Agrosanoat majmuasining mohiyati, tarkibi va vazifalari - Экономика - Рефераты

Agrosanoat majmuasining mohiyati, tarkibi va vazifalari

Загружено в:

26.10.2022

Скачано:

0

Размер:

558.1572265625 KB

Agrosanoat majmuasining mohiyati, tarkibi va vazifalari Reja: 1. Agrosanoat majmuasining mohiyati va ahamiyati. 2. Agrosanoat majmuasining tarkibi. 3. Agrosanoat majmuasining asosiy vazifalari.

1. Agrosanoat majmuasining mohiyati va ahamiyati. Bozor munosabatlari sh а roitid а iqtisodiyot t а rmoql а rining, shu juml а d а n, qishloq х o’j а ligi ishl а b chiq а rishining s а m а r а dorligi ko’p jih а td а n boshq а t а rmoql а r ishl а b chiq а rish f а oliyatig а ch а mb а rch а s bog’liq. S а b а bi, bir t а rmoqning pirov а rd m а hsuloti boshq а bir t а rmoq uchun ishl а b chiq а rish vosit а si yoki х om- а shyosi bo’lib х izm а t qil а di v а uning t а rmoq uchun birl а mchi q а yt а ishl а sh yoki m а hsulotni ist е ’molchig а y е tk а zib b е rish х izm а tini vujudg а k е ltir а di. Qishloq xo’jaligi tarmog’i ham iqtisodiyotning boshqa tarmoqlari bilan uzviy bog’liq holda rivojlanadi. Qishloq xo’jaligi tarmog’i sanoat korxonalaridan ishlab chiqarish vositalarini oladi va yetishtirilgan mahsulotlar sanoat korxonalari uchun xomashyo hisoblanadi. Qishloq xo’jaligi tarmog’ida ishlab chiqarish jarayonining bir maromda kechishi uchun xizmat ko’rsatuvchi korxonalar xizmatidan ham foydalanadi. Qishloq xo’jaligi tarmog’ining samaradorligi ushbu tarmoqlar bilan bo’ladigan aloqalari qanchalik yaxshi yo’lga qo’yilganligiga bevosita bog’liq. Agrosanoat integratsiyasi – sanoat va qishloq xo’jaligining bir-biri bilan uzviy bog’lanishi, bir butun tizimga aylanishidir. Agrosanoat integratsiyasi ijtimoiy mehnat taqsimoti va kooperatsiyasi rivojlanishining natijasidir. Tarmoqlarning bir- biridan ajralib, alohida rivojlanishi ularda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni ayriboshlashning kuchayishiga olib keldi. Bir tarmoqda ishlab chiqariladigan mahsulotga talab asosan boshqa tarmoqda vujudga keladi. Natijada bir tarmoq ikkinchisisiz barqaror rivojlana olmaydi. Bu ularning integratsiyalashuvi zaruratini keltirib chiqaradi. Sanoat va qishloq xo’jaligining rivoji ular o’rtasida aloqalarning murakkablashuviga olib keldi. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari sanoat tarmog’ida qayta ishlanadi. Buning natijasida qishloq xo’jaligi sanoat uchun xomashyo yetkazib beruvchi tarmoqqa aylanib, qishloq xo’jaligi tarmog’ining oxirgi iste’molchi bilan to’g’ridan-to’g’ri aloqasi kamayib boradi. Bu esa o’z navbatida tarmoqlararo integratsiyani kuchaytiradi. Keyingi yillarda ishlab chiqarish shu darajada yuksalib bormoqdaki, iqtisodiyotning turli tarmoqlari bir-biri bilan juda chambarchas bog’lanib qolmoqda. Ularning bog’lanishi, ayniqsa, texnologik jihatidan bir-birini

to’ldiruvchi tarmoqlarda kuchlidir. Agrosanoat majmuasiga kiruvchi tarmoqlarda bu jarayon juda yorqin namoyon bo’lmoqda. Bugungi kunda qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi, uni tayyorlovchi, qayta ishlovchi, saqlovchi va tayyor mahsulotni iste’molchilarga yetkazib beruvchi sohalar iqtisodiyotini bir-biridan alohida holda tasavvur etib bo’lmaydi. Bu tarmoqlar yagona bir tizimni tashkil etadi va ularning birgalikda mutanosib ishlashi pirovard natijaning samarali bo’lishini ta’minlaydi. Agrosanoat integaratsiyasining yanada chuqurlashib borishi obyektiv jarayondir. Bu albatta, qishloq xo’jaligining va umuman agrosanoat majmuasi iqtisodiyotining rivojlanishiga olib keluvchi jarayondir. Agrosanoat integratsiyasining va kooperatsiyasining mahsuli sifatida o’tgan XX asrning 60- yillaridan boshlab mamlakatimizda agrosanoat majmuasi yagona tizim sifatida shaklana boshladi. Agrosanoat majmuasi – qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, ularni tayyorlash, qayta ishlash, saqlash va tayyor mahsulotni iste’molchilarga yetkazib beruvchi, yagona maqsadlarga bo’ysundirilgan, texnologik jihatdan bir- biri bilan bog’langan tarmoq va xizmatlar yig’indisidir. Agrosanoat majmuasining quyidagi turlari mavjud: • mamlakat agrosanoat majmuasi; • hudud agrosanoat majmuasi; • ixtisoslashgan ( go ’ sht , sut , don , sabzavot va poliz kabi mahsulot turlarini yetishtirish bilan shug ’ illanuvchi ) agrosanoat majmualaridan iborat . Mamlakat agrosanoat majmuasiga agrosanoat majmuasi tarmoqlari uchun ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqaruvchi tarmoqlar ( qishloq xo ’ jaligi texnikalari ishlab chiqaruvchi zavodlar , omuxta yem , mineral o ’ g ’ itlar tayyorlovchi zavodlar va hokazo ), qishloq xo ’ jaligi tarmog ’ i , qishloq xo ’ jaligi mahsulotlarini saqlovchi , tayyorlovchi , qayta ishlovchi va tayyor mahsulotlarini iste ’ molchilarga yetkazib beruvchi tarmoqlar hamda qishloq xo ’ jaligiga turli xizmatlarni ko ’ rsatuvchilar kiradi .

Hudud agrosanoat majmuasi esa ma ’ lum , bir hudud ( iqtisodiy hududlar , viloyatlar , vohalar , ba ’ zan tumanlar ) doirasida amal qiladi . Samarqand viloyatida tamaki yetishtiruvchi xo ’ jaliklar va tamakini qayta ishlash sanoati o ’ rtasida itegratsiya mavjud bo ’ lib , bu hududiy agrosanoat majmuasiga misol bo ’ ladi . Qorako ’ lchilik sohasidagi agrosanoat integratsiyasini ham hududiy agrosanoat majmuasiga kiritish mumkin , chunki , qorako ’ lchilik mamlakatimizning ayrim hududlarida rivojlangan . Ixtisoslashgan agrosanoat majmualari ikkiga bo’linadi. Birinchisi, oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi agrosanoat majmuasi. Ikkinchisi, nooziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi agrosanoat majmuasi. Bu agrosanoat majmualarining har ikkalasi ham alohida olingan tovarlar (mahsulotlar) bo’yicha agrosanoat majmualarini tashkil etadi. Mamlakatimizda aholi soni hamda sanoat korxonalari soni va ularning ishlab chiqarish quvvatlari yil sayin oshib bormoqda. Bu esa mamlakatimizda qishloq xo’jalik mahsulotlari ishlab chiqarishni rivojlantirilishini taqozo etmoqda. Ushbu muammolarni yechish uchun eng avvalo tarmoqlararo mehnat taqsimotini rivojlantirgan holda qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini va u bilan uzviy bog’liq bo’lgan xizmat ko’rsatish hamda qayta ishlash tarmoqlarining mutanosib ravishda rivojlanishini ta’minlashga erishish, so’ngra tayyor oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi va ularni iste'molchilarga yetkazuvchi tarmoqlarning tashkiliy, texnikaviy, texnologik, iqtisodiy va ijtimoiy bog`lanishini ta'minlash lozim. Ko’rinib turibdiki, qishloq xo’jaligini barqaror ravishda rivojlantirish, samaradorligini yuksaltirish uchun uni yangi qishloq xo’jalik mashinalari, texnikalari, transport va kimyoviy vositalar, mineral o’g’itlar, yoqilg’i hamda yog’lovchi materiallar, qurilish materiallari, ozuqa moddalari bilan to’liq va mutanosib ravishda ta’minlab, mustahkam moddiy-texnika bazasini barpo etish kerak. Demak, qishloq xo’jaligining kelajakdagi rivoji dastavval uning uchun zarur bo’lgan ishlab chiqarish vositalari ishlab chiqaruvchi sanoat tarmoqlari faoliyatiga bevosita bog’liqdir.

Aholining oziq-ovqat va boshqa turdagi iste’mol tovarlari bilan ta’minlash qishloq xo’jaligi tarmog’ida yetishtirilgan xomashyolardan aholining barcha talablarini qondira oladigan oziq-ovqat va nooziqovqat mahsulotlari ishlab chiqaruvchi sanoat tarmoqlarining serqirrali faoliyatiga ham bog’liq. Bozor munosabatlari sh а roitid а iqtisodiyot t а rmoql а rining, shu juml а d а n, qishloq х o’j а ligi ishl а b chiq а rishining s а m а r а dorligi ko’p jih а td а n boshq а t а rmoql а r ishl а b chiq а rish f а oliyatig а ch а mb а rch а s bog’liq. S а b а bi, bir t а rmoqning pirov а rd m а hsuloti boshq а bir t а rmoq uchun ishl а b chiq а rish vosit а si yoki х om- а shyosi bo’lib х izm а t qil а di v а uning t а rmoq uchun birl а mchi q а yt а ishl а sh yoki m а hsulotni ist е ’molchig а y е tk а zib b е rish х izm а tini vujudg а k е ltir а di. Qishloq х o’j а ligi bir tomond а n, t ех nik а , qishloq х o’j а ligi m а shin а l а ri, yonilg’i-moyl а sh m а t е ri а lll а ri, kimyoviy vosit а l а r, min е r а l o’g’itl а r, qurilish m а t е ri а ll а ri v а tr а nsport vosit а l а ri y е tk а zib b е ruvchi s а no а t bil а n, ikkinchi tomond а n, t а ’mirlovchi, s а qlovchi, y е tk а zib b е ruvchi, ya’ni х izm а t qiluvchi t а rmoql а r v а ishl а b chiq а ruvchil а r bil а n bog’l а ng а n. Bund а n t а shq а ri, qishloq х o’j а ligi m а hsulotl а rid а n х om- а shyo sif а tid а foyd а l а nuvchi, s а no а tning oziq-ovq а t, y е ngil, to’qim а chilik k а bi t а rmoql а ri bil а n h а m must а hk а m а loq а m а vjud. S а no а t v а qishloq х o’j а ligi t а rmoql а ri o’rt а sid а bund а y а loq а dorlik ul а r b а z а sid а , o’zaro chambarchas а loq а dor bo’lg а n v а yagon а pirov а rd m а qs а dg а q а r а tilg а n а gros а no а t m а jmui sh а kll а nishuvini vujudg а k е ltir а di. Shund а y qilib, а gros а no а t m а jmuasi qishloq х o’j а ligini rivojl а ntirish bil а n, uning ishl а b chiq а rishg а х izm а t qiluvchi v а qishloq х o’j а ligi m а hsulotl а rini ist е ’molchilarg а y е tk а zib b е rish bil а n bog’l а ng а n iqtisodiyot t а rmoql а rining to’pl а mid а n ibor а tdir. Uning f а oliyati minim а l ха r а j а tl а r hisobig а m а ml а k а t а holisini oziq-ovq а t m а hsulotl а ri v а s а no а tni х om а shyo bil а n to’l а roq qondirishg а q а r а tilg а n. А gros а no а t m а jmuining а sosiy ijtimoiy-iqtisodiy m а qs а di quyid а gil а rd а n ibor а t: • m а ml а k а tda oziq-ovq а t xavfsizligini ta’minlash;

• aholining qishloq х o’j а ligi х om- а shyosid а n t а yyorl а n а dig а n nooziq-ovq а t tov а rl а rg а bo’lg а n t а l а bini qondirish; • agros а no а t m а jmui kor х on а l а rini rivojl а ntirishning int е nsiv sh а klig а o’tk а zish v а shu а sosd а pirov а rd m а hsulot ishl а b chiq а rishni o’stirishni t а ’minl а sh; • b а rch а t а rmoq v а kor х on а l а rd а m а vjud r е sursl а r s а lohiyatid а n foyd а l а nishni ya х shil а sh v а shu а sosd а ishl а b chiq а rish s а m а r а dorligini oshirish. 2. Agrosanoat majmuasining tarkibi. Iqtisodchi olimlar tomonidan agrosanoat majmuasining tarkibi bo’yicha turli fikrlar keltirilgan. Agrosanoat majmuasining tashkiliyiqtisodiy masalalariga bag’ishlangan ilmiy tadqiqotlarda ayrim olimlar agrosanoat majmuasining tarkibi 3 ta, ayrimlari esa 4 ta va boshqalar 5 ta sohadan iborat ekanligini ta’kidlashgan. Ularning har biri agrosanoat majmuasi tarkibini ilmiy izlanishning maqsadi bo’yicha izohlagan. Agrosanoat majmuasining tarkibini ilmiy asarlarda belgilangan tasnifining birortasini inkor qilmagan holda uning tarkibini 4 ta sohaga bo’lib o’rganish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Bu sohalar quyidagilardir:

3. 1-rasm. Respublika agrosanoat majmuasi tarkibi.

Respublika agrosanoat majmuasining 1-sohasiga agrosanoat majmuasi tarmoqlari uchun ishlab chiqarish vositalarini ishlab chiqaruvchi soha kiradi. Ular tarkiban qishloq xo’jalik mashinasozlik, traktorsozlik sanoati; kimyo sanoati; neft mahsulotlari sanoati, mikrobiologiya sanoati; stanoksozlik sanoati; qurilish materiallari sanoati va boshqalardan tashkil topadi. Qshloq xo’jaligi tarmog’i uchun zarur bo’lgan qishloq xo’jalik texnikalari ishlab chiqarish to’g’risidagi ma’lumotlar 3.1-jadvalda keltirilgan. 3.1-jadval Asosiy turdagi qishloq xo’jaligi texnikalari ishlab chiqarish 2016 2017 2018 2019 Traktorlar, dona 720 1182 3926 2257 Traktor kultivatorlari, ming dona 2,2 1,2 1,2 3,8 Boronalar, dona 3310 912 1010 54 G’alla o’ruvchi kombaynlar, dona 232 312 574 307 Seyalkalar, dona 1410 1260 1026 1288 O’rgichlar, dona 201 187 172 104 Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari. Jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, mamlakatimizda 2019-yilda traktorlar ishlab chiqarish hajmi 2016-yilga nisbatan 3,1 barobarga oshgan, lekin 2018-yilga nisbatan 57,5 foizni tashkil etgan. Mamlakatimizda mavjud fermer xo’jaliklari va agroklasterlar soni hamda ularning qishloq xo’jalik texnikalari bilan haqiqiy ta’minlanganlik darajasini inobatga olganda ishlab chiqarilayotgan traktorlar soni ancha kamdir. Shu sababli mahalliy tuproq va iqlim sharoitlarimizga mos, arzon, zamonaviy texnologiyalar va innovatsiyalarni inobatga olga holda traktorlar ishlab chiqarishni yanada oshirish lozim. Shu bilan birga, fermer xo’jalikarining traktorlarni sotib olish imkoniyatlarini ham inobatga olish lozim. Tarmoqda bozor munosabatlarini yanada chuqurlashtirish orqali fermer xo’jaliklarining daromadlarini oshirish, shu orqali ularda qishloq xo’jalik texnikalari sotib olishlari

uchun imkoniyatlar yaratish muhim ahamiyatga ega. Bu jarayonda davlatning qishloq xo’jaligida faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlarini faol qo’llab- quvvatlashi muhim ahamiyat kasb etadi. Shu orqali qishloq xo’jaligida faoliyat yuritayotgan tadbirkorlik subyektlarining moddiy-texnika bazasini yanada mustahkamlashga erishish mumkin. Boronalar va o’rgichlar ishlab chiqarish hajmi esa keskin kamayganligini ko’rishimiz mumkin. Mineral o’g’itlar ishlab chiqarish hajmi to’g’risidagi ma’lumotlar 3.2-jadvalda keltirilgan. 3.2-jadval Mineral o’g’itlar ishlab chiqarish, ming tonna 2016 2017 2018 2019 Mineral o’g’itlar (100 foiz ta’sir qiluvchi modda hisobida) 1225,7 1141,9 1170,8 1216,9 shu jumladan: azotli 944,7 854,8 848,0 898,3 kaliyli 138,0 168,0 182,4 199,1 fosfatli 143,0 119,1 140,4 119,5 Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari. Ushbu jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, mamlakatimizda 2019-yilda mineral o’g’itlar ishlab chiqarish hajmi 2016-yilga nisbatan 99,3 foizni tashkil etgan. Faqat kaliyli o’g’itlar ishlab chiqarish hajmi o’sish tendensiyasida, azotli va fosfatli o’g’itlar ishlab chiqarish hajmi esa kamaygan. Qishloq xo’jaligini intensiv rivojlantirish uchun mineral o’g’itlar ishlab chiqarish hajmini ko’paytirish lozim. Agrosanoat majmuaning 2-sohasiga qishloq xo’jaligi tarmog’i kirtiladi. Bu soha agrosanoat majmuasining negizini tashkil etadi. Qishloq xo’jaligi o’z navbatida o’simlikchilik, chorvachilik, pillachilik, asalarichilik, baliqchilik, o’rmonchilik (tabiiy holda o’suvchi oziq-ovqat va dorivor o’simliklar yetishtirish) kabi tarmoqlardan tashkil topadi. Hozirgi vaqtda mamlakatimizda qishloq xo’jalik mahsulotlari yetishtirish bilan fermer xo’jaliklari, dehqon xo’jaliklari, agroklasterlar va boshqa qishloq xo’jalik korxonalari shug’ullanib kelmoqdalar.

3.3-jadval Qishloq xo’jalik mahsulotlari ishlab chiqarishning tarkibi, foizda Yillar Barcha toifadagi xo’jaliklar Shu jumladan Fermer xo’jaliklari Dehqon xo’jaliklari Qishloq xo’jalik faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlar Jami 2016 100,0 29,7 68,0 2,3 2017 100,0 29,3 68,4 2,3 2018 100,0 26,0 71,2 2,8 2019 100,0 27,9 68,3 3,8 Dehqonchilikda 2016 100,0 52,0 46,4 1,6 2017 100,0 49,2 49,1 1,7 2018 100,0 45,3 52,2 2,5 2019 100,0 49,2 46,8 4,0 Chorvachilikda 2016 100,0 3,9 92,9 3,2 2017 100,0 3,7 93,1 3,2 2018 100,0 4,6 92,3 3,1 2019 100,0 5,1 91,2 3,7 Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari Ushbi jadval ma’lumotlaridan ko’rinib turibdiki, 2019-yil holatiga mamlakatimizda qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi tarkibida dehqon xo’jaliklarining ulushi 68,3 foizni, fermer xo’jaliklarining ulushi 27,9 foizni va qishloq xo’jalik faoliyatini amalga oshiruvchi tashkilotlarning ulushi esa 3,8 foizni

tashkil etgan. Bundan ko’rinadiki, hozirgi vaqtda mamlakatimizda qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishda dehqon xo’jaliklarining ulushi yuqori. Ayniqsa chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqarishda dehqon xo’jaliklarining ulushi yuqori salmoqni egallaydi. Agrosanoat majmuasini tashkil etishdan ko’zlangan asosiy maqsad – ular o’rtasidagi aloqalarni integratsiyalash orqali qishloq xo’jaligi tarmog’ini yuksaltirish va shu orqali aholining oziq-ovqat va nooziqovqat mahsulotlariga hamda sanoatning xomashyoga bo’lgan talabini qondirishdir. Agrosanoat majmuasi faoliyatini takomillashtirish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmida o’sish ta’minlanmoqda. 3.4-jadval Qishloq xo’jaligi tarmog’ining asosiy ko’rsatkichlari 2016 2017 2018 2019 Qishloq, o’rmon va baliq xo’jaligi mahsuloti hajmi, mlrd. so’m 119726, 7 154369, 4 195095, 6 224265, 9 Shundan: Dehqonchilik 61755,1 83303,4 98406,4 111904, 8 Chorvachilik 53844,1 64895,9 89019,2 104378, 3 Qishloq, o’rmon va baliq xo’jaligi o’sish sur’ati, o’tgan yilga nisbatan foizda 106,1 101,2 100,3 103,1 Shu jumladan: Dehqonchilikd a 105,7 98,2 95,8 104,8

Chorvachilikda 107,0 104,1 105,7 101,6 Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari Agrosanoat majmuaning 3-sohasiga qishloq xo’jaligi tarmog’ining bir maromda faoliyat yuritishi va rivojlanishiga xizmat ko’rsatuvchi sohalar kiritiladi. Jumladan, ekinlarni suv bilan ta’minlaydigan, yerlarning meliorativ holati yaxshilanishini ta’min etuvchi chora-tadbirlar tizimini amalga oshiradigan suv xo’jaligi tarmog’i; qishloq xo’jaligida faoliyat yurituvchi tadbirkorlik subyektlariga yerlarni shudgorlash, ekinlarni ekish, ularga ishlov berish, yetishtirilgan hosilni yig’ishtirib olish bilan bog’liq bo’lgan texnik xizmatlarni ko’rsatuvchilar (muqobil mashina-traktor parklari); tarmoqqa zooveterinariya xizmatini ko’rsatuvchilar; xasharotlarga, zararkurandalarga, begona o’tlarga qarshi kimyoviy kurashish xizmatini ko’rsatuvchilar; qishloq xo’jaligida faoliyat yurituvchi tadbirkorlik subyektlarini yoqilg’i-moylash materiallari bilan ta’minlovchilar (neft bazalari tarkibidagi fermerlarni yoqilg’i-moylash materiallari bilan ta’minlovchi shaxobchalar); qishloq xo’jaligida faoliyat yurituvchi tadbirkorlik subyektlari elektr energiyasi bilan ta’minlovchi (“Hududiy elektr tarmoqlari”) korxonalar; ishchi-xizmatchilar uchun mehnat va dam olish sharoitlarini ta’minlovchi ijtimoiy sohalar va boshqa shu kabi sohalarni o’z ichiga oladi. 2016-yil 24-oktabrda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’simliklarni himoya qilish va qishloq xo’jaligiga agrokimyoviy xizmatlarni ko’rsatish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-2640-sonli qarori qabul qilingan edi. Ushbu qarorga ko’ra, qishloq xo’jaligini mineral o’g’itlar, o’simliklarni himoya qilishning kimyoviy va biologik vositalari bilan ta’minlashning yaxlit tizimini yaratish, qishloq xo’jaligi ekinlariga agrotexnik xizmat ko’rsatish hamda zararkunandalar va kasalliklardan saqlash bo’yicha xizmatlar sifatini yaxshilash maqsadida “O’zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyati tashkil etilgan edi. Ushbu aksiyadorlik jamiyati zimmasiga quyidagi asosiy vazifalar yuklatilgan edi:

• qishloq o’jaligini mineral o’g’itlar, o’simliklarni kimyoviy va biologik himoya qilish vositalarini ta’minlash, chigirtka, zararkunandalar, o’simliklar kasalliklari va yovvoyi o’tlarga qarshi kurashish bo’yicha yagona texnik va texnologik siyosatni olib borish; • o’simliklarni himoya qilish, zararkunandalar, o’simliklar kasalliklari va yovvoyi o’tlar bilan kurashish sohasida fermerlar va dehqon xo’jaliklari, boshqa tashkilotlar hamda aholiga kompleksli agrokimyo xizmatlarini ko’rsatish, shakllantirilgan buyurtmalar va kafolat shartnomalariga muvofiq qishloq xo’jaligini mineral o’g’itlar bilan ta’minlash va boshqalar. “O’zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyati “Qishloqxo’jalikkimyo” hududiy aksiyadorlik jamiyati, Respublika o’simliklarni himoya qilish va agrokimyo markazi hamda uning hududiy bo’limlari, chigirtkaga qarshi kurashish bo’yicha xizmatlar (“Chigirtka va qizil kapalakka qarshi kurashish xizmati” MChJ), O’zbekiston o’simliklarni himoya qilish ilmiy-tadqiqot instituti, Respublika agrokimyo stansiyasi va uning hududiy bo’limlari, Respublika o’quvishlab chiqarish biolaboratoriyasining huquq va majburiyatlari bo’yicha huquqiy voris sifatida tashkil etilgan edi. Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev tashabbusi bilan qishloq xo’jaligi tarmog’iga bozor munosabatlarini joriy etishga alohida e’tibor berib kelinmoqda. Jumladan, qishloq xo’jaligi tarmog’ida faoliyat yurituvchi tadbirkorlik subyektlariga mineral o’g’itlarning “O’zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyati tomonidan yetkazib berilishi bozor tamoyillariga mos kelmas edi. 2021-yil 25-may kuni Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev o’simliklarni himoya qilish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari bo’yicha yig’ilish o’tkazdi. O’simliklar himoyasi – oziq-ovqat mahsulotlari sifati va xavfsizligini ta’minlash, eksport hajmlarini oshirishda juda muhim tizimdir. Ilgari bu ishlar birgina “O’zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyatiga yuklatilgan edi. Oxirgi yillarda mineral o’g’it va kimyoviy vositalar yetkazib berish bilan tadbirkorlik subyektlari ham erkin shug’ullanmoqda. “O’zagrokimyohimoya” xizmatlariga talab kundan-kunga kamayib bormoqda. Shu

bois yig’ilishda o’simliklarni himoya qilish bo’yicha yangi tizim tashkil etish, hududlarda bu boradagi xizmatlarni kengaytirish masalalari muhokama qilindi. “O’zagrokimyohimoya” aksiyadorlik jamiyatini tugatib, uning vakolat va vazifalarini boshqa tuzilmalarga o’tkazish taklifi bildirildi. Bunda, o’simliklarni himoya qilish va chigirtkaga qarshi kurashish vazifasi O’simliklar karantini davlat inspeksiyasiga o’tkazildi. Tut parvonasiga qarshi kurashish Ipakchilik uyushmasi va uning tarkibidagi klasterlar hamda tuman hokimlariga yuklatiladi. Mineral o’g’itlar va kimyoviy vositalar bilan ta’minlash erkin bozor tamoyillari asosida to’liq xususiy sektorga berilishi ta’kidlandi. Shuningdek, prezidentimiz biolaboratoriya va “o’simliklar klinikalari”ni tashkil etib, malakali agronom va entomologlarni jalb etib, dalagacha yetib boradigan xizmatlar tizimini yo’lga qo’yish zarurligini ta’kidladi. Bunda har bir hududning iqlimi va sharoitidan kelib chiqib, ish tutish talabi qo’yildi. Masalan, Surxondaryoda “beda qandalasi”, Buxoroda “vilt”, boshqa viloyatlarda “pomidor kuyasi” tarqalgan. Shuningdek, o’simliklarni himoya qilish bo’yicha xorij tajribasini o’rganish muhimligi aytildi. Soha rivojini moliyaviy jihatdan qo’llab-quvvatlashga “Agrobank” mas’ul etib belgilandi. Zamonaviy laboratoriyalar tashkil etish, uskuna va texnikalar sotib olish hamda xizmat ko’rsatuvchi korxonalarning aylanma mablag’i uchun birinchi bosqichda 150 mlrd. so’mlik kredit liniyasi ochish vazifasi qo’yildi. O’simliklarni himoya qilish sohasida xususiy sektorni qo’llabquvvatlash masalasiga ham to’xtalib o’tildi. Tadbirkorlar xarid qiladigan laboratoriya jihozlari va boshqa uskunalar bo’yicha kredit foizining asosiy stavkadan oshgan qismi budjetdan qoplab berilishi hamda Tadbirkorlikni qo’llab-quvvatlash jamg’armasidan 50 foizgacha bo’lgan qismiga kafillik ajratilishi qayd etildi. Shuningdek, tadbirkorlar tomonidan tuproq tarkibi va o’simliklarni laboratoriyalarda tahlil qilish bo’yicha fermer va dehqonlarga ko’rsatilayotgan xizmatlar qiymatining 30 foizi budjetdan qoplab beriladi. Biologik va kimyoviy xizmat ko’rsatadigan tadbirkorlarga amaldagi soliq stavkalari 50 foizga kamaytiriladi. Prezidentimiz sohada ilm-fanni rivojlantirish va kadrlar tayyorlash masalasiga alohida e’tibor qaratish lozimligini ta’kidladi.

2021-yil 3-fevralda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Qishloq xo’jaligida bilim va innovatsiyalar tizimi hamda zamonaviy xizmatlar ko’rsatishni yanada rivojlantirish to’g’risida”gi PF-6159-sonli farmoni qabul qilindi. Farmonga ko’ra, quyidagilar tashkil etilishi nazarda tutilgan: • 2021-2022-yillarda O’zbekiston Respublikasi Qishloq xo’jaligi vazirligi huzurida tashkil etilgan Qishloq xo’jaligida bilim va innovatsiyalar Milliy markazining Respublika agroxizmatlar markazi, Qoraqalpog’iston Respublikasi va viloyatlar agroxizmatlar markazlari; • 2022-yildan boshlab bosqichma-bosqich qishloq tumanlarida Milliy markazning tuman agroxizmatlar markazlari. Farmon bilan Qishloq xo’jaligida bilim va innovatsiyalar tizimini 2021-2025- yillarda ustuvor rivojlantirish konsepsiyasi tasdiqlandi. Konsepsiya doirasida, Milliy markaz huzurida 100 dan ortiq xizmatlarni ko’rsatish tizimini yo’lga qo’yish nazarda tutilgan. Respublika ASMning 4-sohasi ga qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlovchi, qayta ishlovchi va iste’molchilarga yetkazib beruvchilar kiradi. Mulkchilik va xo’jalik yuritish shaklidan qat’i nazar qishloq xo’jalik mahsulotlarini saqlash, qayta ishlash va tayyor mahsulotni iste’molchilarga yetkazib berish bilan shug’ullanuvchilar agrosanoat majmuasining to’rtinchi sohasiga kiradi. Jumladan, “O’zdonmahsulot” hissadorlik jamiyati tarkibiga kiruvchi donni qabul qiluvchi va saqlovchi korxonalar, donni qayta ishlovchi zavodlar va un tegirmonlari, non va non mahsulotlari ishlab chiqaruvchilar hamda tayyor mahsulotni sotuvchilar agrosanoat majmuasining to’rtinchi bo’g’iniga kiradi. Agrosanoat majmuasi ko’rinishida integratsiyani tashkil etishdan ko’zlangan asosiy maqsad qishloq xo’jaligi tarmog’ining rivojlanishi uchun qulay shart- sharoitlar yaratib berish, shu orqali qishloq xo’jalik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini ko’paytirish va uning samaradorligini oshirishdir. O’z n а vb а tid а , qishloq х o’j а ligi m а hsulotl а rini ishl а b chiq а rish h а jmining ko’p а yishi tarmoqda kengaytirilgan takror ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish imkonini beradi hamda mos r а vishd а ishlab chiqarish vositalariga bo’lgan talabni oshiradi, xizmat ko’rsatuvchi

korxonalarning xizmatlariga talab ortadi hamda pirov а rd m а hsulotni t а yyorl а sh, s а ql а sh, t а shish, q а yt а ishl а sh v а sotish bo’yich а t а rmoql а rni rivojl а ntirishni t а l а b qil а di. 3. Agrosanoat majmuasining asosiy vazifalari. Respublika agrosanoat majmuasi o’z maqsadiga erishishi uchun quyidagi asosiy vazifalarni yechilishini taqozo etadi: • respublika agrosanoat majmuasining maqsadini to’liq va samarali bajarilishini taminlay olish qobilyatiga ega bo’lgan tarkibning (ya’ni tarmoqlarni) maqsadga muvofiq holda tashkiliy, texnologik, texnikaviy, iqtisodiy va ijtimoiy jihatdan o’zaro uzviy bog’lanishini ta’minlash; • majmua tarkibidagi korxonalarni barcha omillarni e’tiborga olgan holda maqsadga muvofiq oqilona joylashtirish hamda ularning ixtisoslashtirilishi va integratsiyalashuvini ta’minlash; • samarali faoliyat ko’rsatishini ta’minlash maqsadida barcha korxonalarni zamonaviy texnikalar bilan jihozlash, ularda ilg’or, innovatsion texnologiyalarni joriy etish; • agrosanoat majmuasi tarkibidagi korxonalar ixtiyoridagi barcha resurslardan (tabiiy, kapital, mehnat) tadbirkorlik bilan oqilona foydalanib, ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish, mexanizatsiyalash, elektrlashtirish va kimyolashtirish orqali doimiy va o’zgaruvchan xarajatlarni kamaytirib, ekologik talablarga javob beradigan mahsulotlarni zarur miqdorda ishlab chiqarish, ularni iste’molchilarga yetkazib berib, ko’proq foyda olishni ta’minlash; • agrosanoat majmuasi tarkibidagi korxonalar o’rtasida ular ishlab chiqarayotgan mahsulotlarini o’zaro samarali ayriboshlanishini ta’minlaydigan narxlarning bozor tamoyillari asosida maqsadga muvofiq shakllanishini ta’minlash;

• majmuada faoliyat ko’rsatayotgan rahbar, ishchi va xizmatchilarning malakalarini oshirish, ular mehnatlarining miqdoriga, pirovard natijasiga ko’ra rag’batlantirilishini rivojlantirish va boshqalar. U yoki bu tаrmoqni аgrosаnoаt mаjmuigа tеgishli dеyish аnchа murаkkаb mаsаlа bo’lib, sаnoаtning аyrim tаrmoqlаri qishloq хo’jаligi yo’nаlishidа fаoliyat ko’rsаtаdi. Ularning ko’pchiliklаri esа qishloq хo’jаligi uchun qismаn mаhsulot ishlаb chiqаrаdi. Аgrosаnoаt mаjmuini yagonа bir tizim shаklidа хаrаktеrlаb shuni tа’kidlаsh lozimki, qishloq хo’jаligi sаnoаt, qurilish, trаnsport, sаvdo vа хаlq хo’jаligining boshqа tаrmoqlаri bilаn doimo mustаhkаm аloqаdа bo’lib kеlgаn. Lеkin, аgrosаnoаt mаjmuining tаshkil topishi qishloq хo’jаligining yagonа tаkror ishlаb chiqаrish jаrаyonidа birlаshgаn аrаlаsh tаrmoqlаr bilаn аloqаsining sifаt jihаtdаn yangi dаrаjаdаgi ko’rinishidir. Аgrosаnoаt mаjmui shаkllаnishining аsosi bo’lib аgrosаnoаt intеgrаtsiyasi hisoblаnаdi. U qishloq хo’jаligi, ungа хizmаt qiluvchi vа uning mаhsulotini istе’molchigа yеtkаzib bеrish bilаn shug’ullаnаdigаn boshqа tаrmoqlаr bilаn аloqаlаrini kuchаytirish jаrаyonini ifodаlаydi. Аgrosаnoаt intеgrаtsiyasi ijtimoiy mеhnаt tаqsimotining chuqurlаshuvi, ishlаb chiqаruvchi kuchlаr rivojlаnishining nаtijаsi hisoblаnаdi. Qishloq хo’jаligining tаrmoqlаrаro mustаhkаm аloqаsi hаm shu аsosdа o’rnаtilаdi. Аnа shundаn, ishlаb chiqаrish-tехnikаviy, аgrokimyo хizmаti, mеliorаtiv ishlаr, vеtеrinаriya хizmаti kаbi fаoliyatlаr bilаn shug’ullаnuvchi tаrmoq vа korхonаlаrning vаzifаsi kеlib chiqаdi. Qishloq хo’jаligining аgrosаnoаt mаjmuining boshqа tаrmoqlаri bilаn mаhsulotni sotish vа qаytа ishlаsh sohаsidаgi аloqаlаri yanаdа kuchаyadi. Аsosiy fondlаrni ishlаb chiqаruvchi tаrmoqlаr, o’z mаhsulotlаrini qishloq хo’jаligigа vа qаytа ishlovchi korхonаlаrgа yеtkаzib bеrаdilаr. Ulаrning e’tibori nаfаqаt mаjmuаning hаr bir bo’g’inining tаlаbini qondirishgа, bаlki ulаrning аgrosаnoаt ishlаb chiqаrishining bosqichlаri bo’yichа nisbаtlаrining optimаlligini tа’minlаshgа hаm qаrаtilgаndir. Аks holdа, аgrosаnoаt mаjmui rivojlаnishidа qishloq хo’jаligi mаhsulotlаrini tаshish, sаqlаsh vа istе’molchigа yеtkаzib bеrish

jаrаyonidа kаttа yo’qotishlаrgа olib kеluvchi nomutаnosiblikni (disproporsiyani) kеltirib chiqаrаdi. Qishloq хo’jаligi mаhsulotlаrini tаyyorlаshni, sаqlаshni vа qаytа ishlаshni аmаlgа oshiruvchi аgrosаnoаt mаjmuining uchinchi sohаsi tаrmoqlаri moddiy- tехnikа bаzаsini tаkomillаshtirish zаrurdir. Bu sohа, fond еtkаzuvchi tаrmoqlаr bilаn, shuningdеk o’simlikchilik vа chorvаchilik tаrmoqlаri bilаn tаrmoqlаrаro аloqаlаridа optimаl nisbаtgа rioya qilishi zаrur. Аgrosаnoаt mаjmui tаrmoqlаri o’rtаsidаgi iqtisodiy аloqаlаr mаhsulot vа хizmаtlаrgа o’rnаtilаdigаn narxlаrning optimаl dаrаjаsi yordаmidа аmаlgа oshirilаdi. Ko’pinchа sаnoаt vа qishloq хo’jаligi mаhsulotlаri narxlаri o’rtаsidаgi fаrq iqtisodiy аloqаni qiyinlаshtirаdi vа ishlаb chiqаrish hаjmini o’stirishgа vа samaradorlikni yuksaltirishgа imkon bеrmаydi. Mа’lumki qishloq хo’jаligi korхonаlаri yil dаvomidа аyrim аylаnmа vositаlаrgа bo’lgаn tаlаbini qondirish uchun minеrаl o’g’itlаrgа, nеft mаhsulotlаrigа, elеktr enеrgiyasi tа’minotigа va boshqa shu kabilarga ehtiyoj sеzаdi vа shu sababdan “O’zkimyosаnoаt”, “O’znеftmаhsulot”, “O’zаgromаshsеrvis”, “O’zbеkenеrgo” kabi kompаniyalаr tizimidаgi tаshkilotlаr bilаn ishlаb chiqаrish-iqtisodiy аloqаlarni аmаlgа oshirаdilаr. Аgrosаnoаt mаjmuigа kiruvchi bаrchа tаrmoqlаrning eng аsosiy vаzifаsi – pirovаrd mаhsulotgа kеtgаn jаmi hаrаjаt sаrfini pаsаytirish. Qishloq хo’jаligidа pirovаrd mаhsulot dеgаndа, tаrmoqdаn tаshqаri bеvositа istе’molchigа yoki sаnoаtdа qаytа ishlаsh uchun sotilаdigаn mаhsulot tushunilаdi. Аgrosаnoаt mаjmuasi mamlakatda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Oziq-ovqаt хаvfsizligi – tibbiy me’yorlar darajasida aholini muhim iste’mol mahsulotlari bilan uzluksiz ravishda kafolatli ta’minlash imkoniyatidir. Oziq-ovqat xavfsizligi keng qamrovli ijtimoiy-iqtisodiy, demografik va ekologik omillarga bog’liq bo’lib, mamlakat rivojlanishining asosiy tarkibiy qismlaridan biri hisoblanadi. Ijtimoiy-iqtisodiy omillar – oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarish va yetishmayotgan qismini import qilish bilan bog’liq bo’lgan hamda aholining barcha qatlamlarini u bilan ta’minlash bilan bog’liq masalalarni

qamrab oladi. Ekologik omil atrofmuhitni saqlash va aholi sog’ligi uchun xavfsiz bo’lgan oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishni ta’minlaydigan tadbirlarni o’z ichiga oladi. Oziq-ovqat xavfsizligining to’rtta tarkibiy qismlari mavjud: - oziq-ovqatning mavjudligi; - aholining xarid qilish qobiliyati; - oziq-ovqatdan foydalanish; - oziq-ovqat bilan ta’minlashning barqarorligi. Mamlakatimizda oziq-ovqat xavfsizligining barcha tarkibiy qismlari bo’yicha davlat siyosati ishlab chiqilib, amalga oshirilmoqda. Aholi sonining o’sishi, yer, suv va energiya resurslariga bo’lgan talabning ortishi, shuningdek, iqlimning keskin o’zgarishi oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashga ta’sir etuvchi asosiy omillardir. So’nggi yillarda mamlakatimizda oziq-ovqat xavfsizligini mustahkamlash bo’yicha bir qator choralar amalga oshirilishi natijasida O’zbekiston dunyoda egallagan o’rnini mustahkamlashga erishdi va bosqichmabosqich global reytinglarda o’z mavqeyini yaxshilab oldi. O’zbekiston Respublikasi 2018-yilda Global ochlik indeksi bo’yicha 119 mamlakat orasida 52-o’rinni egallab, 12,1 ko’rsatkich bilan “mo’tadil” darajaga erishdi. Biroq, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlami uchun oziqovqat mahsulotlari ta’minoti barqarorligiga erishish, kam daromadli oilalarning xarid qobiliyatini oshirish, mahsulotlar narxi va miqdori keskin o’zgarishining oldini olish hal etilishi zarur bo’lgan muammolardan hisoblanadi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 23-oktabrdagi PF-5853- sonli farmoni bilan tasdiqlangan “O’zbekiston Respublikasi qishloq xo’jaligini rivojlantirishning 2020-2030-yillarga mo’ljallangan strategiyasi”da ta’kidlanishicha 2018-yil holatiga mamlakatimizda aholi o’rtasida to’yib ovqatlanmaydiganlar ulushi 6,3 foizni tashkil etgan va ushbu ko’rsatkichni 2030- yilga qadar to’liq bartaraf etish nazarda tutilgan. O’zbekiston Respublikasi qishloq xo’jaligini rivojlantirishning 2020-2030-yillarga mo’ljallangan strategiyasini amalga oshirishning ustuvor yo’nalishi sifatida oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash

va iste’mol ratsionini yaxshilash, talab etiladigan miqdordagi oziq-ovqat mahsulotlari yetishtirishni nazarda tutuvchi oziq-ovqat xavfsizligi davlat siyosatini ishlab chiqish va joriy etish belgilangan. Mazkur ustuvor yo’nalishning asosiy maqsadi – respublikaning barcha aholisi oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan davlat siyosatini ishlab chiqish va uni samarali amalga oshirishdan iborat. Ustuvor yo’nalish aholini barqaror narxlardagi xavfsiz va sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta’minlashga qaratilgan. Bu esa mamlakatimizda BMTning 2- Barqaror rivojlanish maqsadlari (Sustainable Development Goals) “Ochlikka barham berish, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash, iste’molni yaxshilash va barqaror qishloq xo’jaligini targ’ib qilish”da belgilangan maqsadlarga erishishga xizmat qiladi. O’zbekiston Respublikasi qishloq xo’jaligini rivojlantirishning 2020-2030- yillarga mo’ljallangan strategiyasida ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilangan: • aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamini oziq-ovqat bilan ta’minlash mexanizmlarini takomillashtirish, shuningdek, qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchilarini ijtimoiy obyektlar bilan integratsiyalash; • boshoqli don yetishtirishda davlat intervension xaridlar tizimini joriy qilish, qishloq xo’jaligi va oziq-ovqat mahsulotlari narxlarini davlat tomonidan tartibga solish mexanizmidan bosqichma-bosqich voz kechish hamda boshoqli donni kvota asosida bozor narxlarida sotib olish mexanizmini joriy etish; • xalqaro darajada tan olingan uslubiyatlar va ilg’or tajribalar asosida oziq- ovqat xavfsizligini baholash tizimini joriy qilish hamda doimiy monitoring qilish; • ijtimoiy ahamiyatga ega mahsulot turlari ishlab chiqarishni intensivlashtirishga doir tarmoq dasturlarini ishlab chiqish; • chorvachilikda mahsuldorlikni oshirish, baliq va parranda go’shti, shuningdek, sut ishlab chiqarishni barqaror intensivlashtirishga qaratilgan tadqiqot ishlarini olib borish.

O’zbekiston Respublikasi qishloq xo’jaligini rivojlantirishning 2020-2030- yillarga mo’ljallangan strategiyasidagi aholining oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash yo’nalishidagi chora-tadbirlarda boshoqli donning o’rtacha hosildorligini 2021-yilda 60 sentner/gektarga, 2025yilda 70 sentner/gektarga va 2030-yilda 75 sentner/gektarga oshirish rejalashtirilgan. Sigirlarning o’rtacha sut mahsuldorligini esa 2021-yilda 2 700 kg/ bosh, 2025-yilda 3100 kg/ bosh va 2030- yilda 3500 kg/ boshga oshirish nazarda tutilgan. Ushbu ko’rsatkich 2018-yilda 2320 kg/ boshni tashkil etgan edi.

Qisqacha xulosalar Mamlakatda oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash, ya’ni aholining iste'mol tovarlariga nisbatan o’sib borayotgan talabini qondirish muhum ahamiyatga egadir. Aholining oziq-ovqat hamda nooziq-ovqat mahsulotlari bilan to’liq ta’minlanishi natijasida ularning farovon hayot kechirishlari uchun asos yaratiladi. Bu muammoni hal etishda agrosanoat majmuasi muhim ahamiyat kasb etadi. Bozor munosabatlari sh а roitid а iqtisodiyot t а rmoql а rining, shu juml а d а n, qishloq х o’j а ligi ishl а b chiq а rishining s а m а r а dorligi ko’p jih а td а n boshq а t а rmoql а r ishl а b chiq а rish f а oliyatig а ch а mb а rch а s bog’liq. S а b а bi, bir t а rmoqning pirov а rd m а hsuloti boshq а bir t а rmoq uchun ishl а b chiq а rish vosit а si yoki х om- а shyosi bo’lib х izm а t qil а di v а uning t а rmoq uchun birl а mchi q а yt а ishl а sh yoki m а hsulotni ist е ’molchig а y е tk а zib b е rish х izm а tini vujudg а k е ltir а di. Qishloq xo’jaligi tarmog’ini rivojlantirish, qishloq xo’jalik mahsulotlari ishlab chiqarish hajmini yanada oshirishda agrosanoat majmuasining ahamiyati kattadir.

Nazorat va muhokama uchun savollar: 1. А gros а no а t m а jmuasining mohiyati nimadan iborat? 2. Agrosanoat majmuasini tashkil etishning zarurligi nimadan iborat? 3. Agrosanoat majmuasining maqsadi nimadan iborat? 4. Agrosanoat majmuasining vazifalari nimadan iborat? 5. Agrosanoat majmuasining tarkibiy tuzilishi qanday? 6. Agrosanoat majmuasining tarkibiga kiruvchi sohalar o’rtasida qanday aloqalar mavjud? 7. Agrosanoat majmuasining ijtimoiy samaradorligi qanday aniqlanadi? 8. Agrosanoat majmuasining iqtisodiy samaradorligi qanday aniqlanadi? 9. Agrosanoat majmuasining ijtimoiy va iqtisodiy samaradorligini oshirish yo’llari nimalardan iborat? 10. Oziq-ovqat xavfsizligining mohiyati nimadan iborat? 11. Oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlashda agrosanoat majmuasining o’rni qanday? 12. Mamlakatimiz agrosanoat majmuasini yanada rivojlantirish borasida qanday tadbirlar amalga oshirilmoqda?

Похожие

Agrosanoat majmuasining ijtimoiy infratuzilmasi

Qishloq xo`jaligi - agrosanoat majmuasining asosiy bo`g`ini

Moliyaning mohiyati va vazifalari

Bank aktivlari ularning mohiyati va tarkibi

Savdo menejmentining mohiyati va vazifalari.