Узбекистон Республикасида оила конунчилиги - Юриспруденция - Рефераты

Узбекистон Республикасида оила конунчилиги

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61 KB

Ўзбекистон Республикасида оила конунчилиги Режа: 1 . Ўзбекистон Республикасида оила қонунчилигининг ривожланиши 2. Оила тўғрисидаги қонунларнинг вазифалари 3. Оила тўғрисидаги қонунлар билан тартибга солинадиган муносабатлар

Ўзбекистон Республикасида оила қонунчилигининг ривожланиши Ўзбекистон Республикаси мустақилликга эришгач, босқичма-босқич қонун-хужжатлар ҳам истиқлол меваси билан суғорила бошланди. Оилавий муносабатнинг қонун билан ҳимояланиши Республикамиз Конституциясида, Оила Кодексида ва бошқа қонун-ҳужжатларда ўз ифодасини топди. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 1998 йил 30 апрелдаги қарори билан Республикамизнинг янги Оила кодекси қабул қилинди ва 1998 йил 1 сентябрдан эътиборан амалга киритилди. Ўзбекистонда оила муносабатларига доир қонунчиликнинг ривожланишига тарихий нуқтаи назардан қаралса, масалан, иттифоқ даврида қабул қилинган 1978 йилги Конституцияда оила масаласига фақат битта, 51- модда ажратилган эди. Бугунги Конституциямиз алоҳида “Оила” деб номланган Х IV бобда тўртта модда оилавий муносабатга бағишланган. 63- мддада “Оила жамиятнинг асосий бўғинидир ҳамда жамият ва давлат муҳофазасида бўлиш ҳуқуқига эга” деб тасдиқланган. “Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон Декларацияси”да оилавий муносабатлар давлатлар зиммасига юклатилган муҳим вазифалардан бири бўлиб, у кенг маънога эга. Бу халқаро ҳужжатда оилани жамиятнинг табиий ва асосий қуйи хужайраси сифатида, унинг дахилсизлигини яхшилаш, болаларга таълим ва тарбия бериш, оналар ва ишга яроқсиз оила аъзолари учун зарур бўлган моддий имтиёзлар туғдириш ва оилани мустаҳкамлаш борасида шунга ўхшаш йўлга қўйиш лозим бўлган муҳим масалалар назарда тутилади. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1992 йил 12 сентябрдаги “Республика маҳалла хайрия жамғармасини ташкил этиш тўғрисида” ги Фармонига мувофиқ кам таъминланган оилаларга моддий ва маънавий ёрдам бериш ташкил этилмоқда.

Оналик ва болаликни муҳофаза қилиш, ёш авлод саломатлигини мустаҳкамлаш, унга ватанпарварлик, Ватанига меҳр-муҳаббат туйғусини сингдириш ишидаги алоҳида хизматларини рағбатлантириш мақсадида, шунингдек, болалар манфаатлари йўлида хайрия фаолиятини ривожлантиришда фаол иштирок этганларни мукофотлаш учун Ўзбекистон Республикаси Президенти 1993 йил 4 марта “Соғлом авлод учун” орденини таъсис этиш тўғрисида Фармон чиқарди. Шу йилнинг ўзида “Соғлом авлод учун” халқаро хайрия жамғармаси ташкил қилинди. Бозор муносабатлари шаклланаётган шароитда ёш авлодни тарбиялаш муаммоларини ҳал қилишда ижтимоий кафолатларни таъминлаш ва болаларнинг ҳар томонлама камол топиши мақсадида 1994 йил 16 июнда “Болали оналарга давлат ижтимоий ёрдами тизимини такомиллаштириш тўғрисида” Фармон қабул қилинди. Кам таъминланган оилаларга ижтимоий ҳимоя қилишга қаратилган қонун хужжатлар йилдан йилга такомиллашиб бормоқда. 2002 йилининг 1 апрелдан бошлаб иш ҳақи, пенсиялар, стипендиялар ва ижтимоий нафақалар миқдорини ошириш тўғрисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони Республикамиз аҳолисининг даромадларини янада ошириш ва фуқароларнинг ижтимоий муҳофазасини кучайтиришга қаратилган. Оилани жамиятнинг равнақ топишидаги тўтган ўрни ва иштирокини янада ошириш, оилаларнинг ҳуқуқий, ижтимоий, иқтисодий, маънавий- ахлоқий манфаатларини ва фаровонлигини яхшилашни давлат томонидан қўллаб - қувватлашни кучайтириш ҳамда изчил таъминлаш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 1997 йил 9 декабрдаги Фармойиши билан 1998 йил “Оила” йили деб эълон қилинди. Шу йилга бағишланган давлат дастури ҳам ишлаб чиқилган эди. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 2 февралда қабул қилган қарори билан Ўзбекистон Республикаси хотин - қизлар қўмитаси ҳузурида Республика “Оила” илмий-амалий маркази ташкил

этилди. Бу қонун-хужжатларнинг ҳаммаси Республикамиздаги оилаларнинг баркамол бўлиши учун хизмат қилади. Оила қонунчилигининг вазифалари Ўзбекистон Республикаси Оила кодекси ва бошқа шу муносабатларни тартибга солувчи қонунларнинг асосий мақсади:  никоҳдагиларнинг ҳуқуқий ҳолатларини белгилаш,;  мулкий ва шахсий ҳуқуқларини кўрсатиш; никоҳ шартномасини тузиш йўлларини белгилаш;  қон - қариндошлик ва болаларнинг насл-насабини белгилаш;  алиментлар ва бошқа моддий-маънавий ёрдамларни амалга ошириш масаласини ҳал қилиш;  болаларнинг оиладаги ҳуқуқлари ва ота-оналарни моддий таъминлаш тўғрисидаги мажбуриятлар;  ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болаларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини ҳимоя қилиш ва бошқа муҳим қоидалардан иборат. Ўзбекистон Республикаси “Оила” кодексининг қабул қилиниши билан оила муносабатларининг ҳуқуқий тартибга солиниши Ўзбекистон Республикаси Конституцияси ва бошқа қонунлари, шунингдек Фуқаролик кодекси билан мувофиқлаштирилди. “Оила” кодекси Республика Олий Мажлиси сессиясида ратификация қилинган “Бола ҳуқуқи” хужжатларида назарда тутилган қоидаларни ҳам ўз ичига олган. “Оила” кодексида республикамиз фуқароларининг турмушдаги энг муҳим ва кўп қиррали муносабатлари ўз ечими топган. Оилавий ҳаёт масалалари тартиб доиросига солинган.

Оила тўғрисидаги қонунлар билан тартибга солинадиган муносабатлар Ўзбекистон Республикаси “Оила” кодексининг 1-моддасига биноан:  оила тўғрисидаги қонун хужжатлари оилани мустаҳкамлашдан;  оилавий муносабатларни ўзаро муҳаббат, ишонч ва ҳурмат, ҳамжиҳатлик, бир-бирига ёрдам бериш ҳамда оила олдида унинг барча аъзоларининг масъуллиги ҳисси асосида қуришдан, бирон-бир шахснинг оила масалаларига ўзбошимчалик билан аралашишга йўл қўймасликдан, оила аъзолари ўз ҳуқуқларининг ҳимоя хилинишини таъминлашдан иборатдир . Ҳаёт тажрибаси шуни кўрсатадики бирон бир оиладаги муносабатларни мутлақ ҳуқуқий тартибга солиб бўлмайди. Масалан, оилавий муносабатда ўзаро муҳаббатни қонун билан мажбурлаш мумкин эмас. Қанчадан - қанча эр-хотин ота-онасининг розили билан турмуш қуради, муҳаббат эса йиллар давомида, аста-секин бир-бирларини ҳурмат қилиш, фарзандларга бўлган муносабатлар орқали вужудга келади. Ҳеч кимни мажбурлаб севдириш, ёки севишдан воз кештириш мумкин эмас. Оила тўғрисидаги қонун хужжатлар:  никоҳ тузиш; никоҳнинг тугатилиши;  бекор қилиниши, уни ҳақиқий эмас деб топиш шартлари ва тартибини белгилайди;  оила аъзолари: эр-хотин ва болалар (фарзандликка олинувчилар ва фарзандликка олинганлар) ўртасидаги, оила тўғрисидаги қонун хужжатларда назарда тутилган ҳолларда ва доирада эса қариндошлар ҳамда ўзга шахслар ўртасидаги шахсий номулкий ва мулкий муносабатларни тартибга солади;  шунингдек ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни оилага олиш шакл ва қоидаларини, фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш тартибини белгилайди.

ФОЙДАЛАНИЛАДИГАН АДАБИЁТЛАР: 1. Хотин-қизлар ҳуқуқлари камситилишининг барча шаклларига барҳам бериш тўғрисида Конвенция, Тошкент-1998. 2. Бағрикенглик тамойиллари Декларацияси. ЮНЕСКО 1995 йил 16 ноябрь, Париж. 3. О.А.Каримова. Қонун, оила, фарзанд ва жамият. Т-2000. 4. О.А.Каримова. Оила ҳуқуқи. Маърузалар матни. ТДПУ. 2002; 5. И.Овчинников. Родительское счастье. М., Из-во политической лит., 1987. 6. Қадриятлар ва ижтимоий тараққиёт. Т., “Ўзбекистон”, 1997. 7. П.Азаров. Семейная педагогика. М., Изд-во политической лит.,1985. 8. Гендер и развитие в Узбекистане. Т., 1998. 9. Положение детей в мире. ЮНИСЕФ, 2000. 10. www.ziyonet.uz

Похожие

Узбекистон Республикаси валюта конунчилиги асослари

Узбекистон Республикасида бюджет жараёни

Узбекистон Республикасида солик хукуки

Узбекистон Республикасида Президент сайлови

Узбекистон Республикасида молиявий назорат