fiskal stabillik kodeksini kabul kildi. Fiskal siyosat va davlat karzlarini boshkarishda 5 prinsipga amal kilinadi: 1) Fiskal siyosat uni bajarish va ommaga tanishtirishda aniklik va maksadlilik; 2) Fiskal siyosat, uning iktisodiy ta’siri protsessining stabilligi; 3) Davlat moliyasini boshkarish uchun javobgarlik;

4) Millatlar o‘rtasida odillik; 5) Yechimlar kabul kilish va fiskal siyosatni bajarishda tezkorlik. 2000 – 2001 moliya yillarida Angliya davlat budjetining e’lon kilinishi, solikka tortishning o‘zgarishi, mexnatni, tadbirkorlik, oilani saklash ragbatlantirishni ko‘llaydi. 1998 – 1999 yil Angliya budjetida solik sistemasida va nafaka to‘lash bo‘yicha bir kancha o‘zgarishlar ro‘y berdi. Maksad mexnatni ko‘llashdir. Bunda odamlar xolati, ishsizlik nafakasi, ish xaki muxokama etildi. Davlat soliklari sistemasiga o‘zgartirishlar kiritib kashshoklikni kamaytirish millat manfaatini oshirishgi xarakat kiladi. - Budjetda kuyidagi o‘zgarishlar ko‘zda tutilmokda: - 2000 yil oktabrgacha berilgan yangi solik kreditlari va oldingi oygi kreditlar almashtiriladi; - Yangi bolalarni tarbiyalash solik krediti bolalarni tarbiyalash bo‘yicha pul yordamini ko‘paytirishga chakiriladi; - 2000 yil davlat sugurtasi to‘lovlari strukturasida bosh reforma o‘tkaziladi. Bu sistema soddalashdi va salbiy effektlar olib tashlandi. Tadbirkorlikni ko‘llab kuvvatlash Korporatsiya solik to‘lovini o‘zgartirish moliyani ragbatlantirdi, tadbirkorlikni ko‘llab kuvvatladi. 1999 yil kooperativ solik soddalashtirildi. Solik stavkalari kamaytirildi. Yevropa ittifokida Angliya kooperativ solik stavkasi eng past stavkalardan biri bo‘ladi. Solik sistemasining fundamental reformasi investorlarga yordam bo‘ldi. Buning uchun uzok muddatli foyda kiska muddatli foydaga nisbatan kam solikka tortiladi. Omonatlarni ragbatlantirish 1999 yil Angliyada yangi xisob formasi – individual jamgarma xisobi kiritildi, u o‘n yilga mo‘ljallandi. Xar bir fukaro ushbu jamgarmaga 1998-1999

yillar 5000, 1999-2000 yillar 7000 angliya funt sterlingi mikdorida omonat ko‘yishi mumkin. Bunga 1000 angliya funt sterlingi mikdorida nakd pul, 1000 angliya funt sterlingi mikdorida xayot sugurtasi, aksiya va obligatsiyalar kiritishi mumkin. Omonatchilar daromad soligidan ozod etiladi. 5.Buyuk Britaniya solikli daromadlari va turlari. Nolinchi solik stavkasi ko‘llanilganda iste’molchidan solik o‘chirilmaydi. Nolinchi solik stavkasi ko‘llaniladigan tovarlarga ozik – ovkat maxsulotlari, xalkaro va ichki passajir transporti, kitoblar, gazetalar, yangi uylar kurilishi, bolalar kiyimi, dori – darmon va boshkalar kiradi. Tovar va xizmatlar solikdan ozod etilsa iste’molchilar xam solik to‘lamaydi. Bojxona bojlari Yevropa ittifokiga kirmaydigan davlatlardan kelgan tovarlardan undiriladi. Tovarlar Yevropa ittifokida bojxona tekshiruvisiz erkin kuchayadi. Transportda yokilgi sifatida ishlatiladigan mineral yogdonokari stavkadagi soliklar undiriladi. Ekologik toza yokilgi uchun solik stavkasi xamdir. Bular – benzin, dizel yokilgisi, gazdir. Kerosin, yoglash materiallari aksiz yigimi olinmay, kam stavkali solik undiriladi. Yokilgi o‘rnini bosuvchi boshka narsalar mineral yog kabi solikka tortiladi. Aksiz soligi spirt, pivo, vino va boshkalar uchun ko‘llaniladi. Ilmiy, meditsina, sanoatda ishlatiluvchi spirt yigindan ozod etiladi. Sigaretlarga yigimlar xisoblanadi. Boshka tamaki maxsulotlariga yigim ogirligidan kelib chikkan xolda xisoblanadi. Xukumat chekuvchilarni kamaytirish maksadida xar yili tamaki maxsulotlari uchun yiginni 5%ga oshirishi kerak. Mashina va jixozlarga xarajatlar, sanoat va kurilish, ilmiy izlanish solikka tortilmaydi, kichik va o‘rta biznes tashkilotlari birinchi yil mashina va jixozlarga xarajat uchun 40% solik kam undiriladi.

1999 yil Angliyada yangi korporativ solik to‘lovi yo‘lga ko‘yildi. Solik to‘lovchilar uch oyida to‘lovlarni amalga oshiradi. 1999 yil apreldan korporativ solik 30% ga kamaytirilgan. Ba’zi kompaniyalar uchun individual solik solmnadi. Ko‘zda tutilmagan daromaddan soliklar Bu soliklar ikki etapda to‘lanadi: 1997 yil dekabrida, 1998 yil dekabrida. Bu soliklar xisobidan axoli ish bilan ta’minot davlat programmasi moliyalashtiriladi. Solik stavkasi foyda bo‘yicha 23% ni tashkil etadi. Davlat xazinasiga soliklarda 5200 mln. angliya funt sterlingi, energetikadan 2100 mln. angliya funt sterlingi, suv xo‘jaligi sanoatidan 1650 mln. angliya funt sterlingi tushishi kuzatilmokda. Kapital soligi to‘lovchilari yuridik va jismoniy shaxslardir. Solik yillik daromadning o‘sgan kismidan to‘lanadi. Ba’zi bir aktivlardan daromadlar, solikdan ozod etiladi. Ularda ko‘chmas mulk, davlat kimmatli kogozlari, korporativ obligatsiyalar, aksiya daromadlari kiradi. Jismoniy shaxslar uchun daromad soligi daromad soligi stavkasi bo‘yicha xisoblanadi. Trastlar uchun maxsus stavkalar mavjud. Xukumat kapital o‘suvidan olingan daromad solikka tortiladi. Axoli soliklari 223000 angliya funt sterlingidan oshadigan mulkdan 40% solik stavkasi to‘lanadi. Yiliga vasiyat kilingan mulkdan 3% solik olinadi. Ko‘shilgan kiymat soligi 17.5% ni tashkil etadi. Kamaytirilgan 5% solik yokilgi, energo – resurslar va boshkalarga ko‘llaniladi. Ko‘shimcha kiymat soligi ishlab chikarish, tovar va xizmatlar uchun yigiladi. Oxirgi solik iste’molchi tomonidan to‘lanadi. Ko‘shilgan kiymat soligi 50000 angliya funt sterlingidan oshuvchilardan olinadi. Ba’zi tovar va xizmatlar nolinchi stavka ko‘llanilib solikka tortilmaydi. Fukarolarning daromadlari, ish xaki investitsiyasi daromadlari solikka tortiladi. Daromad soligi olinishida shaxsiy chegirma katta rol o‘ynaydi. Shaxsiy va oila chegirmalari razmerlari xar bir moliya yilida ko‘rib chikiladi.

Angliya xukumati kelajakda baza va oshirilgan stavkalar saklanishini, oshirilganlarini 10% gacha kiskartirishni ko‘zda tutadi. 1998 – 1999 yillar moliya yilida solik to‘lovchilar soni 26 mln. kishidan, shundan 7.6 mln. 20% ga kamaytirilgan daromad soligi, 16.2 mln. baza bo‘yicha va 2.4 mln. oshirilgan stavkani tashkil etgan. Ko‘pchilik ishchilar daromad soligini, ish xakini olganda Pay – As – Earn (PAYE) daromad soligini to‘laydi. Korporativ solik. Kompaniyalar daromaddan va kapital o‘stirishdan korporativ solik to‘laydi. Korporativ solik stavkasi 31% ni tashkil etadi. Kamaytirilgan stavka – 21% kichik korxonalarga ko‘llaniladi. Imtiyozli stavka yiliga 300000 – 1500000 angliya funt sterlingida daromad oluvchi kompaniyalarga ko‘llaniladi. Budjet yili - tasdiklangan budjet amal kiladigan davr. U doimo kalendar yili bilan to‘gri kelmaydi. Angliya, Kanada, Yaponiyada budjet yili 1 apreldan 31 martgachadir. Budjetning xarajat kismi munitsipial departamenti ilova kilinadi. Kelgusi yil regional budjet loyixasi departamentlar xarajatlar smetasi takkoslanadi. Munitsipial yigim tashkil etgan budjet loyixasi ijro apparati tomonidan tasdiklanadi. Shu bilan bir vaktda loyixilanadigan zayomlar, solik stavkasi xakida yechim kabul kilinadi. Regional xukumat organlari budjetni tashkil etish prinsiplarini boshkaradi. Ularning asosiylari budjetning to‘liklik prinsipi va balansli umumiy ta’minot prinsipidir. Angliyada, Ispaniyada maxalliy xukumat budjetni korrektirovka kilishda, budjetga taallukli solik to‘lovlarida katnashadi. Angliya davlat budjeti daromadlari. Angliyada solik va yigimlar to‘rt kismga bo‘linadi: 1. Daromad soligi; 2. Kapital soligi;

1. Egri soliklar; 2. Boshka soliklar. 3. Daromad soligi kuyidagilar: 4. Jismoniy shaxslardan daromad soligi; 5. Kooperativ solik; 6. Kapital o‘kuv soligi. Jismoniy shaxslardan daromad soligi jismoniy shaxslarning daromadi kancha katta bo‘lsa, shuncha katta bo‘ladi. Daromad soligi bir yil ichida undiriladi. Tayanch so‘zlar: Buyuk Britaniya davlat budjetining tuzilishi, Buyuk Britaniya davlat moliyasi, Buyuk Britaniyaning solig tizimi, Tadbirkorlikni ragbatlantirish, Budjet loyixasi, Buyuk Britaniya daromad va xarajatlar tizimi, Korporatsiyani boshkarish, Davlat moliyasini boshkarishda javobgarlik

Adabiyotlar: 1. Финансў: Учеб./ Под ред. проф. чл.-корр. РЕАН Л.А. Дробозиной. - М.: ЮНИТИ, 2003. - 523 с. 2. Финансў: Учебник /под ред.проф. Дробозиной Л.А. – М.: Финансў ЮНИТИ, 2000. 3. Финансў: Учебник для вузов /Под ред. М.В.Романовского, проф. .В.Врублевского, проф.Б.М.Сабанти. – М. издат. “Перспектива”, издат. “Юрайт”, 2000. 4. Финансў: Учебник для вузов/ Под ред. проф.Романовского, О. В. Врублевской, проф. Б. М. Сабанти. - М.: Перспектива, Юрайт, 2000. - 520 с. 5. Финансў: Учеб. пособ./ Под ред. проф. А. М. Ковалевой. - М.: Фин. и стат., 2000. - 383 с. 6. Жумаев Н. Бурхонов Ж. «Чет мамлакатлар молияси» -Т.: «Молия»., 2002.

Похожие

Moliya va moliya tizimi.

Buyuk Britaniya soliq tizimini tuzilishi

Germaniya moliya tizimi.

Yaponiyaning moliya tizimi.

Davlatning moliya tizimi.