Кисм дастурлар (2) - Информатика и ИТ - Рефераты

Кисм дастурлар (2)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

50.5 KB

Қисм дастурлар Р е ж а: 1.Кириш. 2 .Про ц едуралар . 3 .Функ ц иялар. 4 .Айрим но ст андарт про ц едура ва функ ц иялар. 5 .Назорат саволлари.

1.Кириш Дастурлаш жараёнида шундай ҳолатлар бўладики, бир хил операторлар кетма-кетлигини дастурнинг бир неча жойларида такроран ёзишга тўғри келади. Бундай такрорланишни йўқотиш мақсадида дастурлашнинг кўпгина тилларида қисм дастур тушунчаси киритилган. Улар мустақил дастур бўлаги сифатида дастурнинг бош қисмида бир маротаба ёзи лади . Паскаль тилида қисм дастур процедура ёки функция кўринишида берилади. Асосий дастур билан процедура орасида ўзгарувчилар қиймат алмашуви формал ва фактик параметрлар ёрдамида амалга оширилади. Процедура ичида яна бир неча процедура ёки функция ишлатилиши мумкин. Дастурда эълон қилинган ўзгарувчилар, шу дастурдаги процедура ва функцияларга нисбатан глобал дейилади. Процедура ва функцилар ичида эълон қилинган ўзгарувчилар локал дейилади. У ларнинг таъсир доираси шу қисм дастур ичида бўлади. 2.Процедуралар Процедураларни эълон қилиш қуйидагича бўлади. Procedure <проц.номи> (<формал параметрлар>); <ўзгарувчи ва ўзгармасларни тавсифлаш қисми> Begin <асосий қисм> End; Формал параметрларни шу процедура бош қисмида ёки сарлавҳада эълон қилиш мумкин. Масалан. Procedure AB (x,y: Real); Ҳар қандай процедурани кичик бир дастур деб қараш мумкин. Процедура ҳам дастурга ўхшаб бош ва асосий қисмлардан тошкил топади. Бош қисмда процедура номи ва унинг параметрлари эълон қилинади. Асосий қисм операторлар кетма-кетлигидан ташкил топган бўлиб, улар Begin - End ичига олинади. Процедура номи фойдаланувчи тамонидан берилади. Мисол. Procedure Dr(Var x,h1,h2,z1,z2 : Real); Var h,z: Real; Begin h:=h1/z1+h2/z2; z:=z1/z2; x:=(h+z)/2; End;

Бу процедурада h1,z1,h2,z2 параметрлар қиймати процедурага мурожат қилинганда аниқланган бўлиши керак . Натижани эса x - параметр узатади. h ва z ўзгарувчилар ички ўзгарувчилардир. Бу процедурага дастурдан қуйидагича мурожаат қилинади Dr ( x , h 1, h 2, z 1, z 2) . Процедурага мурожаат қилинганда мос параметрлар қиймати бир бирига узатилади. Бериладиган формал ва фактик параметрлар сони тенг ва улар турлари бир хил бўлиши шарт. Лекин параметрлар номлари ҳар хил бўлиши мумкин. 3.Функциялар Функциялардан фойдаланиш ва уларни ташкил қилиш худди процедура каби бўлиб, у қуйидагича бўлади: Function <ф-я номи>(<формал параметрлар>):<ф-я тури>; <ўзгарувчи ва ўзгармасларни тавсифлаш қисми> Begin <асосий қисм> End; Функциянинг процедурадан фарқи, унга мурожат қилинганда натижа фақат битта бўлиб, у шу функция номига узатилади. Мисол 1. Қуйидаги ҳисоблашни функцияни ишлатган ҳолда дастурини тузинг.C n m n m nm  ! !( )! . Program Kol; Var ncm:Real; n,m,i: Integer; Function Fact (k: Integer): Integer; Var P,i: Integer; Begin P:=1; For i:=1 to k do P:=P*i; Fact:=P; End; Begin Read(n,m); l:=n-m; ncm:=Fact(n)/Fact(m)/Fact(i); Write(‘ncm=’,ncm); End. Мисол 2. Қ уйидаги ҳисоблашни процедурани ишлатган ҳолда дастурсини тузинг.

z th a th a b th a b th x e e x x        2 2 2 2 2 1 1 ( ) ( ) ,. Program Fun1; Var a,b,z,c,d,t1,t2,t3: Real; Procedure Th(Var x,r: Real); Var c: Real; Begin c:=exp(2.0*x); r:=(c-1)/(c+1); End; Begin Read(a,b); th(a,t1); c:=a-b; th(c,t2); d:=Sqr(a)-Sqr(b); th(d,t3); z:=(t1+Sqr(t2))/Sqrt(t3); Write(‘z=’,z:10:3); End. 4 . Айрим но ст андарт про ц едура ва функ ц иялар Паскаль тилида бир қанча махсус процедура ва функциялар мавжуд бўлиб , улар қуйидаги гуруҳларга бўлинади :  қаторни қайта ишлаш;  файллар билан ишлаш;  динамик ўзгарувчилар учун хотирани бошқариш;  арифметик функциялар;  экран билан ишлаш. Уларнинг айримларини кўриб чиқамиз: Halt - дастурни бажаришдан тўхтатиш; Odd ( i )- I -тоқ бўлса “ True ” акс ҳолда “ False ” қиймат олади; Edit - бажарилаётган блокдан чиқиш; Random - 0 дан 1 гача бўлган сонни тасоддифан олиш; GotoXY ( x , y )- курсорни кўрсатилган жойга қўйиш; ClrScr - экранни тозалаб, курсорни экран бошига қўйиш; Trunc - аргументнинг бутун қисми: Str ( I ; Var S : String )- рақамни символга ўтказиш ( I -ифода ёки ўзгарувчи); Val ( S : String ; Var P ; ko : Integer )- символни рақамга ўтказиш ( P - ўзгарувчи); Length (S:String)- қ атор узунлигини ани қ лаш . Pos ( st 1, st ) - қатордаги қатор қисми ҳ олатини аниқлаш .

Мисол : st:=’ Тошкент ’; st1:=’ кент ’; p:=pos(st1,st); Жавоб : p=4. Агар изланаётган қатор қисм қаторда йўқ бўлса қиймат нулга тенг бўлади . Copy(st,m,n) - қатордан фрагмент кесиб олади . Мисол : st:=’ Тошкент ’; p:=Copy(st,4,4); Жавоб : p=’ кент ’. Delete(st,m,n) - қатордан фрагмент кесиб олиб ташлайди . Мисол : st:=’ Тошкент ’; p:=Delete(st,4,4); Жавоб : p=’ Тош ’.

А д а б и ё т л а р 1 .Файсман А. Профессиональное программирование на Турбо Паскале. 1992й. 2 .Арипов М., Ҳ айдаров А. Информатика асослари, Ўқ ув қў лланма,Тошкент, Ўқ итувчи” 2002й. www.pedagog.uz www.ziyonet.uz

Похожие

Кисм дастурлар

Ўрнатилувчи дастурлар яратиш

TSR дастурлар яратиш

Тармокланувчи таркибли дастурлар

Такрорланувчи таркибли дастурлар