Fotometrik tushunchalar. Pogson formulasi - Информатика и ИТ - Рефераты

Fotometrik tushunchalar. Pogson formulasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

403.5 KB

Fotometrik tushunchalar. Pogson formulasi Reja . 1. Asosiy fotometrik tushunchalar. 2. Yulduzlarning yorugligini o’lchash. Pogson formulasi. 3.Yulduz kattalik tizimlari.

Yorug’lik energiyasining miqdori yorug’lik manbaining asosiy xarakteristikasini aniqlaydi.Uni o’lchash usuli ikki xil bo’lib birinchisi: manbadan chiqqan yorug’lik e’nergiyasi miqdorini ulchaydigan asbobga etib kelganini aniqlash;ikkinchi yorug’lik manbalarini taqqoslash orqali.Bunda bittasining nurlanish kobiliyati aniq xisoblangan bo’ladi.Yorug’lik manbalarining kuvvatlari bir xil bo’lsada, ularning nurlanish spektr tartiblari turlicha bo’ladi. Taqqoslashda spektrning bitta sohasi tanlab olinadi. Koinotdagi yulduzlarni nuqtaviy manba sifatida karash mumkin.Ulardan kelayotgan yorug’lik e’nergiyasini aniqlashda optikadan mahlum bo’lgan fotometrik kattaliklardan foydalaniladi. Yorug’lik e’nergiyasining kuvvati yorug’lik oqimi orqali xarakterlanadi. Yorug’lik oqimi deb birlik vaqt ichida birlik yuzasidan utuvchi nur e’nergiyasining miqdoriga aytiladi. (Astrofizikada teleskopning kirish tirkishi ). 1sm 2 yuza tushaetgan eruglik oqimiga yoritilganlik deyiladi. Agar yorug’lik oqimi S yuzani bir tekisda yoritgan bo’lsa E = F/ S ( 1 ) orqali yoritilganlik astrofizikada aniqlanadi va bu kattalik aloxida axamiyatga e’ga bo’lib, u kuzatish orqali xaqiqiy o’lchanadigan kattalikdir. YOritilganlik yorug’lik manbaigacha bo’lgan masofaning kvadratiga teskari, nurning tushish burchagining kosinusiga tugri proporuionaldir. Bu qonunni kullanilishida muhitning optik xususiyatini xisobga olish kerak.

Yorqinlik deb yorug’lik manbaini uragan berk sirtdan birlik vaqt ichida chiqib ketayotgan tulik e’nergiyaga aytiladi. Bu kattalikni yoritilganlik integrali va uning birligi Vt/m 2 Gu. Ravshanlik deb nurlanuvchi yuzaga tutash berilgan yunalishiga tik bo’lgan birlik yuzadan utuvchi va birlik fazaviy burchak ichidagi nurlanish oqimiga aytiladi. Ravshanlikni ko’p xollarda intensivlik deb xam ataladi.  - nurlanuvchi sirt e’lementi.  -konusning fazaviy burchagi .  - konus ukiga tik bo’lgan sirt  =  sos   - n bilan konus uki orasidagi burchak u xolda ravshanlik V = F/  sos  = F/  σ YOritilganlik bilan ravshanlik va uzaro nurlanuvchi sirt uzaro uzviy boglikdir. Agar  =1 deb olinsa u xolda F =V σ aniqlanadi. Bu oqim S =  r 2 yuza bo’ylab taqsimladi. E = F/ S = B σ /  r 2 =  σ / r 2 = B   - yoritkichning fazoda erdan kurish burchagidir. Demak, yorug’lik manbaining kuzatish eridagi yoritilganligi manbaning urtacha ravshanligini uni fazoviy kurinish burchagi ko’paytmasiga tengdir. Bu burchakni teleskopning fokus

masofasi va obhektning foqal tekislikdagi tasvirning yuzasi S orqali aniqlash mumkin. YAhni: ω = S/ F 2 ; Intensivligi ( ravshanlik V) I bo’lgan manbaning r 1 va r 2 masofadagi yoritilganlik E 1 va E 2 E 1 = V σ / r 1 2 ; E 2 = B σ / r 2 2 bo’lib E 2 / E 1 = r 1 2 /r 2 2 Fizikada yoritilganlik lyukslarda o’lchanadi. Astronomiyada e’sa yoritilganlikni oldindan yulduz kattaligi degan kattalik bilan ifodalangan va m xarfi bilan belgilangan m 0 = - 13 m .89 yulduz kattaligi 1 lyuksga tugri keladi. Bu inson kuziga tasir e’tish darajasini bildiradi. Agar kuzga ta’sir e’tish darajasi geometrik progressiya asosida uzgarsa, kuzatish sezgisi arifmetrik progressiya asosida uzgaradi.Bu qonun 19-asrning urtalarida yuzaga keldi va uni Veber- Fexner qonuni deb ataldi. Ingliz astronomi Norman Robert Pogson tomonidan 5 yulduz kattaliklarning yaltiroqligini nisbati 100 ga teng e’kanligini aniqladi. E m va E m+1 ning nisbati 1 ta tartibga farqlanish qonuniyati E m /E m+1 = 5 √100 = 2.512 yoqi E 0 / E 1 = 2,512 m-m =10 0,4( m-m)

yoqi ℓg E 0 /E 1 = - 0,4 (m 1 -m 2 ) Pogson formulasi Demak, birinchi yulduz kattaligining yoritilganligi ikkinchi yulduz kattaligidan 2,512 marta katta va xakazo. Quyosh er yuzini 10 15 lk bilan yoritadi. Yorug’lik kuchi 1 kandellaga teng xalqaro sham 1km uzoqlikda 0 m 8 va 10 km uzoqlikda e’sa 5 m 8 kattalikdagi yulduz sifatida ko’rinadi. O’lchash yo’li bilan aniqlangan yoritilganlik ko’rinma yulduziy kattalikdir. Yoritkichning yorug’lik kuchini topishda uning uzoqligini topish shart. Yulduzlarni solishtirish uchun ularni bir xil masofaga joylashtirish maqsadga muofikdir. SHunday masofa qilib 10 parsek uzoqlik tanlangan. Bu masofadagi yulduzni kattaligi absolyut kattalik M deb qabul kilingan. Agar r nc masofadagi ko’rinma yulduz kattaligi m bo’lgan yulduz er sirtidagi eritilganligi E ,10 ns masofadagi yulduzning xosil kilgan yoritilganligi E 0 , absalyut yulduz M ga tengdir.

E/E 0 =10 2 /r 2 eki E/ E 0 = r 2 /100 ℓg E/E 0 = 2 ℓg r -2 Pogson qonunidan 0,4(m-M)=ℓgЕ Е0 0,4(m-M)=2 ℓg r-2 0,4m-2 ℓg r +2=0,4M M=m+5-5 ℓg r (*) (*) formula orqali yulduzning absolyut kattaligi aniqlanadi. Agar M=0 m bo’lgan yoritkichning yorug’lik kuchi 2,65 * 10 29 Kandelaga (kd) ga teng. Quyoshning absolyut yulduz kattaligi 4 m ,84 bo’lib, yorug’lik kuchi I=3,07 * 10 27 kd. Yulduzlar ko’rinma kattalik shkalasi –26,7 m (Quyosh) dan +24 m gachadir. Tayanch suz va iboralar: nuqtaviy manba, yoritilganlik, yorug’lik oqimi, yorug’lik kuchi, ravshanlik, ko’rinma yulduz kattaligi, absolyut yulduz kattaligi, fazoviy burchak. Adabiyotlar

1.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 9- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1996. 2.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 10- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1996. 3.N.M. Shaxmaev, S.N. Shaxmaev, D.Sh. Shodiev. Fizika. 11- sinf uchun darslik. – T.: “O‘qituvchi” 1998. 4.L.S. Jdanov, G.L. Jdanov. Fizika kursi. O‘rta maxsus o‘quv yurtlari (kollejlar) uchun darslik. –T.: “O‘qituvchi”, 1993. 5.A.A. Pokrovskiy. Fizikadan namoyish eksperimenti. 1-2 qismlar. – T.: “O‘qituvchi”, 1988. Keyingi yillarda akademik litseylar va kasb-hunar kolejlari uchun quyidagi yangi adabiyotlar yaratildi va joriy etildi: 6.A.M. Xudoyberganov va boshq. Fizika. 1- qism. Ma’ruzalar matni. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan. –T.: “O‘qituvchi”, 2002.

Похожие

Asosiy termodinamik tushunchalar

AutoCAD dasturi. Umumiy tushunchalar

SIMANTIC S7 dasturlanadigan kontrollerlar. Umumiy tushunchalar. SIMANTIC WinCC. Umumiy tushunchalar

Zamonaviy dasturlash tillari haqida umumiy tushunchalar

MS ACCESS dasturi haqida umumiy tushunchalar