Biznes rejani tuzish tartibi - Экономика - Рефераты

Biznes rejani tuzish tartibi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

151.5 KB

25Biznes rejani tuzish tartibi Reja: 1. Biznes rejaning asosiy tamoyillari 2. Biznes rejaning asosiy bo’limlari. Biznes rejaga rezyume. 3. Marketing reja. Ishlab chiqarish rejasi

261 Biznes rejaning asosiy tamoyillari Biznes reja istiqbolni belgilovchi hujjat hisoblanadi. Biznes reja 3 — 5 yilga tuziladi. Birinchi va ikkinchi yillar uchun topshiriqlar kvartallarga bo‘lingan holda, uchinchi yildan boshlab yillik reja k<yrsatilishi mumkin. Biznes reja tuzilishi Biznes reja quyidagi bo'limlardan iborat bo‘ladi: 1. Firmaning imkoniyatlari (kirish). 2. Tovar (xizmat)lar turlari. 3. Tovarlar sotish bozorlari. 4. Tovarlarni sotish bozorlarida raqobat. 5. Marketing rejasi. 6. Ishlab chiqarish rejasi. 7. Tashkiliy reja. 8. Firmaning huquqiy ta’minoti. 9. Tavakkalchilikni baholash va sug‘urtalash. 10. Moliyaviy reja (axborot). 11. Moliyalashtirish strategiyasi. 12. Menejment komandasi. 13. Noaniqlik va tavakkalchilik. Endi liar bir bo‘limning alohida sharhini ko‘rib chiqa- miz. Firma imkoniyatlari (kirish) qismini yoritish maqsa- dida quyida uning sharhi berilgan. (Masalan, firmaning nomi, haqiqiy manzili, telefoni, faks raqami, bankdagi hisob varaqalarining raqamlari, aloqa qilish uchun manzil va h.k.) Bozor sharoitida har qanday firma doimiy ravishda ' - z oldiga quyidagi savollarni qo'yadi: 1. Firma o‘zida nimani aks ettiradi? 2. Firmaning tovarlari (xizmatlari) iste’molchilari ■ imlar hisoblanadi? 3. Xaridorlarning imkoniyatlari qanday va ularga qaysi tovar (xizmat)lar qadrli? 4. Kelgusida firma qanday bo‘ladi? 5. Qanday bo‘lishi kerak?

27Ushbu savollarga yetarli javob berilishi talab etiladi. Javoblar majmuyi firma faoliyati dasturini aks ettiradi. Yaxshi ishlangan dastur firmaning kelgusi istiqbollari kafo- latidir. Dastur tayyorlashda firma faoliyati va yo‘nalishi aniq belgilab olinishi zarur. Ishlab chiqarilayotgan tovar firma ishlab chiqarish faoliyatining chegarasi bo'lishi mumkin. Shuni esda tutish lozimki, tovar, texnologiya eskirishi mumkin, ammo bo- zor talabi uzoq vaqt saqlanib qoladi. Korxona rahbari firma dasturini ishlab chiqishda faoliyatni o‘ta tor yoki o‘ta keng doirada tanlab olmasligi zarur. Bu holatda dastur imkoniyat doirasida bo‘lishi kerak. Firma faoliyati dasturini ishlab chiqish strategik das- turlashning birinchi bosqichi hisoblanadi. Strategik rejalashtirish bu — firmaning barcha kuch va marketing sohasidagi imkoniyatlariga tayangan holdagi maqsadi, tashkil etish va qo‘llab-quwatlash orasidagi bosh- qaruv faoliyatidir. Firma boshqaruvining vazifasi — o‘zgaradigan tashqi shartlarga o‘ta tez moslashuvini ta’minlovchi xo‘jalik mexa- nizmini yaratishdir. Bu xo'jalik faoliyatida tavakkalchilik va ishonchsizlikni kamaytiradi, tanlangan yo‘nalish bo'yicha manbalarni mu- jassamlashishini ta’minlaydi. Boshqarishning oliy bo‘g‘inida firma rahbarlarining asosiy funksiyalari strategiyani ishlab chiqish va amalga oshirish hisoblanadi. Strategik reja firmaning asosiy maqsadi va unga eri- shish yoilarini belgilaydi. Yuqoridagilardan kelib chiqib strategik rejalashtirish- ning ma’nosini quyidagicha anglash mumkin: /. Firma daromadlarini maksimallashtirishga sharoit yaratish. 2. Firma rahbarlarini tashqi muhitni oldindan ko'ra bilishga undash 3. Firma rahbarlariga doimo ko'zlangan maqsadga erishish yo‘lida mavjud manbalarni oqilona taqsimlashga imkoniyat berish.

286.2 Biznes rejaning asosiy bo’limlari. Biznes rejaga rezyume. . Strategik rejalashtirishning ikkinchi omili esa firma maqsadi va vazifalarini belgilab olishdir. Firma maqsadini belgilashda miqdor ko'rsatkichlardan foydalanilganlik maqsadga muvofiqdir. Masalan, firmaning bozordagi ulushi mahsulot ishlab chiqarish va sotish xara- jatlari, foyda miqdori va hokazo. Sifat ko‘rsatkichlari orqali esa quyidagilarni xarakter- lashimiz mumkin: * bozorni jalb qilish (o‘zlashtirish); * yangi mahsulot yaratish va sotishni tashkil etish; * firma faoliyat ко 'rsatayotgan davlatda atrof- muhit muhofazasi; * savdo- sotiq amalga oshirilayotgan davlatda bandlik; * va hokazo. Firma qanchalik o'z maqsadi, miqdori, vaqti va o'rnini aniq belgilab olsa, aniq rejaning amalga oshirilishida shunchalik muvaffaqiyatga ega bo'ladi. Quyida aniq (strategik) rejaning ko‘rinishini beramiz (2- jadval). Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, bugungi kunning eng muhim vazifasi firma mahsulotlariga bo‘lgan jamiyat ehti- yojlarini toMaroq ta’minlash hisoblanadi. Ushbu maqsadga erishish yo‘lida bir qator kompleks tadbirlar amalga oshiri- lishi zarur. 2- jadvalStrategik rejalashtirish Firma faoliyati dasturini ishlab chiqish Fimia maqsadi va vazifalarini belgilab olish2- chizma. Strategik rejalashtirish bosqichlari.

Ya’ni zaruriy miqdorda mahsulot ishlab chiqarishdan lortib to uni muvaffaqiyatli sotishni ta’minlashgacha bo'l- gan jarayonlarni mukammal rejalashtirish lozim. To‘g‘ri, ilrniy tekshirish va konstruktorlik ishlari katta moliyaviy mablag 1 talab etadi, shuning uchun firma biz- ncs rejasida qo‘shimcha moliyalashtirishga ham imkon beri- shimiz mumkin. 3-jadval ()‘zbekistonda bozor iqtisodiyotiga o'tish bosqichida strategik rejalashtirishning taxminiy ko’rinishi Strategik reja tuzilishi Firmaning faoliyat 1 .Aholining doimo o’sib borayotgan ehtiyojlarini yanada to‘laroq, vijdonan qondirish.Firmaning bosh maqsadi 1. Zaruriy maqsadlarda mahsulotlar ishlab chiqarish. 2. Yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarish borasida ilmiy ishlar olib 3. IT, TI va yangi texnologiyani moliya- lashtirish uchun foydani Firmaning maqsadi ari 1. Mahsulotlar realizatsiyasini oshirish. 2. Muomala xarajatlarini Firmaning strategiyasi 1. Ichki bozorda reklamadan unumli foydalanishni rag'batlantirish. 2. Mahsulotlar raqobatbardoshligini oshirish asosida tashqi bozorga chiqish.

30Har qanday investorga asosiy rolni firma mavqeyi (imidj) o‘ynaydi. Shuning uchun bu bo‘Iimda firma mavqeyi haqida keng tasawur berilishi kerak. Firmani ng 1 .Mamlakatda iqtisodiyotning barqarorlashuvi bosqichida Firmani ng maqsadi 1. lchki va tashqi iqtisodiy sharoitlar o‘zga- rishiga iloji boricha tezroq moslashish. Firmani ng strategi ya- si 1. Davlat budjeti hisobidan qo'llab- quvatlana- digan dasturlarni iloji boricha ko‘proq ishtirok etishini ta’minlash. 2. Doimiy ravishda buyurtmachilar qidirib borish. 3. Talabni tahlil etish, yangi turdagi mahsulotlar ishlab chiqarishni tashkil

5-MASHG‘ULOT 31Tovarlarni sotish bozorlari .Firmaning yana bir muhim vazifalaridan biri har bir ishlab chiqarilayotgan tovarlar bo‘yicha aniq bir bozorlar sig‘imini aniqlashdir. Bu ko'rsatkichlar tovarlarni sotish hajmi imkoniyatlarini xarakterlaydi. Bular ma’lum bir davrda sotilgan tovarlar miqdori bilan aniqlanadi. Ushbu miqdor bir qator omillarga bog‘liq bo‘ladi: ijtimoiy, mahalliy, madaniy, iqtisodiy va hokazo. Bozor sig‘imini tahlil qilishda quyidagilarga ahamiyat berish lozim: 1. Imkoniyatli bozor sig‘imi — bu ma’lum davrda xaridor sotib olishi mumkin boigan tovar hajmi. 2. Imkoniyatli sotish hajmi — uning yordamida tadbirkor o‘z mijozlari miqdorini bilib olishi mumkin. 3. Aniq sotilgan tovar hajmi — bu ma’lum davr mobaynida tadbirkor qancha tovar sota oladi (mavjud ishlab chiqarish holati, reklama sarflari va mavjud baho darajasida). Harakatdagi tovarlar va bozorlarda baho haqiqiy (yangi bozorlar va tovarlar haqidagi prognoz) ma’lumotlarga asoslanadi. Bozorlar iste’molchilar turiga qarab ham turlicha boMishi mumkin: 1. Harbiy bozor. 2. Sanoat bozori. 3. Iste’mol bozori. Harbiy bozor xomashyoning yuqori sifat va ruxsat etilganligi bilan xarakterlanadi. Sanoat bozonnmg o‘ziga xos xususiyatlari xarakter- liligi va sotishdan keyingi xizmatlarning mavjudligi. Iste’mol bozori— qulay baho va mol yetkazib berishning o‘z vaqtidaligi. Bozorlarni o‘rganishda, birinchi navbatda, har bir lovar (xizmat)lar bo‘yicha bozor turini aniqlash lozim. Slui maqsadda bozorlarni quyidagicha klassifikatsiya (|ilishimiz mumkin

32Bozorni o‘rganish bir necha bosqichga bo‘linadi, uni ishlab chiqish quyidagi 7 ta savolga javob berish imkonini beradi: 1. Nima sotib olinyapti? 2. Qanday bahoda? 3. Kim sotib olmoqda? 4. Nima uchun? 5. Sotib olish qanday amalgaoshirilmoqda? 6. Qachon sotib oladi? 7. Qayyerdan sotib oladi? 3 Marketing reja. Ishlab chiqarish rejasi Marketing rejasi. Marketing quyidagi shartlarda qo’laniladi: 1. Bozorni tovarlar bilan to‘la ta’minlash, ya’ni tak- lilning talabdan ortib ketishiga erishish.

332. Keskin raqobat, ya’ni xaridorlar uchun kurashni kuchaytirish. 3. Erkin bozor munosabatlari, ya’ni bozorni tanlashda, baho belgilashda, tovarlar sotishda ma’muriyat aralashu- vining cheklanishi. 4. To‘la mustaqillik, ya’ni maqsadni, boshqaruv tuzi- lishini, ish haqlarini, budjet moddalari bo‘yicha mablag‘lar taqsimlashda mustaqillik. Marketing rejasini amalga oshirishda quyidagi qonu- niyatlarga asoslanish zarur: 1. Iste’molchini tushunishda bu bozor kon’yukturasi o‘zgarishi va ehtiyojlarini hisobga olishga asoslanish. Biznesda iste’molchi va uning ehtiyojini hisobga olmay turib, yuqori foydani ko‘zlab bo‘lmaydi. 2. Mijoz uchun kurash, bu yerda rahbar mijoz menga bo‘ysunishi kerak emas, balki men mijozga bog‘liqman degan ta’birda ish tutishi lozimligi. Har qanday tadbirkorlik faoliyati natijasini mijoz baholaydi. 3. Ishlab chiqarishni bozor talablariga maksimal darajada moslash. Marketing strategiyasini belgilashda marketing fao- liyatining besh konsepsiyasiga asoslanish kerak: 1. Ishlab chiqarishni takomillashtirish konsepsiyasi (ishlab chiqarish). 2. Tovarlarni takomillashtirish konsepsiyasi (tovar). 3. Tijorat harakatlarini jadallashtirish konsepsiyasi (sotish). 4. Marketing konsepsiyasi ( iste’molchi). 5. Sotsial-etnik marketing, bu yerda tovarni ishlab chiqarish iste’molchi ehtiyojini qondiribgina qolmay, balki jamiyat ehtiyojlarini ham ta’minlashdir. Marketing strategiyasini ishlab chiqarishda firma yuqorida aytib o‘tilganlarning bir yoki undan ortiq kon- sepsiyalaridan foydalanishi mumkin. Aniq sharoitdan kelib chiqib, marketingni 8 turga boMishimiz mumkin: 1. Konversion marketing —bu ko‘pchilik imkoniyatli xaridorlarning tovar va xizmatlardan voz kechishi. Bu yerda bosh vazifa xaridorlar fikrini o‘zgartirish. 2. Rag'batlantiruvchi marketing — tovarlarga talabning yo'qligi bilan bogliqligi. Bu yerda asosiy vazifa sababini o'rganish va uni hal etish tadbirlarini ishlab chiqish. 3. Rivojlanayotgan marketing — yangi yaratilayotgan tovarlarga talabning shakllanishi.

344. Remarketing — tovarlarning hayotiylik davrida ma’lum bir vaqt barcha tovarlarga talabning susayishi. Marketingning maqsadi — yangi imkoniyatlarga tayangan holda talabni joylashtirish. 5. Sinxromarketing — sotishni turg'unlashtirish maq- sadida talabning o‘zgarib turishidan (qalqib turishidan) foydalanishi. 6. Ko'maklashuvchi marketing — tovar darajasi va luzilishining to‘lig‘icha talab darajasi va tuzilishiga mos ke- lishi. 7. Demarketing — tovarga talab taklifdan haddan lashqari ortib ketishida qoilaniladi. 8. Qarshi xarakterlovchi marketing — talabni kamaytirish maqsadida qoilaniladi. Marketing borasida firmaning kompleks tadbirlariga quyidagilar kiradi: * firma tovarlari xaridorlari va ularning xulq-atvorini o'rganish; * firmaning bozor imkoniyatlari tahlili; * ishlab chiqarilayotgan tovarlarga baho berish va kelgusidagi istiqbollarini belgilash; * tovarlarni sotish (tarqatish) shakli va yo‘llari tahlili; * firma foydalanilayotgan bahoni shakllantirish iisullariga baho; * bozorda tovarlar harakatini o'rganish; * raqiblarni o'rganish; * bozor ulushini (hissasini) aniqlash va tanlash. Segmentlarga ajratishda bir qator talablarga javob hcrishi shart: a) har bir ko'rilayotgan segment aniq belgilangan bo‘- lishi; b) tanlangan segment ko'zda tutilgan daromad kel- lirishi; d) segmentlar sotishning samarali yo‘llaridan foyda- lanishga mos kelishi; e) segment o'rinli boMishi; f) segmentlar moslanuvchan, o‘rin almashuvchan bo‘lishi; g) o‘sha turdagi xaridorlardan foydalanish ish tajri- balariga javob berishi; h) raqobatdan maksimal darajada himoyalangan bolishi. Segmentni tanlashda quyidagi mezonlarga tayaniladi: * Ijtimoiy - iqtisodiy.

35* Demografik. * Hududiy (regional). Bozorning segmentlarga ajratilishi ayrim xaridorlar guruhlarini chuqur o‘rganish va ular ehtiyojlarini ta’- minlashni baholash imkonini beradi. Bozorni egallashning bir necha strategiyasi mavjud: * Yalpi marketing. * Tovar tabaqalashgan marketing. * Maqsadga qaratilgan marketing. Marketing rejasining muhim elementlaridan biri ba- honi shakllantirish hisoblanadi. * Baho mahsulot qiymatining pulda ifodalanishidir. * Tovar hayotiylik davrida baho o‘zgarib turishi mumkin. * Bahoning yuqori va quyi chegarasi — bu aniq bir tovarga xos bo'ladi. Bahoni belgilashda quyidagilarga tayanish maqsadga muvofiqdir: * mahsulot tannarxi; * raqib tovarlari bahosi; * tovarning afzalliklari; * ushbu tovarga talab. Baho siyosatining bosh maqsadi bozorda ma’lum bir ulushga ega bo‘lish va yuqori foyda olishdir. Marketingning muhim elementlaridan biri tovarlarni taqsimlash sxemasi hisoblanib, bu sotish yo‘llarini tashkil etishni anglatadi.

Marketing rejasining uchinchi elementi tovarlar harakatini rag‘batlantirish usullaridir. Sotishni rag‘batlantirishda oldi-sotdi jarayonini amalga nsliirishda har xil turdagi rag‘batlantiruvchi vositalardan loydalanish tushuniladi. Ularga: * iste’molchilarni rag‘batlantirish; * savdo faoliyatini rag‘batlantirish; * firma savdo xodimlarini rag‘batlantirish. Marketingning muhim elementlaridan biri—sotish va Mdishdan keyingi xizmatlarni tashkil etish. Marketingning yana bir muhim elementi — bu rek- l.imadir. Reklamaning maqsadi xaridorlarga tovarlarni liinishtirish. Ulaming e’tiborini jalb etish, tovar sotib olishga maslahatlar va ko'rsatmalar berish. Reklamaning bosh funksiyasi tovarning o‘ziga xos m i .iisiyatlari bilan to'la tanishtirishdir. I oydaliligi (samaraliligi) jihatidan reklamani 4 ta turga !*n lishimiz mumkin: I Ratsional — qandaydir ratsional ehtiyojni qondiradi. Sensor — o'sha tovarga ega ekanligi bilan iste’molchi nl ulij'an samara. V Ijtimoiy mavqe — tovarga ega bolish hisobiga i k molchi mavqeyining ortishi. 49

374. 0‘z-o‘zini qoniqtirish. Reklamani ishlab chiqish jarayoni ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda reklama tuzilishi va ularning ifoda- lanishi xarakterlanadi. Ikkinchi bosqich — bu reklama materialini ishlab chiqish, matn, so‘zlar, ranglarni tanlash va hakazo. Bu yerda quyidagi prinsiplarga rioya qilish zarur: * Reklama ma’lumoti e’tiborni jalb etishi. * Tuzilishining reklama vositasi orqali tarqatilishiga mos kelishi. * Matnning sodda bo‘lishi. * Imkoniyatli xaridorlarga tanish bo‘lgan so‘z va rasm- lardan foydalanish. * Tovarning ichki xususiyatlarini yoritishda iste’mol- chilarga zarurligi. Reklama tuzilishida 5 ta asosiy holatga aiohida e’tibor berish lozim * E’tiborni jalb etish qobiliyati. * Emotsional ta’sir kuchi. * Haqiqiy xulq-atvorga ta’sir kuchi, ma’lumotlarga boyligi. * Reklama ma’lumotlari bilan to‘la tanishishga undash. Reklamada ma’lumotlar auditoriyaga mos tanlanishi, aniq boMishi, uning auditoriya tomonidan to‘g‘ri qabul qilinishi. Axborotlarning asosiy g'oyasini eslatish, to‘g‘ri maqsadga undash kerak. Marketingning oxirgi elementi jamoatchilik fikrini jalb etish hisoblanadi. Korxona ishlab chiqarish rejasi .Tanlangan loyiha bo‘yicha talaba biznes reja loyihasi ustida ishni davoni ettiradi. Ayrim masalalarga oydinlik kiritishda quyida berilgan mavzuning sharhidan foydala- nishi mumkin. Korxona ishlab chiqarish rejasi boiimi biznes rejaning yadroviy bo b limlaridan biri hisoblanadi. Ishlab chiqarish faoliyatining texnik-iqtisodiy asoslari biznes xarakteridan kelib chiqib belgilanadi. В u yerda rejada ishlab chiqarilishi kerak bo lgan mahsulot bo‘yicha ko‘zda tutilgan jarayonlar va aktivlar tasvirlab beriladi. Agar korxona qayta ishlovchi yoki sanoat mahsulotlari ishlab chiqaradigan bo‘lsa, ishlab chiqarish rejasi zarur. Bu bolimda ishlab chiqarish v;i texnologikjarayon to‘la tasvirlangan bo‘lishi kerak. Rejadagi tadbirlar bosqichlar bo‘yicha juda aniq shaklga ega bo‘lishi lozim. Masalan, yangi turdagi mahsulotni ishlab chiqish, tayyorlash muddati, iste’mol

38bozorini tashkil etish, bo- zorga mahsulotni olib chiqish davri va hokazo. Bundan tashqari, bu bolimda ishlab chiqarish quvvati, xodimlar soni, xomashyo materiallar manbayi va sotishdan keyingi xizmatlar strategiyasi ko‘rsatilgan bo'lishi kerak. Agar ishlab chiqarish jarayonining ma’lum bir qisrni, biror - bir tashkilot yoki korxonaga topshiriladigan boisa, ularni ham hisobga olish lozim. Bunda ularning joylashgan o'rni, fikri, tuzilgan shartnomalar, ishlab chiqarish uchun zarur boigan mashina va qurilmalarning joylanishi, xomashyo yetkazib beruvchilar, xomashyo tarkibi haqidagi ma’lu- niotlar, ularning manzilgohlari, yetkazib berish yo‘llari, ishlab chiqarish xarajatlari va ishlab chiqarish qurilmalarig;i qo'shimcha ehtiyojlar ko‘rsatilishi zarur. Agar so‘z noishlab chiqarish sohasi — biznes rejasi haqida borsa, bu boMimni soha faoliyati mazmunidan kelib chiqib nomlanishi maqsadga muvofiqdir. Masalan, savdo va xizmat ko‘rsatish korxonalarida „Sotish rejasi“ deb yuritilishi mumkin. Bu, o‘z navbatida, mahsulot sotib olish, saqlash, zaxira nazorati, ombor maydoniga ehtiyoj kabi jarayonlarni oladi. Korxona ishlab chiqarish rejasi bo’limini ishlab chiqishda quyidagi savollar to’la yoritilishi shart: * Ishlab chiqarish xarajati hajmining joriy va rejadagi miqdori. * Ishlab chiqarish jarayonini nazorat qilish tartibi va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifati. * Xomashyolarni sotib olish bilan bogiiq bo‘lgan xarajatlar. * Xomashyo va materiallarni asosiy yetkazib beruv- chilari: nomi, joylashgan o‘rni, mahsulot yetkazib berish sharti, afzalliklari va kamchiliklari, kutilayotgan o‘zga- rishlar. * Joy mavjudligi, joyga bo'lgan to‘la ehtiyoj, uni ta’- minlash yo‘llari (shaxsiy yoki arenda). * Korxonada mavjud ishlab chiqarish quvvatlari, shularning qaysi qismi korxonaning o‘ziga qarashliligi, afzalligi, kamchiligi, taklif etilayotgan o‘zgarishlar. * Ishlab chiqarish uchun zarur bulgan qurilmalar ro‘yxati, kelgusida qurilmalar sotib olish uchun ajrati- layotgan kapital mablag‘lar. * Mavjud xodimlar va ularning malaka darajasi, ish haqi, kelgusida kadrlar tayyorlanishi, mavjud xodimlar holati, mehnat resurslariga boMgan rejadagi ehtiyoj,

39kadrlar qo‘nimsizligi, mehnat bozori tahlili, o‘rnini qoplash, oTganilayotgan dasturga ehtiyoj. Biznes rejaning „Sotish rejasi“ bo‘limini ishlab chiqishda yuqorida javob berilgan asosiy savollardan I;ishqari, qo‘shimcha quyidagi savollarga ham javob beri- shimiz kerak: * Kimdan tovarlarni sotib oladi? * Zaxira tizimi nazorati qanday amalga oshirilmoqda? * Ombor maydoniga boigan ehtiyoj qanday va u qay l;irtibda ta’minlanadi? Yuqoridagi ma’lumotlar sotish rejasi bo‘limida bo‘li- lii zarur. Sababi, korxonaning normal faoliyat ko'rsata olishi va doimiy ravishda foyda bilan ta’minlanish imko- niyatini ko‘rsatadi. Tashqi investorlar ishlab chiqarish rejasining stra- ii'j'ik elementlariga qiziqadilar, ya’ni haqiqiy va rejadagi ishlab chiqarish quwatlaridan foydalanish darajasi, infrastruktura holati, tarmoqning mehnat munosabatlari, strategik ittifoq- chilari (sheriklari) texnologik imkoniyatlari va zaxira (man- bayi)lari bilan. Investor uchun eng zaruri yangi kapitalning miqdoridir. U kelgusida ishlab chiqarishning rivojlanishini ta’minlashga, yangi bozor tashkil etishga ishonch hosil qildirishi va mavjud bozorlarni saqlab qolishidan foyda ko‘rishiga kafolat bo‘lib xizmat qiladi. Korxona uchun esa ishlab chiqarish rejasi katta ahamiyatga ega. Ishlab chiqa rish va moliyaviy manbalarni boshqarishni osonlashtiradi. Ayniqsa, ishlab chiqarish quwatining ishchi kuchi, moliya va material manbalariga bo'lgan ehtiyojini aniqlaydi. Ishlab chiqarish rejasi mahsulot nomenklaturasi, sotish hajmi va marketing ma’lumotiga (bashorati) asoslanishi kerak. Bu boiimda har bir mahsulotlar turi bo‘yicha mehnat va materiallaming nisbiy normativi aniqlanishi kerak. Mehnat resursi va qurilmalarga bo‘lgan ehtiyoj ishlab chiqarish hajmiga asoslangan holda aniqlanadi. Ulardan xarajat smetasi, ishchi kuchidan foydalanish rejasi, ishlab chiqarish jadvalini tuzishda foydalaniladi. Tashkiliy reja .Tanlangan loyiha bo'yicha talaba biznes reja loyihasi ustida ishni davom ettiradi. Ayrim masalalarga oydinlik kiri- tishda quyida berilgan mavzuning sharhidan foydalanishi mumkin. Bu bo‘limda firmaning tashkiliy boshqaruv tuzilishi

40atroflicha yoritilishi zarur. Bundan shunday xulosaga kelish mumkinki, kim va nima bilan shug'ullanadi, bo‘limlar bir-birlari bilan qanday hamjihatlikda ish olib boradi. Faoliyat qanday tartibga solib boriladi yoki nazorat qili- nadi. Faoliyatni tashkil etishda yo‘l qo‘yilgan xatolar firma faoliyatiga katta salbiy ta’sir ko'rsatishi mumkin. Firma ishida kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo‘yish va ulardan foydalana olish katta ahamiyat kasb etadi. Ishga qabul qilish (ishga yollash) qoidalariga rioya qilish kerak. Bu yerda sinalgan jahon amaliyoti tajribalaridan foy dalanish yaxshi samara beradi.Kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirishni ham unutmaslik lozim. Bu bo‘limda yana shuni ham ko‘rsatib o‘tish ke~ rakki, malakali mutaxassislar jalb etilmoqdami yoki xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar xizmatidan foydalanil- moqdami? Boshqaruv xodimlari uchun «Kasb — malaka hara- kati» tizimi ishlab chiqilishi kerak, bu yuqori natijalarga erishishga qiziqishni orttiradi. aks holda, qisqacha biografik ma’lumotlar yuritilishi kerak.

Похожие

Biznez faoliyatida biznes rejani ishlab chiqish tartibi

Korxona biznes rejasi tushunchasi va ularni tuzish tartibi

Mehnat shartnomasini tuzish tartibi

Birja faoliyatida shartnomalar tuzish va ularni ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi

Budjet tashkilotlarida moliyaviy hisobotlar, ularni tuzish, tasdiqlash hamda taqdim qilish tartibi