Jadidizmning siyosiy dasturi - Юриспруденция - Рефераты

Jadidizmning siyosiy dasturi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

61 KB

www.arxiv.uz Jadidizmning siyosiy dasturi Reja:1. Maxmud-Xo`ja Behbudiyning siyosiy-huquqiy qarashlari 2. Yosh buxoroliklar: Fitrat, Fayzullo Xo`jayev va boshqalarning siyosiy- huquqiy qarashlari

www.arxiv.uzO`zbekiston siyosiy va huquqiy ta`limotlar tarixini yaratishda jadidchilik xarakatini tadqiq qilish muhim ilmiy muammolardan biridir. Bu sohada oxirgi vaqtda anchagina ilmiy va ommabop risola va maqolalar chop qilindi. Ularda jadidchilikka berilgan bir tomonlama, xaqiqatga zid baholarni noto`g`ri ekanligini isbotlovchi faktlar va izohlar berilgan. Hozir asosiy vazifa jadidchilik xarakatining ilmiy jihatdan xolisona va halol tadqiq qilishdan iboratdir. Jadidizmning o`rganishda qo`lga kiritilgan boy materiallarni umumlashtirish, unga yondoshishning nazariy masalalarini chuqurlashtirish, obyektiv ilmiy haqiqatni aniqlashga mos keladigan tadqiqot yo`llarini ishlab chiqish muhim muammolardandir. Jadidizm Turkiston ma`rifatparvarlik xarakatining yukori boskichidir. Uning namoyondalari mamlakatni feodal qoloqlikdan chaqarish, milliy mustaqillikka erishish uchun qurashdilar. Jadidlar xarakatida milliy ziyolilarning deyarli barcha ilg`or vakillari qatnashdi. Bular orasida Hamza, Avloniy, Xolmuhammad Axundiy, Ibroxim Davron, Siddiqiy, Mirmuxsnn SHermuxamedov, Nazir To`raqulov va boshqalar bor edi. Jadidizm namoyondalarining qarashlarida xilma-xillik, ba`zi masalalarda jiddiy farq borligini inkor qilmagan holda, jadidizm mafkura, muayyan qarashlar tizimi sifatida kapitalistik taraqqiyoti extiyojlarini ifodalardi. Jadidlar xarakatining sotsial ildizlari milliy burjuaziyaning vujudga kelishi va uni milliy ozodlikka intilishiga bog`liqdir. Turkistonda jadidchilik xarakatining shakllanishi va rivojlanishiga Rossiya musulmonlarining milliy ozodlik xarakati mafkurachilarini ta`siri ham katta bo`ldi. Turkistonda Sharqda rivoj topgan mustamlakachilik zulmiga qarshi qaratilgan mafkuraviy oqimlar g`oyalari ham kirib kelardi. 1906 yildan boshlab jadidlar Turkistonda o`zlarining gazeta va jurnallarini nashr qila boshladilar. Ularning saxifalarida mustamlakachilik siyosatiga, feodal tartibotlarining ximoyachilariga qarshi qaratilgan keskin maqolalar ham bosilib turardi. Jadidchilik xarakatining diqqat markazida turgan masalalardan biri maorif tizimini isloh qilishdan iborat edi. Milliy manfaatlarni himoya qila biladigan, iqtisodiy va siyosiy qaramlik va qoloqlikdan chiqish muammolarini biladigan zamonaviy bilimga ega savodli kadrlar zarurligini jadidlar yaxshi anglashardi.

www.arxiv.uzMana shuning uchun xam dunyoviy bilimlarni o`rganish ishlari, maorif tizimini islox qilish masalasi XIX asr oxiri va XX asr boshlari Turkiston ijtimoiy fikrining dikkat markazidagi siyosiy masala bo`lib qoldi. Biz dinimiz va mamlakatimizni himoya qilishga qodir ishonarli va mustahkam vositaga ega bo`lmog`imiz shart. Bu vosita maorifdir, deb yozgan edi Behbudi. Bexbudiyning bu fikrlari o`z axamiyagini hozir xam yuqotgani yuk. Jadidlar matbuotida maorifni islox qilish masalalari xar tomonlama muhokama qilindi. Unda maktab ishini iqtisodiy va moliyaviy tomonlari, ulamolar va chorizm ma`muriyatini yangi usul maktablariga munosabatlari, o`quvchilar psixologiyasi va odobiga ijobiy tasir qilish metodikasi, o`qitish dasturlari va maktab ishiga oid boshqa ko`p masalalar haqida maqolalar mavjud. Shuni ham alohida ta`kidlab o`tish zarurki jadidlar o`z maqolalari va asrlarida maorif, ijtimoiy hayot va turmush tarzini ayrim tomonlarini islox qilish zarurligini uqtirish bilan birga yoshlar diqqatini musulmonlarning o`tmish madaniyatiga, ilm-fan sohasida erishgan shuxratlariga, diniy va xulqiy poklik masalalariga jalb qilganlar, bu o`tmishni mavjud ahvolga taqqoslab ko`rsatishga xarakat qildilar. Jadid ziyolilari orasida va matbuotda «Turon» g`oyasi ham keng tarqala boshlandi. Shu bilan bir qatorda jadidlar milliy doirada cheklanib qolmaslik, umuminsoniy madaniyat yutuqlari, fan va pedagogik fikr yangiliklaridan foydalanish zarurligini uqtirish sohasida ma`lum targ`ibot ishlarini olib bordilar. Jadidlar siyosiy dasturi Turkistonni mustakilligi uchun kurashish vazifasiga qaratilgan edi. Birok jadidlar bu oliy maqsadni amalga oshirish chora va vositalarini tanlashda konkret ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy vaziyat bilan xisoblashdilar, imkoniyatlaridan kelib chiqdilar. 2. Maxmud-Xo`ja Behbudiyning siyosiy-huquqiy qarashlari Jadidlar xarakatining yirik namoyondasi, uning nazariy asosichlaridan biri Maxmud- Xuja Bexbudiydir (1879-1919). Bexbudiy fikrlarining teranligi, siyosiy ongining yuksakligi bilan jadidlar orasida ajralib turardi.

www.arxiv.uzBexbudiy Rossiya siyosiy hayotidagi turli partiyalarga bo`lgan munosabatini ifodalab, qoraguruxlar partiyasi faoliyatini qoralaydi. Bu partiya, deydi Bexbudiy, podshox bilan xalqning bir-biri bilan muloqotda bo`lishiga g`ovdir. Xususan., biz musulmonlar o`z talablarimizni, din va iqtisod sohasida kamsitilishimizni podshohga arz qila olmaymiz, chunki Oliy Kengash a`zolari bizning barcha arzlarimizni rad qilib podshoxga yetkazmaydilar. Bexbudiy sotsial-demokratik va eserlar partiyalarining dasturlari va faoliyatini ham salbiy baholaydi. Biz musulmonlar uchun, deydi Bexbudiy, bu partiyalarga qo`shilish zararlidir. Ularning mulkchilik xaqidagi talablari xato va shariatga mutloq ziddir. Shaxs erkinligi, oila haqidagi fikrlari xam biz uchun mutloq to`g`ri kelmaydi. Siyosiy partiyalar ichida, deydi Bexbudiy, biz uchun tug`ri keladigan kadetlar partiyasidir, chunki bu partiya podshohning xalq bilan muloqotda bo`lishiga imkoniyat yaratuvchi davlat dumasi tarafdoridir. Bexbudiy 1905 yilda tashkil topgan musulmonlar partiyasiga xayrixoxligini alohida ta`kidlaydi. Bu partiya, deydi Bexbudiy, o`zining umumiy siyosiy talablari va e`tiqodi bilan kadetlar partiyasiga yaqin bo`lsada, u musulmonlarni manfaatlarini himoya qilish uchun tashkil qilingan. Shuning uchun, biz Turkiston musulmonlari, siyosatda kadeglarni qo`llasakda, musulmonlar partiyasiga qushilishimiz darkor. Bu partiyaga xizmat qilish, uni tarafdori bo`lish, dinimiz, vatanimiz va millatimizga xizmat kilish demakdir. Musulmonlar partiyasi 1905 yil Nijniy Novgorod shahrida tashkil qilindi. Uning siyosiy talablaridan asosiysi musulmonlarning dinishlariga xukumat ma`muriyatini aralashmasligini ta`minlash va mahalliy o`zini-o`zi idora qilish tizimini o`rnatishdan iborat edi. Buni faqat davlat dumasi orqali amalga oshirish mumkindir, deb bildilar. Behbudiy Turkistonda musulmonlarning diniy va grajdanlik ishlari bilan shug`ullanadigan mahalliy boshqarma tuzish zarurligini ta`kidlaydi. Turkiston mahalliy boshqarmasi qozilar sudi, vaqf mulkini taqsimlash, maktab va madrasa masalalari va boshqa diniy va milliy muammolarni o`z qaramog`iga olishi kerak. Biz Turkiston musulmonlari uchun, deydi Bexbudiy, diniy grajdanlik boshqarmasi suv va non kabi zarurdir, chunki busiz biz imonimizni yo`qotamiz va falokatga giriftor bo`lamiz. Bexbudiy maqolalari va isloh loyixalarida bayon qilingan g`oyalar jadidlar harakatining asosiy dastur xujjatlari, xarakat ko`llanmasi sifatida xizmat qildi.

www.arxiv.uz1917 yil fevral burjua demokratik inqilobi jadidlar tasavvurida dasturlarni amalga oshirish uchun imkoniyat paydo bo`lganligiga ishonch hosil qildi, milliy-ozodlik tuyg`ularining kuchayishiga olib keldi. O`lkadagi tub aholining siyosiy ongida va kurashida keskin o`zgarishlar sodir bo`lib, «Shuroi Islomiya». «Shuroi Ulamo» singari partiyalar tashkil topdi. «Shuroi Islomiya» partiyasining rahbarlari - Minavvar-Qori, Mustafo Choqayev, Bexbudiy va boshqalar Turkistonda Muxtoriyat ta`sis etilishini, moliya, adliya, boshqaruv, maorif va boshqa sohalarda mustaqillikni, matbuot erkinligini talab qildilar. Bexbudiy Turkiston muxtoriyati qanday bo`lishini shunday tushuntiradi: «Muxtoriyat, biz Turkiston musulmonlari istaymizkim, Rossiya mamlakatiga yopishib turib, xorijiy va ishlarga aning ila bir bulib turib, daxil ishlar va tirikchiliklarimizni o`zimiz idora etsak. Besh viloyatdan iborat Turkistonning har bir shahar va uyezdidan bir necha nafardan- kishi saylanib Toshkentda katta markaz bir majlisimiz bulurki, barcha olur-soliq va minbad joriy bulaturgan qonun va nizomnomalarni alar tuzib Turkistonda joriy qiladilar. Rusiya xukumati ila musulmonlar orasinda shul majlis vosita bulur. O`zimizning muxofazatimiz uchun milliy jandarma, askarimiz bulur. Mamlakat xazinasidan boshqa milliy va madaniy ishlarimizning masrafi uchun o`zimizning alohida xazinamiz bo`lur. Maktab va madrasalarimiz , vaqf va doril kazolarimiz o`z qaramog`imizda bulur. Xulosa kalom davlat va siyosat ishlaridan boshqa barcha ishlarimiz o`z ixtiyorimizda bulur va buning uchun zamonaviy va madaniy nizomnoma va qonunnomalarni tahrir etmoq lozimdur. Turkistonda rus, yaxudiy, armani va boshqalar bo`lib, alar ila muomalamiz tug`risida yana yangi va zamonaviy qonunlar kerakdur». Bu maqsadlarni amalga oshirish uchun Ta`sis majlisi oldida talablarni qat`iy qo`yish zarur. Tasis majlisi ham o`z ixtiyori bilan mustakillikni bizga bermaydi. Biz, Turkiston musulmonlari, birlashib muxtoriyatni ta`sis majlisidan olmog`imiz kerakdur. Biz jonsizlik ko`rsatganda muxtoriyat agarda yuz sana so`ngra bulsun, bizga berishmaydur. Afsuski, «Xaq olinur, berilmas». 1917 yil avgust oyida «Kengash» gazetasida mo`xtoriyat loyixasi e`lon qilindi, Bu loyixani tuzishda Maxmud-Xuja Bexbudiy, Munavvar Kori, Abdurashidxonovlar faol ishtirok qildilar.

www.arxiv.uz1917 yil sentabrida «Markaziy .Shuroi-Islomiya» ning tashabbusi bilan chiqarilgan, o`lka musulmonlari syezdi bo`lib o`tdi. Syezd qabul qilgan qarorda yoziladi: «Syezd hokimiyat ishchi, soldat va krestyanllar Sovetlariga o`tishiga qarshi chiqadi. Xokimiyat koalitsion bo`lishi va mamlakatning -hamma kuchlariga tayanishi kerak, bu degani umumxalq hokimiyati bo`lishi kerak». Shunga qaramasdan bolsheviklar butun hokimiyat Sovetlarga berilishini talab qilib chiqishdi. Mana shu vaziyatda Bexbudiy, Munavvar Qori, «Shuroi Islomiya» bilan «Shuroi ulamo” partiyalarining birgalikda harakat qilishga da`vat qildilar. Bu da`vat 17-20 sentabr 1917 yil chaqirilgan umummusulmon syezdi qarorlarida o`z ifodasini topdi. Unda «Shuroi Islomiya», “Turon”, «Shuroi Ulamo» partiyalar birgalashib, yagona kuch sifatida ish ko`rish vaqti kelgani alohida ta`kidlandi. Syezd ishida 500 kishi ishtirok qildi. Ular orasida Urol va Turgay viloyatlarining vakillari ham bor edi. Syezd qabul qilgan xujjatlarda Turkistonning kelajak ijtimoiy-siyosiy tuzumi qonun chiqaruvchi oliy organ - parlamentga ega bo`lgan respublika bo`lishi ifodalanadi. Bu parlament «umumiy, to`g`ridan-to`g`ri, teng va yashirin ovoz berish yuli bylan besh yil muddatga Turkistonda yashab turgan barcha millatlarning teng vakillari asosida saylanmog`i lozim edi. Turkiston parlamentining qonun chiqaruvchilik vazifalari Rossiya respublikasining asosiy qonunlari va shariat talablariga mos bulmog`i zarur deb topildi. Bunda Turkiston federatsiyasi o`z puli, o`z militsiyasiga ega bo`lishi, tinch vaqtlarda chet davlatlar bilan o`z chegarasini qo`riqlash uchun saqlash mumkin bo`lardi». Musulmonlar qurultoylarida Turkistonga muxtor jumxuriyati maqomi berish to`g`risidagi qabul qilingan qarorlar bolsheviklar tomonidan inkor qilindi. 1917 yil 15 noyabr kuni Toshkentda soldat, ishchi va krestyanlar deputatlari Sovetining o`lka syezdi xokimiyat shu Sovet qo`liga o`tganligini bayon qildi. O`lka Soveti tuzgan xukumat tarkibida mahalliy aholi vakillaridan bir kishi ham yuk edi. Syezd qabul qilgan dekloratsiyada bayon etilishicha «Hozirgi vaqtda musulmonlarni o`lka inqilobiy hokimiyatining oliy tashkilotiga kiritish maqsadga muvofiq emas, chunki mahalliy aholining soldat, ishchi va krestyanlar Sovetlari hokimiyatiga munosabatlari noaniq, shuningdek, mahalliy aholi orasida proletar sinfiy tashkilotlari bo`lmagani tufayli ular o`lkaning oliy hokimiyatida vakolat tashkil etib, fraksiyaning madadiga tayana olmaydilar».

www.arxiv.uz1917 yil 12-15 noyabrida «Shurai Ulamo» rahbarlaridan SHerali Lapinning tashabbusi bilan o`tgan «Turli musulmon guruxlarining birlashgan majlisi» «Turkistonda hokimiyatni tashkil ztish tugrisida» gi masalani muxokama qildi va Sovetlar hokimiyatiga munosabatini bayon qildi. Qabul qilingan qarorda «Xokimiyatning maxalliy aholi manfaati uchun deyarli zid bo`lgan begona va o`tkinchi, tasodifiy kishilar guruxi - xarbiylar, ishchilar va krestyanlar tashkilotlari ko`lida bo`lishi demokratik qoidalar talabiga javob bermaydi va mahalliy aholiga xalqlarning o`z taqdirini o`zi belgilash asosida tug`ri hayot ko`rishga kafolat bermaydi”, Turkiston milliy madaniy muxtoriyat huquqiga ziddir», deb topildi. 1917 yil, 27 noyabr IV ulka musulmonlari favqulodda syezdi o`tkazildi. Syezd «Kukon muxtoriyati» ni e`lon qildi. Bu Turkiston mustaqilligini tiklashga qaratilgan kurashning dastlabki ifodasi edi. Jadidlar syezdda faol -ishtirok qildilar. Turkiston Muxtoriyatyning tashkil topishigauz xissasini kushdilar. Maqola va murojaatnomalarda ular muxtoriyatni himoya qilishga chaqirdilar. Bexbudiy Turkiston xalqiga murojaat qilib yozgan edi: “Turkiston xalqi ittifoq etsa qon tukilmas. Yeri va amloq ham taqsimlanmay qolur. Din ham rivoj topur. Butun Turkiston ittifoq 15 millionlik bir quvvat imloga kelurki, munga yer titraydur. Agar so`zimni faximlata olgan bo`lsam o`zumni baxtlik xisoblardim». Shunday kilib, jadidlar Turkistonda milliy-ozodlik xarakatining kuchaiishiga va uning mafkurasinni yaratish ishiga o`zlarinnng munosib xassalirini qo`shdilar. Jadidlar harakati milliy o`zligimizving xis qilish jarayonini usishga kumaklashdi, milliy zulmdan qutilish muammolariga jamoatchilik diqqatini jalb qildi. 3. Yosh buxoroliklar: Fitrat, Fayzullo Xo`jayev va boshqalarning siyosiy-huquqiy qarashlari Yosh buxoroliklar va yosh xivaliklar ham o`z mamlakatlarini qoloqlikdan chiqarish va taraqqiyot yo`liga kirgizish uchun kurashdilar. Bu yo`lda ular Turkiston jadidlarining goyalariga tayandilar. Bexbudiylar uchun g`oyaviy raxnamo xisoblanar edi. O`zlarining ijtimoiy-siyosiy rejalarini Bexbudiy maslahatlariga amal qilgan holda tuzardilar. Biroq Buxoro va Xiva jadidlarining faoliyati feodal - xonlik tuzumi xukmronlik qilgan sharoitda

www.arxiv.uzo`tdi. Bu xol buxorliklar va yosh xivaliklar xarakatining siyosiy dasturlarini o`ziga xos xususiyatlarini belgilar edi. 1917 yil Fevral inqilobinipg ta`siri ostida yosh buxoroliklar va yosh xivaliklarning siyosiy faoliyati ancha jonlashib bordi. Yosh buxoroliklar amirning cheklanmagan hokimiyatini cheklash talablari bilan chiqa boshladilar. Bu talablar amir va beklar qoshida vakolatli idoralar tashkil qilish, amir ma`muriyati faoliyatining xalq vakillari tomonidan nazorat qilinishini ta`minlash, shariatda ko`rsatilmagan barcha soliqlarni bekor qilish, maorif va matbuot erkinligini ta`minlash, xalq manfaatlariga zid xarakatda bo`lgan joxil mansabdor shaxslarni almashtirish kabilardan iborat edi. Yosh buxoroliklar o`z ijroiya kumitalarining tashkil kila boshladilar. Bu ko`mita a`zolari Fitrat, Fayzulla Xo`jayev faol ish olib bordilar. Kumitaning asosiy maqsadi yoshbuxoroliklar talabini Amir qo`li bilan, uning isloxatlar qildirish yo`li bilan amalga oshirishdan iborat edi. Lekin bu talablar amalga oshmagandan keyin yosh buxoroliklarning ijro ko`mitasi isloxat dasturlarini inqilob yo`li bilan amalga oshirishga qaror qiladi. Yosh buxoroliklarning bir qismi shu jumladan Markaziy Kumitaning raisi Muxiddin Mansur ham isloxotlarning zurlik bilan amalga oshirishga qarshi chiqdi. Shuningdek, u Turkiston Sovetlar Komissarlarining yosh buxorliklarning ishiga aralashuviga ham qarshi buldi. Buxoro amirligiga qarshi kurashda qurol ishlatish kerakligini himoya qiluvchilar yangi Markaziy Qo`mita tuzdilar. Bu qo`mitaning ishida Abdulvoxid Burxon (rais), Fitrat, Fayzulla Xodjayev va boshqalar siyosiy ish olib bordilar. Yoshbuxoroliklar Buxoroda kuzgolon kutarish imkoniyatiga ega emasliklariga iqror bo`lganlaridan keyin Sovetlar kuchiga tayanishga, ulardan ko`mak olishga xarakat qildilar: Amirlik rejimini yiqitishga qaratilgan rejalarini Sovet xukumati vakillari bilan muhokama qilib ish olib bordilar. 1918 yil 1 martda Turkiston Xalq Komissarligi raisi F.Kolesov va Yosh buxorliklar Ijroiya Kumitasi raisi Fayzulla Xujayev imzosi bilan Buxoro amiriga ultimatum yuborildi. Unda yosh buxoroliklar partiyasining Markaziy ijroiya ko`mitasining talablariga muvofik yangi xukumat tuzish, amir xukumatining tugatish, davlatni boshqarish-tizimini adolat va shariat asosida tashkil qilish kabi talablar ko`yilgan edi.

www.arxiv.uzAmir bu shartlarni qabul qilmadi. Shundan keynn yosh buxoroliklar va F.Kolesov otryadlari Buxoroga xujum boshladilar. Biroq ular maglubiyatga uchradilar. Yosh buxoroliklar amir kuvg`inidan qochib Turkistonga kelib turishga majbur bo`ldilar. Bu yerda hokimiyatni qo`lga olish xaqidagi ularning o`rtasidagi kelishmovchiliklar yanada kuchaydi. Amir hokimiyatini zo`rlik bilan ag`darishga qarshi gurux ham, amir hokimiyatini inqilobiy yo`l bilan ag`darish tarafdori bo`lgan inqilobchi yosh buxoroliklar ham o`z fikrlaridan qaytmadilar. Bu guruxning rahbari Fayzulla Xodjayev 1918 yil oktabrida Moskvada yosh buxoroliklar partiyasining Moskva ko`mitasini tashkil qiladi va 1919 yil dekabrigacha o`zbek va tojik tillarida turli inkilobiy risola, varaqalarni nashr qiladi va Buxoroda tarqatadi. 1920 yil boshida Fayzulla Xodjayev Toshkentga qaytadi va inqilobchi yosh buxorliklar partiyasining Turkiston markaziy byurosini tashkil qiladi. Uning programmasida ijtimoiy adolatsizlik, zulm va zo`ravonlik va jaholat qattiq tanqid qilinadi, inqilobiy g`oyalar, inson huquqi va erkinliklari, xalq ishtiroki va xoxishi bilan o`rnatilgan yangi tuzum o`rnatish zarurligi targ`ib qilinadi. 1920 yil 2 sentabrda Buxoroda yuz bergan davlat to`ntarilishidan keyin inqilobchi yosh buxoroliklar partiyasi Markaziy byuro qaroriga muvofik tarqatildi, uning a`zolari umumiy qoida asosida Buxoro Kommunistik partiyasiga a`zo bo`lish xukukiga ega bo`ldilar. Yosh xivaliklar siyosiy dasturining o`zgarishiga ham 1917 yil fevral inqilobi katta ta`sir ko`rsatdi. Yosh xivaliklar mustaqil partiyaga uyushdilar. Ularning rahbarlaridan Bobooxun Salimov, Polvon-Niyoz Yusupov. Xorazmda Oliy xokimiyat umumxalq saylovi asosida tashkil kilingan majlis (Parlament) qo`liga o`tishini, mansabdor shaxslarning koidasini joriy qilish, fuqarolarning qonun oldida tengligi, xalqqa erkinlik berish talablari bilan chiqdilar. Ularning bu talablari xonga topshirildi. Xon bu talablarni kabul kildi vauzining «Manifesti»shaklida xalqqa e`lon kiddi. Manifest e`lon qilingandan keyin yosh xivaliklar majlisga saylov utkazishga kirishdilar. 30 deputatdan iborat majlis saylandi va ish boshladi. Biroq ko`p vatq o`tmay xon majlisni tarkatib yubordi. yoshxivaliklar quvg`in ostiga olindilar. 1917 yil dekabr oyida yosh xivaliklar Toshkentda Xiva inqilobchilari qo`mitasini tashkil qildilar. Ular Sovet hokimiyati vakillari bilan aloqa o`rnatish, kungilli otryadlar tuzish, xonlik aholisiniig o`rtasida targ`ibotchilik ishlarini faollashtirish masalalari bilan shug`ullandilar, Yosh xivaliklar o`z

www.arxiv.uzchaqiriqlarida xonlik hokimiyatini tugatish, mehnatkash xalqning ehtiyojlariga javob beradigan xokimiyat o`rnatish zarurligini uqtirdilar. 1920 yil fevral oyida Horazmda sodir bo`lgan davlat tuntarishida yosh xivaliklar ishtirok etdilar. Ularning bir qismi Horazm Kommunistik partiyasiga ko`shildilar.

Похожие

Siyosiy huquqlar

Siyosiy huquqlar

Siyosiy (Davlat) rejim

Siyosiy partiyalar va partiyaviy tizimlar

Ma'muriy-siyosiy faoliyat sohalarini boshqarish