Бизнесни молиялаштириш - Экономика - Рефераты

Бизнесни молиялаштириш

Загружено в:

02.11.2022

Скачано:

0

Размер:

32.7568359375 KB

Бизнесни молиялаштириш Режа: 1. Дастлабки капитал. 2. Молия. Бизнесни молиялаштириш. 3. Кредит. Банк хизматлари. 4. Тадбиркорликни молиялаштириш.

Бизнесни молиялаштириш. Бозор муносабатларига ўтиш – ҳозирги кунда кўпчилик давлатлар ижтимоий-иқтисодий тараққиёт дастурининг асосий мазмунини ташкил этади. Бозор муносабатларига ўтиш инсоннинг ижодий ва меҳнат салохиятини намоён килишга, боқимандаликни бартараф этишга, йуколиб кетган эгалик туйғусини қайта тиклашга имкон беради. Фақат бозоргина махсулот ишлаб чикарувчининг хукмини бартараф этиб, Республиканинг ғоят катта бойликларидан самарали фойдаланишни таъминлай олади. Шу борада муҳим масалалардан бири: давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш йўли, янги пайдо бўлаётган нодавлат, яъни ишлаб чикариш фаолияти билан шуғулланаётган ва аҳолига хизмат курсатаётган хусусий, акционерлик, коллектив ва бошка корхоналарни қуллабқувватлаш билан аралаш, кўп тармоқли иқтисодиётни шакллантиришдир. Бизнесда молиявий муносабатларнинг ижтимоий аҳамияти катта. Тадбиркорликни ривожлантириш, кичик ва ўрта бизнесни ташкил этиш, хорижий мамлакатлар билан хамкорликда бўлиб, инвестицияларни жалб этиш ва бошқалар молия муносабатларининг бевосита вазифаси хисобланади. “Молия” тушунчаси қисман пул муносабатларини билдиради. Бироқ, молия ва пул айнан бир нарсани билдирса, у ҳолда савол туғилади: айнан бир моҳиятга нима учун иккита мустақил тушунча мавжуд? Бунинг учун мазкур категориянинг ривожланиш тарихини кўриб чиқамиз. “Молия“ ибораси (ит. Finansia) XIII-XV асрларда Италиянинг савдо шаҳарларида пайдо бўлиб, аввалига ҳар қандай пул тўловини билдирган. Кейинчалик бу ибора қандайдир жараённи, субъектлар ўртасидаги муносабатларни, аниқроғи пул муносабатларини билдирган ва халқаро кўламга ёйилган, лекин уни ишлатиш соҳаси умумдавлат пул фондларига пул тўловлари билангина чегараланган.

Шундай қилиб, молиянинг асосий белгилари қуйидагилардан иборат: 1. Пул муносабатлари, яъни пул молияни мавжуд бўлиши ва амал қилинишини моддий асоси ҳисобланади (пул йўқ жойда молия ҳам бўлмайди). 2. Ислоҳотларнинг бош ташкилотчиси бўлмиш давлатнинг мавжудлиги. 3. Пул муносабатлари жараёнида умумдавлат пул фондларини шаклланиш жараёни амалга оширилади. Айтиш мумкинки, молиянинг алоҳида белгиси унинг фондли характеридир. 4. Бюджетга маблағларнинг доимий тушиши солиқлар, йиғимлар ва бошқа тўловларга давлатнинг мажбурий тазйиқи хусусиятини ўз-ўзидан бермайди ва бу ҳолат давлатнинг ҳуқуқий-меъёрий асосларини яратишга қаратилган ижодий фаолияти воситасида ҳамда бунга хос фискал аппаратнинг яратилиши билан таъминланади. Мазкур белгилар бўйича молияни барча пул муносабатлари йиғиндисидан хатосиз ажратиб олиш мумкин. Мисол учун фуқаролар ўртасида, фуқаролар ва чакана савдо ўртасидаги ( хаттоки, чакана нархларни давлат томонидан тартибга солиш шароитида ҳам) юзага келадиган пул муносабатларини “молия” деб бўлмайди, чунки бу ерда давлат пул муносабатлари фуқаролик - ҳуқуқий усул билан тартибга солади. Пул муносабатларининг бошқа гуруҳи – бу жисмоний шахслар томонидан даромад солиғини тўлаш. Бу ерда молиянинг барча белгилари аниқ иштирок этади: солиқни тўланиши пул шаклида амалга оширилади; иккита тенг ҳуқуқли бўлмаган субъектлар иштирок этади (жисмоний шахс ва давлат); давлат мазкур муносабатларининг барча элементларини аниқлаб беради, уларни қонун кўринишида расмийлаштиради, назоратни амалга оширади, қонунбўзарлик учун жазолар белгилайди. Мазкур тўловлар натижаси умумдавлат пул фонди- давлат бюджетининг даромадлар қисми шаклланади.

Юқорида айтилганлардан келиб чиқиб, молияга биринчи таърифни қуйидагича бериш мумкин: Молия - бу давлат томонидан иқтисодий, ижтимоий ва сиёсий масалаларни бажариш учун мўлжалланган умумдавлат пул фондларини шакллантириш ва ишлатиш жараёнида юзага келадиган пул муносабатлари йиғиндисидир. Молия вужудга келишининг бирламчи асослари қандай? Ахир, бунгача анча олдин инсоният пулга, товар-пул муносабатларига, давлат тузилмасига эга эдику. Нима учун фақатгина ўрта асрларга келиб мазкур ҳолат ва уни акс эттирувчи ибора юзага келди? 1. Айнан Марказий Европада биринчи буржуа инқилоблари натижасида умумдавлат пул маблағлари фонди – бюджет юзага келди, хеч қайси давлат хукмдори унга ёлғиз ўзи хўжайинлик қила олмайди. 2. Бюджетни шакллантириш ва ишлатиш тизими алоҳида хусусият касб эта бошлади, яъни давлат даромадлари ва харажатлари тизими таркибий ва қонуний бирикмалари билан юзага келди. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, бюджетнинг харажатлар қисми асосий гурухлари бир неча юз йилликлар деярли ўзгармай келди. Ўша даврдаёқ харажатларни тўртта йўналиши белгиланган эди: Харбий мақсадларга, бошқарувга, иқтисодиётга, ижтимоий заруратларга. Давлат харажатлари структурасидаги ўзгаришлар ХХ асрнинг иккинча ярмида юз берди. Улар баъзи §арбий Европа мамалакатларининг харбий харажатларни сезиларли қисқартириб, ижтимоий мақсадларга, иқтисодиётга харажатлар қилишга кўпроқ эътибор берган-ликларида намоён бўлди. 3. Пул шаклидаги солиқлар бирмунча афзал хусусият касб этдилар. Аввалги давлат даромадлари, асосан натурал тўлов ва инъомлар ҳисобга шаклланган. Шундай йўсинда, давлатчилик ва пул муносабатларининнг фақат мазкур босқичида яратилган маҳсулотни қиймат кўринишида тақсимлаш имкони туғилди. Тақсимлаш жараёнлари – жамиятдаги иқтисодий

муносабатлари-нинг бир қисми хисобланади. Молия хам иқтисодий категория хисобланади. У қиймат ҳаракатининг муҳим шакллари ёрдамида давлат пул фондларини шакллантириш ва ишлатишда намоён бўлади. Хар қандай давлатнинг пул даромадлари ва фондларининг асосий моддий манбаи ялпи ички маҳсулот ва унинг асосий қисми – миллий даромад ҳисобланади. Молия ёрдамида унинг тақсимланиши ва қайта тақсимланиши амалга оширилади, шу билан ишлаб чиқариш, тақсимлаш ва истеъмолга туғридан-туғри таъсир ўтказилади. Молия шу билан бирга тарихий категория ҳам ҳисобланади. У ўзининг пайдо булиш, ривожланиш босқичларига эга, яъни вақт давомида ўзгариб боради. Молиянинг ривожланишини иккита асосий босқичга бўлиш мумкин. Биринчи босқич - молиянинг ривожланмаган шакли. У, биринчидан, молиянинг ноишлаб чиқариш хусусияти билан характерланади, яъни пул маблағларининг асосий қисми (2/3 қисм бюджет) харбий мақсадларга сарфланган ва деярли молия иқтисодиётга хеч қандай таъсир ўтказмаган. Иккинчидан, бир бўғиндан ташкил топган бюджет ва молиявий муносаботларни чегаралаш миқдоридан, яъни молия тизими қисқалиги ва кенг қамровли эмаслигидан. Уларнинг барчаси бюджетни шакллантириш ва ишлатиш билан боғлиқ бўлган. Товар-пул муносабатларининг, давлатчиликнинг ривожланиши билан умумдавлат пул фондларига ва шунга мос равишда, уларни шакллантириш ва ишлатиш бўйича пул муносабатларининг янги гуруҳига зарурат пайдо бўлди. Ҳозирги вақтда молия муносабатлари сиёсий ва иқтисодий тўзумнинг даражасидан қатъий назар ўз ривожланишининг иккинчи босқичига ўтди. Бу босқич молия тизимининг кўп бўғинлилиги, уни иқтисодиётга таъсир даражасининг юқорилиги ва молиявий муносабатларнинг турли–туманлиги билан хусусиятланади .

Давлат молияси билан бир қаторда махаллий молиялар, бюджетдан ташқари фондлар, давлат корхоналари молияси ривож топди. Давлатлараро хамжамиятлар молияси каби янги молиявий муносабатлар соҳаси пайдо бўлди. Мисол учун Европа ҳамжамияти мамлакатлари қишлоқ хўжалигини молиялаштириш, мазкур давлатларнинг алохида режаларида интеграцион жараёнларнинг салбий оқибатларини бартараф қилишга ишлатиладиган давлатлараро пул фондларини ташкил қилдилар. МДҲ давлатлари ҳам шундай фондларни ташкил этишнинг турлича йўллари таклиф қилинмоқда. Молия муносабатларининг янги соҳаларидан бири хусусий, трансмиллий корпорациялар молиясидир. Пул фондлари ва шунга мос равишда уларга тегишли молиявий муносабатларнинг турличалиги, уларни даражаларга бўлишни асослайди. Умумдавлат пул фондлари марказлашган пул фондлари ҳисобланади, қолган барчалари эса – марказлашмаган пул фондларидир. Марказлашган фондлар ҳисобидан жамиятнинг макродаражадаги масалаларининг ҳал этилиши таъминланади. Бу, аввало, умумдавлат аҳамиятидаги эҳтиёжларни таъминлашга, мамлакат мудофаасига, марказий давлат ва бошқарув органларини сақлашга, миллий аҳамиятга эга бўлган халқ ҳўжалиги тармоқларини қўллаб-қувватлашга, алоҳида ҳудудларнинг ижтимоийиқтисодий ривожланиш даражаларини тенглаштиришга, атроф- муҳит муҳофазасига, фундаментал изланишлар ва фан-техника ривожланишини қўллаб- қувватлашга сафарбар этилади. Буларнинг барчаси, молиянинг мазкур босқичда ижтимоий такрор ишлаб чиқариш элементлари - моддий бойликлар, ишчи кучи ва ишлаб чиқариш муносабатларини такрор ишлаб чиқаришга таъсир қилишнинг муҳим қуролларидан бирига айланишини исботлайди. Аниқ иқтисодий ва сиёсий шароитлар, давлатнинг роли ва табиатига боғлиқ ҳолда, молия деярли бир хил институтларга эга, аммо кўпинча сифат жиҳатидан турли мазмунга эга бўлади. Мисол учун, яқин вақтгача дунёда икки сиёсий ва иқтисодий тизим амал қилиб келди.

Ҳозирги кунда эса фантехника тараққиёти давлатларни тараққиёт даражасига кўра фарқланишини келтириб чиқарди. Юқорида айтилганлардан келиб чиқиб, молияга яна ҳам кенгроқ таъриф бериш мумкин. Молия – бу давлатнинг ўз вазифа функцияларини бажариш ва кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш шароитларини таъминлаш мақсадида марказлашган ва марказлашмаган пул фондларини шакллантириш жараёнида юзага келадиган, давлат томонидан ташкил қилинадиган пул муносабатлари йиғиндисидир. Молиянинг моҳияти унинг функцияларида намоён бўлади. Жамият тараққиётининг турли ижтимоий-иқтисодий босқичларида, турли молиявий тизимлар амал қилади, баъзи ҳолларда мавжуд иқтисодий муносабатларни муваффақиятли объектив намоён қилади, бошқа ҳолларда эса, муваффақияцизроқ, бироқ молия ҳар доим тақсимлаш функциясини бажаради. Молиянинг бошқа муҳим функцияси назоратдир. У тақсимлаш функцияси билан ўзвий боғлиқдир. Молия муносабатларининг турли таркиби орасида пул фондларининг шаклланиши ва ишлатилиши назорати билан боғлиқ бўлмаган бирорта ҳам муносабат йўқдир. Шу билан бирга фақатгина назорат билан боғлиқ бўлган молиявий муносабат ҳам йўқ. Молия ёрдамида давлат яратилган маҳсулотни натурал-моддий шаклдагина эмас, қиймат шаклида ҳам тақсимлашни амалга оширади. Шундан келиб чиқиб, кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш жараёнида қиймат ва натурал-моддий нисбатларнинг таъминланиши устидан назорат қилиш мумкин ва зарур бўлади. Молия миллий даромадни шакллантириш, тақсимлаш ва ишлатишнинг барча босқичларида назоратни амалга оширади. Назоратнинг бош мақсади ижтимоий ишлаб чиқаришнинг самарадорлигини ошириш, халқ ҳўжалигининг барча бўғинларида ишнинг сифатини яхшилаш

мақсадида марказлашган ва марказлашмаган пул фондларидан оқилона фойдаланишга эришишдир. Молиянинг назорат функцияси корхоналарнинг барча ҳўжалик фаолиятларида намоён бўлади. Сўм орқали назорат қилиш, ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш харажатлари устидан, бу харажатлар-нинг даромадларга мос келиши устидан, асосий фондлар ва айланма маблағларнинг шаклланиши ва ишлатилиши устидан амалга оширилади. Мазкур назорат маблағлар айланишининг барча босқичларида – молиялаштириш ва кредитлаштиришда, нақд пулсиз ҳисоб-китобларни амалга оширишда, бюджет ва молия тизимининг бошқа бўғинлари билан ўзаро алоқаларда амал қилади. Сўм орқали назорат ёрдамида маҳсулот реализацияси жараёнига, шартнома бўйича шартларни бажарилишига, рентабелликка, фойдага, фонд қайтимига, айланма маблағлар айланишига таъсир ўтказади. Шундай қилиб, сўм орқали назорат, даромадлар ўсишини, маблағлар ва моддий бойликлар оқилона сарфланишини рағбатлантиради, корхоналарни камчиликларини бартараф этишга, ҳўжалик фаолиятини яхшилашга, унинг самарадорлигини оширишга, ҳўжасизлик ва исрофгарчиликка йўл қўймасликка мажбур қилади. Сўм орқали назоратнинг муҳим ҳусусияти шунда намоён бўладики, у маблағлар келиб тушиши ва ишлатилиши жараёнида ўзлуксиз давом этади ва махсус текширув ҳамда кўзатишлар билан бевосита боғлиқ бўлмай, мустақил аҳамият касб этади. Молиянинг назорат функцияси объекти – корхоналар, ташкилотлар, муассасалар фаолиятининг молиявий курсаткичлари ҳисобланади. Молиявий назоратнинг самарадорлигини ошириш кўпроқ корхонада бош ҳисобчи, молия бўлимларининг ҳодимлари томонидан ишни қай даражада йўлга қўйилганлиги, молиявий ахборотларнинг ҳаққонийлиги, молиявий интизомга риоя қилиниши, бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини тўғри юритишига боғлиқдир. Фақатгина шундай шароитларда молиявий назоратнинг натижалари халқ ҳўжалигидаги ҳолатни таҳлил қилиш ва

объектив баҳолаш ҳамда такрор ишлаб чиқариш жараёни боришини мувофиқлаштиришга қаратилган қарорлар қабул қилиш имконини беради. Молиянинг назорат функциясини амалга ошириш шакли молиявий назорат ҳисобланади. Агар молиянинг назорат функцияси молиянинг ўзининг ҳусусияти бўлса, молиявий назорат эса алоҳида мазкур назоратни амалга оширувчи назорат органларининг фаолияти ҳисобланади. Молиявий назоратни амалга ошириш субъектлари бўйича молиявий назорат умумдавлат, маъмурий, ички ҳўжалик, жамоат ва мустақил (аудиторлик) назоратларга бўлинади. Умумдавлат молиявий назоратини ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи органи – Олий Мажлис ҳамда молия, солиқ, кредит муассасалари, давлат қўмиталари, вазирликлар, маҳаллий бошқарув органлари бўлимлари амалга оширади. Буларнинг муҳим функцияси молиянинг ҳолати устидан, давлат маблағларининг сарфланиши устидан назорат олиб боришдир. Маъмурий молиявий назоратни вазирликлар ва бошқармаларнинг назорат тафтиш бўлимлари амалга оширади. Бу органлар қуйи корхона ва муассасалар молиявий-хўжалик фаолиятининг текширувини амалга оширадилар. Ички хўжалик молиявий назорати корхона, муассасаларнинг молиявий хизматлари (муҳосибот, молия бўлимлари) томонидан амалга оширилади. Уларнинг функцияларига корхонанинг ишлаб чиқариш ва молиявий фаолиятини ҳамда унинг таркибий бўлинмаларини текшириш киради. Жамоат молиявий назоратини алоҳида жисмоний шахслар ихтиёрий равишда бажарадилар. Мустақил молиявий назоратни аудиторлик фирмалари амалга оширадилар. Назорат объекти бўлиб барча иқтисодий субъектларнинг фаолияти ҳисобланади. Амалга ошириш муддатидан келиб чиқиб, молиявий назорат бирламчи, жорий ва якуний назорат турларига бўлинади.

Бирламчи молиявий назорат корхоналар молиявий режаларини, бюджет ташкилотларининг сметаларини, бюджетлар лойиҳаларини ва бошқаларни тўзиш, кўриб чиқиш ва тасдиқлаш босқичларида бажарилади. У хўжалик операцияларини амалга ошириш ва моддий, меҳнат ҳамда молиявий ресурслар норационал сарфланишининг олдини олиш ва шу билан бирга корхона фаолиятига бевосита, билвосита зарар етказилишини бартараф қилишга ёрдам беради. Жорий молиявий назорат молиявий режаларнинг бажарилиши, хўжалик молиявий операцияларининг бориши жараёнида амалга оширилади. Унинг вазифаси қилинган харажатлар, олинган даромадларнинг тўғрилиги, қонунийлиги ва мақсадга мувофиқлигини, бюджет билан алоқаларнинг тўлалиги ва муддатидалигини ўз вақтида назорат қилишдан иборат. Мазкур назорат молия хизматлари томонидан ҳар куни йўл қўйилган ҳатоликларни ўз вақтида аниқлаш ва бартараф этиш мақсадида ўтказилади. Оперативлик ва мослашувчанлик бу жараёнда биринчи даражали аҳамият касб этади. Якуний молиявий назорат амалга оширилган молиявий операцияларнинг тўғрилиги, қонунийлиги ва мақсадга мувофиқлигини текшириш ва тафтиш қилиш шаклида ташкил қилинади. Унинг асосий вазифаси моддий, меҳнат ва молиявий ресурслардан фойдаланишдаги камчиликлар ва хатоликларни аниқлаш, етказилган зарарни қоплаш, айбдор шахсларни маъмурий ва моддий жавобгарликларга тортиш, келгусида молиявий интизомни бўзиш ҳолларининг олдини олиш бўйича чоратадбирлар қабул қилишдан иборат. Молиявий назорат механизми такомиллашиб ва ривожланиб бормоқда. Уларнинг олдига иқтисодиётни молиявий соғломлаштириш ва мамлакатдаги ўзаро молиявий алоқаларни такомиллаштиришга йўналтирилган янги вазифалар қўйилмоқда. Молиявий муносабатларнинг муҳим таркибий қисми бюджет муносабатлари ҳисобланади.

Бюджет муносабатлари деб республика, регионал, ва маҳаллий давлат органларининг хўжалик субъектлари, шунингдек, аҳоли билан марказлашган пул фондларини шакллантириш, доир молиявий муносабатларга айтилади. XVI.Бизнесни молиялаштириш. Мавзунинг асосий масалалари: Дастлабки капитал. Молия. Бизнесни молиялаштириш. Кредит. Банк хизматлари. Тадбиркорликни молиялаштириш. Ушбу дарснинг охирида талабаларга бизнес режалардан намуналар кўрсатинг. Бизнесни молиялаштиришда мавжуд муаммолар ва уларга бўладиган таъсирларни тушунтиринг. Бизнес учун олинган кредитлар ва уларнинг босқичма-босқич тўланишини тушунтиринг. Диққат топшириқ : Талабаларга бир неча бизнес режаларни таништиринг ва уларнинг молиялаштиришга қаратилган бўлимини таҳлил қилишини сўранг. Талабалар кредитни тўлашдаги ва банк фоизларини ҳисоблашни таҳлил қилишлари керак. 16-семинар: Венчурли молиялаштириш. Семинар машғулотининг асосий мақсади “ Венчурли молиялаштириш ” тўғрисидаги талабаларнинг билим ва кўникмаларини ошириш. Семинар машғулотининг режаси: 1. Венчур молия. Венчур капитал. 2. Тадбиркорликни молиялаштириш. 3. Венчур молиялаштиришнинг ахамияти.

Таянч сўзлар: венчур, капитал, молия, маблағ, пул, бюджет, инвестиция. 1-топшириқ: Саволлар: 1.Молия ва молиялаштириш нима? 2.Венчур молия ва венчур капитал нима? 4. Инвестиция нима? 4.Фойда нормаси нима? 5.Доимий харажатларларга нималар киради? 6.Ўзгарувчан харажатлар қандай ҳаражатлар? 7.Тадбиркорликни молиялаштириш нима учун керак? 8.Венчур молиялаштиришнинг мақсади нима? 9.Фирмаларнинг иқтисодий ривожланишининг энг асосий сабаблари нима? 10. Инвестициялар ҳажмига таъсир кўрсатувчи омиллар? 2-топшириқ: Мисол. Иккитавариантдагиинвестициялаш фараз қилинади. Биринчи вариант бўйича агар 100 млн. Сўм маблағ киритилиб, ҳар йили 10 фоиздан фойда олинса, режалаштирилган даромад: 100 млн. сўм х(100%+ 10%) ёки шу 100 млн. сўм х(1+0,1) = 110 млн. сўм. Икки йилдан сўнг 100 млн. х(1+0,1)= 121 млн. сўм ва ҳоказо. Иккинчи вариант бўйича 100 млн. сўм киритилса, даромад 3 ойдан сўнг 2,5 фоизга тенг бўлади. Иккинчи вариант фойдалирокдир, чунки 3 ойдан кейинги даромадни олиб яна айланишга киритилса қўшимча даромад келтириши мумкин. Бир йилда тўрт маротаба айланса 100 млн. сўм х(1 +0,025) = 110,38 млн. сўм даромад олинади. Икки йилдан сўнг - 100 млн. сўм х(1 +0.025) = 121,64 млн. сўм.

Биринчи ҳолатдаги қўшимча даромад биринчи йилда 100 млн. сўм (1 + 0,1) - 100 млн. сўм = 10 млн сўмга. Иккинчи йилда 100 млн. (1+0,1)-100 млн. сўм = 21 млн. сўм. Иккинчи вариантда юқоридаги миқдорлар 10,38 млн. сўм ва 21,64 млн. сўмга тенг. Мураккаб фоизлар формуласи аввалги бошланғич миқдорини ҳисоблашга Пс ни фоиз қийматини аниқлашга имкон яратади. Шундай қилиб: Пc = Фc/Пc(л+и)н; и = Фc/Пc—1 Мисол: Уч йилдан сўнг 100 млн. сўмга эга бўлишни хоҳлаган инвестор банкка маълум миқдордаги пул маблағини 150 фоиз йиллик даромад билан қўйди. Ушбу маблағнинг миқдори қанча бўлмоғи керак? Рс = 100 млн. сўм / (1 + 1,5) = 6,4 млн. сўм. Демак, дастлаб қўйилган маблағ 6,4 млн. сўмга тенг бўлиши керак. Бошқа инвестор 300 млн. сўмга эга. У бу миқдорни икки йилдан сўнг 6 марта кўпайтириш ниятида, шунинг учун қандай йиллик даромад фоизи билан ўз молиявий ресурсларини қўйиши керак. и= (1800 минг сўм/300 минг сўм) - 1 = 1,45 ёки 145%. Шундай қилиб, қўйилган масалани ечиш учун капитални банкка ёки компанияга йиллик даромади 145 фоиздан кам бўлмаган ўлчамда қўйиш зарур. 3-топшириқ: Кейс стади. “Уч ака-укалар”. Бор эканда, йўқ экан, қадим замонда бир бадавлат тадбиркор бўлган экан. У 3 йилдан бери оғир хасталикка чалиниб, тўшакка михланиб қолибди. Унинг уч ўғли бор экан. Ота ўз ўғилларини олдига чақириб, васият қилибди. “Ўғилларим, вақти-соатим етганга ўхшайди. Сизларга йиллар давомида олиб борган бизнесимни давом эттиришингизни илтимос

қилмоқчиман. Ўғилларим, 3та жойда хусусий фирмам мавжуд. Бобур! Катта ўғлимлигингни инобатга олиб, сенга шаҳарнинг энг гавжум жойидаги катта ресторанни қолдираман, фақат, эътибор қиласан, ушбу рестораннинг ўнгида солиқ инспекцияси, чап томонида шаҳар санитария-эпидемиология станциялари мавжуд. Бизнесимни янада оёққа турғазишинг учун буларни инобатга олишинг керак. Сардор! Иккинчи ўғлим сифатида сенга ҳам анча ривожлантириш ва меҳнат қилиш керак бўлган “Бир зумда” кафесини қолдирмоқчиман. У ҳам анчадан бери ишламаяпти. Тадбиркор бўлсанг, ака-укаларинг билан иноқ бўлсанг, бу ишни албатта уддалайсан! Элдоржон, кенжа ўғлим! Сенга ишонаман ва қишлоқдаги паррандачилик фермасини қолдирмоқчиман. Ушбу ферманинг истиқболи сизларга боғлиқ. Муаммолар бор, уларни биргаликда ҳал этасизлар! Васиятим шу – аҳилликда гап кўп, фирмаларимиз гуллабяшнасин десангиз, биргаликда ҳаракат қилинг!” Отасининг дафн маросимидан кейин ўғиллар отасининг васиятини бажариш учун фирмалар ҳолидан хабар олибдилар. Ишлар кўп, режа тузиб, режа бўйича ишлаш керак. Аввало мижоз йиғиш, ресторан, кафени ишга солиш керак, лекин ака-укалар ишни нимадан бошлашни билмаяптилар. Мунозара учун саволлар: 1. Отанинг васияти, мақсади нимадан иборат? 2. Катта ўғил ишни нимадан бошлаши керак, қандай стратегияни амалга ошириши керак? 3. Ўртанча ўғилга қандай маслаҳат берасиз? Банкрот бўлмаслиги учун у нима ишларни амалга ошириши керак? 4. Кенжа ўғилнинг стратегиясини белгилаб беринг. 5. Худди шунга ўхшаш халқ эртагини эсланг ва айтиб беринг. 4-топшириқ: Вазиятли топшириқ: Корхонанинг молиявий стратегиясини тақдим этиш.

Ишлаб чиқариш корхонасининг хўжалик фаолияти билан яқиндан танишиб чиқиб, унинг молиявий кўрсаткичлари таҳлил қилинади. Таҳлил натижаларига кўра, молияни тақсимлаш бўйича таклиф ва тавсиялар, молиявий стратегия ишлаб чиқиш зарур. Корхонанинг молиявий стратегияси қуйидагилардан иборат бўлиши тавсия этилади: 1. Молиявий таҳлилнинг мазмуни, мақсади ва вазифалари. 2. Корхоналарда молиявий таҳлилни амалга ошириш шакллари. 3. Молиявий барқарорликнинг таҳлили. 4. Тўловга қобиллигини ўрганиш. 5. Корхоналарнинг молиявий стратегияси.

Adabiyotlar : 1.С.Н.Усмонов, Ю.Т.Додобоев, А.Худойбердиев. “Тадбиркорлик асослари”. “Фарғона”, 2000 С.С.Ғуломов.“Тадбиркорлик ва кичик бизнес”. Т.:”Шарқ”, 200 3.Э.Эгамбердиев, Ж.Хўжақулов.”Кичик бизнес ва тадбиркорлик”. Т.:”Маънавият”, 2003. 4.В.В.Волгин. “Торгов ы е о перации ”. Москва, 2004 5.Н.В.Ласкина. “Международн ое торговое дело ”. М.:”Экзамен”, 2004 6. ziyonet.uz

Похожие

Инвестицияларни бюджетдан молиялаштириш

Инвестицияларни лойихавий молиялаштириш

Лойихаларни молиялаштириш мониторинги

Инновация фаолиятини молиялаштириш

Инвестиция фаолияти молиялаштириш