Микропроцессорнинг интерфейслари - Информатика и ИТ - Рефераты

Микропроцессорнинг интерфейслари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

136 KB

Микропроцессорнинг интерфейслари Микропроцессорни ҳар қандай МП ли системага улаш учун системанинг бошқа қурилмалари билан ягона негизлар ва унинг боғланиш воситасини ишлаб чиқиш ёки белгилаш керак, яъни уни — фикацияланган интерфейс бўлиши керак. Унификацияланган ин терфейс бу МП системасининг қурилмаларини ўзаро боғланишининг ягона негизини белгилайдиган қоидалар тўпламидир. Интерфейснинг таркибига интерфейслар хабарларининг тав сифларини ва уларнинг вақт диограммасини ҳамда хабарларнинг электрофизик каттликларини тушинтирадиган, қурулмаларнинг ап — паратли воситаларини уланиши, алоқани характерлари киритилади. 17 — расмда МП системада МПни — ЎХҚ ва киритиш/чиқариш қу рилмаси билан умумий боғланиш системаси келтирилган. 17-ра с м. Микропроцессорнинг интерфейсли боғланиш схемаси. МП корпуси орқали МП КЧҚ билан бешта гурухли боғланишга эга. Биринчи гурухли боғланишда шиналар орқали қурилманинг ад ресини танлайдиган код узатилади. Иккинчи гурухли боғланишда шинадан ўқиш ва ёзишни бошқарувчи хабар узатилади. Учинчи гурухли боғланишда шинадан МПни вақтинча тўхтатиш учун хабар узатилади. (Қийматлар)1 0 (Қийматлар) 9 (Буйруқ) 8 2(У-Ё) 3(ВТ) 4(КИЙ) 5(КИЙ)1 ( ҚАТК ) (Ўқ – Ё)7 (Адр)6

Тўртинчи ва бешинчи гурухли боғланишда шиналар орқали процессордан КЧҚ га ва КЧҚдан МПга қийматлар узатилади. МП О ХҚ билан хам МП ни корпусидаги чиқишлари орқали бешта гурухли боғланишни ташкил этади. Олтинчи гурухли шина бўйича О ХҚга адрес узатилади. Еттинчи шина ўкиш, ёзишни бошқариш учун, саккизинчи —шинадаги хабарлар бўйича процессор буйруқларни қабул қилади. Тўққизинчи ва ўнинчи шиналар ОХҚ дан МПга ва МПдан ОХҚга қийматларни узатишни ташкил этади. Маълумотлар магистрали (ММ). Маълумотлар магистрали деганда юқори частотали маълумотли хабарларни узатиш физик хусусиятга эга бўлган кабеллар ва симлар (шиналар) йиғиндиси тушунилади. Маълумотлар магистралига уланадиган электрон блоклар маълум х у с у с и я т г а э г а б ў л и ш и к е р а к , б ў л м а с а қ и с қ а т у т а ш ё к и п а с т қаршиликли истеъмолчи ташкил бўлиши мумкин. Қийматларни маълумотли магистраллар орқали узатишнинг умумий қонуниятини тушунтиришга мисол килиб қўйидаги учта 4—разрядли маълумотли магистраллар билан боғланган синхронлаштирувчи ре — гистрлар системасини кўриб чиқамиз (18—расем). Ао — Аз киришл ари орқали хабарлар регистрга узатилади ва ф а қ а т г и н а с и н х р о л а ш - т и р у в ч и х а б а р н и о л д и н г и ф р о н т и о р қ а л и "Ёзишга рухсат" (РЗп) деган бошқарувчи хабар (БХ) бўлгандагина т р и г г е р и ш л а й д и в а б у қ и й м а т л а р н и ё з а д и . А г а р Р З п 0 б ў л с а , у холла қийматларнинг кириш хабарлари триггерларнинг киришларига тушмаидилар ва шунинг учун хам регистрнинг ҳолатини узгартира олмайди. Бу ҳолатда режимда А1 кириш майдон маълумотларни ўтиши учун кириш қаршиликлари етарли катталикка эга бўлади яни маълумотлар регистрга ёзилмайди. Бу ҳолатда

регистр л а р н и н г к и р и ш л а р и н и қ и й м а т л а р м а г и с т р а л л а р и н и н г ш и н а с и г а ёндаш улаш ҳеч қандай муоммони келтириб чиқармайди. Кўрилаётган схемада Qo —Qз маълумотли чиқиш хабарлари "О", “I” ва "ўчирилган" логик ҳолатларни ишлаб чиқувчи бошқарилувчи учта поғонали каскадлар орқали ташкил этилади. Регистрдаги триг — герларнинг чиқиш каскадларини бошқариш маълумотларни "чиқаришга (узатишга) рухсат" (РВ) деган хабар орқали амалга оширилади. Чиқишидаги маълумотларни у з а т и ш н и м а н э т и ш ( Р В = 0 ) б у л г а н д а а м а л г а о ш а д и , я н и Р В = 0 б у л г а н д а р е з и с т о р к а с к а д л а р н и н г ч и қ и ш и ю қ о р и қаршиликка эга бўлган режимга ўтади. Шунинг учун ҳам регист рларнинг чиқишларини ҳам маълумотли магистраллар шинасига ён — дош улаш ҳеч қандай муаммони келтириб чиқармайди. Регистрларнинг триггерларини ҳолатларини нолга келтириш "Нолга келтиришга рухсат" (РУО) деган хабар ва синхронизация ловчи импулс орқали амалга оширилади.

18- расм . Учта қийматлар регистрларини умумий магистралга уланиш схемаси Д1Д1 А 3 А 2 А 1 А 0 Рзп-ёзишга рухсат РВ-узатишга рухсат РУ “0” А 3 А 2 А 1 А 0 Р зп -ёзишга рухсат РВ-узатишга рухсат А3 А2 А1 А0 Рзп-ёзишга рухсат РВ-узатишга рухсатБХ Р2 БХ Р2 БХ Р2 Д1 Д3 Д2 Д1 Д0

К ў р и л а ё т г а н с х е м а д а р е г и с т р л а р н и н г ҳ а м м а к и р и ш л а р и маълумотли магистралларга уланганлигига қарамасдан, маълумотли хабарлар фақатгина битта каскадли регистрни киришида РгЗп=1, бошқаларида эса РЗп=0 бўлиши керак. Бундай кетм а —кетлик ҳар би р к ас ка дл и ре ги ст рл ар ни нг ўз ин и Рг Зп ки ри шиг а б ер ил ад иг ан Р3п=1 хабари орқали амалга оширилади. (Ҳамма РгЗп киришларида Р3п=1 бўлса, кириш хабарлари бир пайтда ҳамма каскадли регист — рларга ёзилиши мумкин). Маълумотли хабарларни каскадли регист — рлардан кетма —кет узатиш учин фақатгина танланган каскаднинг регистрини РВ киришига РВ=1 хабарини, бошқаларининг киришига эса РВ=0 хабарини бериш кифоя. Ана шу шарт бажарилганда РВ=0 бўлган каскадли регистрлар чиқишларининг магистраллар шинасига ю қ о р и қ а р ш и л и к б и л а н у л а н г а н б ў л а д и ( и з о л я ц и я л а н а д и ) . Қийматларни "регистрдан — регистрга" узатиш қуйидагича амалга оширилади. Учта ҳолатли чиқишли регистрларни ишлаш жадвалини кўриб чиқамиз. 7-жадвал Рзп РВ РУ“0” Чиқиш холати 0 1 1 Q 0 =Q 1 =Q 2 =0 1 1 0 Q i =A i 0 1 0 ( С ни орқа фронтида ) Сақлаш режими (С хабарлари 0 0 0 “ Ўчирилган ”

Ишлаш жадвалидан фойдаланиб РгД1 қийматлар регистрининг ч и қ и ш ҳ о л а т и н и Р г Д З р е г и с т р и г а у з а т и ш ш а р т и н и а н и қ л а й м и з (шартли ёзиш бўйича[РгД1] — [РгДЗ]): РЗП1=0 РВ1=0 РЗП2=0 РВ2=0 [РгД1] -> [РгДЗ]. РЗпЗ=1 РВЗ=0 Маълумотларнинг ҳолатини узатиш бошқариш хабарларининг даражасини("1" еки"0") ўрнатгандан кейин синхронлаштирувчи им пульс орқали амалга оширилади. МП системасида ягона маълумотлар магистрали ҳамма қурил маларни бир бири билан боғлаб туради ва маълумотлар магистрали: адреслар, қийм атлар ҳамда бошқарувчи хабарлар м агистралидан ташкил топган. Алреслар магистрали . Оддий МПли системада узатиладиган маълумотларнинг адресини фақатгина МП ишлаб чиқади. Шунинг учун ҳам адреслар магистрали (АМ) бир томонга йўналтирилган. МП адреснинг коди тўғрисидаги хабарни ишлаб чиқади. Адреслар магистралига уланган бошқа қурилмалар фақатгина адреслар кодини қабул қилиши ва унга таалуқли бўлган микроа мални узлуксиз бажариши мумкин. Магистраллар адресининг шиналарини сони узатилаётган ад реслар кодининг разрядлари билан мое тушади. Агарда 16—разрядли код ишлатилган бўлса, у холла системага 2 16 =65536 та адрес ишлаб чиқишга рухсат берилади. Бу адресларнинг ҳаммаси хотира ячей каларининг адресига ва қийматларнинг киритиш — чиқариш ре гистрларини адресига таалуқли бўлиши мумкин.

Кийматлар магистрали. МП, ОХҚ, ташқи хотира қурилмалари ( Т Х Қ ) в а д и с п л е й қ и й м а т л а р н и у з а т и ш и ё к и қ а б у л қ и л и ш л а р и м у м к и н . Б о ш қ а қ у р и л м а л а р ф а қ а т г и н а қ и й м а т л а р н и қ а б у л қилиши (ДХҚ) ёки узатиши мумкин (печат қиладиган қурилма). Системанинг ҳамма имкониятларини таъминлаш учун қийматлар магистрали икки томонга йўналгандир. Қийматлар магистралининг р а з р я д л и г и М П н и н г р а з р я д л и г и б и л а н а н и қл а н а д и в а 2 , 4 , 8 , 1 6 , 3 2 битга тенг бўлиши мумкин. Агарда МПда иккиланган разрядли қийматлар қайта ишланаётган бўлса, у ҳолда иккиланган сўз иккита даврда узатилади, яъни бу ерда вақтинча мультеплекслаш амалга оширилади. Бошкарувчи магистрал. МП ва айрим киритувчи/чиқарувчи қурилмаларнинг шиналари қурилмаларнинг амалларини аниқлаш ва синхронизациялаш вазифасини бажарувчи бошқарувчи хабарларни ишлаб чиқадилар. Бу хабарлар бошқарувчи магистраллар (БМ) деб аталувчи бир томонга йўналган шиналар тўплами орқали узатилади. Электрон системасидаги ҳамма бошқарувчи хабарлар системали синхронизациялаш хабарлари билан мослаштирилган. Бу хабарлар КИС кристалининг ичидаги ҳар хил қурилма ва блоклар ҳамда бошқа қурилмаларнинг ишлашининг бошланишини (туташини) ва кетма- ке т лигини аниқлаб туради (кўрсатади). Синхронизацияланган импулслар кетма — кетлигини чиқариб туриш учун асосан ташқи ёки ички кварцли генератор қўлланилади. Микропроцессор чиқариб берадиган синхронизацияланган хабарлар битта, иккита ва кўп фазали бўлишлари мумкин. Ҳар бир МП ўзининг ноёб бўлган бошқарувчи хабарларига эга — дирлар. Шунга қарамасдан асосан ҳамма МП лар умумий хабарларга эгадирлар.

Бу умумий хабарларнинг ичида бошқарувчи пультда ишлаб чиқиладиган "Нолга Келтириш" — кириш хабаридир. Бу хабар МП нинг ички регистрларини ҳаммасини "нолга" келтиради ва про граммадаги буйруқларни кетма—кет бажарилишини аниқловчи буйруқлар санагичини программ адаги буйруқнинг биринчи адреси билан юклайди. Кириту в чи — чиқарувчи қурилмаларнинг хусусияти шундайки, яъни агарда МП ўз вақтида қурилма билан керакли амални ўтказ ма с а, у ҳолда маълумот йўқолиши мумкин. Шунинг учун ҳам ташқи қурилмалар МПнинг тайёр эканлигини билдирувчи "процессорни вақтинчалик тўхтатишга сўраш" хабарини беради. Агарда "сўраш" қабул қилинган бўлса, у ҳолда МП "Вақтинча қаноатлантиради" деган жавоб хабарни ишлаб чиқади. МП ни ичидаги қурилмаларни ишлашига ҳар хил вақт кетади — ганлиги учун ташқи қурилмалар, МП билан бирга ишлаш учун, ўзи дан МП ҳолатини, тайёрлигини ва ш. ўхш. сўраш учун керакли ха — барларни МП дан сўрайди. МП ўз навбатида ана шу хабарларга жа воб беради. Бундай хабарларни сони ўнтагача етиши мумкин. Интерфейсларни ўзгартиргичлар (интерфейсларнинг контрол — лерлари). Агарда бир турдаги интерфейсдан иккинчи турдаги ин — терфейсга ўтиш керак бўлса, у ҳолда интерфейсларни ўзгартир — гичлар ёки интерфейсларнинг контроллерлари деган махсус аппа — ратнинг воситалари ишлатилади. МП системаларини қуришда, кў — пинча электрон хабарларининг ҳар хил форматларини ўзгартиришга тўгри келади. Ҳ а м м а М П ё н д о ш к ў р и н и ш и д а б е р и л а ё т г а н р а қ а м л и қийматларни қайта ишлайди. Бу ҳолда берилган қийматлар маълу— мотлар магистрали орқали АЛҚга ёндош равишда қайта ишланади.

Бироқ электрон системаларнинг периферия қурилмаларида маълу — м от ли ха ба рл ар ҳ ар хи л ф орм ат га ( ра зр яд га ) э га бў лиш и м у м ки н. Ана шулардан энг муҳимларига узлуксиз ва рақамли кетма — кет ха барлари киради. Катта интеграл схемалар (КИС) кўринишидаги узлуксиз рақамли ва рақамли — узлуксиз (АЦП ва ЦАП) ўзгартиргичлар узлукли ха барларни ёндош код кўринишига ва тескарисига айлантиради. Ри вожланган ўзгартиргичларнинг бошқариш воситалари МП билан тўғридан тўғри қўшимча аппарат воситаларисиз боғланишини ҳам таъминлайди. Қийматлар кетма — кет рақамли формат кўринишида битта маъ — лумотлар шинаси бўйича узатилади. Бу эса периферия қурилмалари билан бўладиган боғланишлар сонини анча камайтиради. (Бундай битта шина орқали уланиш тезкор периферия қурилмалари билан боғланиш керак бўлмасагина ўзини оклайди). Буни таъминлаш учун МП ва ташқи қурилмаларнинг ишлашини синхронизациялайдиган қийматлар форматини қабулловчи ва ўзгартирувчи программали модулни яратиш керак. Юқорида айтилганларни амалиётда қўллаш учун универсаль асинхрон қабулловчи узат у вчи деб аталувчи қийматлар форматини ўзгартирувчи махсус КИС ли контроллер — ўзгартиргичидан фой даланилади. Кийматларни асинхрон у затишда, қабулловчи (яъни МП) ва узатувчи (телетайп) бир —бири билан алоқада бўладилар, лекин ҳар би ри ў зи ни нг ша хс ий с ин хр он из ац ия ло вч и си ст ем ас иг а эг ад ир . Шунинг учун ҳам узатувчи қурилма хохлаган пайтда кийматларни узатиши мумкин. Қабуллагичда эса узатгич билан бирга ишлашни анализ қилаоладиган, яъни синхронизацияловчи восита бўлиши ке рак.

Кетма —кет маълумотли хабарларнинг формати. Кетма — кет маълумотли хабарлар "1" ёки "О" кўринишидаги ток ёки кучланиш орқали ташкил этилади. Бу қиймат ҳамма маълумотлар формати узатилиб бўлгунга қадар сақланиб қолади (19 —ра с м). Қийматлар разрядининнг байти СТАРТ Қииматларни Т С Қииматларнин 1 байти От 2 — байти Қ А Р Т 19 —Ра с м. а). Кетма—кет қийматларнинг сигналларини формати.

б). Тоқликка текшириш бўйича кетма—кет қийматлар байтининг формати. 19,б—расмда эса узатилаётган иккинчи кетма—кет қийматнинг форматларини жуфтликка — тоқликка текшириб узатилиши келти рилган. Алоқа йўлига рақамли маълумотни узатгунча, алоқа йўлига "1" рақамли хабар доимо узатилиб туради. Агарда маълумотларни уза — тишни бошлаш керак бўлса, аввало "Бошланиш бити" деб аталувчи о р а л и қ ( п а у з а ) т а ш к и л э т и л а д и . У н д а н к е й и н г и н а 7 р а з р я д л и қийматлар сўзи (бити) узатилади. Бу қийматлар сўзи жуфтликка / тоқликка текширувчи бит билан хам бирга узатилиши мумкин. Уза — тилаётган иккита бирга тенг бўлган "ТЎХТА" деган битлар билан тугалланади. Қийматлар сўзининг ичида қийматларнинг энг кичкина разрядлари эса энг охирида узатилади. Қабулловчи қурилма алоқа йўлини назорат қилиб туради. Алоқа йўлида доимо "1" сатхли хабар бўлса, алоқа йўлининг тузуклигини (бузуқ эмаслигини) билдиради. М а б о д о " 1 " х а б а р и " 0 " г а а й л а н с а в а б и р б и т н и т а ш к и л э т с а , қабулловчи қурилма бу битни маълумотни узатишнинг бошланиши деб тушинади ва алоқа йўлидан маълумотларни қабул қилишга ўтади. Маълумотларни қабул қилиш жараёнида қабулловчи қурилма "Тўхта" д е г а н х а б а р к е л и ш и н и а н а л и з қ и л и б т у р а д и . Д е м а к " Б о ш л а " в а "Тўхта" деган битлар қабулловчи — узатувчи қурилмаларнинг синхрон ишлашини таъмин этиб туради ва берилганларни тўғри қабул эти — шини амалга оширади.

Адабиётлар : 1. Микропроцессоры 1-2-3 под ред. проф. Л.Н. Преснухина. М. 1986 2. Алексеенко и др. Проектирование радиоэлектронной аппаратуры на микропроцессорах. М. 1984 3. Проектирование микропроцессорных измерителных приборов и систем. В.Д. Циделко и др. Киев, Техника 1984. 4. В.В. Майоров. Гаврилов А.И. Практический курс програмирования МП систем. М. Машиностроение 1989. 5. С. Т. Хвош и др. Микропроцессоры и микро ЭВМ в системах автоматического упраления.

Похожие

Микропроцессор. Унинг структураси Ва ишлаш принципи

Микропроцессорни пайдо бўлиш сабаблари

Pentium микропроцессорларида регистрлар блоки

Локал тармоқлар ва унинг компонентлари

Замонавий компьютер ва коммуникация техникаси тузилиши, таркиби, асосий характеристикалари