Sinflarda vorislik (dasturlash)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61.5 KB

Скачать

Sinflarda vorislik (dasturlash) Reja: 1. Sinflarda vorislik nima? 2. Sodda vorislik 3. Vorislikda murojaat huquqlari 4. Vorislikda konstruktorlar va destruktorlar.

Vorislik – bu OYD ning asosiy ustunlaridan biridir. Vorislik sinflarda ierarxik ko’rinishdagi sinflanishni ta’minlaydi. C++ terminologiyasida: • Asos sinf (ya’ni voris olinadigan sinf ) base class (asos sinf) deb ataladi. • Voris sinf (ya’ni voris olish orqali yaratiladigan yangi sinf) derived class (voris sinf) deb ataladi. Voris sinf boshqa bironta sinf uchun asos sinf bo’lishi mumkin.Demak bu orqali, ko’p sathli vorislik (multiple inheritance) vujudga keladi. Vorislikdan foydalanish • Biron bir sinfdan Voris olingandan keyin, ushbu asos sinf a’zolari voris sinfning ham a’zolari bo’lib hisoblanadi. • C++ dasturlash tilida voris olish umumiy formasi quyidagicha: • public • protected • private Vorislikdan foydalanish konstruksiyasi Sodda vorislikdan foydalanishga misol. Obyekt orqali jo’natilgan qiymatni qaytarish dasturi class base { int i, j; class voris-sinf-nomi : access asos-sinf-nomi { // voris sinf tanasi };

$public: void set(int a, int b) { i=a; j=b; } void show() { cout << i << " " << j << "\n"; } }; class derived : public base { int k; public: derived(int x) { k=x; } void showk() { cout << k << "\n"; } }; int main() { derived ob(3); ob.set(1, 2); // asos sinf a’zosiga ruxsat ochiq ob.show(); // asos sinf a’zosiga ruxsat ochiq ob.showk(); // voris sinf a’zosidan foydalanish } Dastur natijasi quyidagicha: class derived : public base {….} Bunda asos sinfning barcha public a’zolari voris sinfning ham public a’zolari bo’ladi. Asos sinfning barcha himoyalangan (protected) a’zolari voris sinfning protected a’zolari bo’ladi. Lekin, asos sinfning private a’zolari voris sinf uchun ham, boshqa sinflar uchun ham not accessible bo’ladi ya’ni asos sinfning private a’zolariga to’g’ridan to’g’ri murojaat yo’q.$ $Agar voris sinf asos sinfdan private asosida yaratilsa nima bo’ladi ? Voris sinf a’zolari qanday xususiyatga ega bo’ladi? Agar voris sinf private xususiyati orqali yaratilsa, bunda asos sinfning barcha public va protected a’zolari voris sinfning private a’zolari qatoriga o’tadi. Ma’lumotlarga murojaat turlari va vorislik Murojaat turlari public protected private Asos sinf yes yes yes Voris sinf yes yes no Boshqa sinf (yoki main funksiya) yes no no private murojaat turi orqali voris sinfni yaratishga misol. class base { int i, j; public: void set(int a, int b) { i=a; j=b; } void show() { cout << i << " " << j << "\n";} }; // asos sinfning public a’zolari, voris sinfda private huquqiga o’tadi. class derived : private base {….} int main() { derived ob(3); ob.set(1, 2); // error, set() metodiga ruxsat yo’q ob.show(); // error, show() metodiga ruxsat yo’q return 0; } Vorislik va sinfning himoyalangan (protected) a’zolari\$ $• Protected kalit so’zi vorislik mexanizmini tashkil qilish uchun ishlatiladi va qulaylik vujudga keltiradi. • Asos sinfning private a’zolariga dasturning boshqa bir qismi (misol uchun boshqa sinf yoki main() funksiyasi) yoki voris sinf tomonidan to’g’ridan to’g’ri murojaat mavjud emas • Lekin asos sinfning protected a’zolari , boshqa sinf yoki main() funksiya uchun yopiq bo’ganiga qaramasdan, voris sinf tomonidan murojaat mavjuddir . Asos sinfning protected a’zolari class base { protected: int i, j; // asos sinf uchun private, lekin voris sinf uchun ochiq public: void set(int a, int b) { i=a; j=b; } void show() { cout << i << " " << j << "\n"; } }; class derived : public base { int k; public: void setk() { k=i*j; } // i va j voris sinf uchun ochiq void showk() { cout << k << "\n"; } }; int main() { derived ob; ob.set(2, 3); // OK, voris sinf uchun ochiq, chunki public ob.show(); // OK, voris sinf uchun ochiq, chunki public ob.setk(); ob.showk(); // voris sinf metodi, murojaat turi public, demak ochiq return 0;$

} Voris olish turlari // public (umumiy) vorislik class derived1: public Base{…}; // private (xususiy) vorislik class derived2: private Base{….}; // protected (himoyalangan) vorislik class derived3: protected Base{….}; // default (oddiy-xususiy) vorislik class derived4: Base{….}; • Public vorislik: • Bunda asos sinfning public a’zolari voris sinfning ham public a’zolari va asos sinfning protected a’zolari voris sinfning protected a’zolariga aylanadi. • Lekin asos sinfning private a’zolari voris sinf uchun yopiqligicha qoladi. • Protected vorislik: • Bunda asos sinfning public va protected a’zolari voris sinf uchun protected a’zo bo’lib o’tadi. • Private vorislik: • Bunda asos sinfning public va protected a’zolari voris sinfning private a’zosiga ayanadi. Asos sinf konstruktoriga qiymat jo’natish Quyidagi forma orqali asos sinf konstruktoriga parametr orqali qiymat jo’natishimiz mumkin: voris-sinf-konstruktori(arg-lar) : asos-sinf1(arg-lar), asos-sinf2(arg-lar),

$// ... asos-sinfN(arg-lar) { // voris sinf konstruktor tanasi } Asos sinf konstruktoriga qiymat jo’natish class base { protected: int i; public: base(int x) { i=x; } }; class derived: public base { int j; public: derived(int x, int y): base(y) // Asos sinf konstruktorini chaqirish { j=x; } void show() { cout << i << " " << j << "\n"; } }; derived ob(3, 4); ob.show(); // natija 4 3$

Sinflarda vorislik (dasturlash)

20.09.2019

0

61.5 KB

Похожие