Главная страница
Рефераты
Информатика и ИТ
Web-uzelni yaratish asoslari
Web-uzelni yaratish asoslari
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
325 KB
Скачать
Похожие
WEB-saytlar yaratish. Word 2000 da web-sahifalar yaratish usullari
WEB-sahifalar yaratish uchun dasturlar
MS FRONT PAGE yordamida web-sayt yaratish
HTML gipеrmatnli tili yordamida Web-sahifa yaratish
Animatsiyalarni yaratish dasturlarida ishlash asoslari
![www.arxiv.uz bo`ladi. Ular doimiy quvvatlab turishni talab qiladi. Tabiyki, ko`plab bir jinsli o`zaro bog`liq Web-sahifalarni zamonaviy darajada quvvatlab turish bitta yagona Web-sahifaga nisbatan murakkabdir. Boshlang`ich Web-sahifa-bu sizga tegishli zotni qiziqtirayotgan shaxs uchun jo`natish nuqtasi. Lekin, bu sahifani kengaytirilgach, unda bir qancha HTML–sahifalariga sso`lka (dastak) lar bo`ladi, (siz to`g`ringizdagi axborotli sahifalarga ham). Barcha bu Web–sahifalar Web– uzel yoki Web–sayt deyiladi. [23; 112-114] Web-saytdagi Web-sahifani kengaytirish–bu uni takomillashtirish va rivojlantirish bilan bog`liq bo`lgan obyektiv zaruriyat hisoblanadi. Web–uzeldagi Web-sahifani kengaytirish yoki ikki tomonlama dastakli (sso`lkani) HTML– hujjatlarning xususiy mini o`ramini yaratish uchun quyidagi muhim sabablar mavjud: birinchidan, tashrif buyuruvchilarga kerakli bo`lgan axborotni osongina topish mumkin. Masalan sizning Web sahifangizga tashrif qilgan ishlovchi oilaviy fotografiyangizning yuklanishini kutib o`tirmaydi. Unga ish tajribangiz to`g`risidagi kerakli axborot bilan tezroq tanishib chiqish kerak bo`ladi. Agar Web- uzel bir qancha xujatlarga taqsimlangan bo`lsa, u holda tashrif buyuruvchi o`zi izlayotgan axborotni tezda topa oladi, natijada uning vaqti–tejaladi. Ikkinchisiga egoistik harakterdagi sababni ko`rsatish mumkin. Birqancha hujjatlar mavjud bo`lganda ko`proq qiziqarli grafikalarni zamonaviy multimediya kliplarini va tabiiyki shaxsiy axborotlarni kiritish imkoniyati paydo bo`ladi. Agar yagona Web–sahifa grafika va ko`plab boshqa har xil axborotlar bilan yuklangan taqdirda uni o`qib chiqish qiyinlashadi. Bu sahifa bazasida Web-uzel ochilgan taqdirda behisob imkoniyatingiz yuzaga keladi. Hozirgi Web-uzellar Web-sahifaga qaraganda ancha–yuqori iyerarxik darajali hisoblanadi.](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-3.png)
![www.arxiv.uz sahifalarga jo`natuvchi ko`plab fragmentlardan foydalanilgan. Tabiiyki, bunday murakkab Web-uzellar loyihalash va zamonaviy darajada hamisha quvvatlab turish uchun ko`plab mablag` va vaqt talab qiladi. Web –uzelni jihozlash prinsipi uning tashqi ko`rinishi va jozibadorligini oshirishiga, tashrif buyuruvchilar sonini ko`paytirishga qaratilgan. Ko`plab sahifa va WWW lar ommaviyligining asosiy sababi axborotning eng muhim va bosh manbai hisoblangan matn taqdimoti formasining har xilligida emas, balki sahifalardagi har xil ko`rinishli rangli grafika va rasmlar, video va audio kliplar, animatsion va interaktiv texnologiyalar va boshqalarning yetarli miqdorda mavjudligidadir. Uchinchi prinsip dastakli (sso`lkali) sahifa va Web-uzel bo`limlarini o`zaro bog`lovchi gipermatnli dastaklardan foydalanish bilan chambarchas bog`langan. Web –sahifadagi giperaloqa WWWning eng asosiy xususiyatlaridan biri. Usiz WWW butunlay ishlay olmaydi. Har bir ixtiyoriy hujjatda maxsus HTML tegi yordami bilan berilgan boshqa WWW hujjatga havola etadigan dastak (sso`lka) bo`lishi kerak. Web-uzelni loyihalashda tugunni umumiy strukturalash va unda axborotlar joylashuvini tadqiq qilish eng muhim prinsip hisoblanadi. Odatda, axborotni strukturalash mos keladigan bo`limlar ishbilarmon professional, xususiy reklamali va boshqalar bilan birlashtirish tavsiya qilinadi. Bu kerakli axborotni qayerdan izlab topishda tashrif buyuruvchilar uchun juda qulaydir. Agar barcha axborotlar bitta umumiy bo`limda joylangan bo`lsa, tashrif buyuruvchi kerakli axborot bilan tanishib chiqishi uchun xamma sahifani o`qib chiqish kerak bo`ladi. Web-uzel strukturasi bo`yicha har biri turli xil holatda o`z afzalligi va kamchiliklariga ega bo`lgan ko`plab variantlar bor. Shuning uchun Web –uzelni loyihalashda u yoki bu struktura variantini tanlash muhim axamiyatga ega. Ularga quyidagilar kiradi.[44] Standart struktura. Undagi asosiy yoki ildizli Web-sahifada Web-uzelning qolgan hujjatlariga va o`z navbatida mos ildizli Web-sahifalarga havola etuvchi dastak bo`lishi kerak. Bu juda oddiy va tez-tez uchraydigan Web-uzelni tashkil etish uslubi hisoblanadi.](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-5.png)
![www.arxiv.uz Kengaytirish texnologiyasida har bir yangi sahifaga <HTML>, <HEAD> va <BODY> teglarini, shu bilan birga hujjatning yangi nomi <TITLE> ni kiritish zarur. Bunda asosiy sahifani yaratishdagi kabi harakatlarni bajarish kerak bo`ladi. Har bir sho`ba sahifani yaratishda tashrif buyuruvchi faqatgina asosiy sahifalardan kirmasligini yoddan chiqarmasligi kerak. SHo`ba sahifasiga boshqa uzel (tugunlar) yoki shunga o`xshash sho`ba sahifalari havola (sso`lka) qilinishi mumkin. Shuning uchun har bir Web–uzel sahifasi avtonom bo`lishi kerak, unga tashrif buyuruvchilarni qiziqtiradigan axborotlar (masalan: ism, manzil, va boshqalar)ni kiritish yaramaydi. Kengaytirish texnologiyasini amalga oshirishda har bir sahifada standart quyi kolontitul bo`lishi kerakligini inobatga olish kerak. Bu yerda Web-sahifani yoki uzelni kim yaratganligi oxirgi marta qachon yangilanganligi, zaruriyat tug`ilib qolganda kim bilan bog`lanish kerakligi to`g`risidagi axborotlar bo`lishi kerak. Bu axborotni asosiy sahifa bilan birga qolgan boshqa sahifalarga ham kiritish lozimdir. [43] Bundan tashqari ulardan har biriga asosiy ildizli sahifaga havola etish dastagini kiritish foydadan holi bo`lmaydi, chunki shu tufayli. Web–uzel bo`yicha harakatlanish ancha osonlashadi. Web-uzeldagi Web–sahifalarni avj oldirilgandan so`ng, asosiy sahifaga tashrif buyuruvchilarga tushunarli bo`ladigan darajadagi havola etish dastagini joylashtirish zarur. Web-uzelda havola etish dastagini joylashning tafsiloti shundaki, internetdagi asosiy yoki ildiz sahifalari joylashgan joyda barcha Web–uzel sahifalari ham saqlanadi (shuning uchun ularni bir joyli sahifalar deyiladi). Bir joyli sahifa hujjatlarga havola etish ancha oson, chunki URL ni batafsil bilish shart emas. Bosh (ildiz) Web–sahifaga Web–uzel HTML– hujjatining har biriga havola etuvchi dastakni joylashtirish zarur. Uning yordami bilan tezgina va osongina ularga o`tib olish mumkin bo`ladi. Web-uzel havola etish dastagini joylashtirishning bir qancha usullari mavjud-matnli, markerlangan ro`yxat va jadvalli. Matnli havola etishda birinchi navbatda aniqlash zarur: havola etish matni nima ish bajaradi, undan ham muhimrog`i, har bir bunday matn qanday havola etuvchi dastakka ega. Matnli dastak uzelda boshqalardan o`zining](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-7.png)
![www.arxiv.uz quyuqligi, rangi va boshqa xususiyatlari bilan ajralib turishi kerak. Dastaklarning xaddan tashqari ko`payib ketishi maqsadga muvofiq emas. Dastak matni chiqarib berilar ekan, masalan, satr osti ko`k rangli shrift bilan, xaddan tashqari ko`p miqdordagi sahifaga qilingan dastaklar uni negativ holatga olib keladi, bu albatta, tashrif buyuruvchilarga yoqmaydi. Baribir, ko`plab havola etuvchi dastaklardan foydalanishga to`g`ri kelgan taqdirda ko`plab aloxida aniq ko`rinish markerlangan dastak (sso`lka) ro`yxatidan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Dastakdagi markerlangan ro`yxatni yaratish uchun <UL> va <G`UL> standart teglari ishlatiladi. Aloxida satrlarda o`rnashishlari uchun har bir dastak <LI> tegi bilan beriladi. Bundagi dastakni joylashtirish usulida bitta kamchilik mavjud, ya`ni ularning bir o`lchamligidir. Buning ma`nosi shundaki, ularni faqat navbatdagi ketma-ket keladigan satrlarga joylash mumkin bo`ladi. Bu kamchilikni bartaraf etish uchun dastaklarni ham satr bo`yicha, ham ustun bo`yicha joylashga misol bo`ladigan jadvalli dastak ishlatiladi. Web-uzelda dastaklarni ikki o`lchamli struktura usulida joylash imkoniyatlari paydo bo`lmoqda. Jadvalli dastaklardan foydalanishda etibor qaratiladigan joy shuki, ular sahifa joylarini bekordan– bekorga band qilmasinlar. Satr va ustunlar mavjudligi tufayli, jadvalli dastaklar dastaklarni taqqoslash va qarama qarshi qo`yishda juda qo`l keladi. Dastak har bir satri va ustunini dastak belgilarining birxilligiga qarab izoxlash va nom berish mumkin. Shunday qilib, Web-sahifa kengaytirishni texnologik bosqichlariga quloq berib bajarilganda tashrif buyuruvchilar tomonidan sinchiklab o`qiladigan jozibali Web-uzel yuzaga keladi. [24; 32-36] 4. Front Page 2000 master va shablonlar yordami bilan Web-uzel yaratish Microsoft Front Page 2000–bu Web-uzellarni quvvatlab turuvchi kuchli sistema versiyasi hisoblanadi. Bundan keyin uzel deganda saytni tushunamiz. Bu](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-8.png)
![www.arxiv.uz Web-uzel asos sifatida foydalanishda quyidagi shablonlardan birini tanlash mumkin: bitta bo`sh sahifadan iborat One Page Web –sayti; Customer Support Web-buyurtmachilarning quvvatlash sayti. Uning yordami bilan buyurtmachilar va haridorlar xatolar ro`yxatini, ilgarigi muammolarni bartaraf qilish bo`yicha qarorlarni, mahsulot va xizmatlarni takomillashtiruvchi takliflarni olishlari mumkin; Empty Web-bo`sh sayt ya`ni sahifani muallifning o`zi yaratadi va qo`shib qo`yadi; Personal Web shaxsiy sayt yaratuvchi shaxsiyati aks etadigan qator sahifalar; Project Web–sayt loyihasi qandaydir loyiha uchun ishlatiladigan markaziy informatsion forum. Bu shablon uy saxifasini yaratadi, unda loyiha ishtirokchilari berilgan loyiha bo`yicha masalalar jadvali, loyiha bo`yicha joriy ishlar holati, qidiruv sahifalari, har xil shakllar va diskussion sahifalar, shu bilan birga hamma boshqa manzillarga havola etish dastaklarini o`z ichiga olgan sahifalar sanab o`tiladi. Web-uzel va sahifalarni yaratuvchi masterlar esa nisbatan ancha ko`p imkoniyatlarni taqdim etadilar. Web-uzellar uchun quyidagi masterlardan foydalanish mumkin. (1 rasm) Corporote prence wizard-kompaniya vakolatxonasini yaratish masteri. Uning yordami bilan internetdagi o`z biznesini taqdim etish uchun uzel yaratish mumkin; Diskussion web wizard-xoxlagan mavzuda joyini yaratib beruvchi diskussion guruh saytini masteri. Bunda har bir foydalanuvchi xuddi mos keladigan maqola kabi rasimiylashtiriladigan muxokamalardan biri ramkasida o`z fikr va muloxazalarni izxor etishi mumkin; Import Web Wizard–import satrlar Masteri. Bu master mavjud Web–uzelning barcha fayllarini Front Page 2000 ga ulash va ulardan yangi sayt yaratishga imkon beradi. Bundan tashqari Front Page 2000 oldingi versiya saytlarini import qilishda foydalanishi mumkin. [19; 484-489]](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-10.png)
![www.arxiv.uz aniqlanadi. Freymlardan foydalanilganda ularning nisbiy joylanishini belgilash imkoniyati mavjuddir. Va oxirgi qadamda yakunlovchi axborot tayyor bo`ladi. Finish tugmasini bosish bilan sayt generatsiyalanadi (tayyor bo`ladi). Shundan keyin olingan natijalarni tahririyatda o`zgartirish mumkin. Muallif yoki administrator sifatida kirish imkoniyati mavjud bo`lgan taqdirda yaratilgan sayt uchun administratsiyalashni amalga oshirish mumkin bo`ladi. Xuddi master yordamida sayt yaratish kabi alohida sahifalarni yaratish mumkin bo`ladi. Sahifa yaratish dialogi to`g`risida asosiy menyuda Fule–New–Page tanlanadi. 7 rasm.) 7 rasm . Web–sahifa yaratishning dialog darchasi. Alohida sahifa faylini yaratishda sahifa jihozlashning standart namunalari tavsiya qilinadi,(yaratish ishlarini osonlashtirish maqsadida). Bunda General qo`shimcha sahifasida oddiy sahifalarni yaratish imkoniyati bor. Misol tariqasida– quyidagilarni ko`rsatish mumkin, bibliografik ro`yxatli Bibliograthy) sahifa bo`sh( Normal Page) sahifa, mexmonlar kitobi (Guest book) va boshqalar. Bu dialogning Frames Pages qo`shimcha varog`ida bir nechta mustaqil qismlardan (freym) iborat sahifalarni yaratish uchun shablonlar joylashgan. Va nihoyat Style Sheets qo`shimcha varog`i uslub (stil)lar sahifasini yaratish uchun mo`ljallangan. (Normal Page) [22; 156-166]](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-14.png)
![www.arxiv.uz Front Page 2000 odatdagi sahifa shablonidan boshlab ko`p miqdordagi har xil sahifa shablonlarini tavsiya qiladi. (Three Coluww Staggered). Bu yerda Web-form ni yaratish masteri inobatga olingan. Amaldagi joriy saytga shablonlar yordami bilan yaratilgan sahifalarni qo`shib qo`yib, web saytni tez va osongina qurish mumkin. Buning uchun sahifa shablonini tanlab olishgach, asosiy darchada tahrirlash mumkin bo`lgan mos sahifa yaratiladi. [43,44] Shunday qilib, master va shablonlar web saytni tez va samarali yaratishda Front Page 2000 ning eng kuchli va egiluvchan (qulay) vositasi hisoblanadi . Web-uzelning quvvatlash tizimlari Asosiy Web-sahifalarni yaxshi tashkil etilgan uzelda amalga oshirish bu faqat boshlang`ich bosqich sanaladi. Katta Web-uzelni yaratish va quvvatlash ko`p vaqt talab qiladigan murakkab ish bo`lib tuyulishi mumkin, chunki ko`plab havola etish dastaklarini kuzatish va doimiy ravishda yangilab turishga to`g`ri keladi. Bundan tashqari Web–uzelning o`zi to`xtovsiz takomillashib va rivojlanib borishi bilan birga, uzelni yangi elementlar axborotlar va sahifalar bilan to`ldirib boradi. Uzel yaratilgach, Webning har xil qismlarida ko`plab havolalar yuzaga keladi. Bu havolalar vaqt o`tishi bilan eskirib qoladi va siz havola etayotgan Web-sahifani yo`qotish yoki boshqa uzelga ko`chirish mumkin. O`rta hisobda bir necha oylar mobaynida sizning ba`zi havolalaringiz faolligini yo`qotadi. Web-uzel tashrif buyuruvchilari havoladan foydalanishga harakat qilish jarayonida bunday sahifaning endi yo`qligini bilgach, hayron bo`ladilar. Shuning uchun havolalarni o`zgarmasdan qolishiga ishonch xosil qilish maqsadida davriy ravishda Web- uzelingizdagi havolalarni tekshirib turish zarur. Hozirgi vaqtda Web-sayt bilan boshqarish va samarali quvvatlab turishni ta`minlovchi bir nechta kuchli vositalar yaratilgan. Ulardan biri http I www petcarta cow manzili bo`yicha osongina yuklanadigan Web Happer dasturidir. Bu web-uzel barcha sahifa va havolalarni grafik ko`rinishda ifodalab beradi. Web-Happer ni bir marta yuklab va o`rnatib, internetdagi ixtiyoriy URL bilan](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-15.png)
![www.arxiv.uz bemalol ishlasangiz mumkin. Web-Happer bu uzeldagi har bir sahifa va havolasiga tashrif buyurib, to`laqonli grafik hisobotini yaratishi mumkin. Bu hisobotda Web- sahifalar o`rtasidagi o`zaro aloqalar, eskirgan havolalar, xatoli teglar va ko`plab noxush holatlarni uchratish mumkin. [18;220-232] Shunday qilib, bu dastur sayt struktura elementlarining o`zaro aloqalarini doimiy ravishda analiz qilish hisobiga ma`lum bir miqdorda Web-uzelni quvvatlab turishni ta`minlovchi imkoniyat yaratadi. Web–sahifalar har xil shakllar o`lchamida va vazifasiga qarab–shaxsiy, unga xos, boshlang`ich holda bo`ladilar. Web–sahifalarni tinimsiz takomillashtirib borish kerak. Barcha Web–sahifalar birgalikda Web–uzel yoki Web–sayt deb nomlanadi. Web–sahifalarni Web–saytlarga o`tkazish obyektlar zarurati hisoblanadi. Web–uzel tuzilmasini loyihalashda quyidagi omillarni inobatga olish kerak: mazmunli, jihozli, havolash va tuzilmali (standart tuzilma, kaskad uslubi, osmon o`par, o`rgumchaksimon). Tuzilma tanlab olingach, uning ildizli tuzilmasiga kengaytirish texnologiyasiga deyiladi, ya`ni fayllarga nom berish, shu`ba sahifalarga havola qilish, standart quyi kalontitulni nazarda tutish (zaruriy axborot bilan), Web– uzelning har bir HTML hujjatiga havola (havola matnni, ro`yxat yoki jadval ko`rinishida bo`lishi mumkin). Web–sahifani kengaytirish bosqichida tashrif buyuruvchilarga har tomonlama ma`qul bo`ladigan Web–uzel shakllanadi. Shablon va masterlarga ega bo`lgan Front Page 2000 va professional tarzda Web–uzelni yaratish imkonini beradi. Uyga xos Web–sahifa yaxshi tashkil qilingan Web–uzelga aylantirilgach, uni davriy ravishda o`z Web–uzelida havola (sso`lka) etib turish kerak. Buning uchun maxsus quvvatlab turish tizimi mavjud (masalan, Web Mapper: http:G` WWW, hetcarta.com).](/data/documents/cb1c6580-dc66-4946-b41b-cb8467aa50e0/page-16.png)
