Главная страница
Рефераты
Геометрия
Сиртларни ёйиш
Сиртларни ёйиш
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
1423.498046875 KB
Скачать
Похожие
Дифференциал геометрия ва тензор асослари фани предмети
Сиртларнинг узаро кесишуви
Шарлар усули
Иккинчи тартибли сиртлар
Детерминантлар. Детерминантларни унинг бевосита элементлари орқалаи ифодалаш
![Купёк ёйилмасини ясашда нормал кесим усулини татбик этиш 149-шаклда мисол тариқасида уч ёқли тариқасида уч ёқли призма ёйилмасини ясаш кўрсатилган. Унда призманинг ён қирраларига перпендикуляр бўлган ( П2 ) текислик билан кесилган. Натижада текислик призмани 1-2-3 учбурчак кесим бўйича кесиб ўтади. 1-2-3 кесимини хақиқий катталигини проекцияси текислиларини алмаштириш усули билан аниқлаймиз. Би ёки бўш жойида горизонтал а тўғри чизиқ ўтказамиз. Бу тўғри чизиқдан ихтиёрий 1 нуқтани танлаб олиб, ундан [1-3], [2-3], [3-1] кесмаларни қуйиб чиқамиз. Мазкур кесмалар призма кесим томонларининг хақиқий катталигига конгруэнтдир. 1 0 ,2 0 ,3 0 ,4 0 ва 11 0 нуқталаридан тўғри чизиқни перпендикуляр қилиб тўғри чизиқлар ўтказамиз ва 1 0 ,2 0 ,3 0 ,4 0 ва 1 0 нуқталардан бу тўғри чизиқларга мос равишда 1F,2E,3D кесмаларни қўйямиз. Натижада, хосил бўлган F 0 ,E 0 ,D 0 ,F 0 ва B 0 A 0 ,? 0 ,В 0 нуқталарни бирлаштирсак, призма ён сиртининг ёйилмаси ясалади. Призманинг тўла ёйилмасини ясаш учун унга А 0 ,В 0 ,С 0 , ва D 0 E 0 Г 0 асосларини қўшамиз. Буни таoкидлаб ўтиш керакки, призманинг ён қирралари П 2 текисликка параллел жойлашгани учун, улар хақиқий узунлигини конгруэндир. Юмалатиб ёйиш усули Ёйилувчи сиртнинг ясовчилари битта проекциялари текислигига, асослари эса иккинчи проекциялар текислигига параллел бўлсагина бу усулни тадбиқ қилиш мақсадига мувофиқдир. 149-шакл](/data/documents/887c3c91-b523-4ee1-a06d-f00199add3f7/page-3.png)
![150-шакл 150-шаклда оғма уч ёқли АВСDEF призмани ён сиртини текисликка ёйиши кўрсатилган. призма ён сиртини ёйиш учун унинг АD қиррасидан ёйиш ( П2 ) текислигини П 2 текисликка параллел ўтказамиз. Призманинг AD қиррасини айлантириш ўқи деб, сўнг призмани ADEF ёқини унинг атрофида бурамиз. В 0 Е 0 қиррани текисликда жипслашган вазиятини аниқлаш учун В 0 нуқтадан А 2 D 2 қиррага перпендикуляр қилиб тўғри чизиқ чиқарамиз ва уни кесадиган қилиб А 2 нуқтадан [АВ] кесмага тенг радиусли ёй чизиб В 0 нуқтани аниқлаймиз. В 0 нуқтадан А 2 D 2 га параллел қилиб В 0 Е 0 тўғри чизиқни ўтказамиз. Текисликка жипслаштирилган В 0 Е 0 қиррани янги айлантириш ўқи деб, унинг атрофида BEFC ёқни айлантириб текисликка жипслаштирамиз, бунинг учун С нуқтадан В 0 Е 0 қиррага перпендикуляр тўғри чизиқ нурини ўтказамиз. В 0 нуқтадан перпендикуляр нур билан кесадиган қилиб [BC] кесмага тенг радиусли ёй чизиб С 0 нуқтани хосил қиламиз. С 0 нуқтадан В 0 Е 0 параллел С 0 F 0 жипслашган қирани ясаймиз. Худди шунга ўхшаш, АD 0 қиррани аниқлаймиз. Натижада, А 2 В 0 С 0 А 0 D 0 Г 0 Е 0 D 2 хосил бўлган текис шакл, призманинг ёйилмасини ифодалайди. призманинг тўла ёйилмасини ясаш учун, бу ёйилмага призманинг остки АВС ва юқориги DEF асосларини қўшиб чизамиз.](/data/documents/887c3c91-b523-4ee1-a06d-f00199add3f7/page-4.png)
![Учбурчакли (треангуляция) усули Пирамида ён ёқларини текисликка ёйишда учбурчакликлар усулидан фойдаланилади, чунки унинг ён ёқлари учбурчакликлардир ёиғиндисини ташкил этади. Пирамида қирралари проекция текисликларига нисбатан умумий вазиятида жойлашган бўлса, уларнинг хақиқий узунлкларини аниқлаб, сўнг текисликка ёйилади. Бунга мисол тариқасида 151-шаклдаги SАВС пирамидвнинг ёйилмаси келтирилган. Пирамида ён сиртининг ёйилмаси учбурчаклардан ташкил топган текис шаклдан иборатдир. Пирамида қирралари S учидан ўтган ва П! текисликка перпендикуляр бўлган (i) ўқ атрофида айлантирилади ва П2 текисликки параллел бўлган текисликка жипслаштирамиз. Сўнгра (S 2 А 2 ), S 2 В 2 ) ва (S 2 С 2 ) қирраларининг хақиқий узунликларини аниқлаб ясашга ўтамиз. Бунинг учун ихтиёрий S о нуқтадан а тўғри чизиқни ўтказиб, унга S о нуқтадан S о A о S о A 11 о кесмани қўямиз. Ао нуқтадан [А 1 В 1 ] кесмага тенг радиусли ёй чизилади ва уни кесадиган қилиб S нуқтадан [S 2 В 11 2 ] қиррага тенг радиусли ёй чизилади. Хосил бўлган В о нуқтадан [В 1 С 1 ] радиусли ёй чизиб, уни кесадиган қилиб S нуқтадан [S 2 C 2 ] қиррага тенг ёй чизилади ва С нуқтани топамиз. С о нуқтадан [С 1 А 1 ] радиусли ёй чизиб, сўнг уни кесадиган қилиб S о нуқтадан [S 2 A 11 2 ] қиррага тенг радиусли ёй чизилади ва А о нуқтани топамиз. Пирамида тўла сиртининг ёйилмасини ясаш учун, ён сиртига АВС асос қўшилади.](/data/documents/887c3c91-b523-4ee1-a06d-f00199add3f7/page-5.png)
![155-шакл. 156-шаклда шар сиртини шарли ёйилмаси ёрдамчи цилиндирлар воситаси билан ясаш курсатилган. Шарнинг ёйилмасисини ясаш учун, унинг ОN ўқи орқали П1 текисликка перпендикуляр қилиб текисликлар ўтказамиз, булар шарни 6 та тенг тилимга бўлади. (Шарни 12 ва ундан ортиқ бўлакларга хам бўлиш мумкин). 6 та тилимдан биттасини тахминний ёйилмаси ясалса кифоя, чунки қолган бешта тилимнинг ёйилмаси шунга ўхаша бўлади. Тилимнинг тўғрилангандан кейинги узунлиги D/2 га тенг бўлади, бу ерда D-шарнинг диаметридир. EF нуқталар орасидаги масофа шарнинг катта айлансининг1/6 қисмига тенгдир (EF= D/6) 03 оралиқни тенг учга бўлиб, уларни 1,2,3 деб белгилаймиз. 2 нуқтадан ўтган [CD] кесмани узунлиги ПR1/3 га тенг, 1 нуқтадан ўтган [АВ] кесманинг узунлиги эса тенг бўлади. Аниқланган нуқталарни чизмадан курсатилгандай қилиб туташтирсак тилимнинг ёйилмаси ясалади. Тилнинг қўйи қисмидаги нуқталар юқоридагиларга симетрикдир. 156-шакл](/data/documents/887c3c91-b523-4ee1-a06d-f00199add3f7/page-10.png)
