“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг предмети вазифалари ва ўрганиш усуллари - Экономика - Рефераты

“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг предмети вазифалари ва ўрганиш усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52 KB

“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг предмети вазифалари ва ўрганиш усуллари Режа: 1. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанинг предмети, бошқа фанлар билан боғлиқлиги ва ўрни. 2. Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанинг предметини ўрганиш усуллари. 3. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг вазифалари. 1

“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанинг предмети, бошқа фанлар билан боғлиқлиги ва ўрни “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани иқтисодий фанлар таркибига киради. Ҳар қандай давлатнинг иқтисодиёти маълум тармоқ, соҳа ва хизматлар йиғиндисидан иборатдир. Ушбу тармоқ, соҳа ва хизматлар ичида агросаноат мажуаси энг асосий йўналишлардан бири бўлиб инсониятнинг ҳаёти, турмуш даражаси унинг ривожланиши билан белгиланади. Ушбу соҳада инсонларнинг асосий озиқ-овқатлари, кийим кечаклари ишлаб чиқарилади. Шу сабабли бошқа иқтисодий фанлар қаторида агросаноат мажмуаси иқтисодиёти фани ҳам шаклланиб, ривожланиб келмоқда. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани ўз ўрганиш объектлари ва предметига эга. Фаннинг предмети объектив иқтисодий қонунларнинг агросаноат мажмуасига кирувчи тармоқларда амал қилишининг ўзига хос томонларни ўрганиш ҳисобланади. Доимий ривожланишда бўлган ушбу фан агросаноат мажмуаси тармоқлари иқтисодиётида юз бераётган ўзгаришлар, улардаги ишлаб чиқариш омиллари: мехнат ресурслари, ер ва сув фонди, асосий ишлаб чиқариш воситалари ва тадбиркорлик имкониятларидан самарли фойдаланиш йўлларини ўрганади. Фан агросаноат мажмуасига кирувчи тармоқларнинг ўзига хос хусусиятларини, уларда ишлаб чиқаришни самарадорлигига таъсир қилувчи омиллар ва уларнинг таъсирини ҳам ўрганади. У мажмуа тармоқлари тараққиётидаги ижобий ва салбий тенденцияларни ўрганади ва уларни яхшилаш йўналоишлари тўғрисида зарур билимларни мутахассиларга беради. Мамлакат иқтисодиётида олиб борилаётган иқтисодий сиёсатнинг агросаноат мажмуаси тармоқларида амалга ошириш жараёндаги ютуқ ва камчиликларни ўрганади ҳамда уларнинг ечимлари тўғрисидаги билимларни ўзида мужассам этади. Бу фан ўз предметини қуйдаги тартибда ўрганади: дастлаб агросанот интеграцияси, мажмуанинг шаклланиш қонуниятларини, агросаноат 2

мажмуасининг моҳияти, унинг таркибини ўрганади. Агросаноат мажмуаси тармоқларига ишлаб чиқариш воситалари ишлаб чиқарувчи тармоқларнинг таркиби, ҳозирги ҳолати, уларни ривожлантириш жараёнида муаммаолар ва уларни ечиш билан боғлиқ иқтисодий билимлар билан мутахассисларни (талабаларни) таништиради. Агросаноат мажмуасида муҳим ўринни қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини тайёрлаш, қайта ишлаш ва тайёр махсулотларни истеъмолчиларга етказиб бериш билан шуғулланувчи тармоқлар эгаллайди. Агросаноат мажмуасининг 3-соҳасини ташкил этувчи бу тармоқларнинг таркибини, ҳозирги ривожланиш даражасини, улардаги камчилик ва муаммолларни тартибга солиб кўрсатади ва уларни ечиш йўлларини ўрганади. Агросаноат мажмуаси таркибида инфратузилманинг аҳамияти катта. Инфратузилма агросаноат мажмуасининг 4-соҳаси ҳисобланади. Бу фан уни иккига бўлиб ўрганади. Биринчи қисмга агросанаоат мажмуасининг ишлаб чиқариш инфратузилмаси, иккинчи қисмга мажмуанинг ижтимоий инфратузилмаси киради. Инфратузилманинг (ишлаб чиқариш ва ижтимоий) моҳиятини, аҳамиятини, вазифаларини, таркибини, унинг ривожланиш тенденцияларини тартибга солиб ўрганади. Кейинги мавзуда агросаноат мажмуасининг 2- соҳаси бўлган қишлоқ хўжалиги тармоғининг таркиби, ҳозирги ҳолати, тармоқда мавжуд бўлган ютуқ ва камчиликлар ва соҳани ривожлантириш йўшналишларини ўрганади. Аграр соҳанинг ишлаб чиқиариш омилларидан фойдаланиш даражаси ва улардан фойдаланишни яхшилаш йўлларини тартибга солиб ўрганади. Қишлоқ хўжалиги маркетингини алоҳида бир мавзу сифатида ўрганади. Мамлакатмиз молия ва кредит сиёсатининг агросаноат мажмуаси тармоқлари иқтисодиётидаги ўрни беқиёслигини ҳисоб олиб, уларни алоҳида мавзу сифатида ўрганади. Хорижий давлатлар аграр сиёсатини ўрганиш катта аҳамиятга эгалигини эътиборда тутиб, Европа ҳамжамияти давлатларининг ягона аграр сиёсати тўғрисида ҳам қисқача малумотлар беради. 3

“Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани ҳар бир тармоқ иқтисодиётини алоҳида-алоҳида эмас, балки улардан ҳар бирга тегишли малумотлар асосида охирги маҳсулот ишлаб чиқаришни кўпайтириш, унинг таннархини пасайтириш , меҳнат унумдорлигини ошириш ва маҳсулотлар сифатини яхшилашни таъминловчи механизмни яратиш нуқтаи назардан ўрганади. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани “Иқтисодий назария”, “Миқроиқтисодиёт”, “Макроиқтисодиёт”, “Маркетинг”, “Менежмент”, “Иқтисодий статистика”, Иқтисодий география”, “Ҳудуд иқтисодиёти”, “Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти”, “Фермер хўжаликлари иқтисодиёти”, “Қишлоқ хўжалиги ҳуқуқи” , “Корхона иқтисодиёти”, “Иқтисодий социология”, “Меҳнат иқтисодиёти”, молия ва солиқ каби қатор фанлар билан узвий боғлиқ. Шу боис ўз предметини кўплаб фанлар ёрдамида ўрганади. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани жуда кўплаб иқтисодий фанлар билан узвий боғлиқ ҳолда ривожланади ва уларда эришилган ютуқлар билан бойиб боради, ўз навбатида, бошқа иқтисодий фанларнинг ривожига ҳисса қўшади. «Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти» фанинг предметини ўрганиш усуллари Иқтисодий фанлар ўз предметларини ўрганиш мақсадида қандай усуллардан фойдаланса, “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёт” фани шу усулларидан фойдаланади. Фақатгина ўз хусусиятларидан келиб чиқиб айрим усуллардан кўпроқ, айримлардан камироқ фойдаланади. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани ўз предметини ўрганишда муайян усуллардан кўпроқ фойдаланади. Бу усулларга: монографик тадқиқотлар, иқтисодий –математик, иқтисодий тахлил ва синтез, иқтисодий 4

таққослаш, статистик, индукция ва дедукция таржиба, ҳисоб конструкторлик кабилар киради. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани тарихий фандир. У ўз ривожланиш тарихига эга. Фаннинг муаммоларини ўрганиш жуда қадим даврларга бориб қадалади. Лекин олоҳида фан сифатида шаклланганига унча катта вақт бўлган эмас. Адабиётларда “агросаноат интеграцияси”, “агробизнес”, “агросаноат мажмуаси” тушунчалари 1950 йиллар охири 1996 йилларнинг бошларига тўғри келади. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” алоҳида фан сифатида 1960 йиллардан бошлаб ўрганила бошланди. Бизнинг мамлакатимизда бу фан 1970 йилларнинг ўрталарида шаклланди ва мутахассислар томонидан ўрганилиб ривожлантирилмоқда. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фани ривожланиб борётган фанлар қаторига киради. Шу сабабли дунё иқтисодиётида ва мамалакат иқтисодий сиёсатида юз бераётган бераётган ҳодисалар “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг ривожланишига бевосита таъсир этади. Шундай экан, фан ўз предметини ўрганишда тарихий –деалектик ривожланиш усулидан ҳам кенг фойдаланади. Бунда мажмуага кирган бир тармоқда юз берган ўзгариш унинг бошқа тармоқлари фолиятида ўз аксини топиши доимий ҳисобга олиниб турилади. Демак, “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фан бошқа иқтисодий фанлар каби иқтисодиёт юз бераётган барча ўзгаришларни бир-бирига боғлиқ ҳолда ўрганади. “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг вазифалари “Агросаноат мажмуаси иқтисодиёти” фанининг асосий вазифаси ўқувчиларни агросаноат мажмумаси тармоқларида иқтисодиётнинг долзарб масалалари билан таништириш, уларни ечиш бўйича мутахассиларга етарли даражада билим беришдир. Ушбу масалаларга қуйидагиларни киритиш мумкин: 5

 агросаноат интеграцияси;  агросаноат мажмуаси тармоқ таркиби;  агросаноат мажмуаси тармоқлари ривожланишининг ҳозирги ҳолати;  мажмуа тармоқларидаги ишлаб чиқариш омилларидан самарали фойдаланиш йўллари;  агромаркетинг;  агросаноат мадмуаси менеженти;  мажмуанинг молия ва кредит, солиқ сиёсати;  агросаноат мажмуаси тармоқларини ривожлантириш йўналишлари. Ушбу масалаларни тўғри тушуниш ва уларнинг ечимлари тўғрисидаги билимлар билан талабаларни, мутахассисларни қуроллантириш агросаноат мажмуасининг асосий вазифалари ҳисобланади. Фанни ўрганиш туфайли ўқувчи агросаноати мажмуаси тўғрисида, унинг иқтисодий масалалари, муаммолари ҳақида минимал билимлар мажмуаси эга бўлади. Турли тармоқлар иқтисодиётини алоҳида-алоҳида ўрганган мутахассисларни агросаноат мажмуасига кирувчи тармоқлар иқтисодий манфаатларини бир – бирига мослаштиришининг, таъбир жоиз бўлса, бўйсундиришнинг зарурлиги тўғрисидаги билимлар билан қуроллантиради. ”Агросаноат мажмуси иқтисодиёти” фани талабаларнинг иқтисодий билимлари янада мукаммал бўлишини таъминлайди, уларни ишлаб чиқаришни ташкил этиш жараёнида тўғри қабул қилишга ўргатади. Мамлакат ҳукуматининг иқтисодий сиёсатини ўрганиш ва унинг тегишли қисмини мутахассисларга етказиш “Агросаноат мажумаси иқтисодиёти” фани талабаларга бир-бири билан технологик жиҳатидан боғланган кўплаб тармоқлар мутоносиб ривожланиши зарурлиги тўғрисидаги билимларни ўргатади, аҳолининг турмуш даражаси, энг аввало, ушбу мажмуа тармоқларининг ривожланганлик даражасига ва уларнинг мутоносиб ривожланишига боғлиқ эканлигини исботлайди. Агросаноат мажмуаси ресурсларидан фойдаланишнинг энг мақбул йўлларини кўрсатиш ҳам ушбу фаннинг вазифасига киради. У 6

мутахассисларга агросаноат мажмуаси корхоналари маҳсулотларига бўлган талаб узоқ ва қисқа даврларда шаклланишининг умумий қоидаларини ўргатади, уларни мажмуа маҳсулотларига нарх шаклланишининг ўзига хос томонлари тўғрисидаги билимлар билан қуроллантиради. 7

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Ўзбекистон Республикасининг «Фермер хўжалиги тўғрисида»ги қонуни. - Т.: «Адолат», 1998. - 19б. 2. Ўзбекистон Республикасининг «Деҳқон хўжалиги тўғрисида»ги қонуни. - Т.: «Адолат», 1998. - 16б. 3. Ўзбекистон Республикасининг «Давлат Ер фондининг кадастри тўғрисида»ги қонуни. - Т.: «Адолат», 1998. - 13б. 4. Ўзбекистон қишлоқ хўжалигида ислоҳотларни чуқурлаштиришга оид қонун, ҳукумат қарорлари ва меъёрий ҳужжатлар тўплами. _ Т.: «Ўзбекистонқитувчи», 1998. - 231 б. 5. “Бозор ислоҳотларини чуқурлаштириш ва иқтисодиётни янада экинлаштириш соҳасидаги устивор йўналишлар амалга оширилишини жадаллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. “Халқ сўзи” газетаси, 15 июн 2005 йил. 6. “Тадбиркорик субъектларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизиини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. “Халқ сўзи” газетаси, 16 июн 2005 йил. 7. “Тадбиркорлик субъектлари томонидан тақдим этиладиган ҳисобот тизимини такомиллаштириш ва уни ноқонуний талаб этганлик учун жавобгарликни кучайтиш тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. “Халқ сўзи” газетаси, 15 июн 2005 йил. 8. “Микрофирмалар ва кичик корхоналани ривожлантиришни рағбатлантииш борасидаги қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони. “Халқ сўзи” газетаси, 20 июн 2005 йил. www.ziyonet.uz 8

Похожие

Агросаноат мажмуаси иқтисодиёт фанининг предмети вазифалари ва ўрганиш усуллари

«Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти» фанининг предмети, мақсади ва тадқиқот усуллари

Баланс муаммолари фанининг предмети, усуллари ва асосий вазифалари

“Бизнесни тадқиқ этиш усуллари” фанининг предмети ва вазифалари

Ўзбекистон агросаноат мажмуаси ва унинг ривожланиши