Delphi да объектларнинг хусусиятлари - Информатика и ИТ - Рефераты

Delphi да объектларнинг хусусиятлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

118.5 KB

Delphi д а объектларнинг хусусиятлари Режа: 1. Умумий тушунчалар. 2. Визуал компонентлар хусусиятларини дастур бажарилиш вақтида бошқариш. 3. SHAPEDEM1 дастури. 4. SHAPEDEM2 дастури.

Умумий тушунчалар. Хусусиятлар объектнинг муҳим атрибутаси эканлигига диққатингизни қаратгандирсиз. Фойдаланувчи (дастурчи) учун хусусият бу бирор тузилишнинг қиймат сақловчи майдонидир. Лекин, бу оддий майдон қиймати ўзгариши билан компонентнинг ташқи кўриниши бутунлай ўзгаради, чунки, хусусиятлар ўзида объектнинг шу майдонга ёзиш ва ўқиш ҳолатлари инкапсуляциясига боғлиқ бўлади. Хусусиятлар икки мақсадда хизмат қилади. Биринчидан, улар форма ёки компонентнинг ташқи кўринишини аниқлайди. Иккинчидан эса хусусиятлар форма ёки компонентнинг ҳаракатини белгилайди. Хусусиятлар бир нечта типларга бўлиш мумкин.  Оддий хусусиятлар – буларнниг қийматлари сонлар ёки сатлар бўлади. Масалан, Left ва Top хусусиятлари форма ёки компонентнинг юқориги чапки бурчаги координаталарини аниқловчи бутун сонларни сақлайди. Caption ва Name хусусиятлари форма ёки компонентнинг сарлавҳаси ва номини билдирувчи сатрларни сақлайди.  Санаб ўтиладиган хусусиятлар – булар мавжуд рўйхатдаги қийматлардан бирини қабул қила оладиган хусусиятларир. Оддий мисол – Boolean типидаги хусусият, True ёки False қийматини қабул қила олади .  Ички маълумотли хусусиятлар – булар ички қийматларга (ёки объектларга) эга булган хусусиятлардир. Бундай хусусиятлар Object Inspectorда чап томонидан “+” белгиси билан ажралиб туради. Бундай хусусиятлар ҳам икки хилда бўлади: кўпликлар ва бирлашган қийматлар . Object Inspectorда кўпликлар квадрат қавслар ёрдамида ифодаланади. Агар кўплик бўш бўлса, у [] сифатида тасвирланади. Кўплик кўринишидаги ички маълумотли хусусиятлар кўпинча мантиқий Boolean типида бўлади. Бирлашган қийматлар Объектлар Инспекторида баъзи катталиклар тўплами сифатида тасвирланади. Баъзи хусусиятлар масалан, Font ўз қийматини ўзгартириш учун мулоқот ойналарини чақира олади. Бунинг учун шу

хусусият майдонининг ўнг томонидаги уч нуқтали кичик тугмачани босиш кифоя. Delphiда компонентлар хусусиятларини лоиҳалаш вақтида (design time) ҳам, дастур бажарилаш вақтида (run time) ҳам ўзгартириш оддий. Лоиҳалаш вақтида хусусиятларни ўзгартириш Формалар Дизайнери (Forms Designer) ёки, сизга маълум Объектлар Инспекторининг “Properties” саҳифаси ёрдамида бажарилади. Масалан, тугманинг Height (баландлиги) ва Width (кенглиги) хусуиятларини ўзгартириш учун, унинг формадаги тасвирининг бир бурчагидан сичқонча ёрдамида тортиб, керакли ўлчамларга эришиш мумкин. Худди шу натижага Object Inspectorнинг Height ва Width хусусиятларни қийматларини ўзгартириб ҳам эришиш мумкин. Визуал компонентлар хусусиятларини дастур бажарилиш ва қ тида бош қ ариш Дастур бажарилиш вақтида компонентлар хусусиятлари қийматининг барча ўзгаришлари бажариладиган иш коди тўлиқ Паскаль тилида ёзилишини талаб қилади. Дастур бажарилиш вақтида Object Inspectorдан фойдаланиш мумкин эмас. Лекин, компонентлар хусусиятларига дастурий йўл билан мурожаат қилиш анча қулай. Бирор хусусиятнинг қийматини ўзгартириш учун сиз қуйидагига ўхшаш код ёзишингиз кифоя: MyComponent.Width := 35; 19 -расм ички маълумотли хусусиятларнинг Объектлар Инспекторида кўриниши а) Бирлашган қийматлар. б) Кўпликлар

Бу сатр компонентнинг кенглиги Widthни 35 қийматга ўрнатади. Агар бундан олдин компонентнинг кенглиги 35 га тенг бўлмаса, сиз компонент қандай қилиб кенглигини ўзгартиришини кўришингиз мумкин. Шундай қилиб, Object Inspector дастур бажарилиш вақтида қилиш мумкин бўлган ишни лоиҳалаш вақтида оддийроқ бажариш имкониятини беради холос. Бундан ташқари объектларнинг Object Inspectorда кўринмайдиган хусусиятлари ҳам бўлиши мумкин, уларни фақат дастурий йўл билан ўзгартириш мумкин. SHAPEDEM1 дастури SHAPEDEM1.DPR дастури , дастур бажарилиш вақтида фойдаланувчи интерфнйсини ўзгартиришнинг бир неча йўлларини намойиш қилади. SHAPEDEM1 дастури атиги формага ўрнатилган TShape, ўтказиш йўлакчалари ва бир нечта тугмадан иборат. SHAPEDEM 1 .DPR дастурининг коди : program Shapedem; uses Forms, Mina in 'MAIN.PAS' {Form1} ; begin Application.CreateForm(TForm1, Form1); Application.Run; end. Бизнинг ScrollBar лар мисолимизда экраннинг ўртасидаги тасвирнинг ўлчамларини ўзгартириш учун ишлатилади . Тасвирнинг янги кўринишини танлаш учун ўзида тасвирлар номини сақловчи (ComboBox) дан , тасвир ёки форма рангини ўзгартириш учун стандарт ранг танлаш муло қот ойнаси ва мос тугмалардан фойдала намиз . Форма рангини ўзгартириш учун Dialogs са ҳифасидан ColorDialog объектини формага ўрнатинг . Шунингдек , формага оддий тугма Button ни ташлаб қулайлик учун унинг Caption хусуиятидаги ёзувни “ Форма ранги ” га

ва Name хусуиятидаги ёзувни “FormColor” га алмаштиринг . Шу тугмага сичқончани икки марта чиқиллатсак, қуйидаги кўринишга эга бўлган дастур матни чиқарилади : procedure TForm1.FormColorClick(Sender: TObject); begin end; Энди биз оддий кодларни киритамиз : procedure TForm1.FormColorClick(Sender: TObject); begin if ColorDialog1.Execute then Form1.Color := ColorDialog1.Color; end; Бу код дастур бажарилиш ва қтида “ Форма ранги ” тугмаси босилгач , рангни танлаш мулоқот ойнасини чақиради . Агар сиз бу мулоқот ойнасида OK тугмасини боссангиз қуйидаги сатр бажарилади : Form1.Color:=ColorDialog1.Color; Бу код форма ( Form1 ) нинг ранги ( Color ) ни ColorDialog1 муло қот ойнасида танлинган рангга ўрнатади . Тасвир рангини ўзгартириш учун ҳам худди шундай ишлар бажарилади. Энди сиз формага бошқа тугма ўрнатасиз ва унинг номини “ShapeColor” ва сарлавхасини “Тасвир ранги” деб ўрнатасиз. Шу тугмага сичқон тугмасини икки марта босиб, қуйидагича код ёзасиз: procedure TForm1.ShapeColorClick(Sender: TObject); begin if ColorDialog1.Execute then Shape1.Brush.Color := ColorDialog1.Color; end; Энди анча мураккаброқ бўлган иш ўтказиш йўлакчалари ( ScrollBar ) ёрдамида тасвир ўлчамларини ўзгартириш дастурини тузамиз.

Дастлаб, формага иккита ScrollBar компонентини ташлаймиз ва биринчи объект учун Kind хусусиятини sbHorizontal га, иккинчиси учун - sbVertical га ўрнатамиз. Объектлар Инспекторидан “Events” саҳифасига ўтамиз ва ҳар бир ўтказиш йўлакчалари учун OnChange ҳолатига дастур ёзиш учун сичқон тугмасини босамиз ва муҳаррирда қуйидагича код киритамиз: procedure TForm1.ScrollBar1Change(Sender: TObject); begin Shape1.Width := ScrollBar1.Position * 3; end; procedure TForm1.ScrollBar2Change(Sender: TObject); begin Shape1.Height := ScrollBar2.Position * 2; end; Энди , формадаги тасвирнинг кўринишини ўзгартириш масаласини кўриб ўтамиз . Формага ComboBox объектини ташлаймиз ва унинг Items хусусиятига сичқонни чиқиллатиб, String List Editor муҳарририни чақирамиз. 20-расм. Формадаги ComboBox объектининг Items хусусияти ёрдамида чақирилувчи ойна Бу муҳарирда қуйидаги сатрларни киритамиз ( stCircle, stEllipse, stRectangle, stRoundRect, stRoundSquare, stSquare ). Сўнгра формада ComboBox1 объектини танлаб, Объектлар Инспекторининг “Events” саҳифасидаги OnClick хусусиятига сичқон тугмасини икки марта босиб, дастур матни муҳаррири ойнасига ўтамиз. У ерда қуйидаги ёзув бўлади :

procedure TForm1.ComboBox1Click(Sender: TObject); begin end; Энди биз ўз кодимизни қўшиб, бажариладиган ишни кўрсатамиз : procedure TForm1.ComboBox1Click(Sender: TObject); begin Shape1.Shape := TShapeType(ComboBox1.ItemIndex); end; Бу сатрдаги код Shape 1 компонентининг Shape хусусиятини фойдаланувчи рўйхатдан танлаган кўринишга ўрнатади . Энди сиз дастурни юклаб , унинг имкониятларидан фойдаланишингиз мумкин . SHAPEDEM2 дастури Энди фойдаланувчи форма ўлчамларини ўзгартириб ўтирмаслиги учун дастурнинг ўзи форма ўлсчамларини бош қариши муаммосини ҳал қилайлик . Бунинг учун қуйидагиларни бажарамиз :  Формадаги Тугмалар ва ComboBox объектларини олиб ташлаймиз. Уларнинг ўрнига MainMenu компонентини ўрнатамиз.  Форма ўлчамлари ўзгариши билан ўтказиш йўлакчалари ўз ҳалатини ўзгартиришига эришамиз.  Ўтказиш йўлакчаларининг Position хусусияти форма ўлчамларини тўгри акслантиришига эришимиз. SHAPDEM2 дастури. FormOnResize услуби қўшилган. Бош модул кўриниши . unit Main; interface uses WinTypes, WinProcs, Classes, Graphics, Forms, Controls, ColorDlg, StdCtrls, Menus, Dialogs, ExtCtrls; type TForm1 = class(TForm)

Shape1: TShape; ColorDialog1: TColorDialog; ScrollBar1: TScrollBar; ScrollBar2: TScrollBar; MainMenu1: TMainMenu; Shapes1: TMenuItem; ShapeColor1: TMenuItem; FormColor1: TMenuItem; Shapes2: TMenuItem; Rectangle1: TMenuItem; Square1: TMenuItem; RoundRect1: TMenuItem; RoundSquare1: TMenuItem; Ellipes1: TMenuItem; Circle1: TMenuItem; Exit1: TMenuItem; procedure NewShapeClick(Sender: TObject); procedure ShapeColorClick(Sender: TObject); procedure FormColorClick(Sender: TObject); procedure ScrollBar2Change(Sender: TObject); procedure ScrollBar1Change(Sender: TObject); procedure FormResize(Sender: TObject); procedure Exit1Click(Sender: TObject); private { Private declarations } public { Public declarations } end; var Form1: TForm1;

implementation {$R *.DFM} procedure TForm1.NewShapeClick(Sender: TObject); begin Shape1.Shape := TShapeType((Sender as TMenuItem).Tag); end; procedure TForm1.ShapeColorClick(Sender: TObject); begin if ColorDialog1.Execute then Shape1.Brush.Color := ColorDialog1.Color; end; procedure TForm1.FormColorClick(Sender: TObject); begin if ColorDialog1.Execute then Form1.Color := ColorDialog1.Color; end; procedure TForm1.ScrollBar2Change(Sender: TObject); begin Shape1.Height := ScrollBar2.Position; end; procedure TForm1.ScrollBar1Change(Sender: TObject); begin Shape1.Width := ScrollBar1.Position; end; procedure TForm1.FormResize(Sender: TObject); var Menu, Caption, Frame: Integer; begin

Caption := GetSystemMetrics(sm_cyCaption); Frame := GetSystemMetrics(sm_cxFrame) * 2; Menu := GetSystemMetrics(sm_cyMenu); Scrollbar1.Max := Width; Scrollbar2.Max := Height; Scrollbar2.Left := Width - Frame - Scrollbar2.Width; Scrollbar1.Top := Height - ScrollBar2.Width - Frame - Caption - Menu; Scrollbar1.Width := Width - Scrollbar2.Width - Frame; Scrollbar2.Height := Height - Frame - Caption - Menu - Scrollbar1.Height; end; procedure TForm1.Exit1Click(Sender: TObject); begin Close; end; end. Дастур учун бош меню MainMenu ( компонентлар тўпламининг “Standard” саҳифасида ) компоненти ёрдамида яратилади . Уни формага қўйиб, икки марта сичқонни чиқиллатинг – шунда керакли меню қисмларини киритиш имкони берилади. SHAPEDEM2 дастурининг менюсини учта асосий менюдан (“ Ранг ”, “ Тасвир ” ва “ Чи қиш”) иборат қилиб яратамиз. Биринчи бўлим учун қуйидаги қисмларни яратамиз:  Тасвир ранги  Форма ранги. Иккинчиси учун:  Тўртбурчак  Квадрат  Айлана Тўртбурчак .  Айлана квадрат  Эллипс  Айлана

Менюнинг учинчи бўлимида қисм менюлар бўлмайди . Сўнгра тасвир кўриниши билан боғлиқ қисмларга рақамларни бериб чиқамиз. Бунинг учун менюнинг ҳар бир қисмида мавжуд бўлган Tag хусусиятидан фойдаланамиз. Tag (Integer типида) хусусиятидан фойдаланувчи ихтиёрий фойдаанишлари мумкин. Биз “Туртбурчакка” Tag хусусиятининг 0 қийматини, “Квадрат”га 1 қийматини ... берамиз. Энди дастур матнини келтириб ўтамиз : procedure TForm1.ShapeColorClick(Sender: TObject); begin if ColorDialog1.Execute then Shape1.Brush.Color := ColorDialog1.Color; end; procedure TForm1.FormColorClick(Sender: TObject); begin if ColorDialog1.Execute then Form1.Color := ColorDialog1.Color; end; Кўряпсизки кодлар дастлабки дастурдан умуман ўзгаргани йў қ, фақат бу амаллар меню ёрдамида бажариляпти . Худди шундай тасвир кўринишини ўзгартириш ҳам олдинги танловга ўхшаш : procedure TForm1.NewShapeClick(Sender: TObject); begin Shape1.Shape := TShapeType((Sender as TMenuItem).Tag); end; SHAPEDEM2 дастуридаги иккита ўтказиш йўлакчаси доимо форма ўлчамлари қандай бўлишиданқатъий назар ойна ч е гаралари ёнида жойлашади .

procedure TForm1.FormResize(Sender: TObject); var Menu, Caption, Frame: Integer; begin Caption := GetSystemMetrics(sm_cyCaption); Frame := GetSystemMetrics(sm_cxFrame) * 2; Menu := GetSystemMetrics(sm_cyMenu); Scrollbar1.Max := Width; Scrollbar2.Max := Height; Scrollbar2.Left := Width - Frame - Scrollbar2.Width; Scrollbar2.Height := Height - Frame - Caption - Menu; Scrollbar1.Top := Height - Scrollbar2.Width - Frame - Caption - Menu; Scrollbar1.Width := Width - Scrollbar2.Width - Frame; end; FormResize услубида дастур программа Scrollbar ларнинг янги ўлчамларини ҳисоблайди : Scrollbar1.Max := Width; Scrollbar2.Max := Height; Scrollbar2.Left := Width - Frame - Scrollbar2.Width; Scrollbar2.Height := Height - Frame - Caption - Menu; Scrollbar1.Top := Height - Scrollbar2.Width - Frame - Caption - Menu; Scrollbar1.Width := Width - Scrollbar2.Width - Frame; SHAPEDEM2 дастурида сиз Min ва Max хусусиятларининг қийматларини Position қийматлари оралиғи форманинг жорий ўлчамларини к ў рсатадиган қилиб ўрнатишингиз мумкин . Бу ерда FormResize дастуридан мос кодлар келтирилган. procedure TForm1.FormResize(Sender: TObject); begin

... Scrollbar1.Max := Width; Scrollbar2.Max := Height; ... end; Ю қорида кўрсатилган икки қатор код иккала ўтказиш йўлакчалари энг катта қийматларини форманинг бўйи ва энига тенглаштиради, бу эса, тасвирни форма бўйлаб ёйишга ёрдам беради. Энди сизга Position қийматини бирор сонга кўпайтириш шарт эмас. procedure TForm1.Scrollbar2Change (Sender: TObject); begin Shape1.Height := Scrollbar2.Position; end; Сиз шундан кейин SHAPDEM2 дастурини юкласангиз у форманинг ихтиёрий ўлчамларида ишлашига гуво ҳ бўласиз . Бундан ташқари сиз тасвир кўринишини ва тасвир рангини меню орқали бошқара оласиз, бу эса жиддий дастурларга хос хусусият ҳисобланади .

Адабиётлар руйхати: 1. Компьютердаги ёрдам файллари. 2. Бобровский «Delphi 5», «Питер» Москва 1997г. 3. Шумаков «Delphi 4 разработка баз данных», «Питер» Москва 1996г. 4. Пачеко, Тейксера «Delphi 5 пособие программиста», «Питер» Москва 5. www.ziyonet.uz

Похожие

Delphi лойиҳани бошқариш

Қайта тикланадиган объектларнинг ишончлилик кўрсаткичлари

Delphi ning grаfik imkоniyatlаri

HTML да руйхатлар

HTML да жадваллар