SCADA sistеmasi Trace Mode dasturiy pakеtida ma’lumotlar almashinuvi - Информатика и ИТ - Рефераты

SCADA sistеmasi Trace Mode dasturiy pakеtida ma’lumotlar almashinuvi

Загружено в:

10.11.2022

Скачано:

0

Размер:

125.287109375 KB

SCADA sist е masi Trace Mode dasturiy pak е tida ma’lumotlar almashinuvi Reja: 1. SCADA sistеmasi vazifalari 2. SCADA sist е masi Trace Mode dasturiy pak е tida maʻlumotlar almashinuvi.

Tayanch so’z va iboralar: real vaqt tizimi, mnemo-sxema, dekart tizimi, adaptive tizim, interaktiv, ilgarilanma, datchik, navigator Xozirgi kunda mavjud bolgan SKADA paketlari juda ko’p vazifalarni bajaradi, ularni quyidagi guruhlarga ajratish mumkin: • SKADAni aniq vazifaga yo’naltirish ( avtomatlashtirish tizimini dasturiy qismini tuzish) • Dispetcherli boshqaruv; • Avtomatlashtirilgan boshqaruv; • Jarayonlar trixini saqlash; • Xavsizlik tizimini bajarish; • Umumtizim vazufalarin bajarish; SKADAning bajaradigan kop vazifalariga qaramay uni ajratib turadigan hususiyatlaridan biri bu foydalanuvchi bilan interfeyz mavjudligidir. Bunday interfeys yo’q bolganida yuqorida ko’rsatilgan vazifalar kontrollerlarni dasturlash vazifalariga mos keladi boshqarish esa avtomatik tarzda va dispeycher boshqaruviga qarama-qarshi bo’ladi. Operator (dispetcher) tomonidan qabul qilinadigan qarorlarning sifati kop hollarda maxsulotning sifatigagina emas balki insonlarning hayotigaham tasir ko’rsatadi. Shuning uchun ish joyining qulayligi, interfeysning chunarliligi, operato’r tomonidan yo’l qo’yilgan hatolarni korsatish va blo’klash SKADAning eng muhim hususiyatlaridandur, ularning kelgusidagi rivojlanishi unng ergonomikasi kuchaytirish, ekspert tizimosti sistemalarini yaratish yo’nalishida olib boriladi. Ba’zan SKADA kontro’llerlarni dasturlash vositalari bilan birga qo’llaniladi, ammo bu vazifa tijoratchilar fikrlari bilan kelib chiqqan bo’lib SKADAning asosiy vazifasi bilan kuchl bog’liq emas. SKADA-paketlarida alarm va события tshunchalari ishlatiladi. События – bu tizimdagi ba’zi holatlarning o’zgarishi. Voqeaga misol tariqasida elevatorga don to’kilishi, detalni qayta ishlash jarayononi davriy sikli yakunlanishi, bunkerni yuklash yakunlanishi, yangi operatoni ro’yhatdan otkazilishi misol bo’la

oladi.Voqealar operatorni tezkor aralashuvini talab qilmaydi, va shunchaki unga tizim holati haqida malumot beradi. События dan farqli o’laroq alarm (ing. ―alarm‖ – ―xavf signali‖) o’zida muhum voqealar haqida ogohlantirishlarni mujassam etadi va bunga javoban zudlik bilan bazi qarorlar qabul qilishni talab etadi. Inglizcha so’z ―alarm‖ni aniq ruscha tarjimasi bo’lib ―trevoga signali‖ yoki ―avariya signali‖ degan manoni bildiradi ammo ―alarm‖ termini ishlab chiqarish avtomatizatsiyasi leksikoniga chuqur o’rnashib bo’lgan. Alarmga misol tariqasida kritik haroratga yetgandan so’ng alanga olishi mumkin bo’lgan evalato’rdagi donning harorati, kritik bosimga yetgandan so’ng qobig’i shikastlanishi mumkin bo’lgan avtoklavdagi bosm, qo’riqlanayotgan eshikning ochilish dadchiklarini ishlab ketishi, qozonxona gazlanganligi meqozonxona gazlanganligi meyoridan oshib ketganda va x.k. Alarmlarni yechim talab qilishiga qarab tastiqlangan va tastqlanmaganlarga bo’lish mumkin. Tastiqlangan alarmlar deb operator tomonidan tastiqlash buyrug’i kiritilgan alarmlarga aytiladi. Bunga qadar esa alarm tastiqlanmagan deb hisoblaniladi. 1-rasm. Analog alarm intervallari vazifasiga misol. Alarmlar diskret va analog alarmlarga bo’lindi. Diskret alarmlar diskret o’zgaruvchini o’zgarishi haqida signal beradi, analog alarmlar esa to’htovsiz o’zgaruvchi oldinan kiritilgan qiymatlar intervaliga kirganda paydo

bo’ladi. Misol tariqasida 1-chi rasmda o’zgaruvch ning o’zgarsh intervali ― Норма ‖, ― Внимания ‖(xalokatdan oldingi holat) va ― Авария ‖ intervallariga bo’linganligi ko’rsatilgan. • ― Внимания ‖ alarmi o’zgaruvchining ortishi va kamayish vaqtida vujudga keladi. • ― Авария ‖ alarmi < holatda vujudga keladi. 1chi rasmdagi har-bir kritik chegara sezilmaydigan hudud ( мѐртвая зона )ga ega, bular alarm holatidan chiqqandan kegin tizimdagi tasodifiy shovqunlardan so’ng yana alarm holatiga qaytib qolmasligi uchun kerak bo’ladi. 1chi rasmdagi hududlar chegaralari vaqt davomida o’zgarishi mumkin. funksiyani xosilasi uchun) o’zgaruvchning o’zgarishiga qarab analog chegaralar belgilanishi mumkin egri chiziq va urilma orasidagi burchag bo’lib aniqlanadi. Alarmlar berish uslubi ishonchli bo’lishi kerak.Bundan tashqari alarm xabarlari bo’lgan suzuvchi oynalar xar doim boshqa oynalar ustida bo’lishi kerak, alarmlar tovush va nur bilan kelishi mumkin. Alarmlar tzimda kop bo’lgani tufayli ualrga turli balandlikdagi, turli hil tovushli signallar va x.k. ustunliklar beriladi. Bir computer va bir kiritish va chiqarish qurilmali avtomatlashtirilgan tizimning eng soda ko’rinishi. ( < < < <

SCADA sist е masi Trace Mode dasturiy pak е tida maʻlumotlar almashinuvi. O’lchov kanallari O’lchon kanallari avtomatizatsiya tizimining eng qiyin qismi bo’lib aniq o’lchov natijalarini olish uchun chuqur bilimni talab qiladi. Qabul qilingan malumotlarning sifati o’lchov asboblarining kalibrovka yoki tekshirish vaqtidagi xatolarigagina emas balki o’lchash metodikasining yaxshiligi, yerga ulash tizimini to’g’ri bajarilishi, kabel qsmlarini ekranlashtirish kabi omillarga bo’gliq. Avtomatizatsiya tizimining olchov kanallarini o’lchov qurilmasidan farqli olaroq ―dala sharoitida‖ yaratiladi va shunung uchun ko’p hollarda aniqlashni iloji bo;lmagan hatolarni keltirib chiqaradi. Ko’p muammolar o’lchov natijalarini statistik qayta ishlanishida, tizimning qobiliyatlarini cheqarsiga yetish talab qilingnda, birgalikd va ko’p marotaba o’lchovlarni bajarish kerak bo’lganda vujudga keladi. Aniq natijalarni olish uchun meterologiya, statistik matematika, tasodifiy jarayon nazariyasi va elektronika va informatsiya nazariyalari sohalarida bilimlarni talab etadi. Bular ko’p darsliklar va ensiklopediyalarni mavzusi bo’lgan bilimlar sohasining erkin hajmidir. Shuning uchun quyida ko’p hollarda noto’gri chuniladigan avtomatlashtirish sanoatidagi o’lchovlarining eng muhim savollariga to’xtalib o’tamiz. O’lchash ostonasi – berilgan o’lchov qurilmasi yordamida olchov amalga oshiriladigan eng kichik fizik kattalik. Keltirilgan xatolik - bu absolut xatolikning simmetrik o’lchov diapozoni yoki simmetrik bo’lmagan kenglik diapozoninig yuqori chegarasiga nisbatini ifodalovchi kattalik. Agar absolyut xatolik o’lchalinayotgan kattalik o’zgarganida o’zgarmay qolsa u holda uning hisobiga o’lchov natijalari bilan paydo bo’ladi. Bunday xatoliklar additiv hatolik deyiladi. Additiv xatoliklarga operatsion kuchaytirgichning no’lini siljishi natijasida hosil bo’lgan xatoliklar misol bo’la oladi.

O’lchanilayotgan kattalklar qiymati ortishi bilan xatolikning qiymatiham ortishi mumkin. Bunday xatolik o’lchov natijalarini xatolik kattaligiga ko’paytirish yo’li bilan hisoblanadi va multiplikativ xatolik deb nomlanadi. Multiplikativ xatolikga o’zgrishlar o’lchovidagi uzatish koefisenti xatoliklari misol bo’la oladi. Nisbiy multiplikativ xatolik doimiy kattalik hisoblanadi. Multiplikativ va addativ xatolik odatda chiziqli qaramlik parametrlari bolib hisoblanadi, va o’lchov qurilmarini natijaviy xatoliklarini hisoblashga imkon beradi. O’lchovlarning natijaviy absolut xatoliklari quyidagi fo’rmula orqali topiladi: Bu yerda - multiplikativ xatolik, - addativ xatolik, - o’lchov kattaligining qiymati. Keltirilgan xatolikni ham multiplikativ va addativ komponentlardan tashkil topgan qilib yozish mumkin: - o’lchovlarning simmetrik diapazo’ni yoki simmetrik bo’lmagan kenglik diapazo’nining o’lchovining yuqori chegaraviy diapazo’ni. Nisbiy xatolikni ham analog tarzda tasavvur qilish mumkin. O’lchov kattaliklarining kichik qiymatlarida xatolik absolut xatalik bilan, katta qiymatlarda esa nisbiy xatolik bilan aniqlanadi. Ba’zi hollarda xatolikning o’lchanilayotgan kattalikning qiymatiga bog’liqligi anchagina qiyin, Buni fo’rmula yordamida xisoblash mumkin. Bu holda ancha qiyin bog’liqlklar qo’llaniladi. Misol uchun megaommetrning maksimal aniqligi o’lchov qismining yuqori chegarasida emas balki diapason o’rtalarida chunki o’lchanilayotgan kattalikning (qarshilikning) qiymati ortishi bilan qurilmani kirish qarshiligi ham ortib boradi shununing uchun ortishi bilan o’lchovlarning xatoligi ortadi. Bunday holatda xatolikning fo’rmulasi quyidagi ko’rinishga keladi: Bu yerda

Xatolikning no’rmallangan qiymati – bu xatolikning shunday qiymatiki o’lchov qurilmalari chiqaradigan texno’lo’gik seriyalarni xisobga oladi va bunday tipdagi barcha asboblar uchun chegarasi bo’lib hisoblanadi. Bunday seriyadagi xar qanday qurilma xatoliklari chegaraviydan past bo’lishi mumkin ammo undan baland bo’la olmaydi. Normativ xatolik qiymati qurilmaning paspo’rtiga yoziladi. Nominal xarakteristika – faqtat aniq qurlmalar ekzemplyarlarida tarqaladigan individual xarakteristikadan farqli olaroq berilgan tipdagi barcha o’lchov qurilmalarida tarqaladi. Aniqlik klassi normallshgan xatolik qiymatlarini foizlarda ifodalaydi. Ammo aniqlik klassi meterologik xarakteristikani yaxlitligini va aniqligini xisoblaydi. Bunga yil davomidagi xatolikning nostabilligi, izolyatsiya qarshiligi va h.k. misol bo’lishi mumkin. [ ГОСТ ] 0.1 aniqlik klassi 0.1% xatolikka ega bo’lgan qurilmalarga beriladi. Multiplikativ xatolikni ko’rsatish uchun aniqlik klassi doira ichiga kiritiladi, additiv xatolikni ifodalash uchun shunchaki simvollarsiz bo’lgan sonlar ko’rsatiladi. , Bu yerda - sezuvchanlikning yuqori ostonasi.

Nazorat savollari: 1. SCADA sist е masi vazifalari nimalardan iborat? 2. SCADA sist е masi Trace Mode dasturiy pak е tida maʻlumotlar almashinuvi izohlang.

Asosiy adabiyotlar 1. Stephen J. Chapman MATLAB Programming for Engineers. – New York: CL Engineering USA, 2015. -456r. 2. Keith Stouffer, Joe Falco, Karen Kent. Guide to Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA) and Industrial Control Systems Security. – Gaithersburg: National Institute of Standards and Technology Gaithersburg, 2006. - 164 p. 3. T.Dadajonov, M.Muxitdinov. MATLAB asoslari. - Toshkent: Fan, 2008. 631 b. 4. A.N. Yusupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Tipik texnologik obyektlarni imitasion modellashtirish va boshqarish malakali kopyuter treningi. - Toshkent: Tafakkur Bo’stoni, 2016. – 196 b. 5. A.N. YUsupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Imitatsionnoe modelirovanie tipov ы x texnologicheskix ob’ektov i kompyutern ы y trening nav ы kam upravleniya.-Tashkent: Tafakkur Bo’stoni, 2015. – 204s. 6. Frolov D.A. Analiz vidov kompyutern ы x obuchayu щ ix sistem dlya podgotovki personala prom ы shlennogo predpriyatiya i sovremenn ы x texnologi ix postroeniya / D.A. Frolov // Innovatsionn ы e informatsionn ы e texnologii. 203. T. 1. №2.S. 431-434.

Похожие

SCADA sistemasining TRACE MODE dasturiy paketi

SCADA sistеmasi arxitеkturasi. SCADA sistemasidagi dasturiy paketlarni ishga tushirish ketma-ketligi

SCADA sistemalarining ishlash

SCADA sistemasi. SCADA sistemalari to’g’risida umumiy ma’lumot

Experion dasturi haqida umumiy tushuncha