Ҳукукий давлат ва хокимиятнинг булиниши тамойили. Узбек миллий давлатчилигининг замонавий ривожланиши - Юриспруденция - Рефераты

Ҳукукий давлат ва хокимиятнинг булиниши тамойили. Узбек миллий давлатчилигининг замонавий ривожланиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68.5 KB

Ҳуқуқий давлат ва хокимиятнинг бўлиниши тамойили. Ўзбек миллий давлатчилигининг замонавий ривожланиши Р е ж а: 1. Ҳуқуқий давлат ва хокимиятнинг бўлиниши тамойили. 2. Ўзбек миллий давлатчилигининг замонавий ривожланиши.

Ҳуқуқий давлат-ҳуқуқнинг хукмронлиги, қонуннинг устунлиги, барчанинг қонун ва суд олдида тенглиги таъминланадиган, инсон ҳуқуқлари ва эркинликлари кафолатланадиган, хокимият ваколатларининг бўлиниши принципи асосида ташкил этиладиган демократик давлат. Ҳуқуқий давлатнинг белгиларига қуйидагилар киради: 1. Ҳуқуқнинг хукмронлиги. Давлат ҳудудида бўлган барча шахслар-ушбу давлат фуқаролари, хорижликлар, фуқаролиги бўлмаган шахслар юридик шахслар, мансабдор шахслар, давлат хокимияти идоралари ҳуқуққа бўйсинадилар. 2. Конституция ва қонунларнинг устунлиги. Конституция ва қонунлар ҳуқуқий нормалар тизимида олий юридик кучга эгадир. Турли хил давлат идоралари чиқарадиган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қонунларга зид бўлмаслиги керак. 3. Инсон ҳуқуқ ва эркинликларига риоя этилиши, уларни ҳимоя қилиниши. 1. Давлат ва фуқароларнинг ўзаро муасъулияти. Давлат қонунларида шахс эркинлигининг меъёрини белгилаб қўяр экан, худди шу чегараларда ўзини ҳам қарор қабул қилишда чеклаб қўяди. 5. Жамиятда хокимиятнинг қонунийлиги (легитимлиги). Хокимият қонуний деб эътироф этилиши учун у қуйидаги талабларга жавоб бериши шарт: а)демократик сайлов йўли билан шаклланиши; б)жамиятда барқарорлик ва қатъий тартибни таъминлаши; в)мамлакат ичкарисида ҳам халқаро миқёсда тан олиниши. 6. Хокимият ваколатларининг бўлиниши. Давлат хокимияти бир қўлда тўпланиб қолмаслиги учун хокимиятнинг учта тармоғини- қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд хокимиятини ажратиб қўйиш керак. Ушбу хокимият тармоқларининг ҳар бири ўз ваколати доирасида амал қилади. 7. Суднинг мустақиллиги. 8. Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идораларининг самарали ишлаши. 9. Ҳуқуқий маданиятнинг юксак даражада эканлиги. Ҳуқуқий маданиятнинг энг муҳим кўрсаткичи жамиятда ҳуқуқий онг даражасидир. 10. Демократиянинг ривожланиши ва такомиллашуви Ҳуқуқий давлатларда давлат бошқаруви ҳуқуқнинг устунлигига асосланади ва шу боис нафақат расмий органлар ва мансабдор шахсларнинг мақсадига балки фуқаролар ва ижтимоий муносабатлар субъектларининг ҳуқуқлари, эркинлиги ва манфаатларини 2

таъминлаш ҳамда кафолатлаш заруратини ҳисобга олувчи ҳуқуқий шакл ва усулларга боғлиқ бўлади. Ҳуқуқий давлатларга барча иқтисодий, ижтимоий ва маънавий жараёнлар, шунингдек, кишилар орасидаги аралашув бегонадир. Ҳуқуқий қадриятларнинг устунлиги, уларнинг ҳам аҳоли, ҳам давлат хизматчилари орасидаги нуфузига эътибор берадиган, ўз фаолияти давомида ҳуқуқ билан боғлиқ бўлган ҳамда қонун талаблари доирасида амал қилган ҳлда инсон ҳуқуқ ва эркинликларининг бузилишига йўл қўймайдиган давлатни чинакам ҳуқуқий давлат дейиш мумкин. Ўзбекистонда давлат хокимиятини фақат Конституция асосида, қонунларда кўзда тутилган тартибда ва улар асосида тузилган идоралардагина амалга оширилади. Давлат идоралари фақат қонунда кўрсатилган ваколатлари доирасидагина фаолият кўрсатади. Давлат идораларининг Конституция ва қонунга сўзсиз итоат этиши ва шу асосда фаолият кўрсатиши ҳуқуқий давлатнинг муҳим белгисидир. Хокимият давлат хокимиятининг кенг тармоқлари орқали амалга оширилади. Масалан, вакиллар органи бўлмиш Олий Мажлис қонунлар чиқаради. Ижро этувчи хокимият – хукумат, Вазирлар Маҳкамаси- қонунларнинг ижросини таъминлайди. Суд органи одил судлов сифатида қонунлар асосида баҳсли масалаларни ҳал қилади. Бу органларнинг ҳар бири маълум доирадаги ваколатларга эга ва биргаликда ўзаро боғланган ягона давлат тизимини ташкил этади. Конституциямизнинг 11 моддасида Ўзбекистон Республика-сида давлат хокимияти ташкил этишининг асосий конститу-циявий принципи мустаҳкамлаб қўйилган: “Ўзбекистон Республикаси давлат хокимиятининг тизими ҳокимиятнинг қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига бўлиниши принципига асосланади”. Ҳокимиятнинг бўлиниш принципини демократик давлатларнинг тарихий ривожланиши давомида жаҳон ҳамжамияти ишлаб чиққан. Унинг мазмуни шундан иборатки, давлат ҳокимияти функцияларининг мустақил давлат ташкилотлари орасида бўлиниши мавжуд бўлгандагина давлатда демократик сиёсий тузум ўрнатилиши мумкин. Хокимиятнинг бўлиниш принципига мувофиқ, давлатнинг қонун чиқариш, уларни бажариш ва одил судлов борасидаги фаолияти хокимиятнинг уч тармоғи – парламент, ҳукумат ва суд ўртасида тақсимланиши зарур. Бунда ҳокимиятнинг бирор тармоғи бошқа бирининг фаолияти соҳасига аралашмаслиги зарур. Ўзаро бир-бирини тийиб туриш, хокимиятнинг барча тармоқларини мутаносиблаштиради, уларнинг муносабатида маълум мувозанат яратади. Ушбу принципнинг амалга оширилиши халқ хокимиятининг бирор гуруҳ ёки алоҳида шахс томонидан суистеъмол қилинишига йўл қўймайди. Ҳокимиятнинг бўлиниши принципини XVIII аср француз мутафаккири Шарл Луи Монтескье асослаб берган. 3

Хокимиятнинг бўлиниши принципи ҳуқуқий давлатнинг асосий белгиларидан бири. “Қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимияти-давлатнинг учта асосий таянчидир. Ўзбекистон Республикасида қонун чиқарувчи хокимиятни Ўзбекистон Республикасининг Олий Мажлиси, ижро этувчи хокимиятни эса Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамаси амалга оширади. Суд хокимияти Конституциявий суд, Олий суд ва Олий хўжалик суди томонидан амалга оширилиб, улар биргаликда Ўзбекистоннинг ягона суд тизимини ташкил этади. 4Щу=у=ий давлатнинг белгилари Конституция ва =онунинг устунлиги Хокимият ваколатларининг устунлиги Давлат хокимяити тизимининг хокимият ваколатларининг та=симланиши принципи быйича шаклланиши Суд-щу=у=ий ислощатларнинг ытказилиши Олий =адрият сифатид инсон щу=у= ва эркинликларини жорий этиш учун реал шароитнинг яратилиши Муста=ил суд Инсон щу=у= ва эркинликларига риоя =илиш ва уларни мухофаза этиш Демократия Жамиятда сиёсий ва щу=у=ий маданият даражасини кытариш Адолатли фу=аролик жамиятини яратиш Щу=у=ий давлат тизимини яратиш ма=садида =онунларни чи=ариш ва такомиллаштириш

Ҳуқуқий давлатнинг роли қуйидагиларда ифодаланади: 1. жамиятда фаолият кўрсатувчи демократик институларнинг ривожланиши ва барқарорлигини рағбатлантира оладиган ҳуқуқий хужжат чиқариш ва жорий этиш; 2. фуқароларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини муҳофаза қилиш, уларнинг ижтимоий ҳимояланганлигига доир амалий чоралар қабул қилиш; 3. фуқароларнинг ажралмас ҳуқуқ ва эркинликларига тажавуз қилувчи мансабдор шахсларни тегишли шаклда ҳуқуқий жавобгарликка тортишнинг ҳуққуқий механизмларини ишлаб чиқиш ва жорий этиш. Ҳуқуқий давлат қуйидагиларни таъминлайди: 1. давлат механизмларининг барча бўғинлари аниқ бир маромда ишлашини; 2. ҳуқуқий давлат органлари фаолиятида ҳуқуқий ижодкорлик ва ҳуқуқни қўллашнингн самарадорлигини; 3. ҳокимият ваколатларини тақсимланишини принципини турмушга жорий этишни; 4. давлат-ҳуқуқий ва сиёсий институтларнинг барқарорлигини; 5. эркин бозор иқтисодиётини таъминлайди. Инсоният тарихидан маълумки ҳар қандай жамиятда Давлат ва бошқарув, ўша давлат конституциясида кўзда тутилганидек, унинг туб мақсадларига мос бўлиши керак. Буни Ўзбекистон мустақилликка эришгандан кейинги ижтимоий ҳаёт ҳам тақозо қила бошлади. Ўзбекистон Республикаси Президенти давлат суверенитети, хавфсизлиги ва 5Давлат механизми – жамиятни бош=ариш ва хал= манфаатларини химоя =илиш ва амалга оширадиган давлат идоралари ва муассасалари тизими. +онун чи=арувчи щокимият Суд щокимиятиСуд щокимияти+онун чи=арувчи щокимият Ижро этувчи щокимият +онун чи=арувчи щокимият+онун чи=арувчи щокимият Олий мажлис Президент, Вазирлар Мащкамаси, Вазирликлар, Давлат =умиталари, Щокимиятлар Конституциявий суд, Олий суд, Олий хужалик суди, Судлар

ҳудудий яхлитлигини муҳофаза этиш, миллий давлат тузилиши масалаларига доир қарорларни амалга ошириш юзасидан зарур чора тадбирлар кўради. Ўзбекистонда бошқарувнинг Президентлик республика шаклини вужудга келиши ва такомиллашувида 1991 йил 18 ноябрда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида”ги Қонун катта аҳамиятга эга бўлди. Ўзбекистонда Президентлик бошқарувнинг янада такомиллашувида Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси муҳим аҳамиятга эга бўлди. Президентлик республика бошқарувида энг муҳими – ҳокимият бўлинишини адолатли тарзда амалга ошириш имкони бор. Яъни қонун чиқарувчи, ижро ва суд ҳокимияти бир бирига даҳл сиз ҳолда иш олиб боради. Ўзбекистон давлатчилигида қатъий интизом бор. Уни назорат қилиб борувчи Конституциявий суд мавжуд. Ўзбекистонда бошқарув тизими тубдан ислоҳ қилинди. Ўзбекистоннинг давлат суверенитетни амалга оширувчи тузилмалар – Ташқи ишлар вазирлиги, Ички ишлар вазирлиги, Миллий хавфсизлик хизмати, фан ва техника давлат қўмитаси, Олий Аттестация Комиссияси ташкил этилди. 1991 йил 6 сентябрда Мудофаа ишлари вазирлиги тузилди. Мустақиллик қўлга киритилган дастлабки кунларданоқ бозор иқтисодиётига ўтишни таъминловчи, бозор муносабатларининг фаолияти учун имкон берувчи янги бошқарув тизимини яратиш зарур эди. Ўзбекистонда молия идораларини бошқариш ташкилий тузилмаси ва нарх белгилаш тизими ислоҳ қилинди. Давлат таъминот қўмитаси ўрнига республика улгуржи ва биржа савдоси акциядорлик уюшмаси тузилди. Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги, Халқ таълими вазирлиги, соғлиқни сақлаш вазирлиги, Маданият ишлари вазирлигининг тузилиши, фаолияти ва иш юритиш усуллари тубдан ўзгарди. Меҳнат вазирлиги, ижтимоий таъминот вазирлиги ташкил этилди ва фаолият кўрсатмоқда. Биз юқорида қисқаса санаб ўтган марказий бошқарув идоралари тизимининг барпо этилиши асосан икки ҳолат билан изоҳланиши, яъни Ўзбекистон республикасининг давлат мустақиллигига эришуви ва унинг бозор иқтисодиётига ўта бошлаши билан чамбарчас боғлиқ эканлигини таъкидламоқчимиз. 6

Похожие

Хукукий давлат ва хокимиятларнинг булиниши тамойиллари. Узбек миллий давлатчилигининг замонавий ривожланиши

Ҳукукий онг ва ҳукукий маданият ( Хукукий онг ва хукукий маданият реферат)

Узбекистонда Олий давлат вакиллик органи-конун чикарувчи хокимиятнинг шаклланиши

Давлат ва хукук хакида умумий тушунча

Давлат ва хукук назарияси тушунчаси ва предмети