Редактирование» - tahrirlash asboblar paneli - Информатика и ИТ - Рефераты

Редактирование» - tahrirlash asboblar paneli

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

833.5 KB

www.arxiv.uz « Редактирование» - tahrirlash asboblar paneli Taxrirlash – bu o ` zgartirish demakdir . Taxrirlash asboblar paneli asosan yaratilgan ob`ektlar ustida ishlaydi. Taxrirlash asboblar paneli piktogrammalari bilan tanishib chiqsak: __ Стереть – O`chirish buyrug`i __ Копировать – Nusxa olish buyrug`i __ Зеркало – Oyna buyrug`i __ Подобие – O`xshatish buyrug`i __ Массив ... – Massiv… ko`paytirish buyrug`i __ Перенести – Ko`chirish buyrug`i __ Повернуть – Burish buyrug`i __ Масштаб – Masshtab buyrug`i __ Растянуть – Cho`zish buyrug`i __ Обрезать – Qirqish buyrug`i __ Удлинить – Uzaytirish buyrug`i

www.arxiv.uz __ Разорвать в точке – Bir nuqtada uzish buyrug`i __ Разорвать – Uzish buyrug`i __ Соединить – Tutashtirish buyrug`i __ Фаска – Faska berish buyrug`i __ Сопряжение – Tutashma berish buyrug`i __ Расчленить – Qismlarga bo`lish buyrug`i Стереть – O`chirish buyrug`i Ushbu buyruq tugmasi tanlangan ob`yektni o`chirishni nazarda tutadi. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Стереть – O`chirish buyruq piktogrammasi bosiladi. II usul: 1. Стереть – O`chirish buyruq piktogrammasi bosiladi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yekt tanlash rejimiga o`tadi va « Выберите объекты :» - Ob`ektlarni tanlang: axborotini beradi. 2. Ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 3. Sichqoncha o`ng tugmasi bosiladi yoki klaviaturadan “Enter” tugmasi bosiladi. III usul: 22

www.arxiv.uz 1. Ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Klaviaturadan “Delete” tugmasi bosiladi. Копировать – Nusxa olish buyrug`i Ushbu buyruq tugmasi ob`ektlardan nusxa ko`chirish va ularni ko`paytirishni nazarda tutadi. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Ob`ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Копировать – Nusxa olish buyrug`i piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ degan axborot chiqadi. Ob`yektning biror nuqtasi sichqoncha yordamida tanlansa, shu nuqta nusxa olingan ob`yektni ko`chirish uchun asos qilib olinadi. Bu usul nusxa olingan ob`yektni aniq bir nuqtasi asosida ko`p nusxada ko`chirishni nazarda tutadi. Agarda « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqganda klaviaturadagi ↓ ko`rsatkich bosilib qo`shimcha axborot menusi chaqirilsa unda bitta band – « Перемещение » - Ko` chirish mavjud. Bu band ob`yekt (ob`yektlarni) ma`lum bir yo`nalishda, ba`lum bir masofada nusxa olib ko`chirishni nazarda tutadi. Ushbu band “Enter” tugmasi yoki sichqoncha ko`rsatkichi yordamida tanlanadi. Yonalish burchak asosida sichqoncha ko`rsatkichini surish bilan, masofa esa klaviaturadan qiymat asosida kiritiladi va “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanadi. II usul: 1. Копировать – Nusxa olish buyrug`i piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`ekt tanlash rejimiga o`tadi va « Выберите объекты :» - Ob`ektlarni tanlang: axborotini beradi. 33

www.arxiv.uz 1. Ob`ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Sichqoncha o`ng tugmasi bosiladi yoki klaviaturadan “Enter” tugmasi bosiladi. 3. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ degan axborot chiqadi. I usuldagi kabi amallar ketma-ketligi bajariladi. III usul: 1. Ob`ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Sichqoncha o`ng tugmasi yordamida kontekst menu chaqiriladi. Kontekst menudan kerakli band « Копировать » yoki « Копировать с базовой точкой » tanlanadi. « Копировать с базовой точкой » bandi tanlansa bazaviy nuqta ko`rsatilishi shart. 3. Sichqoncha o`ng tugmasi yordamida yana kontekst menu chaqiriladi. 4. Undagi « Вставить » yoki « Вставить как блок » bandlaridagi shartlardan biri tanlanadi va ob`yekt sichqoncha chap tugmasi yordamida o`rnatiladi. Izoh: Takroran shu ob`yekt yana o`rnatilishi kerak bolsa, kontekst menu chaqirilib « Вставить » yoki « Вставить как блок » bandi tanlanadi. Зеркало – Oyna buyrug`i Ushbu tahrirlash buyrug`i ob`ektni teskari aks tasvirlashni nazarda tutadi.44

www.arxiv.uz Shuni aytib o`tish joizki teskari aks tasvirlashda ma`lum bir o`qni ko`rsatish talab etiladi va ob`yekt (ob`yektlar) shu o`qga nisbatan aks tasvirlanadi. Aks tasvirlovchi o`qning ikkita nuqtasi ko`rsatilib, ob`yekt (ob`yektlar)ning barcha nuqtalari shu o`qga nisbatan qancha masofada joylashgan bo`lsa, teskari tomonga ham shuncha masofada joylashadi. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Ob`ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Зеркало – Oyna buyruq piktogrammasi bosiladi. Ekranga « Первая точка оси отражения :» - Aks tasvirlovchi o`qning birinchi nuqtasi: axboroti chiqariladi. 3. Aks tasvirlovchi o`qning birinchi nuqtasi sichqoncha ko`rsatkichi yordamida tanlanadi. Ekranga « Вторая точка оси отражения :» - Aks tasvirlovchi oqning ikkinchi nuqtasi: axboroti chiqariladi. 4. Aks tasvirlovchi oqning ikkinchi nuqtasi sichqoncha ko`rsatkichi yordamida tanlanadi. Ekranga « Удалить исходные объекты ? ↓» Н - Dastlabki ob`yektlar o`chirilsinmi? ↓ Y axboroti chiqadi. 5. Agarda dastlabki ob`yektlarni o`chirish lozim bo`lmasa klaviaturadan “Enter” tugmasi bosiladi. Bu bilan axborot oynadagi H – « нет » - yo`q buyrug`i tasdiqlanadi. O`chirish lozim bo`lsa klaviaturadagi ↓ ko`rsatkichi tanlanib qo`shimcha axborot oynasi chiqariladi. Unda ikkita band « Да » - Ha, « Нет » - Yo`q mavjud. « Да » - Ha bandi tanlansa dastlabki ob`yekt o`chirilib aks tasvirlangan ob`yekt saqlanadi. II usul: 1. Зеркало – Oyna buyruq piktogrammasi bosiladi. 2. Ob`ekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 55

www.arxiv.uz 3. Aks tasvirlovchi o`qning birinchi nuqtasi sichqoncha ko`rsatkichi yordamida tanlanadi. 4. Aks tasvirlovchi oqning ikkinchi nuqtasi sichqoncha ko`rsatkichi yordamida tanlanadi. 5. « Да » - Ha, « Нет » - Yo`q shartlaridan biri tanlanadi. Подобие – O`xshatish buyrug`i Ushbu buyruq tugmasi ob`yekt perimetri bo`ylab shu ob`yektga mos, berilgan masofada o`xshash ob`yektni yaratishni nazarda tutadi. Bu buyruq bajarilganda agar ob`yekt yopiq hududdan iborat bo`lsa, o`xshash ob`ekt dastlabki ob`yektdan perimetri bo`yicha yoki katta yoki kichik bo`lishi mumkin. Bu buyruqni bajarishda tanlangan shartga bogliq. Agarda ob`yekt faqat to`g`ri chiziqdan iborat bo`lsa u holda hosil qilingan ob`yekt dastlabki ob`yektga parallel bo`ladi. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: 1. Подобие – O`xshatish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Укажите расстоя - ние смещения или ↓» - Siljish masofasini ko`rsating yoki ↓ axboroti chiqadi. 2. Klaviaturadan kerakli siljish qiymati kiritilib “Enter” tugmasi bilan tasdiqlansa siljish masofasi sifatida qabul qilinadi. 3. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yekt tanlash rejimiga o`tadi. Ekranga « Выберите объект для смещения или ↓» - Siljish ob`yektini tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. 4. Ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 66

www.arxiv.uz Ekranga « Укажите точку , опредиляю - щую сторону смеще - ния или ↓» - Siljish tomon nuqtasini ko`r-sating yoki ↓ axboroti chiqadi. Klaviaturadan ↓ ko`rsatkichi tanlanib yor-damchi menu chaqiriladi. Unda uchta band mavjud bo`lib, bular « Выход » - Chiqish, « Несколько » - Bir nechta, « Отменить » - Rad etish. « Выход » - Chiqish buyruqdan chiqadi. « Несколько » - Bir nechta siljish masofasi bo`yicha tanlanadigan ob`yektga nisbatan bir nechta o`xshash ob`yektni yaratishni nazarda tutadi. « Отменить » - Rad etish so`nggi o`rnatilgan o`xshash ob`yektni rad etadi va buyruqni davom ettiradi. 5. Ob`yekt tashqi yoki ichki (yuqori yoki quyi, o`ng yoki chap) tominidagi ixtiyoriy nuqta sichqoncha yordamida tanlanadi. Siljish ob`yekti hosil qilinadi. Yana ekranga « Выберите объект для смещения или ↓» - Siljish ob`yektini tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. Agarda klaviaturadan ↓ korsatkichi bosilsa, yordamchi menu chaqiriladi. Unda ikkita band « Выход » - Chiqish, « Отменить » - Rad etish mavjud. « Выход » - Chiqish buyruqdan chiqadi. « Отменить » - Rad etish bajarilgan amalni rad etadi, ammo buyruqdan chiqmaydi va boshqa ob`yektni tanlab taxrirlashga imkon beradi. Amal bajarilgandan so`ng klaviaturadagi “Enter” yoki “Esc” tugmalari orqali ham buyruqni tugatish mumkin. II usul: 1. Подобие – O`xshatish buyruq piktogrammasi tanlanadi. 77

www.arxiv.uz Ekranga « Укажите расстояние смещения или ↓» - Siljish masofasini ko`rsating yoki ↓ axboroti chiqadi. Klaviaturadagi ↓ ko`rsatkichi yordamida qo`shimcha menu chaqiriladi. Unda uchta band « Через » - Orqali, « Удалить » - O`chirish, « Слой » - Qatlam mavjud. « Через » - Orqali bandi tanlansa ekrandagi siljish nuqtasi sichqoncha yordamida ko`rsatilishi talab etiladi. « Удалить » - O`chirish bandi tanlansa o`xshatish ob`yekti saqlanib dastlabki ob`yekt o`chiriladi. « Слой » - Qatlam bandi qatlamlar bilan ishlashda o`xshash ob`yektlarning holatini belgilaydi: Joriy / Manba . 2. Tanlangan band asosida axborot chiqariladi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yekt tanlash rejimiga o`tadi. Ekranga « Выберите объект для смещения или ↓» - Siljish ob`yektini tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. 3. Ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 4. Ob`yekt tashqi yoki ichki (yuqori yoki quyi, o`ng yoki chap) tominidagi ixtiyoriy nuqta sichqoncha yordamida tanlanadi. Массив ... – Massiv… ko`paytirish buyrug`i Ushbu buyruq tugmasi ob`yekt (ob`yekylar)ni siljitib ko`paytirishni nazarda tutadi. Bunda siljish gorizontal va vertikal yo`nalishda yoki aylanma harakat asosida bo`lishi mumkin. Massiv – ko`paytirish demakdir. Taxrirlash ketma-ketligi: I usul: To`rtburchak massiv yaratish.88

www.arxiv.uz 1. Ob`ekt (Ob`yektlar)sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Массив ... – Massiv… ko`paytirish buyrug`i piktogrammasi bosiladi. Ekranda « Массив » - Massiv axborot oynasi ochiladi. Oyna ikkita bo`lim, « Выбор объектов » - Ob`yektlar tanlash ko`rsatkichi, namuna oynasi va interfaol tugmalardan iborat. Birinchi bo`limda massivning asosiy parametrlari « Рядов :» - Qatorlari:, « Столбцов : » - Ustunlari bandlari bo`lib, muloqot oynachalari sichqoncha yordamida tanlanib kerakli qiymat kiritiladi. Ikkinchi bo`limda esa « Между рядами :» - Qatorlar orasi:, Между столбцами :» - Ustunlar orasi: va « Угол поворота :» - Burilish burchagi bandlari mavjud. Ushbu bandlardagi muloqot oynachalariga ham kerakli qiymat kiritiladi. Barcha parametrlar o`rnatib bo`lingandan so`ng interfaol tugmalarga o`tiladi. « ОК » - amallarni tasdiqlaydi va massivni hosil qiladi. « Отмена » - Rad etish. « Просмотр » - Namoyish (oldindan ko`rish). Ushbu tugma tanlanganda hosil qilingan massiv namoyish etiladi va « Массив » - Massiv axborot oynasi ochiladi. Unda « Принять » - Qabul qilish, 99

www.arxiv.uz « Изменить » - O`zgartirish va « Отмена » - Rad etish interfaol tugmalari mavjud. Kerakli buyruq tanlanadi. II usul: Aylanma massiv yaratish. 1. Ob`ekt (Ob`yektlar)sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Массив ... – Massiv… ko`paytirish buyrug`i piktogrammasi bosiladi. Ekranda « Массив » - Massiv axborot oynasi ochiladi. 3. Oynadagi ikkinchi « Круговой массив » - Aylanma massiv doira bo`lim tugmasi tanlanadi. Ekrandagi « Массив » - Massiv axborot oynasi tuzilishi o`zgaradi. Oyna quyidagi tuzilishga ega: « Выбор объектов » - Ob`yektlar tanlash ko`rsatkichi. 4. « Центр » - Markaz bandi va ko`rsatkichi. X va Y o`qlar bo`yicha koordinata qiymatlari kiritilishini nazarda tutadi yoki ko`rsatkich tugmasi tanlansa oyna yopilib, ekranda aylantirish markazi sichqoncha yordamida tanlanadi. Izoh: Ko`rsatkich yordamida markazni belgilash qulay variant.1010

www.arxiv.uz « Способ построения :» - Yasash usuli bandining ko`rsatkich oynasida « Число построения и Угол заполнения » - Yasashlar soni va to`ldirish burchagi degan yozuv ko`rinib turadi. Ko`rsatkich oynanig o`ng tomonida ( v ) ko`rsatkichi mavjud bo`lib, u yordamida boshqa yasash usulini tanlash mumkin. Ko`rsatkich tanlanganda qo`shimcha ikkita usul borligi ko`rinadi. Bular: « Число элементов и Угол между элементами » - Elementlar soni va ular orasidagi burchak bandi va « Угол заполнения и Угол между элементами » - To`ldirish burchagi va elementlar orasidagi burchak. Shu bandlar talablariga mos ravishda quyidagi qiymat kiritish oynachalari faollashadi: « Число элементов :» - Elementlar soni. « Угол заполнения :» - To`ldirish burchagi. « Угол между элементами :» - Elementlar orasidagi burchak. To ` ldirish burchagi va Elementlar orasidagi burchak oynachalari qiymat asosida kiritishdan tashqari ko`rsatkich tugmalarga ham egaki, ular yordamida qiymat kiritilmasdan bevosita sichqoncha yordamida ekrandan kerakli burchak nuqtasi tanlanishi mumkin va u qiymat sifatida qabul qilinadi. 5. Yasash usuli bandining tanlangan sharti asosida kerakli qiymatlar kiritiladi. 6. « Поворачивать элементы массива » - Massiv elementlarini burish bandi tanlansa belgi olib tashlanadi. Takroran ushbu band tanlansa belgi qaytib o`rnatiladi. Bu band massiv elementlarini markaziy oqga nisbatan burishni nazarda tutadi. 7. Barcha amallar “OK” tugmasi bilan tasdiqlanishi yoki « Просмотр » - Namoyish tugmasi orqali ko`rib chiqilishi mumkin. Перенести – Ko`chirish buyrug`i 1111

www.arxiv.uz Ushbu buyruq tugmasi ob`yektlarni tuzilishini o`zgartirmasdan bir nuqtadan ikkinchi nuqtaga ko`chirishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma – ketligi: I usul: 1. Ob`yekt (Ob`yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Перенести » - Ko`chirish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqariladi. 3. Sichqoncha yordamida ob`yekt (ob`yektlar)ning biron bir nuqtasi ko`chirish uchun asos qilib tanlanadi. 4. Tanlangan nuqta asosida ob`yekt boshqa nuqtaga ko`chiriladi va sichqoncha yordamida o`rnatiladi. II usul: 1. Tahrirlash panelidagi « Перенести » - Ko`chirish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yekt tanlash rejimiga o`tadi. 2. Ob`yekt (ob`yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi va “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. Ekranga «Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqariladi. 3. Sichqoncha yordamida ob`yekt (ob`yektlar)ning biron bir nuqtasi ko`chirish uchun asos qilib tanlanadi. 4. Tanlangan nuqta asosida ob`yekt boshqa nuqtaga ko`chiriladi va sichqoncha yordamida o`rnatiladi. Повернуть – Burish buyrug`i1212

www.arxiv.uz Ushbu tahrirlash buyruq tugmasi ob`yektlarni biron bir o`q atrofida burishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Ob`yekt (Ob`yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Повернуть » - Burish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка или ↓» - Bazaviy nuqta yoki ↓ axboroti chiqariladi. 3. Sichqoncha yordamida ob`yekt (ob`yektlar)ning biron bir nuqtasi ko`chirish uchun asos qilib tanlanadi. Ya`ni shu nuqta atrofida burish nazarda tutiladi. Ekranga « Угол поворота или ↓» - Burish burchagi yoki ↓ axboroti chiqariladi. Klaviaturadan biron bir qiymat kiritilb “Enter” tugmasi bilan tasdiqlansa burish burchagi sifatida qabul qilinadi va ob`yekt (ob`yektlar) burib ko`chiriladi. Agarda qiymat kiritilmasdan klaviaturadagi ↓ ko`rsatkichi tanlansa qo`shimcha axborot menusi ochiladi. Unda « Копия » - Nusxa va « Опорный угол » - Tayanch burchak bandlari mavjud. « Копия » - Nusxa bandi tanlansa yana « Угол поворота или ↓» - Burish burchagi yoki ↓ axboroti chiqariladi. Endi klaviaturadan biron bir qiymat kiritilb “Enter” tugmasi bilan tasdiqlansa burish burchagi sifatida qabul qilinadi va ob`yekt (ob`yektlar) burib ko`chiriladi. Bunda dastlabki ob`yekt (ob`yektlar) saqlanib qolinadi. « Опорный угол » - Tayanch burchak bandi tanlansa, klaviaturadan tayanch burchakning qiymati kiritilishi va “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanishi lozim. So`ng shu tayanch burchakka nisbatan yangi burchak qiymati kiritiladi va u ham “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanadi. Ob`yekt (ob`yektlar) tanlangan bazaviy nuqta – o`q atrofida buriladi. Масштаб – Masshtab buyrug`i 1313

www.arxiv.uz Tahrirlash buyrug`i ob`yektlarni masshtab asosida kattalashtirish yoki kichraytirishni nazarda tutadi. AutoCAD dasturi ob`yekt (ob`yektlar) o`lchamlarini katta yoki kichiklashtirishda ma`lum bir koeffisientga ko`paytirishni nazarda tutadi. Agarda koeffisiyent 1 dan katta bo`lsa kattalashadi. 0 va 1 qiymati orasida bo`lsa kichiklashadi. Buni yodda tutish lozim. Izoh: Misol uchun 1.5; 2; 2.5… - kattalashtirish masshtabi. 0.1; 0.5; 0.8… - kichraytirish masshtabi. Tahrirlash ketma – ketligi: I usul: 1. Ob`yekt (Ob`yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Масштаб » - Masshtab buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка » - Bazaviy nuqta axboroti chiqadi. 3. Ekranda asosiy nuqta baza sifatida tanlanadi. Ekranga « Масштаб или ↓» - Masshtab yoki ↓ axboroti chiqadi. 4. Klaviaturadan qiymat kiritilib, “Enter” tugmasi orqali tasdiqlanadi. Masshtab bajariladi. II usul: 1. Ob`yekt (Ob`yektlar) sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Масштаб » - Masshtab buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка » - Bazaviy nuqta axboroti chiqadi. 3. Ekranda asosiy nuqta baza sifatida tanlanadi. Ekranga « Масштаб или ↓» - Masshtab yoki ↓ axboroti chiqadi.1414

www.arxiv.uz Klaviaturadan ↓ ko`rsatkichi tanlanib, qo`shimcha menu chaqiriladi. Unda « Копия » - Nusxa va « Опорный отрезок » - Tayanch kesma bandlari mavjud. « Копия » - Nusxa bandi mashtab amalga oshirilgandan so`ng dastlabki ob`yekt (ob`yektlar)ni saqlab qolishni nazarda tutadi. Ushbu band tanlangandan so`ng qiymat kiritilishi mumkin. « Опорный отрезок » - Tayanch kesma bandi tanlansa biron bir kesma uzunligida masshtab bajarilishi nazarda tutiladi va ushbu kesma nuqtalari ko`rsatilishi talab etiladi. Растянуть – Cho`zish buyrug`i Ushbu tahrirlash buyrug`i ob`yektlarni cho`zish yoki qisqartirishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Ob`yekt (Ob`yektlar) sichqoncha yordamida yashil dinamik ramka asosida tanlanadi. Bunda ramka hududiga to`liq kirgan ob`yektlar cho`zilmasdan to`liq ko`chirilishi, ramka hududiga yarimi kiritilgan ob`yektlar esa cho`zilishi e`tiborga olinishi kerak. Izoh: Qo`llanmaning Ob`yekt va ob`yektlarni tanlash bo`limini ko`rib chiqing. 2. Tahrirlash panelidagi « Растянуть » - Cho`zish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Базовая точка » - Bazaviy nuqta axboroti chiqadi. 3. Ekranda asosiy nuqta baza sifatida tanlanadi. 1515

www.arxiv.uz 4. Bazaviy nuqtaga asosan sichqoncha yordamida ikkinchi nuqtaga siljish amalga oshiriladi. Ob`yektlar cho`ziladi yoki qisqaradi. Обрезать – Qirqish buyrug`i Ushbu tahrirlash buyrug`i ob`yekt yoki ob`yektlarning ma`lum bir qismini qirqib tashlashni nazarda tutadi. Ob`yektlar to`g`ri chiziq boyicha kesilishi talab etilsa dastlb ushbu kesuvchi chiziq ob`yektlar ustidan o`tkazilishi lozim. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Kesuvchi ob`yekt yoki to`g`ri chiziq tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidan « Обрезать » - Qirqish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 3. Ob`yektlarning qirqiladigan qismlari sichqoncha yordamida tanlab chiqiladi. Удлинить – Uzaytirish buyrug`i « Удлинить » - Uzaytirish tahrirlash buyrug`i ob`yekt yoki ob`yektlarni boshqa bir chegara ob`yekt yoki ob`yektlargacha uzaytirishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Uzaytiruvchi chegara ob`yekt yoki to`g`ri chiziq tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidan « Удлинить » - Uzaytirish buyrug`i tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 3. Uzaytiriladigan ob`yektlar sichqoncha yordamida tanlab chiqiladi.1616

www.arxiv.uz Разорвать в точке – Bir nuqtada uzish buyrug`i Ushbu tahrirlash buyrug`i ob`yektni bitta nuqtada uzib ikkita ob`yekt hosil qilishni nazarda tutadi. Tahrirlash buyrug`i aylana va ellipslardan boshqa barcha ob`yektlarni ikkita ob`yektga ajrata oladi. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Tahrirlash panelidagi « Разорвать в точке » - Bitta nuqtada uzish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 2. Uziladigan ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 3. Sichqoncha ko`rsatkichi yordamida ob`yektning uzilish nuqtasi tanlanadi. 4. Ob`yekt ikkita aloxida ob`yeftga bo`linadi. Разорвать – Uzish buyrug`i Tahrirlash buyrug`i ob`yektda uzilish hosil qiladi. Ya`ni ikkita nuqtada uzib oraliq ob`yektni olib tashlaydi. Ushbu tahrirlash buyrug`i barcha ob`yektlarda uzilish hosil qila oladi. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Tahrirlash panelidagi « Разорвать » - Uzish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 2. Ob`yektdagi uzilish hosil qilinadigan birinchi nuqta tanlanadi. 3. Ob`yektdagi uzilish hosil qilinadigan ikkinchi nuqta tanlanadi. 1717

www.arxiv.uz Izoh: Aylana va ellipslarda uzilish hosil qilishda soat strelkasiga teskari yo`nalish e`tiborga olinishi lozim. Ya`ni birinchi nuqta tanlangandan so`ng ikkinchi nuqtagacha bo`lgan oraliqdagi yoy soat strelkasiga teskari yo`nalishda yo`qoladi. Соединить – Tutashtirish buyrug`i Tahrirlash buyrug`i xususiyatlari o`zaro mos ob`yektlarni bitta ob`yektga aylantirishni nazarda tutadi. Ya`ni ob`yektlar majmuasi tutashtirilib, bitta ob`yekt deb qabul qilinadi. Kesmani kesmaga, aylana yoyini aulana yoyiga yoki lekalo chizig`ini lekalo chizig`i bilan tutashtirilishi mumkin. Bunda qo`yiladigan asosiy shart ob`yektlar bir tekislikda va bir yo`nalishda bo`lishi lozim. Bir kesma yonalishidagi ikkinchi kesma o`zaro tutashtirilishi, aylana segmenti uning radiusi va markaziga mos boshqa segment bilan bir butun aylana yoyini yoki to`liq doirani hosil qilishi mumkin. Xususiyatli va lekalo chiziqlar esa aynan shunday ob`yektlar bilan biron bir uchi orqali tutash bo`lsa ular payvand etiladi. Tahrirlash ketma – ketligi: I usul: 1. Tahrirlash panelidagi « Соединить » - Tutashtirish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 2. Ob`yektlar tanlanib “Enter” tugmasi bosiladi. II usul: 1. Dastlabki tutashtirish ob`yekti tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Соединить » - Tutashtirish buyruq piktogrammasi tanlanadi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 1818

www.arxiv.uz 3. Tutashtiriladigan ob`yektlar sichqoncha ko`rsatkichi bilan tanlanib “Enter” tugmasi bosiladi. Фаска – Faska berish buyrug`i Ushbu tahrirlash buyrug`i kesma ob`yektlarini o`zaro faska asosida tutashtiradi. Tahrirlash ketma – ketligi: 1. Tahrirlash panelidagi « Фаска » - Faska buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Выберите первый отрезок или ↓» - Birinchi kesmani tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. 2. Klaviaturadan ↓ ko`rsatkichi tanlanib qo`shimcha axborot menusi chaqiriladi. Unda 7 ta band mavjud bo`lib, asosiy band « Длина » - Uzunlik va « Угол » - Burchak bandlaridir. « Длина » - Uzunlik bandi birinchi kesmada ma`lum bir ( a ) masofa qiymatini, so`ng ikkinchi kesmada ma`lum bir ( b ) masofa qiymatini kiritishni talab etadi. (Chizmaga qarang) « Угол » - Burchak bandi esa birinchi kesmada ma`lum bir masofa qiymatini kiritishni, so`ng esa shu kesmaga nisbatan faskaning ma`lum bir ( L 0 ) burchak qiymatini kiritishni nazarda tutadi. 3. Yuqoridagi tanlangan bandlar asosida shartlar bajariladi. Sichqoncha ko`rsatkichi ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 4. Birinchi va ikkinchi ob`yektlar sichqoncha yordamida tanlanadi. Сопряжение – Tutashma berish buyrug`i 1919

www.arxiv.uz Tahrirlash buyrug`i faska singari ob`ektlarni ma`lum bir radius qiymati asosida tutashtirishni nazarda tutadi. Tahrirlash ketma – ketligi:1.1. Tahrirlash panelidagi « Сопряжение » - Tutashma buyruq piktogrammasi tanlanadi. Ekranga « Выберите первый отрезок или ↓» - Birinchi kesmani tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. 2.2. Klaviaturadan ↓ ko`rsatkichi yordamida qo`shimca axborot menusi chaqiriladi. Undagi asosiy tahrirlash bandlari « Радиус » - Radius va « Обрезка » - Kesib olish bandlaridir. 3.3. « Радиус » - Radius bandi tanlanib kerakli qiymat klaviaturadan kiritiladi va “Enter” tugmasi bilan tasdiqlanadi. Ekranga yana « Выберите первый отрезок или ↓» - Birinchi kesmani tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi . 4.4. Agar tutasma bajarilishidan so`ng ob`yektlar ham tahrirlanib ortiqcha qismlari kesib olinishi lozim bo`lsa, qo`shimcha axborot oynasi chiqariladi va endi « Обрезка » - Kesib olish bandi tanlanadi. Ekanga « Режим обрезки » - Kesib olish rejimi axboroti chiqadi. Unda « С обрезкой » - Kesib, « Без обрезки » - Kesmasdan shartlari mavjud. Kerakli shart tanlanadi. Ekranga yana « Выберите первый отрезок или ↓» - Birinchi kesmani tanlang yoki ↓ axboroti chiqadi. Sichqoncha ko`rsatkichi esa ob`yektlarni tanlash rejimiga o`tadi. 5.5. Tutashtiriluvchi ob`yektlar tanlanadi. Tutashma hosil qilinadi.2020

www.arxiv.uz Расчленить – Qismlarga bo`lish buyrug`i Ushbu tahrirlash buyrug`i asosan yaxlit hosil qilingan bir butun ob`yektni ob`yektlarga ajratishni nazarda tutadi. Ya`ni hududni hosil qilgan ob`yektlar, « Полилиния » - Xususiyatli chiziq buyrug`i asosida hosil qilingan ob`yektlar, ko`pburchaklarni yasovchilarga bo`ladi va ularni tahrirlashga imkon beradi. Tahrirlash ketma – ketligi: I usul: 1. Tahrirlanuvchi ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. 2. Tahrirlash panelidagi « Расчленить » - Qismlarga bo`lish piktogrammasi tanlanadi. I usul: 1. Tahrirlash panelidagi « Расчленить » - Qismlarga bo`lish piktogrammasi tanlanadi. 2. Tahrirlanuvchi ob`yekt sichqoncha yordamida tanlanadi. « Объектная привязка » - Ob`yektlarni bog`lash asboblar paneli Ob`yektlarni bog`lash asboblar paneli Chizish va Tahirlash asboblar paneli buyruqlari uchun xizmat qiladi. Undagi bog`lovchilar buyruqlarni yuqori aniqlikda bajarilishini ta`minlaydi. Biron bir ob`yektga nisbatan chizish yoki tahrirlash amallarini bajarishda ob`yektga tegishli aniq bir nuqtasini tanlashga imkon beradi. Har qanday ob`yektning o`zini xususiy nuqtalari mavjud bo`lib, ushbu nuqtalar ob`yektning bosh nuqtalari hisoblanadi. Ushbu bosh nuqtalarni oldindan bilish lozim. Bular:  Kesma uchun – uchta: boshi, ortasi, oxiri. 2121

www.arxiv.uz  Yo`g`ri nur uchun – uchta: ikkita yo`naltiruvchi va o`rtasi.  ( Полилиния ) Xususiyatli chiziq ucun – ikkita: boshi va oxiri.  Kopburchak uchun – har bir yasovchiga ikkita: boshi va oxiri.  To`g`ri to`rtburchak uchun – har bir yasovchiga ikkita: boshi va oxiri.  Yoy uchun – to`rtta: boshi, oxiri, yoy o`rtasi va markazi.  Aylana uchun – beshta: to`rttasi X va Y o`qlari bilan kesishuvi (kvadrantlarida) va markazi.  Bulut yasalganda har bir yoy uchun – uchta: boshi, ortasi, oxiri.  ( Сплайн ) Lekalo egri chiziqlari uchun – har bir burilishda bitta.  Ellips uchun – beshta: to`rttasi X va Y o`qlari bilan kesishuvi (kvadrantlarida) va markazi.  Ellips yoyi uchun – to`rtta: boshi, oxiri, yoy o`rtasi va markazi.  ( Блок ) Qism uchun – yo`q.  Shtrixlash va Rang berish uchun – yo`q.  Hudud hosil qilgan ob`yektlar uchun – yo`q.  Jadvallar uchun – har bir kesma chizig`iga xos ravishda.  Ko`p qatorli matn uchun – matn chegarasi bo`ylab to`rtta. Ob`yekt bog`lovchisi panelining afzallik tomoni shuki murakkab turdagi chizmalarni chizish va tahrirlashda ob`yektlar majmuasidagi kerakli nuqtani topishga ko`maklashadi. Biron bir chiziqga perpendicular yoki parallel chiziq o`tkazishda qo`shimcha harakat va burchaklarni aniqlashdan xoli etadi. « Объектная привязка » - Ob`yektlarni bog`lash asboblar paneli buyruqlari « Точка отслеживания » - Kuzatish nuqtasi bog`lovchisi __ « Смещение » - Ko`chirish bog`lovchisi __2222

www.arxiv.uz « Конточка » - Chekka nuqtalarni bog`lovchisi __ « Середина » - O`rta bog`lovchisi __ « Пересечение » - Kesishuv bog`lovchisi __ « Кажущееся пересечение » - Taxminiy kesishuv bog`lovchisi __ « Продолжение линии » - Chiziq davomi bog`lovchisi __ « Центр » - Markaz bog`lovchisi __ « Квадрант » - Kvadrant bog`lovchisi __ « Касательная » - Urinma bog`lovchisi __ « Нормаль » - Perpendikular bog`lovchisi __ « Параллельно » - Parallel bog`lovchisi __ « Точка вставки » - Qo`yish nuqtasi bog`lovchisi __ « Узел » - Nuqta bog`lovchisi __ « Ближайшая » - Yaqin nuqta bog`lovchisi __ « Ничего » - Hech narsa __ « Режим привязки » - Bog`lash rejimi __ 2323

www.arxiv.uz Ushbu panel buyruqlari faoliyat ko`rsatishi uchun ekranda ob`yekt (ob`yektlar) mavjud va Chizish yoki Tahrirlash panelidan biron bir buyruq tanlangan bo`lishi lozim. Chizish yoki Tahrirlash panelidagi biron bir buyruq tanlangandan so`ng Ob`yekt bog`lovchisi paneldagi buyruqlarga murojaat etish mumkin. Barcha bog`lovchi buyruqlarni qo`llanish tartibi bir xil bo`lganligi uchun har bir bog`lovchi xususiyatiga to`xtalib o`tirmasdan ularni qo`llanishini umumiy misollarda ko`rib o`tamiz va ayrimlari batafsil yoritiladi. Paneldagi bog`lovchi buyruqlarni qo`llashdan oldin dastlab ularni parametrlarini o`rnatib olish lozim. Ushbu parametrlar bir marta o`rnatilsa, har safar AutoCAD dasturini ishga tushirganda parametrlar saqlanib qolaveradi. Parametrlar Ob`yekt bog`lovchisi panelidagi « Режимы привязки » - Bog`lanish rejimlari buyrug`i bilan kiritiladi. « Режимы привязки » - Bog`lanish rajimlari Buyruq piktogrammasi bog`lanish rejimi va parametrlarini o`rnatishni nazarda tutadi. Piktogramma tanlanganda ekranga « Режимы рисования » - Chizish rejimlari oynasi chiqariladi.2424

www.arxiv.uz Ushbu muloqot oynasi to`rtta sarlavxa bo`limdan iborat. Bular:  « Шаг и сетка » - Qadam va to`r (setka)  «Отслеживание» - Kuzatish  «Объектная привязка» - Ob`yekt bog`lovchisi  «Динамический ввод» - Dinamik kiritish 2525

www.arxiv.uz  Asosiy sarlavxa bo`lim - « Объектная привязка » - Ob`yekt bog`lovchisi ozi tanlangan holda chiqadi. Ushbu sarlavxa bo`lim « Режимы объектной привязки » - Ob`yekt bog`lovchisi rejimi bo`limidan va quyidagi bandlardan iborat: - « Объектная привязка Вкл (F3) – Ob`yekt bog`lovchisini Yoq (F3). Bu band tanlansa undagi (  ) belgi o`rnatilishi yoki olib tashlanishi mumkin. (F3) esa klaviaturadagi tezkor klavisha F3 ekanligidan xabar beradi. Chizish yoki tahrirlash vaqtida F3 tezkor klavisha orqali ob`yekt bog`lovchisi rejimini o`rnatish yoki yopib qo`yish mumkin. - « Объектное отслеживание Вкл ( А 11) – Ob`yekt kuzatuvchisi Yoq (F11). Bu band tanlansa undagi (  ) belgi o`rnatilishi yoki olib tashlanishi mumkin. (F11) esa klaviaturadagi tezkor klavisha F11 ekanligidan xabar beradi. Chizish yoki tahrirlash vaqtida F11 tezkor klavisha orqali ob`yekt kuzatuvchisi rejimini o`rnatish yoki yopib qo`yish mumkin. « Режимы объектной привязки » - Ob`yekt bog`lovchisi rejimi bo`limi 13 variantdagi bog`lovchilarni yoqish yoki o`chirishni nazarda tutadi. Har bir band tanlanib undagi (  ) belgi yoqilishi yoki o`chirilishi mumkin. « Выбрать все » - Hammasini tanlash, « Очистить все » - Hammasini tozalash interfaol tugmalari orqali tezkor tanlash yoki rad etish amalga oshirilishi mumkin. Izoh: Hamma variantlari tanlansa maqsadga muvofiq bo`lar edi.  « Шаг исетка » - Qadam va to`r (setka) sarlavxa bo`limi ekranga yordamchi to`rni va qadamba qadam bog`lanishni parametrlarini o`rnatishni nazarda tutadi. Odatda ushbu funcsiyalar bilan ishlanmaydi.  « Отслеживание » - Kuzatish sarlavxa bo`limi kuzatuvchi o`qlarning burcak kattaliklarini kiritishni nazarda tutadi. Ish jarayoni uchun X va Y o`qlaridan tashqari yana qo`shimcha burchak qiymatiga ega o`qlar bilan ham ishlashga to`g`ri keladi. 2626

www.arxiv.uz Ushbu parametrlar « Полярные углы » - Qutb burchaklari bo`limida o`rnatiladi. « Шаг углов » - Burchaklar qadami berilgan qiymatda qutb o`qlarining takrorlanib turishini bildiradi. « Дополнительные углы » - Qo`shimcha burchaklar bandi esa takrorlanmaydigan o`qlar qiymatini kiritishni nazarda tutadi. Ushbu band tanlanganda (  ) belgi si o`rnatiladi va « Новый » - Yangi interfaol tugmasi orqali kerakli burchak qiymatlari o`rnatiladi.  « Динамический ввод » - Dinamik kiritish sarlavxa bo`limi asosan ekrandagi axborotlarni ko`rinishi haqida ma`lumot beradi. Ob`yektlarni bog`lash asboblar panelidagi « Режимы 2727

www.arxiv.uz привязки » - Bog`lanish rejimlari va « Ничего » - Hech narsa piktogrammalaridan boshqa barcha bog`lanish buyruqlari tanlanganda barcha bog`lovchi buyruqlar garchi Bog`lanish rejimlaridagi barcha bog`lanish variantlari tanlangan bo`lsa ham vaqtincha faoliyatsiz holga keladi va faqat tanlangan bog`lanish buyrug`i faollashadi. Bu ham o`ziga xos qulaylikka ega. « Размеры » - O`lcham qo`yish asboblar paneli Ushbu asboblar paneli chizmalarga o`lcham qo`yishni nazarda tutadi. « Линейный » - To`g`ri o`lcham __ « Параллельный » - Parallel o`lcham __ « Длина дуги » Yoy uzunligi __ « Ординатный » - Ordinata o`lchami __ « Радиус » - Radius o`lchovi __2828

www.arxiv.uz « С изломом » - Siniq chiziqli radius o`lchovi __ « Диаметр » - Diametr o`lchovi __ « Угловой » - Burchak o`lchovi __ « Быстрый размер » - Tez o`lchov __ « Базовый » - Bazaviy o`lchov __ « Продолжить » - Davomli o`lchov __ « Быстрая выноска » - Chiqarish ko`rsatichi __ « Допуск » - Dopusk o`rnatish __ « Маркер центра » - Markaz blgisi __ O`lchamlarni tahrirlash bo`limi « Редактировать размер » - O`lchamni tahrirlash __ « Редактировать текст » - Matnni tahrirlash __ « Обновить размер » - O`lchamni yangilash __ « Размерные стили » - O`lcham uslublari __2929

www.arxiv.uz O`lchamlar qo`yish asosan ob`yekt chegara nuqtalarini tanlash asosida amalga oshiriladi. Aylana, yoy va burchaclarni o`lchashda esa ob`yektlarni o`zini tanlash kifoya. Ob`yektlarga o`lcham qo`yishda dastlab O`lcham qo`yish asboblar panelidan buyruq piktogrammasi tanlanadi, so`ng ob`yekt chegara nuqtalari yoki ob`yektlarning o`zi tanlanishi lozim. Ob`yektlarga o`lcham qo`yishdan oldin o`lcham qo`yish parametrlarini o`rnatib olish lozim. Ushbu parametrlarga o`lcham chiziqlarining tuzilishi, chiziqlar qalinligi va rangi, o`lcham shriftlarining tuzilishi, ko`rsatkichlar (strelkalar) tuzilishi va ularning o`lchami, o`lchamlarning aniqlik darajasi, o`lchov birliklari kabi xususiyatlar kiradi. Shuning uchun O`lcham qo`yish asboblar panelidan dastlab « Размерные стили » - O`lcham uslublari piktogrammasi tanlanishi maqsadga muvofiq. Размерные стили – O`lcham uslublari Buyruq piktogrammasi tanlanganda ekranga « Диспетчер размерных стилей » - O`lcham uslublari dispetcheri chiqariladi. Oynaning « Стили :» - Uslublar oynasida o`rnatilgan uslublar ro`yxati chiqariladi. ISO- 25 uslubi AutoCAD dasturi taqdim etadigan uslubdir. « Образец стиля :…» - Uslub namunasi oynasi esa tanlangan uslub namunasini ko`rsatadi. Oynada ettita interfaol tugmalar mavjud bo`lib, ular:3030

www.arxiv.uz  « Установить » - O`rnatish. Uslublar oynasidan tanlangan uslubni o`rnatadi.  « Новый … » - Yangi. Yangi uslub yaratishni nazarda tutadi.  « Изменить …» - O`zgartirish. Tanlangan uslubga o`zgartirish kiritishni nazarda tutadi va shu uslubda bajarilgan o`lchamlarni chizmada qaytib tahrirlab chiqadi.  « Переопределить … » - Qayta to`ldirish. Bunda tanlangan uslubga vaqtincha o`zgartirish kiritiladi va u chizmadagi o`lchamlarga ta`sir etmaydi.  « Сравнить …» - Taqqoslash. Ikkita uslubni o`zaro taqqoslaydi va tafovutlarni chiqaradi. O`z DST asosida o`lcham uslubini yaratish O`lcham qo`yish asboblar panelidagi « Размерные стили » - O`lcham uslublari piktogrammasi orqali « Диспетчер размерных стилей » - O`lcham uslublari dispetcheri chiqariladi. Undagi « Новый …» - Yangi interfaol tugmasi tanlanib, « Создание нового размерного стиля » - Yangi o`lcham uslubini yaratish oynasi ochiladi. Oynadagi « Имя нового стиля :» - Yangi uslub nomi ko`rsatkich oynachasida yangi uslubga nom beriladi. Misol uchun: O`z DST . « Далее » - So`ng interfaol tugmasi tanlanib, « Новый размерный стиль : O`z DST» - Yangi o`lcham uslubi: O`z DST oynasi ochiladi. Ushbu oyna yettita sarlavxa bo`limlardan iborat:  « Линии » - Chiziqlar sarlavxa bo`limi chiziqlarni tahrirlaydi. U ikkita bo`lim « Размерные линии » - O`lcham chiziqlari, « Вынос - ные линии » - Chiqarish chiziqlari va namuna oynasidan iborat. 3131

www.arxiv.uz « Размерные линии » - O`lcham chiziqlari bolimidagi « Тип линий » - Chiziqlar turi bandida Continuous – Davomli chiziq turi o`rnatiladi. « Вес линий » - Chiziq qalinligi bandida esa shkaladan chiziq qalinligi (misol uchun: 0.15 – 0.25 mm ingichka chiziqlar) tanlanadi. « Выносные линии » - Chiqarish chiziqlari bolimidagi aynan shunday bandlar ham yuqoridagi kabi tahrirlanadi. « Удлинение за размерные :» - O`lcham chizig`idan tashqi uzunlik bandi tahrirlanib, 1 – 2 ko`rsatkichiga keltiriladi. « Оттуп от объекта :» - Ob`yektdan cheklanish darajasida – 0 qiymat beriladi.  « Символы и стрелки » - Simvol va strelkalar sarlavxa bo`limi to`rtta bo`lim va namuna oynasidan iborat. « Стрелки » - Strelkalar bo`limidagi birinchi, ikkinchi va uchinchi bandlarda strelka turi (  ) tanla-nadi. « Величина » - Kattaligi bandida strelka kattaligi 3.5 – 5 oralig`ida3232

www.arxiv.uz o`rnatiladi. « Метки центра » - Markazni belgilash bo`limidagi « Нет » - Yo`q bandi tanlanadi. « Символы длины дуги » - Yoy uzunligi simvoli (belgisi) bo`limida « Перед текстом размера » - O`lcham matni oldida bandi tanlanadi. « Ломанная размера радиуса » - Radius o`lchami sinishi bo`limidagi « Угол излома :» - Sinish burchagi bandida – 90 darajasi o`rnatiladi.  « Текст » - Matn sarlavxa bo`limiga o`tiladi. U o`lcham matnini tahrirlaydi. Oyna ko`rinishi uchta bo`lim va va namuna oynasidan iborat. « Свойства текста » - Matn xususiyati bo`limidagi « Текстовый стиль :» - Matn uslubi: bandidagi ( … ) ko`rsatkichi tanlanganda Matn tahrirlash paneli dagi « Текстовые стили » - Matn uslublari buyruq tugmasi singari yangi oyna ochiladi. Izoh: « Текст » - Matn tahrirlash paneli funksiyalari bilan tanishib chiqing. Matn uslublari oynasida yangi matn uslubi yaratilib, Shrift nomi – ISOCPEUR, Tuzilishi – Курсив va Balandligi – 3.5 o`rnatiladi. Avval « Применить » - Qo`llash so`ng « Закрыть » - Yopish interfaol tugmalari bosiladi. Matn uslublari oynasi yopiladi. « Текст » - Matn sarlavxa bo`limiga qaytib, « Свойства текста » - Matn xususiyati bolimidagi « Текстовый стиль :» - Matn uslubi: bandidan (  ) ko`rsatkichi tanlanib, yaratilgan yangi matnning nomi ko`rsatiladi. 3333

www.arxiv.uz « Выраынивание текста » - Matnni tekislash bo`limiga o`tiladi. Undagi « Отс - туп от размерной линии :» - O`lcham chizig`idan cheklanish: bandidagi ko`rsatkich 1 – 2 atrofida o`rnatiladi. « Ориентация текста » - Matn joylashuvi bo`limida « Согласно ISO» - ISO asosida bandi tanlanadi.  « Размещение » - Joylashuvi sarlavxa bo`limiga o`tiladi. Undagi barcha bo`lim va band talablari O`z DST talablariga mos bo`lganligi uchun ular tahrirlanmaydi.  « Основные единицы » - Asosiy o`lchov birliklari sarlavha bo`limiga o`tiladi. U beshta bo`lim va namuna oynasidan iborat. « Линейные размеры » - To`g`ri o`lchamlar bolimi ko`rib chiqiladi. Undagi « Формат единицы » - Son qiymati bandidagi « Десятичный » - O`nli o`z holida qoldiriladi. « Точность » - Aniqligi bandida – 0.00 tanlanadi. « Десятичный разделитель » - O`nli ayirgich belgisi bandida « Запятая » - Vergul belgisi saqlanadi. « Подавление нулей » - Nullarni cheklash bo`limida « Хвостовые » - Ortdagi bandi belgilanadi. Bu verguldan keyingi sonlar nul bo`lsa ularni cheklab ko`rsatmaslikni nazarda tutadi. 3434

www.arxiv.uz « Угловые размеры » - Burchak o`lchamlari bo`limida « Формат единицы » - Son qiymati bandidagi « Десятичные градусы » - O`nli gradus ko`rsatkichi saqlanib, « Точность » - Aniqligi bandida – 0.00 tanlanadi. « Подавление нулей » - Nullarni cheklash bo`limida « Хвостовые » - Ortdagi bandi belgilanadi. Bu gradus o`lchovida verguldan keyingi sonlar nul bo`lsa ularni cheklab ko`rsatmaslikni nazarda tutadi.  « Альтернативные единицы » - Muqobil birliklar sarlavxa bo`limi boshqa o`lchov birligida ham o`lchamlarni ko`rsatishni nazarda tutadi. O`z DST da bu ko`rsatilmaydi. Ayrim o`lchamlarda izoh tariqasida ko`rsatilishi mumkin. Bu sarlavxa bo`limi tahrirlanmaydi.  « Допуски » - Dopusklar sarlavxa bo`limi dopusklarni o`lchamga kiritishni nazarda tutadi. Joriy topshiriqlarni bajarishda ularni o`rnatish shart emas. Barcha sarlavxa bo`limlari tahrirlanib bo`lingach oynaning quyi qismida joylashgan “OK” interfaol tugmasi tanlanadi. « Новый размерный стиль : O`z DST» - Yangi o`lcham uslubi: O`z DST oynasi yopilib, « Диспетчер размерных стилей » - O`lcham uslublari dispetcheri chiqariladi. Undagi « Стили :» - Uslublar oynachasidan O`z DST yozuvi tanlanadi. Dastlab « Установить » - O`rnatish so`ng « Закрыть » - Yopish interfaol tugmasi sichqoncha yordamida tanlanadi. 3535

www.arxiv.uz 3636

www.arxiv.uz Adabiyotlar ro`yxati: 1. Rixsiboyev T. “Komryuter grafikasi” O`zbekiston Yozuvchilar uyushmasi Adabiyot jamg`armasi nashriyoti. Toshkent – 2006. 2. Fedorenkov, Kimayev « AutoCAD 2002» Moskva – 2001. 3. Romanicheva E.T. va b… «AutoCAD vers.12,13,14» Moskva – 1997. 4. Dmitriy Tkachev « Самоучитель » AutoCAD 2005. 5. Bogolyubov S . K . «Индивидуальные задания по курсу черчение». Moskva « Высшая школа » 19 89. 6. www.uzedu.uz 3737

Похожие

AutoCADda 2D modellashtirish panellari

AutoCAD Dasturida 3D modellashtirish panellari

Tekst yozish va uni tahrirlash

Belgilarni tahrirlash teglari matn parametrlarini o’zgartirish matn bilan ishlash Web hujjatda matnni tahrirlash

Autocad tarixi