MATLAB dasturida funktsiyalar grafiklarini qurish. M-fayllar bilan ishlash - Информатика и ИТ - Рефераты

MATLAB dasturida funktsiyalar grafiklarini qurish. M-fayllar bilan ishlash

Загружено в:

10.11.2022

Скачано:

0

Размер:

224.59765625 KB

MATLAB dasturida funktsiyalar grafiklarini qurish. M-fayllar bilan ishlash Reja: 1. MATLAB dasturiy paketidagi boshqaruvchi funktsiyalarning ahamiyati. 2. Dastur tuzish oynasida boshqaruvchi funktsiyalarni ishlatish.

Funksiyalar Funksiyalar —bu oʻz argumentlarini maʻlum tarzda oʻzgartirishni amalga oshiruvchi va bu oʻzgartirishlar natijasini qaytaruvchi yagona nomga ega boʻlgan obʻektlardir. Natijani qaytarish — funksiyaning oʻziga xos xususiyatidir. Bunda bitta chiqish parametriga ega boʻlgan hisoblash natijasi funksiya chaqirilgan joyga qo’yiladi. Funksiya umumiy xolda qavs ichiga olingan argumentlar roʻyxatiga (parametrlarga ) ega boʻladi. Elementar funksiyalarning roʻyhati bilan help elfun buyrugʻini bajarib, maxsus funksiyalarning ruyhati bilan esa help specfun buyrugʻini bajarib tanishish mumkin. Funksiyalar biriktirilgan (ichki) va tashqi yoki m-funksiyalar koʻrinishida boʻlishi mumkin. Biriktirilgan funksiyalarga keng tarqalgan elementar funksiyalar, masalan, sin(x) va yexr(u) misol boʻlishi mumkin, funksiya sinh(x) funksiya esa tashqi funksiyadir. Tashqi funksiyalar m-faylarda oʻzining aniqlanishi (tavsifi)ga ega. Biriktirilgan funksiyalar MATLAB kompilyasiya qilingan yadrosida joylashganligi sababli juda tez bajariladi. Ayrim hollarda tartibga solingan sonlar ketma-ketliklarini formatlash talab qilinadi. Bunday ketma- ketliklar vektorlarni yoki grafiklarni qurish vaqtida abssissalarning qiymatlarini hosil qilish uchun zarur boʻladi.

Sonlar ketma-ketliklarini formatlash uchun MATLAB tizimida : (ikki nukta) operatori ishlatiladi: Boshlangich _ qiymat : qadam : Soʻnggi_ qiymat. Bunday konstruksiya boshlangʻich qiymat bilan boshlanuvchi, berilgan qadam bilan davom etuvchi va soʻnggi qiymat bilan tugallanuvchi sonlarning ortib boruvchi ketma-ketligini xosil qiladi. Agar kadam berilmagan boʻlsa, uning kiymati 1 deb qabul qilinadi. Agar boshlangʻich qiymat soʻnggi qiymatdan kichik qilib olingan boʻlsa xatolik toʻgʻrisida xabar beriladi. MATLAB matritsaviy tizimlarga mansub boʻganligi sababli, operatorlardan aniq foydalanilmasa kutilmagan chalkashliklarga olib kelishi mumkin. Qiymatlar toʻplamini olish uchun funksiyaning argumenti sifatida ham ikki nukta(:) operatoridan foydalanish mumkin. Shunday qilib «:» operator sonlarning muntazam (tartibli) ketma-ketligini olish uchun qulay vosita boʻlib hisoblanadi. U grafiklarni qurish vositalari bilan ishlashda keng qoʻllaniladi. Xatoliklar MATLAB tizimida xatoliklar diagnostikasi katta ahamiyatga ega. Kiritilayotgan buyruq va ifodalarni MATLAB tekshiradi va xatolar toʻgʻrisida axborot yoki ogohlantirishlar beradi. Quyidagi misollarni koʻraylik. Xato ifoda » sqr(2) kiritilib ENTER klavishasi bosilsa tizim xatolik toʻgʻrisida axborot beradi: qqq Undefined function or variable

‘sqrʻ. Bu xabar sqr funksiya yoki oʻzgaruvchi ekanligi aniqlanmaganligini bildiradi. Bu holda toʻgʻri ifodani terish yoʻli bilan xatolikni toʻgʻrilash mumkin. MATLAB tizimida tashqi tavsiflar (aniqlashlar) xuddi biriktirilgan funksiyalar va operatorlar singari qoʻllaniladi. Ularni qoʻllash buyicha hech qanday qoʻshimcha koʻrsatmalar zarur emas. Faqatgina ishlatilayotgan aniqlanishlar .m kengaytmali fayl korinishida mavjud boʻlishi kerak. Agar mavjud boʻlmagan aniqlanishga murojaat qilinsa tizim ovoz signalini beradi va xatolik haqidagi quyidagi axborotni chiqaradi: » hsin(l) qqq Undefined function or variable ‘hsinʻ. » sinh(l) ans= 1.1752. Ayrim xollarda natijalarni chiqarish vaqtida NaN (Not a Number — son emas) koʻrinishidagi qisqartirishlar paydo boʻlishi mumkin. NaN noaniqlikni bildiradi, masaln, 0/0 yoki Inf/Inf, bu yerda Inf qiymati mashina cheksizligiga teng boʻlgan tizim oʻzgaruvchisi. Xatoliklar toʻgʻrisida har hil ogoxlantirishlar (ingliz tilida) paydo bulishi mumkin. MATLAB tizimida xatolar toʻgʻrisida ogoxlantirish va axborotni bir-biridan farqlash kerak. Ogoxlantirishlar (odatda Warning soʻzidan keyin) hisoblashlarni toʻxtatmaydi, faqat aniqlangan xatolik xisoblash jarayoniga taʻsir qilishi mumkinligini koʻrsatadi. Xatolik toʻgʻrisida axborot ( qqq belgisidan keyin) hisoblashlarni toʻxtatadi. Sonlarni formatlash Odatda MATLAB sonli natijalarni oʻnli nuqtadan keyin toʻrtta va undan oldin bitta raqamga ega boʻlgan normallashtirilgan shaklda beradi. Bunday format hamma vaqt ham qoniqarli boʻlmaydi. Shuning uchun MATLAB da sonlar uchun har xil formatlarni berish imkoniyati ham mavjud. Lekin hisoblar har qanday holda

ham ikkilangan aniqlikda olib boriladi. Kerakli formatni oʻrnatish uchun » format name buyrugʻidan foydalaniladi, bu yerda name — formatning nomi. Sonli maʻlumotlar uchun name quyidagicha boʻlishi mumkin:  short — qisqa (beshta belgi);  short e — qisqa eksponensial formatda (beshta belgi mantissa uchun va uchta belgi tartibi uchun);  long — uzun fiksatsiyalangan formatda (15ta belgi);  long e — uzun eksponensial formatda (15ta belgi mantissa uchun va 3 ta belgi tartibi uchun);  hex — oʻn oltilik shaklda;  bank —pul birliklari uchun. Ekranga chiqarilayotgan sonlarning kasr qismidagi ahamiyatga ega boʻlmagan nollarni yuqotish uchun (masalan, 0.500000000 ning oʻrniga 0.5 ) format short g yoki format long g formatlar qoʻllaniladi: » format long » 1.2 ans = 1.20000000000000 » format long g » 1.2 ans = 1.2. Ekranga chiqarilayotgan sonlarning kasr qismini ratsional kasrlar bilan approksimatsiya qilish uchun format rat formatidan foydalaniladi: » format rat » pi ans = 355/113. Ekranga chiqarilayotgan satrlar orasidaga ortiqcha intervallarni yuqotish uchun format compact formatidan foydalaniladi, format loose format satrlar orasidagi intervalni qaytadan tiklaydi.

Matritsa va vektorlarning ayrim elementlari bilan bir qatorda ularning hamma elementlari (massivlar)ustida ham amallar bajarish mumkin. Buning uchun amal belgisining oldiga nuqta qoʻyiladi. Masalan, * operatori vektorlar yoki matritsalarni koʻpaytirishni anglatadi, .* operator esa massivning hamma elementlarini elementlararo koʻpaytirishni bildiradi. Matritsa skalyarga koʻpaytiriladigan M*2 va M.*2 ifodalar teng kuchli. Bu yerda vektorlarni koʻpaytirish M=M1*M2 ifodasida koʻpaytirish belgisidan oldin nuqta quyilmaganligi uchun tizim xato toʻgʻrisidagi Inner matrix dimensions must agree (matritsalarning oʻlchamlari oʻzaro moslashishi kerak) degan axborotni berdi. Xato tuzatilgandan keyin toʻgʻri natija olindi. Matritsalarni transponirlash, yaʻni ustunlarini satrlari bilan almashtirish uchun . operatordan foydalaniladi. Ustunlaridagi elementlarning yigʻindisi sum operatori yordamida hisoblanadi. Satrlaridagi elementlarning yigʻindisini hisoblash uchun matritsa avval transponirlanadi va transponirlangan matritsaning ustunlaridagi elementlarning yigʻindisi aniklanadi.

Matritsalarning ustunlari va satrlarini oʻchirish uchun [ ] boʻsh kvadrat qavslardan foydalaniladi. b = [] – boʻsh matritsa hosil qilindi. b(:2) = [] – A matritsaning ikkinchi ustuni oʻchirildi. b(2:) = [] – A matritsaning ikkinchi qatori oʻchirildi. eye(n) – n oʻlchamli birlik kvadrat matritsa eʻlon qilish funksiyasi. ones(n,m) – n, m oʻlchamli elementlari 1 ga teng matritsani eʻlon qilish funksiyasi. zeros(n,m) – n, m oʻlchamli elementlari 0 ga teng matritsani eʻlon qilish funksiyasi. diag() - funksiyasi orqali matritsaning dioganal elementlarini chiqarish mumkin. fliplr() - funksiyasi orqali matritsaning dioganaliga nisbatan teskari matritsa xosil qilib beradi. magic() - funksiyasi har tomonlama kvadrat boʻlgan matritsa xosil qilib beradi.

inv() – matrisaga teskari matrisa topish funksiyasi. primes() – tub sonlarni topish.

Nazorat savollari: 1. Ustunlaridagi elementlarning yigʻindisi qaysi operatori yordamida hisoblanadi? 2. Ifodalarni kiritishda qanday xatoliklar uchraydi? 3. Sonlarni kiritishda qanday operatorlar bor? 4. Matritsalar bilan ishlovchi komandalar qaysilar?

Asosiy adabiyotlar 1. Stephen J. Chapman MATLAB Programming for Engineers. – New York: CL Engineering USA, 2015. -456r. 2. Keith Stouffer, Joe Falco, Karen Kent. Guide to Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA) and Industrial Control Systems Security. – Gaithersburg: National Institute of Standards and Technology Gaithersburg, 2006. - 164 p. 3. T.Dadajonov, M.Muxitdinov. MATLAB asoslari. - Toshkent: Fan, 2008. 631 b. 4. A.N. Yusupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Tipik texnologik obyektlarni imitasion modellashtirish va boshqarish malakali kopyuter treningi. - Toshkent: Tafakkur Bo’stoni, 2016. – 196 b. 5. A.N. YUsupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Imitatsionnoe modelirovanie tipov ы x texnologicheskix ob’ektov i kompyutern ы y trening nav ы kam upravleniya.-Tashkent: Tafakkur Bo’stoni, 2015. – 204s. 6. Frolov D.A. Analiz vidov kompyutern ы x obuchayu щ ix sistem dlya podgotovki personala prom ы shlennogo predpriyatiya i sovremenn ы x texnologi ix postroeniya / D.A. Frolov // Innovatsionn ы e informatsionn ы e texnologii. 203. T. 1. №2.S. 431-434.

Похожие

Binary fayllar bilan ishlash operatorlari

Mantli fayllar bilan ishlash operatorlari

C++ da fizik fayllar bilan ishlash

Yacheykalar, fayllar va kataloglar bilan ishlash

Microsoft Excel dasturida formulalar bilan ishlash