C++ da o’zgaruvchilar

Загружено в:

01.11.2023

Скачано:

0

Размер:

25.40625 KB

Скачать

C++ da o’zgaruvchilar Reja: 1 O’zgaruvchilar 2 Konstantalar 3Tur lar bilan ishlash

1. O’zgaruvchilar O’zgaruvchilar ob’ekt sifatida. C tilining asosiy tushunchalaridan biri nomlangan xotira qismi – ob’ekt tushunchasidir. Obektning xususiy xoli bu o’zgaruvchidir. O’zgaruvchiga qiymat berilganda unga ajratilgan xotira qismiga shu qiymat kodi yoziladi. O’zgaruvchi qiymatiga nomi orqali murojaat qilish mumkin, xotira qismiga esa faqat adresi orqali murojaat qilinadi. O’zgaruvchi nomi bu erkin kiritiladigan identifikatordir. O’zgaruvchi nomi sifatida xizmatchi so’zlarni ishlatish mumkin emas. O’zgaruvchilarni ta’riflash. C tilida o’zgaruvchini aniqlash uchun kompyuterga uning turi (masalan, int, charyoki float) hamda ismi haqida ma’lumot beriladi. Bu axborot asosida kompilyatorga o’zgaruvchi uchun qancha joy ajratish lozim va bu o’zgaruvchida qanday turdagi qiymat saqlanishi mumkinligi haqida ma’lumot aniq bo’ladi. O’zgaruvchi nomi identifikator bo’lib, xizmatchi so’zlardan farqli bo’lishi kerak. Har bir yacheyka bir bayt o’lchovga ega. Agar o’zgaruvchi uchun ko’rsatilgan tur 4 baytni talab qilsa, uning uchun to’rtta yacheyka ajratiladi. Aynan o’zgaruvchini turiga muvofiq ravishda kompilyator bu o’zgaruvchi uchun qancha joy ajratish kerakligini aniqlaydi. Kompyuterda qiymatlarni ifodalash uchun bitlar va baytlar qo’llaniladi va xotira baytlarda hisoblanadi. O’zgaruvchilar turlari. O’ zgaruvchilarning quyidagi turlari mavjud: char – bitta simvol; long char – uzun simvol; int – butun son; short yoki short int – qisqa butun son; long yoki long int – uzun butun son; float haqiqiy son; long float yoki double – ikkilangan haqiqiy son; long double – uzun ikkilangan haqiqiy son.

Butun sonlar ta’riflanganda ko’rilgan turlar oldiga unsigned (ishorasiz) ta’rifi qo’shilishi mumkin. Bu ta’rif qo’shilgan butun sonlar ustida amallar mod 2 n arifmetikasiga asoslangandir. Bu yerda n soni int turi xotirada egallovchi razryadlar sonidir. Agar ishoraciz k soni uzunligi int soni razryadlar sonidan uzun bo’lsa, bu son qiymati k mod 2 n ga teng bo’ladi. Ishorasiz k son uchun ga –k amali 2 n –k formula asosida hisoblanadi. Ishorali, ya’ni signed turidagi sonlarning eng katta razryadi son ishorasini ko’rsatish uchun ishlatilsa unsigned (ishorasiz) turdagi sonlarda bu razryad sonni tasvirlash uchun ishlatiladi. O’zgaruvchilarni dasturning ixtiyoriy qismida ta’riflash yoki qayta ta’riflash mumkin. Misol uchun: int a, b1, ac; yoki int a; int b1; int ac; O’zgaruvchilar ta’riflanganda ularning qiymatlari aniqlanmagan bo’ladi. Lekin o’zgaruvchilarni ta’riflashda inisializasiya ya’ni boshlang’ich qiymatlarini ko’rsatish mumkin. Misol uchun: int i = 0; char c = ’k’; Typedef ta’riflovchisi yangi turlarni kiritishga imkon beradi. Misol uchun yangi COD turini kiritish: typedef unsigned char COD; COD simbol; Butun turlar o’lchami. Bir xil turdagi o’zgaruvchilar uchun turli kompyuterlarda xotiradan turli hajmdagi joy ajratilishi mumkin. Lekin bitta kompyuterda bir xil turdagi ikkita o’zgaruvchi bir xil miqdorda joy egallaydi. Masalan, char turli o’zgaruvchi bir bayt hajmni egallaydi. Ko’pgina kompyuterlarda short int (qisqa butun) turi ikki bayt, long int turi esa 4 bayt joy

$egallaydi. Butun qiymatlar o’lchovini kompyuter sistemasi va ishlatiladigan kompilyator aniqlaydi. 32 – razryadli kompyuterlarda butun o’zgaruvchilar 4 bayt joy egallaydi. 2 . Konstantalar Konstantalar turlari. Konstanta bu o’zgartirish mumkin b o’ lmagan q iymatdir. C tilida besh turdagi konstantalar ishlatilishi mumkin: simvollar, butun sonlar, haqiqiy sonlar, sanovchi konstantalar va nul ko’rsatkich. Belgili o’zgarmaslar. Belgili o’zgarmaslar odatda bir bayt joyni egallaydi va bu 256 xil belgini saqlash uchun yetarlidir. Char turi qiymatlarini 0..255 sonlar to’plamiga yoki ASCII belgilar to’plamiga interpretasiya qilish mumkin. ASCII belgilari deganda kompyuterlarda qo’llaniladigan standart belgilar to’plami tushuniladi. ASCII - bu American Standard Code for Information Interchange (Amerikaning axborot almashinishi uchun standart kodi) degan ma’noni anglatadi. Misol uchun ‘x’,’*’,’\012’,’\0’,’\n’- bitta simvolli konstanta; ‘dd’,’\n\t’,’\x07\ x07’ ikki simvolli konstantalar. C kompilyatorida tekstlarni formatlovchi bir nechta maxsus belgilardan foydalaniladi. (Ulardan eng ko’p tarqalgani jadvalda keltirilgan). Maxsus belgilar axborotlarni ekranga, faylga va boshqa chiqarish qurilmalariga chiqarishda formatlash uchun qo’llaniladi. Maxsus ' \ ' simvolidan boshlangan simvollar eskeyp simvollar deyiladi. Simvolli konstanta qiymati simvolning kompyuterda qabul qilingan sonli kodiga tengdir. ESC (eskeyp) simvollar jadvali: Yo zilishi Ichki kodi Simvoli(nomi) Ma’nosi \ a 0 x 07 bel (audible bell) Tovush signali \ b 0x08 bs (bascspase) Bir q adam q aytish \ f 0 x 0 C ff (form feed) Sa h ifani o’tkazish \ n 0 x 0 A lf (line feed) Q atorni o’tkazish \ r 0 x 0 D cr (carriage return) Karetkani qaytarish \ t 0 x 09 ht (horizontal tab) Gorizontal tabulyasiya \ v 0 x 0 B vt (vertical tab) Vertikal tabulyasiya$ $\\ 0 x 5 C \ ( bacslash ) Teskari chizi q \ ' 0x27 ‘ (single out) Apostrif (oddiy qavs) \ '' 0x22 " (double quote) Ikkilik qavs \? 0 x 3 F ? ( questionmark ) Savol belgisi \000 000 ixtiyoriy (octal number) Simvol sakkizlik kodi \ xhh 0xhh ixtiyoriy (hex number) Simvol o’ noltilik kodi Ma’lumotlarning butun son turi. Butun sonlar o’nlik, sakkizlik yoki o’n oltilik sanoq sistemalarida berilishi mumkin. O’nlik sanoq sistemasida butun sonlar 0-9 raqamlari ketma-ketligidan iborat bo’lib, birinchi raqami 0 bo’lishi kerak emas. Lekin yagona 0 bo’lishi mumkin. Sakkizlik sanoq sistemasida butun sonlar 0 bilan boshlanuvchi 0-7 raqamlaridan iborat ketma-ketlikdir. O’n oltilik sanoq sistemasida butun son 0x yoki 0X bilan boshlanuvchi 0-9 raqamlari va a-f yoki A-F harflaridan iborat ketma-ketlikdir. Masalan, 15 va 22 o’nlik sonlari sakkizlikda 017 va 026, o’n oltilikda 0xF va 0x16 shaklda tasvirlanadi. Ma’lumo t larning uzun butun son turi. Oxiriga l yoki L harflari qo’ yilgan o’ nlik,sakkizlik yoki o’ n oltilik butun son. Ma’lumotlarning ishorasiz (unsigned) butun son turi: Oxiriga u yoki U harflari qo’yilgan o’nlik, sakkizlik yoki o’n oltilik oddiy yoki uzun butun son. Ma’lumotlarning haqiqiy son turi. Ma’lumotlarning haqiqiy son turi o lti qismdan iborat bo’lishi mumkin: butun qism, nuqta, kasr qism, e yoki E belgisi, o’nlik daraja va F yoki f suffikslari. Masalan : 66., .0, .12, 3.14F, 1.12e-12. Ma’lumotlarning uzun haqiqiy son turi: Oxiriga L yoki l suffikslari qo’yilgan haqiqiy son. Masalan: 2E+6L;$

Sanovchi konstanta. Sanovchi konstantalar enum xizmatchi so’zi yordamida kiritilib, int turidagi sonlarga qulay so’zlarni mos qo’yish uchun ishlatiladi. Misol uchun: enum{one = 1,two = 2,three = 3}; Agar son qiymatlari ko’rsatilmagan bo’lsa eng chapki so’zga 0 qiymati berilib qolganlariga tartib bo’yicha o’suvchi sonlar mos qo’yiladi: enum{zero,one,two}; Bu misolda avtomatik ravishda konstantalar quyidagi qiymatlarni q abul kiladi: zero = 0, one = 1, two = 2; Konstantalar aralash ko’rinishda kiritilishi ham mumkin: enum(zero,one,for = 4,five,seeks}. Bu misolda avtomatik ravishda konstantalar quyidagi qiymatlarni q abul kiladi: zero = 0, one = 1, for = 4; five = 5,seeks = 6; Yana bir misol: Enum BOOLEAN {NO, YES}; Konstantalar qiymatlari: NO = 0, YES = 1; Nul ko’rsatkich. NULL- ko’rsatkich yagona arifmetik bo’lmagan konstantadir. Konkret realizasiyalarda null ko’rsatkich 0 yoki 0L yoki nomlangan konstanta NULL orqali tasvirlanishi mumkin. Shuni aytish lozimki, bu konstanta qiymati 0 bo’lishi yoki ‘0’ simvoli kodiga mos kelishi shart emas. Mantiqiy konstanta. Mantiqiy konstantalar true(rost) va false(yolg’on) qiymatlardan iborat. C tilida butun sonlar va ifodalar mantiqiy konstantalar sifatida qaraladi. Ichki ko’rinishi false – 0, ixtiyoriy boshqa qiymat true deb qaraladi. Satrli konstanta. Satrli konstantalar C tili konstantalariga kirmaydi, balki leksemalari alohida turi hisoblanadi. Shuning uchun adabi yo t lar da satrli konstantalar satrli leksemalar deb ham ataladi.

$Satrli konstanta bu ikkilik qavslarga olingan ixtiyoriy simvollar ketma- ketligidir. Misol uchun " Men satrli konstantaman " . Satrlar orasiga eskeyp simvollar ham kirishi mumkin. Bu simvollar oldiga \ belgisi qo’yiladi. Misol uchun : " \n Bu satr \n uch qatorga \n joylashadi " . Satr simvollari xotirada ketma-ket joylashtiriladi va har bir satrli konstanta oxiriga avtomatik ravishda kompilyator tomonidan ' \0 ' simvoli qo’shiladi. Shunday satrning xotiradagi hajmi simvollar soni+1 baytga tengdir. Ketma-ket kelgan va bo’shliq, tabulyasiya yoki satr oxiri belgisi bilan ajratilgan satrlar kompilyasiya davrida bitta satrga aylantiriladi. Misol uchun: " Salom "" Toshkent " satrlari bitta satr deb q araladi. " Salom Toshkent " Bu qoidaga bir necha qatorga yozilgan satrlar ham b o’ ys u nadi. Misol uchun: " O’ zbekistonga " " ba h or " " keldi " q atorlari bit t a q atorga mos: " O’ zbekistonga ba h or keldi " Agar satrda ' \ ' belgisi uchrasa va bu belgidan so’ng to ' \n ' satr oxiri belgisigacha bo’shliq belgisi kelsa bu bo’shliq belgilari ' \ ' va ' \n ' belgisi bilan birga satrdan o’ chiriladi. Satrning o’ zi keyingi satrda kelgan satr bilan qo’shiladi. " O’ zbekistonga \ ba ho r \ keldi " q atorlari bit t a q atorga mos: " O’ zbekistonga ba h or keldi " Nomlangan konstantalar. C tilida o’zgaruvchilardan tashqari nomlangan konstantalar kiritilishi mumkin. Bu konstantalar qiymatlarini dasturda o’zgartirish mumkin emas. Konstantalar nomlari dasturchi tomonidan kiritilgan va xizmatchi$

C++ da o’zgaruvchilar

01.11.2023

0

25.40625 KB

Похожие