Инфологик моделлаштириш. Инфологик моделлаштириш асослари. Предметли соҳа тушунчаси. Предметли соҳани тасвирлаш усуллари - Информатика и ИТ - Рефераты

Инфологик моделлаштириш. Инфологик моделлаштириш асослари. Предметли соҳа тушунчаси. Предметли соҳани тасвирлаш усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51 KB

www.arxiv.uz Инфологик моделлаштириш. Инфологик моделлаштириш асослари. Предметли соҳа тушунчаси. Предметли соҳани тасвирлаш усуллари Режа: 1. Инфологик моделлаштириш 2. Инфологик моделлаштириш асослари 3. Предметли соҳа тушунчаси 4. Предметли соҳани тасвирлаш усуллари

www.arxiv.uz МБ нинг фойдаланувчилардан сўраб олинган хусусий «кўриниш»лар ва маълумотлар тўғрисидаги ўз «куриниш»лари, кейинги «к ў риниш»ларда керак булиб қолиши мумкин, бирлаштириб фойдаланувчи аввал яратилаётган МБ умумий ноформал тавсивини яратади. Инсонларга тушинарли бўлган таъбиий тил, математик формулалар, жадваллар, графиклар ва бошқалар ёрдамида бажарилган бу тавсив маълумотларнинг инфологик модели деб аталади. Инсонлар учун йўналтирилган бундай модел тўлалигича маълумотларни сақлаш муҳитининг физик параметрларига боғлиқ эмас. Бу муҳит, охир оқибатда, ЭҲМ хотриаси бўлмасдан, балки инсон хотираси бўлиши мумкин. Шунинг учун, инфологик модел бирорта предмет соҳасини акслантириши учун, реал оламдаги ўзгаришлар қандайдир таърифни ўзгартиришни талаб қилмаганча, ўзгармаслиги керак. Расмда кўрсатилган бошқа моделлар компютер учун йўналтирилган хисобланади. Улар ёрдамида МББТ дастурлар ва фойдаланувчиларга сақланаётган маълумотлардан фойдаланиш учун имконият яратади. Бу имконият маълумотларни физик жойлашишини ҳисобга олмасдан, балки дастурлар ва фойдаланувчилар номлари бўйича амалга оширрилади. МББТ керакли маълумотларни ташқи эслаб қолиш қурилмасидан маълумотларнинг физик модели бўйича излайди. Демак, керакли маълумотлардан фойдаланишга рухсат конкрет МББТ ёрдамида бажарилади. Шунинг учун, маълумотлар модели ушбу МББТ маълумотларни тавсивлаш тилида тавсивлвниши керак бўлади. Маълумотларнинг инфологик модел бўйича яратиладиган бундай тавсивига маълумотларнинг датамантиқий модели дейилади. “Кутубхона” маълумотлар базасини лойиҳалашга мисол Қўлланиш ва предмет соҳаси Кутубхона нашрларини харид қилиш учун (монография, маълумотнома, мақолалар тўплами ва бошқалар) маълумотлар базаси маълумотларни сақлаш учун мўлжалланган, китоб алоҳида турларининг(переплет) ҳар бир нашрлари

www.arxiv.uz жойи ҳақида ахборот ҳамда китобхонлар ҳақида маълумот. Кутубхона каталоглари киритиш учун, маълумотлар базасида кутубхона статистикаси ва керакли нашрларни қидириш ҳақида маълумотлар сақланиши лозим, асосий қисми аннотирланган каталог карточкаларда жойлашган. Адабиётларга сўров анализи(китобхонлар ва ҳодимлар) шуни кўрсатмоқдаки, керакли нашрларни қидириш учун(мавзуси, муаллифи, рассоми, наширёти ва бошқалар бўйича) ва керакли маълумот(мисол учун, аннотация бўйича) саралаш учун қуйидаги атрибутларни каталог карточда белгилаб кўрсатиш мумкин: Муаллифи(фамилия ва исм(инициали) ёки ҳар бир муаллифнинг таҳаллуси). Наширёт номи(сарлавҳаси). Том номи(қисми, китоб, чиқиши). Нашр тури(тўплам, маълумотнома, монография, …). Тузувчи(фамилия ва исми(инициали) ҳар бир тузувчи нашри). Тили, таржима қилинган наширёти. Таржимон(фамилияси ва ҳар бир таржимоннинг инициали). Қайси таҳрир остида(фамилия ва исми(инициали) ҳар бир титул редактори). Рассом (фамилия ва исми(инициали) ҳар бир рассом-иллюстратор) – бадий нашрлар учун, оргинал иллюстр расмлар. Нашр такроррийлиги(иккинчи, ўн биринчи ва ҳоказо). Қайта нашрнинг характери(тўғирланган, тўлдирилган, қайта ишланган, стереотип). Нашр жойи(шаҳар). Наширёт(наширёт номи). Нашр йили. Наширёт аннотацияси ёки реферати. Кутубхона шифри(мисол учун, ББК 32.973). Муаллиф белгиси(мисол учун, Д27)

www.arxiv.uz Кутубхона шифри ва муаллиф белгиси каталогларни тайёрлаш ва нашрларни жавонларга жойлаштириш учун ишлатилади: таркиби бўйича (кутубхона шифри билан) ва алифбо бўйича(муаллиф белгиси билан). Библиотека-библиография классификацияси (ББК) нашрларни билим соҳаси бўйича ва таркиби билан биргаликда тақсимлайди. Унда рақам-харф индекслар қадама қадам структура бўйича ишлатилади. ББК шифри махсус белгиланган хоналар тақсимлаш, стеллаж ва жавонларни, ҳамда каталогларни тузиш ва статистик ҳисоботлар учун фойдаланилади. Муаллиф белгиси, муаллиф фамилияси(тахаллуси)нинг ёки нашр номининг(муаллифсиз нашрлар учун) биринчи харф ва сондан ташкил топади, слогу билан биргаликда, энг яқин фамилия харфига(номига) ёзилган китоблар жавонларга алифбо тартиби бўйича жойлаштирилади. Объект ва атрибутлар алоҳида нусха нашрлари(переплет) учун кўрсатиш, сақлаш жойи ва китобхонлар учун қуидаги тегишли бўлади: Хона рақами(переплет сақлаш жойи). Хонадаги стеллаж рақами. Стеллаждаги жавон рақами. Переплет (инвентар рақами) рақами. Переплет олинган санаси. Конкрет переплет нархи. Конкрет переплетни конкрет жойда жойлаштирилган санаси. Переплет ўрнатилган жойининг ўзгариши санаси. Китобхонлик гувоҳномасининг рақами(формуляр). Китобхон фамилияси. Китобхон исми. Китобхон шарифи. Китобхон адреси. Китобхон телефони. Китобхонга конкрет переплет берилган санаси. Китобхонга берилган конкрет переплет муддати.

www.arxiv.uz Переплетни қайтариш санаси. И нфомантиқий модел қурилиши Юқоридаги объект ва атрибутларни анализ қилган ҳолда лойиҳаланаётган маълумотлар базасини моҳиятини белгилаш ва реляцион базани яратишни ҳал қилиш, унинг инфомантиқий моделини тузиш. Стерж моҳиятга қуидагини кўрсатиш мумкин: Яратувчилар(Яратувчи коди, Яратувчи). Бу моҳият асоси кишилар ҳақида маълумот сақлаш, нашрни тайёрлашда қатнашганлар (муаллифлар, тузувчилар, титул редакторлари, таржимонлар ва рассомлар). Бундай бирлашиш йўлга қўтиладики, турли хил яратувчилар ҳақида маълумот биргина домендан(фамилия ва исми) танланади ва маълумотларни бир ҳилликдан истисно қилади(бир киши турли хил нашрларда турли хил ролни ўйнайди). Мисол учун, С.Я.Маршак томонидан ёзилган шъер(Аҳмоқ чичқонча ҳақида эртак) ва пейса(Ўн икки ой), Дж.Байрон, Р.Бернса, Г.Гейне таржимаси ва шеърий тўплам тузувчиси. Яратувчи фамилия ва исми(инциали) жуда катта бўлиши мумкин(М.Э.Салтков-Шедрин, Франсуа Рене де Шатобрин, Остен Жюл Жан-Батист Ипполит ва ҳоказо) ва турли нашрларда кўп марта такрорланиши мумкин, шунинг ухҳун уларни рақамлаш ва шу рақамларга боғлаш. Бунинг учун бутун рақамли атрибут киритилади “Яратувчи_коди”, маълумотлар база янги муаллиф, таржимон ёки бошқа яратувчи киритилганда автомат равишда бир бирликка кўпаяди. Шундай яратилади: Нашр_коди, Нашр_тури, Характер_коди, Тил_коди, Билет_рақами, Переплет_рақами, Жой_коди ва Нашр_коди, ўзгартириладиган бирдан то ўнинчи атрибутгача. Наширёт(Наширёт_коди, Номи, Шаҳар). Сарлавҳа(Сарлавҳа_коди, Сарлавҳа). Бундай белгилаш маълумотлар моҳиятини камайишига ва бир бирига қарши чиқиши эҳтимоллигини камайишига (узун матнли маълумотлар киритиш зарурати туғдирмайди турли ҳил томли тўпламлар, қайта нашрлар, ўқув қўлланмалар ва бошқалар учун)

www.arxiv.uz Нашр_тури(Нашр_тури, Тур_номи) Қайта нашр характери(Характер_коди, қайта нашр_характери) Тили(Тил_коди, Тил, Қисқатмалар). Тилдан ташқари ҳамма учун қабул қилинган қисқартмалар(англ.,исп.,нем.,фр.), агар у яратиган бўлса. Жойи (Жой_коди, Хона_рақами, Стеллаж_рақами, Жавон_рақами). Моҳиятни коди ҳамма жой, китоблар сақланадиган девор орқасида Китобхонлар(Билет_рақами, Фамилия, Исми, Отасини исми,Адрес,Телефон).

www.arxiv.uz Адаби ё т лар : 1. Каримов А “ Microsoft Access билан дастлабки танишув”ТДЮИ 2005 2. Анатолий Хомокенно “ Microsoft Access 2002” Экспресс курс Петербург 2005 . 3. “Учебник по Access ” Составитель. Джалилов М.Л. ТАТУ ФФ-2006 4. А . Хомокенно и др. “База данн ых ” Учебник Санк-Петербург 200 4 5. www.uzedu.uz 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Предмет соҳа инфологик тавсифлаш усуллари ахборот тизимларини яратиш босқичлари

Маълумотларни моделлаштириш турлари. Маълумотлар моделлари. Инфологик моделлар. Даталогик моделлар. Физик моделлар

Инфологик моделни қуриш услубиёти

Статистик моделлаштириш концепцияси

Алоқа тармоқларини математик моделлаштириш