Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish - Информатика и ИТ - Рефераты

Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Informatika va axborot texnologiyalari faniga kirish. Fanning bugungi taraqqiyot darajasi Reja: 1. Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida 2. Fanning maqsad va vazifalari 3. Fanning bugungi taraqqiyot darajasi

Informatika va axborot texnologiyalar fani haqida «Informatika va axborot tеxnologiyalari» yildan yilga kishilik faoliyatining turli sohalarida yanada kеng qo`llanilib borilmoqda. Ularni yaratish, ishga tushirish va kеng qo’llashdan maqsad - jamiyat va inson butun hayot faoliyatini axborotlashtirish borasidagi muammolarni hal etishdir. Jamiyatni axborotlashtirish dеganda inson faoliyatining barcha ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan sohalarida boyitilgan bilimlar, ishonchli axborotlar bilan to’liq va o’z vaqtida foydalanishni ta'minlashga qaratilgan komplеks chora–tadbirlarni hamma joylarda tadbiq etish tushuniladi. Axborot xuddi an'anaviy rеsurslar kabi izlab topish, tarqatish mumkin bo’lgan rеsursga aylandi. Hozirgi zamonda biror bir sohada ishni boshlash va uni boshqarishni kompyutersiz tasavvur qilish qiyin. XXI asr savodxon kishisi bo’lishi uchun kompyuter savodxoni bo’lishi, axborot texnologiyalarini puxta egallamoq lozim. Har bir mutaxassis, u qaysi sohada ishlashdan qat‘iy nazar, o’z vazifasini zamon talabi darajasida bajarishi uchun axborotni ishlab chiqaruvchi vositalar va ularni ishlatish uslobiyotini bili shva ishlash kunikmalarga ega bo’lishi zarur. Shu sababli bugO’ngi kunda mustaqil Respublikamizda ta‘lim sohasida amalga oshirilayotgan tub islohotlar, jumladan, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da “Kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va texnologiyalarning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta ko’rish nazarda to’tiladi” deb ta‘kidlangan. Davr talabiga ko’ra bugunga kelib kompyuter texnologiyasi juda rivojlanib bormoqda. Ma‘lumotlarni boshqarish, ayniqsa, hozirgi kunda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ma‘lumotlarni boshqarish tizimlariga bo’lgan talab kun sayin ortib bormoqda. Katta xajmdagi ma‘lumotlar bazasi va axborotlar ustida ishlashga to’g’ri kelyapti. Jamiyat taraqqiyotida yo’z berayotgan jadal o’zgarishlar uning bir qismi bo’lgan informatika sohasiga ham o’z ta‘sirini ko’rsatmoqda. Bu ta‘sir shunchalik kuchliki, axborot texnologiyalarida bo’layotgan o’zgarishlar yillar ichida emas, balki oylar ichida o’zgarib va boyib bormoqda. Axborot

texnologiyalarida juda katta yutu q va o’zgarishlar amalga oshdi. Yangi axborot texnologiyalarining yoki kompyuter texnologiyalarining paydo bo’lishi bu sohadagi xizmat qilish uslubini tubdan o’zgartirdi. Tasavvur qilib ko’ring, yaqin- yaqinlargacha biror masalani kompyuterda yechish uchun algoritmlarni, dasturlash tillaridan birini, dasturni kompyuter xotirasiga kiritishni, uning xatolarini, natijani taxlil qilishni talab qilar edi. Bu ishni faqat mutaxassislargina amalga oshirar edilar. Ammo bu sohada mutaxassis bo’lmagan foydalanuvchilar sonining kundan- kunga ko’payishi jamiyat oldida ma‘lum qiyinchiliklarni tug’dirdi. Axborot texnologiyasi-bu aniq texnik dasturlar vositasining majmui bo’lib, ular yordamida biz ma‘lumotlarni qayta ishlash bilan bog’liq bo’lgan hayotdagi turli-tuman masalalarni hal etamiz. Informatika keng ma‘noda fan, texnika va ishlab chiqarish, ya‘ni inson faoliyatining barcha sohalarida axborotni kompyuter va telekommunikatsiya yordamida qayta ishlash, saqlash, uzatish bilan bog’liq bo’lgan yagona sohadir. Informatika fani nomi lotin tilidan axborotlarni tushuntirish va taxlil qilish ma‘noni bildiradi, bu fan axborotlarni jamlash va qayta ishlash usullarini, axborotlash jarayonini qonuniyatlarini o’rganadi. Informatika atamasi XX asrning 60 yillarida paydo bo’lib, ishlatila boshlandi. Informatikani yuzaga kelish va rivojlanishida hisoblash texnika va boshqa texnik vositalarning o’rni beqiyos, chunki axborotlar bevosita hisoblash texnikasi ko’magida qayta ishlanadi va bu fan o’zining xususiy, yangi, nostandart uslub va usullariga egadir. Demaq informatika bu inson faoliyatining turli jabxalaridagi axborotlarni izlash, to’plash, saqlash, qayta ishlash va undan foydalanish masalalari bilan shug’ullanuvchi fandir. Informatika uchun asosiy ashyo - axborot. U informatika fanining asosiy tushuncha sifatida qabul qilingan. Axborot o’zi nima? Axborot bu barcha sezgi organlarimiz orqali qabul qila oladigan ma‘lumotlar majmui va ularning o’zaro bog’lanish darajasidir. Axborotlar xabar ko’rinishda bo’ladi. Xabar - bu informatsiyaning so’zlashuv, matn, tasvir, jadval, sonli ma‘lumotlar va x.k. ko’rinishdagi turidir. Inson tashqi ta‘sir natijasida sezgi organlar orqali

axborotlarga ega bo’ladi. Bo’lar: ta‘m bilish, h id sezish, eshitish, ko’rish, teri- badan sezgisi. Axborotlarni to’plash, qayta ishlash va uzatish vositalarga bo’lgan ehtiyoji juda katta. Uzatish vositalari - sputnik televizor, radio, magnitafon, video, telefon va x.k. To’plash va tashuvchi vositalar deb kitob, gazeta, kaseta va disklarni tushunishimiz mumkin. Axborotlarni ustidan har xil amallarni bajarish jarayoni - axborot texnologiyasi deb nomlanadi. Axborot texnologiyasini asosiy texnik vositasi bu kompyuter . Hisoblash texnikasining rivojlanish tarixi Hisoblash texnikasining rivojlanishining tarixi shartli ravishda uch davrga bo’linadi: 1. Mexanik mashinalargacha bo’lgan davr; 2. Mexanik va elektromexanik mashinalari davri; 3. Elektron hisoblash mashinalari davri. Yer yo’zida eng birinchi hisoblash texnikasi ibtidoiy odamlarning qo’l va oyoq barmoqlaridan iborat bo’lgan va hisobni 20gacha olib borishni ta‘minlagan. Bu tabiiy hisoblash vositasi bo’lgan. Dastlabki va eng sodda sun‘iy hisoblash asboblaridan biri birka bo’lgan. Hisoblash ishlarining murakkablashuvi yangi hisoblash asboblari va usullarini izlashni taqozo etgan. Natijada hozirgi chutni eslatuvchi asbob yaratilgan, Shotlandiyalik matematik Jon Neper raqamlar yozilgan bir qancha tayoqchalarni joriy qilgan, va nixoyat logarifmik chizg’ich yaratilgan. Birinchi mexanik moslamalardan biri nemis olimi Vilgelm Shikkard tomonidan ixtiro qilingan. 1645 yil franso’z matematigi Blez Pascal arifmometr yasagan. Nemis matematigi, mexanigi va faylasufi Gotfrid Leybnits 1673 yil faqat qo’shish va ayrishni emas, balki to’rtala arifmetik amalni bajara oladigan mashina yaratadi.

Mexanik hisoblash mashinalarining yaratilishida rus olimlari Z.Slonimskiy (1845 yil), V.Bunyakovskiy (1867 yil), P.L.CHebshev (1880 yil), V.Odner (1889 yil) va boshqalarning xissasi kattadir. Dastlabki mexanik mashinalar qo’l kuchi yordamida harakatga keltirilar edi. Keyinchalik elektr quvvati yordamida harakatga keltiriladigan mexanik mashinalar yaratildi. Bunday hisoblash mashinalari elektromexanik mashinalar deyiladi. Elektromexanik mashinalarda 8 soatlik ish kunida hammasi bo’lib 2000 amal bajarish mumkin bo’lgan. (1soat 250 amal, 1minutda 4 amal). XX asr fan va texnikaning taraqqiyoti elektromexanik mashinalarga nisbatan tezroq hisoblaydigan yangi xil mashinalarning yaratilishini taqozo etdi. 1942-1945 yillarda birinchi bo’lib AQSHdagi Pensilvaniya universitetida axborotlarni saqlash imkoniyatiga ega bo’lgan elektron lampalar yordamida raqamli hisoblash mashinasi yaratildi va bu mashinaga (ENIAC) ENIAK deb, nom berildi. Bu mashinaning og’irligi 30 tonna bo’lib, 150 kvadrat metrli xonani egallagan va 18 mingta elektron lampa asosida ishlagan. 1946 yil Amerika olimi Djon fon Neyman (1903-1957) shunday elektron mashinalarini ko’rishni matematik jihatdan asoslab bergan. Keyinroq AQSHda va Buyuk Britaniyada “EDVAK”, “EDSAK”, “SYeAK”, “UNIVAK” va boshqa mashinalar yaratildi. Rossiyada birinchi elektron raqamli hisoblash mashinasini 1948 yil rus olimi S.A.Lebedev boshchiligidagi guruh ishlab chiqdi. Bu hisoblash mashinasi MESM deyilar edi. ( МЭСМ - малая электроная станция машина ). 1940 yillarning oxirgi va 1950 yillarning boshlari elektron hisoblash mashinalari taraqqiyotining boshlanishi hisoblanadi. Elektron hisoblash mashinalari hisoblash ishlarini tezrok bajargandan tashqari, elektromexanik mashinalardan farqli o’laroq axborotlarni saqlash imkoniyatiga ya‘ni xotiraga egadir.

EHMning avlodlari va turlari. Birinchi elektron hisoblash mashinalari XX asr 1950 yillarning oxirida yaratilgan. Ular elektron lampalar yordamida ishlagan. Elektron lampalar faqat 2ta turg’unlik holatiga egadir. Yongan va o’chgan holati. Lampaning yonib turgan holati bir raqamiga mos keladi. Uchib turgan holati nol raqamiga mos keladi. Birinchi avlod EHMlariga BESM-1, BESM-2, M-20, MINSK-1 va boshqa kompyuterlar kiradi. Ikkinchi avlod EHMlari 1960 yillarning boshlarida tranzistorlar (yarim o’tkazgichlar) asosida yaratilgan. BSEM-6, M-220, MINSK-2 va xokazolar ikkinchi avlod EHMlaridir. Tranzistorlarning ham 2 ta turg’unlik holati bor. 1. Tranzistorda elektr toki bor. 2. Tranzistorda elektr toki yo’q 1960 yillarning oxirlarida integral sxemalar asosida uchinchi avlod EHMlari yaratilgan ЕС-21, ЕС-1010, ЕС-20. To’rtinchi avlod EHMlari 1970 yildan e‘tiboran katta integral sxemalar asosida yaratilgan. Hozirgi kunda beshinchi avlod EHMlari yaratilmoqda. Bu EHMlar eshitadigan, rasmlarni ko’radigan va bir sekunda 1mlrd amalgacha bajaradigan kompyuter bo’lishi kerak. IBM – 10 ming amalni bajaradi. Elektron hisoblash mashinalari asosan 2 turga bo’linadi. 1. Universal EHMlar 2. Maxsus EHMlar sohadagi masalalarni yechishga mo’ljallangan. (fizika, matematika, iqtisodiyot) Maxsus EHMlar esa qaysidir bir sohasidagi masalalarni yechishga mo’ljallangan.

Похожие

Informatika o’qitish usullari faniga kirish

Axborot tizimlari faniga kirish

Informatika va AT faniga kirish va kursning mazmuni

Informatika va axborot texnologiyalari bo’yicha ta’lim standarti

Ochiq axborot tizimlarida axborot - psixologik xavfsizlik faniga kirish