Чизиқли дастурлаш масаласининг график усули. Иқтисодий масалани график усулда ечиш - Информатика и ИТ - Рефераты

Чизиқли дастурлаш масаласининг график усули. Иқтисодий масалани график усулда ечиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

71 KB

www.arxiv.uz Чизиқли дастурлаш масаласининг график усули. И қ тисодий масалани график усулда ечиш Режа: 1 . Ечимлар к ўпбурчаги чегараланган ҳол . 2. Ечимлар кўпбурчаги юқоридан чегараланмаган ҳол . 3. График ёрдамида иқтисодий масала ни ечи ш. 4. График ё рдамида иқтисодий масала ечимининг тахлили.

www.arxiv.uz Ҳ ар хил иқтисодий масалаларнинг ечимларини график усулни қўллаб ҳосил қиламиз 1-мисол. Масалани график усулда ечинг. Ечиш. Ечимлардан ташкил топган қавариқ к ў пбурчак ясаш учун координатлар системасида чизиқлар ясаймиз: 5-шакл Берилган тенгсизликларни қаноатлантирувчи ечим штрихланган OABC т ў ртбурчакни ташкил қилади. Энди координаталар бошидан N=(2,5) векторни ясаймиз ва унга перпендикуляр б ў лган т ў ғ ри чизиқ ў тказамиз. Бу т ў ғ ри чизиқ 2x 1 - 5x 2 = const2 1 max 2 1 2 1 2 1 5 2 ,0 ,0 12 4 3 12 3 4 x x Y x x x x x x          ,0 ,0 ) ( 12 4 3 ) ( 12 3 4 2 1 2 2 1 1 2 1        x x L x x L x x

www.arxiv.uz тенглама орқали ифодаланади. Уни N вектор й ў налишида ў зига параллел силжитиб борамиз. Натижада чизиқли функцияга максимал қиймат берувчи C(3;0) нуқтани топамиз. Бу нуқтанинг координаталари x 1 =3, x 2 =0 масаланинг оптимал ечими б ў лади ва Y max = 2 × 3 - 5 × 0 = 6 б ў лади. 2-мисол . Берилган чизиқли дастурлаш масаласини график усулда ечинг. x 1 + 2x 2 = 3; x 1 - x 2 = 2; x 1 =0; x 2 =0; Y = 2 x 1 + 2 x 2. Ечиш. Ечимлар к ў пбурчагини ҳ сил қиламиз. Унинг учун координаталар системасида x 1 + 2x 2 = 3, x 1 - x 2 = 2, x 1 =0, x 2 =0 т ў ғ и чизиқларни ясаймиз: 6-шакл Шаклдан к ў ринадики, ечимлар к ў пбурчаги юқоридан чегараланмаган. Координата бошидан N(2;2) векторни ясаймиз ва унга перпендикуляр б ў лган т ў ғ и чизиқ ў тказамиз. Бу чизиқ 2 x 1 + 2 x 2 = const

www.arxiv.uz тенглама орқали ифодаланади. Шаклдан к ў ринадики, масалада мақсад функциянинг максимум қиймати юқоридан чегараланмаган экан. 3-мисол . Масалани график усулда ечинг. Масалани юқоридаги усул билан ечиб қуйидаги шаклга эга б ў ламиз: 7-шакл Шаклдан к ў ринадики, ечимлар т ў плами чегараланмаган, лекин оптимал ечим мавжуд ва у A нуқта координаталаридан иборат. График усул ёрдами билан иқтисодий масалаларни ечиш ва ечимни та ҳли л қилиш мумкин. Буни қуйидаги иқтисодий масала мисолида к ў рамиз.2 1 max212 1 2 ,10 4 2 x x Yxxx x       

www.arxiv.uz Фараз қилайлик, корхонада икки хил б ў ёқ ишлаб чиқарилсин. Бу б ў ёқларни ишлаб чиқариш учун 2 хил хом-ашёдан фойдаланилсин. Хом- ашёларнинг за ҳ ираси берилган ва улар 6 ва 8 бирликни ташкил қилади . Иккинчи хом-ашёга талаб эса 2 бирликни ташкил қилади ва у биринчи б ў ёққа б ў лган талабдан 1 бирликка катта. Ҳар бир б ў ёқнинг бир бирлигини ишлаб чиқариш учун керак б ў лган хом-ашёлар миқдори (нормаси) ҳамда корхонанинг ҳар бир б ў ёқдан оладиган даромади қуйидаги жадвалда келтирилган. хом-ашёлар б ў ёқлар 1 2 ма ҳ сулотлар ба ћ оси I 1 2 3 II 2 1 2 хом-ашё за ҳ ираси 6 8 Масаланинг иқтисодий маъноси: Ҳ ар бир б ў ёқдан қанча ишлаб чиқарилганда уларга сарф қилинган хом- ашёлар миқдори уларнинг захираларидан ошмайди ҳ амда талаб б ў йича шартлар ҳ ам бажарилади? Масаладаги номаълумларни белгилаймиз: x 1 –ишлаб чиқаришга режалаштирилган I-ма ҳ сулотнинг миқдори, x 2 – II ма ҳ сулот миқдори. У ҳ олда масаланинг математик модели қуйидаги к ў ринишда б ў лади

www.arxiv.uz Масалани график усулда ечамиз. Ҳ амда оптимал нуқта эканлигини аниқлаймиз. Демак, оптимал ечим қуйидагича б ў лади Демак, корхона биринчи б ў ёқдан 3 1 / 3 бирлик, иккинчисидан 1 1 / 3 бирлик ишлаб чиқариши керак. Бу ҳ олда унинг оладиган даромади 12 2 / 3 бирликка тенг б ў лади. Энди график ёрдамида иқтисодий масала ечимини та ҳ лил қилиш мумкин эканлигини к ў рсатамиз (8-расм). Бунинг учун оптимал D нуқтага қараймиз. Бу нуқта 2x 1 + x 2 =8 ва x 1 + 2x 2 = 6 т ў ғ ри чизиқларнинг кесишган нуқтаси эканлигидан берилган иқтисодий масаланинг (1) ва (2) чегараловчи шартлари D нуқтада тенгламага айланишини к ў рсатади. Бу эса буёқ ишлаб чиқариш учун сарф қилинадиган иккала хом-ашёнинг ҳ ам камёб (дефицит) эканлигини к ў рсатади. Оптимал нуқта билан бо ғ лиқ б ў лган шартлар актив шартлар. Унга бо ғ лиқ б ў лмаган шартлар эса пассив шартлар деб аталади. Биз к ў раётган масалада ма ҳ сулотларга б ў лган талабга қ ў йилган -x 1 + x 2  1 ва x 2  2 шартлар оптимал нуқтага бо ғ лиқ эмаслигини ва шу сабабли бу шартлар пассив шартлар эканлигини аниқлаймиз. Пассив шартларга мос келувчи ресурслар камёб б ў лмайди ва уларнинг маълум даражада ў згариши оптимал ечимга таъсир қилмайди. Аксинча, актив шартларга мос келувчи ресурсларни бир бирликка оширилиши оптимал ечимнинг ў згаришига олиб келади. Масалан, 1-хом-ашё за ҳ ирасини бир бирликка оширилиши оптимал ечимга қандай таъсир кўрсатишини к ў риш учун уни 7 га тенг деб оламиз. У ҳ олда CD кесма ў зига параллел равишда юқорига к ў тарилади ва DCK учбурчак ҳ осил б ў лади. Энди K нуқта оптимал нуқтага айланади.) 1, 3( 31 31 D 3 2 12 ;3 11 ;3 13 max 2 1    Y x x

www.arxiv.uz Бу нуқтада x 2 = 2 ва 2x 1 +x 2 =8 т ў ғ ри чизиқлар кесишади. Шунинг учун энди масаланинг (2) ва (4) шартлари актив шартларга, (1) ва (3) шартлари эса пассив шартларга айланади. K нуқтанинг координаталари x 2 =2 x 1 = 3. Демак, янги оптимал ечим x 1 = 3 x 2 = 2 Y max = 13 б ў лади. Оптимал ечимда 1-хом-ашёга доир (1) чегаравий шарт x 1 + 2x 2 = 3 + 2 × 2  7 га тенг б ў лади. Демак, 1-хом-ашёнинг энг к ў п мумкин б ў лган за ҳ ираси 7 га тенг б ў лиши кераклигини к ў рсатади. Худди шундай й ў л билан 2-хом-ашёни бир бирликка ошириш оптимал ечимни қандай ў згартиришини к ў рсатиш мумкин. Бундан ташқари камёб б ў лмаган хом-ашёлар миқдорини, оптимал ечимга таъсир қилмаган даражада, қанчалик камайтириш мумкинлигини ҳ ам к ў рсатиш мумкин. Юқоридаги 8-шаклда BC кесма x 2 =2 чизиқни, яъни масаланинг 4 шартини ифодалайди. Бу – пассив шарт. Мақсад функция қийматини ў згартирмаган ҳ олда пассив шартни қанчалик ў згартириш мумкин эканлигини аниқлаш учун BС кесмани ў зига параллел равишда пастга то D нуқта билан кесишгунча силжитамиз. Бу нуқтада б ў лади. Демак, иккинчи б ў ёққа б ў лган талабни оптимал ечимга таъсир қилмасдан 1бутун 1 /3 гача камайтириш мумкин экан. Шундай й ў л билан масаланинг оптимал ечимига таъсир этмасдан унинг (3) – пассив шартнинг ў нг томонини қанчага камайтириш мумкин эканлигини к ў рсатиш мумкин.31 2 1 x

Похожие

Чизикли программалаштириш масаласининг геометрик талкини. График усулда ечиш

Mаълумотларни график усулда кайта ишлаш технологиялари

График компоненталар

Чизиқли дастурлаш масаласининг умумий қўйилиши ва унинг турли формада ифодаланиши

Powеr Point график мухаррири