Shaxsiy kompyuter operatsion sistemalari - Информатика и ИТ - Рефераты

Shaxsiy kompyuter operatsion sistemalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Shaxsiy komp’yuter operatsion sistemalari Reja: 1. Operatsion sistemaning asosiy turlari majmuasi. 2. MS DOSning tashkil etuvchilari. 3. DOS ni yuklash algoritmi.

Operatsion sistemaning asosiy turlari majmuasi. Iqtisodiy hisoblash sistemasi, jumladan E Х M ikki qismdan: texnik va matematik ta’minotdan iborat. E Х M ning texnik qismi deganda ixtiyoriy fizik qurilma yoki uning qismi tushuniladi. Markaziy protsessor, xotira, kiritish va chiqarish qurilmalari kabilar E Х M ning texnik qismiga kiradi. E Х M dan foydalanuvchi ishning samarali bo’lishiga qaratilgan har qanday dastur yoki usul E Х M ning matematik ta’minotiga kiradi. E Х M ning matematik ta’minoti uning dasturli ta’minoti ham deyiladi. Hozirgi kunda E Х M matematik ta’minotining asosini operatsion sistemalar (os) tashkil qiladi. OS ning asosiy vazifasi - foydalanuvchining masalasini E Х M ga kiritish va bajarish. masalani yechilish jarayonini nazorat qilish va bajarish. - avariya holatlariga barxam berish, - E Х M resurslarini masalalar o’rtasida unimli taqsimlash, ya’ni E Х Mni nolsiz qolishiga yo’l qo’ymaslik; Shunday qilib, OC ning asosiy vazifasi odam va hisoblash mashinasi o’rtasidagi muloqatni ta’minlashdan iboratdir. Demak, operatsion sistema kompyuter ishga tushirilishi bilan yuklanuvchi shunday bir dasturdirki, bu dastur foydalanuvchi E Х M bilan muloqot qilish vositasi bo’lib xizmat qiladi, uning barcha qurilmalarini ishini boshqarish imkonini beradi. Operatsion sistema yordamida tezkor xotiradan foydalanish, disklardagi axborotlarning o’qish yoki axborotlarni disketaga yig’ish, amaliy dasturlarni ishga tushirish kabi ishlarni amalga oshirish mumkin. Operatsion sistemaga extiyoj borligining asosiy sababi shundaki, uning dasturlarsiz bu kabi ishlarni, bajarish uchun quyi bosqichdagi yuzlab yoki minglab elementar amallarni bajarishga keladi. Demak, OS E Х Mdasturli ta’minotining bir qismi bo’lib, E Х M imkoniyatlarni taqsimlashni boshqaradi. Kompyuterlar texnikaviy holatiga ko’ra ularda operatsion sistema turlicha bo’ladi. asturli ta’minot tashki qurilmalarining apparatli asos sifatida ishlatsa, operatsion sistema esa dasturli ta’minot amallarini dasturlarni asos qilib ishlatadi. Qanday vazifalarni bajarishdan qatiy nazar operatsion sistema quyidagi sifatlarga ega bo’lishi mumkin: 1.Ishonchlilik; 2. Х imoyalash;

3.Samaradorlik; 4.Oldindan aniqlash xususiyati; 5.Qulaylik; MS DOSning tashkil etuvchilari. MS DOS operatsion sistema quyidagi qismlardan iborat: 1.Kiritish – chiqarish sistemasi (BIOS): E Х M ning doimiy xotirasiga "joylashtirilgan" bo’lib, operatsion sistemaning axborotni kiritish va chiqarish amallari bilan bog’liq xizmatlarni bajaradi. 2.Operatsion sistemasini yuklovchi dastur (IPL): diskning maxsus birinchi sektoriga joylashgan bo’lib, asosiy vazifa DOSning E Х M tezkor xotirasiga yuklash. 3. IO.SYS va MSDOS.SYS . dasturlari diskda joylashgan bo’lib, murakkab kiritish – chiqarish amallarini bajaradi. Disk fayllari ro’yxatini oddiy ko’rinishda ularning ikkisi ham ko’rinmaydi. (Mazkur fayllarning nomlari OS versiyasiga ko’ra o’zgacha bo’lishi ham mumkin, masalan IBMBIO.COM va IBMDOS.COM) 4. Buyruq protsessori COMMAND.COM diskda joylashgan bo’lib, DOS ishini boshqarish uchun xizmat qiladi. Foydalanuvchining bir qayta buyrug’larini (vcheak,cd cls cory,...) buyruq protsessorini o’zi bajaradi. Bunday buyruqlar COMMAND.COMning o’zida joylashganligini uchun ichki buyruqlar deb ataladi. 5.MS DOS tashqi buyruqlari operatsion sistema bilan birgalikda tavsiya etiladigan alohida - alohida fayl ko’rinishidagi dasturlardir. Mazkur dasturlarning har biri foydalaniuvchi uchun zarur bo’lgan DOS ning qo’shimcha amallarini bajaradi. Foydalanuvchining tashqi buyrug’i mos bo’lgan dasturni COMMAND.COM izlab topib tezkor xotiraga yuklaydi va boshqaruvni unga uzatadi. Dastur ishi tugagach buyruq protsessori dasturni tezkor xotiradan o’chiradi va foydalanuvchining navbatdagi buyrug’ini kutib turadi. (A > yoki s:G’>). 6.Qurilma drayverlari diskda joylashgan bo’lib, E Х M va tashqi qurilmalar o’rtasida muloqot vositasini o’taydi. Masalan, drayverlar yordamida "eletron dnsk" bilan ishlash mumkin.ShE Х M xotirasining biror qismi hisobiga hosil qilingan bunday diskdan oddiy disk kabi foydalanish mumkin. DOS ni yuklash algoritmi . 1) Sh E Х M elektr tarmog’iga ulanishi bilan BIOS kompyuter xotirasi va qurilmalarining ishga yaroqli yoki yaroqsiz ekanligini maxsus test yordamida tekshirib chiqadi. Qurilmalalarda biror

buzuqlik mavjud bo’lib, ana shu buzuqlikni chetlab o’tish mumkin bo’lsagina, DOSni yuklash davom ettiriladi yoki shu buzuqlikka oid xabar ekranga chiqariladi. 2) Mazkur test muvaffaqiyatli yakunlashish bilan BIOS "A:" nomli disk yurituvida egiluvchan magnitli disk bor yoki yo’qligini tekshiradi. Agar disk mavjud bo’lsa, DOS egiluvchan magnitli ulekdan, aksincha esa, kattiq magnitli disk ("vinchester")dan yuklanadi. 3) BIOS boshqaruvni DOS ni yuklovchi IPL ga uzatadi va IPL o’z navbatida E Х M ni sozlab tezkorxotiraga ID.SYS va MSDOS.SYS disk foyllarni yuklaydi. 4) Boshqaruv buyruq protsessori COMMAND.COM ga beriladi. DOS yuklanib bo’lgach, DOS olingan E Х D yoki KMD da fayllarning foydalanuvchining o’zi avvaldvn mint muxarrirlari yordamida tayorlanish m(m) mavjud bo’lsa, avval COMMAND.COM avval COWFIG.SYS ni so’ngra AUTOXEC BAT ni ishga bushiradi. Ya’ni bu 2 fayl yordamida foydalanuvchi ba’zi drayver va dasturlarni avtomatik ishga tushirish imkoniyatiga ega. MS DOS bilan muloqot. E Х M ishga tayyor bo’lgach,MS DOS OS si ekranga quyidagi axborot chiqaradi: A > yoki S: G’> Bu bilan MS DOS foydalanuvchining buyrug’ini ilimga tayyor ekanligini bildiradi. DOS ni yuklash jarayonida chetlab utish mumkin bulgan xatolik xakidagi axborot va F1 tugmasini bosish kerak ekanligini ifodalovchi yozuv chiqariladi. Х atoni chetlab o’tish mumkin bo’lsa, DOS ni yuklashni takrorlash, aks holda boshqa diskdan foydalanish kerak. Foydalanuvchi va E Х M ning muloqoti foydalanuvchining MS DOS ga ketma - ket beriladigan buyruqlari asosida tashkil etiladi. Buyruq nomini klaviatura yordamida ekranga yozib, [Enter] tugmasini bosish bilan buyruqni kiritish ishi tugallanadi. Masalan, Ver MS DOS veresyasini kursatuvchi mazkur buyruq kiritilgach, ekranda kerakli axborotni o’qitish mumkin bo’ladi. MS DOS version 5D MS DOS buyruqlari tavsifi MS DOS buyruqlari ichki va tashqi buyruqlarga bo’linadi. Command.com faylida mujassamlashgan ichki buyruqlar quyidagilardan iborat: Break-to’xtatish; CD- joriy katologni o’zgartirish yoki ko’rsatish; CLS-ekranni tozalash; COPY-fayllardan nuxsa ko’chirish;

DATE- joriy kunni aniqlash yoki o’zgartirish; DIR- fayllar ruyxatini ekranda qurish; EXIT-Command.som faylini ishini tugatish; REN-fayl nomini uzgartirish; RD- katologni o’chirish; MS- DOS tashqi buyruqlari operatsion sistema bilan birgalikda tavsiya etiladigan, alohida- alohida fayl ko’rinishidagi dasturlar bo’lib, bu buyruqlar quyidagilardir: APPEND-berilganlarni izlash uchun qo’shimcha katologlarning belgilash; DISKCOMP-disklarning solishtirish; DISKCOPY-diskdan nuxsa olish; EDLIN-soda matn muxarriri; FC- fayllarni solishtirish; DISK- kattiq diskni formatlash; FORMAT-diskni fomatlash; HELP-DOS buyruqlari haqida ma’lumot beruvchi; SYS-sistema fayllarini diska ko’chiriladi; XCOPY- fayllardan nuxsa olish;

Adabiyotlar: 1 . I.Karimov. «O’zbekiston XXI asrga intilmoqda». Т oshkent «O’zbekiston» 1999 yil. 2.I.Karimov. «Milliy istiqlol mafkurasi» Т oshkent «O’zbekiston» 2000 yil 3.« Т a’lim taraqqiyoti» 4-maxsus soni. Т oshkent «Sharq»-1999 yil 4.A.Sattorov «Informatika va axborot texnologiyalari» Т oshkent –2002y. 5.N. Т ayloqov «Informatika va xisoblash texnikasi asoslari» Т oshkent 2002. 6.www.Ziyonet.uz

Похожие

Kompyuter operatsion sistemalari

SHK ( shaxsiy kompyuter ) apparat vositalari

Shaxsiy kompyuter qurilmalari. Kompyuterning yuklanish jarayoni undagi asosiy tushunchalar

Sanoq sistemalari

Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta`minoti. Operatsion tizimlar va ularning tasniflanishi