Yerlarni baholash uslublari va meyoriy hosildorligi - Геология - Рефераты

Yerlarni baholash uslublari va meyoriy hosildorligi

Загружено в:

16.09.2022

Скачано:

0

Размер:

40.5 KB

Yerlarni baholash uslublari va meyoriy hosildorligi Reja: 1. Yerlarni baholash uslublari haqida tushuncha 2. Tuproq bonitirovkasi asosiy qishloq x о ‘jalik ekinlarini hosildorligi. 3. Bonitirovka shkalasini kadastr fonidagi ahamiyati.

1. Yerlarni baholashni asosiy me’zonlaridan biri unumdorlikni baholash Dokuchayev usuli b о ‘yicha olib boriladi. U tuproqlarni baholashni sinflarga guruhlarga tiplarga b о ‘lishda tuproqdan, ya’ni uni tabiiy xususiyatlaridan foydalanish kerak ekanligini isbotladi va bu ususl baholash usulini negizini tashkil qiladi. Tuproqni taiy xossalarini e’tiborga olmasdan juda sifatli darajada bajargan iqtisodiy statistik baholash usuli ham kutilgan natijani bermadi. Dokuchayev, Sibersev tuproqni bonitirovkalashda uni, ya’ni tuproqni har tomonlama tabiiy xususiyatlarini о ‘rganishi lozimligi vash u asosada baholashni ishlab chiqdilar. Ularni baholashda ikki bosqichni hisobga oladi. 1. Tuproqni tabiiy xossalarini morfologik, genetik, kimyoviy, fizikaviy va boshqalarni dalada laboratoriyada о ‘rganish 2. Qishloq x о ‘jalik va statistik ma’lumotlarni t о ‘plash tanlash va qayta ishlash bosqichi kadastrda har tuproq yili uchun t о ‘la kimyoviy tahlil nam sig‘imi suv о ‘tkazuvchanlik va hokazolar t о ‘g‘risida ma’lumot b о ‘ladi. Dala va kameral ishlar b о ‘yicha Dokuchayev gumus miqdori va tuproq qatlami qalinligini muhim ahamiyatga ega ekanligini takidlab о ‘tdi. Anna shu tabiiy tarixiy usul bilan 100 ball shkala asosida birinchi birinchi marta __________________________. 2. Yerni baholashni birinchi marta oldingi darslarda ham gapirib о ‘tganimizdek s о ‘rov statistik usuli ham о ‘z vaqtida asosiy uslublardan biri b о ‘ldi. S о ‘rov statistik uslubiyoti bilan shug‘ullanish о ‘sha davrda polisiya xizmatchilari zimmasiga yuklatilda, chunki bunda polisiya xodimlari bu sohani tushunmasdan ish k о ‘rishi natijasida bu usuldan keyinchalik vos kechildi. Bunda kadastr fani uchun muhim ahamiyatlisi olingan hosil b о ‘yicha yerni baholanish k о ‘rsatkichi eng yaxshi natija hisoblanadi. Chunki yerda oziqa elementi yaxshi yaxshi b о ‘lsa о ‘sha yerda hosildorlik yuqori b о ‘ladi. S о ‘rov statistik usul

qadimda 1810 yillarda bizda Buxoroda ham q о ‘llanilgan yer sog‘ini tashkil qilishda yerlarni sh о ‘rlangan va sh о ‘rlanmagan tuproqlarga ajratib yerga ya’ni sug‘oriladigan yerga soliq solishni tartibga kiritgan. Ziroatnomada yozilishicha о ‘sha davrda Buxoro yerlarini sh о ‘rlanganlik darajasini tuproqni 5-6 m chuqurlikkacha qazib har bir metrdagi tuproqni sh о ‘rlanishi aniqlangan, bunda eng oddiy analiz tuproqni ustiga suv solib suv tinigandan keyin shu suvni og‘iz bilan sh о ‘rlangan va sh о ‘rlanmaganligini sezgan. Kadastr fanini eng muhim xususiyatlaridan biri ya’ni qimmat va arzon baholashni yerni unumdorlik k о ‘rsatkichi asosida baholashdir, hozirda yerni asosiy k о ‘rsatkichi mexanik tarkibi yerni baholashda bosh omil b о ‘lmoqda. 3. Yerni baholashni uslublaridan biri morfologik usulidir bunday usulni G.F.Nefedov V.R.Raspolojenskiylar tomonidan ishlab chiqildi. Bu usulda mexanik tarkib ximiyaviy xossa, fizik k о ‘rsatkichlar hisobga olinmasdan faqat tuproqlarni gumus k о ‘rsatkichi b о ‘yicha baholash zarurligini taklif etdi, hamda 10-20 yillik о ‘rtacha hosildorlikni aniqlab gumus bilan ta’minlanish orqali yerni baholashni k о ‘pgina iqtisodchilar ham ma’qulladi. Chunki bu usulni о ‘tkazish juda arzon turadi lekin tuproq t о ‘g‘risida uning baholanishini kadastr fani doimo aniqlik bilan aniqlanishi bu fanni mohiyatini yanada oshiradi. Tuproqni gumus miqdori b о ‘yicha baholanishi qadimgi Osiyo mamlakatlarida Xitoyda ham tuproqni rangini qoramtirligiga qarab baholangan. Hozirda ham gumus k о ‘rsatkichi tuproqni mexanik tarkibidan keyin ikkinchi о ‘rinda turadi. Hozirda hamma fermer x о ‘jaligi yer maydonlari tuproq tarkibidagi gumus miqdoriga qarab dala pasporti tuzilgan shu pasportga asosan gumus miqdori kontur yer maydonlari b о ‘yicha yozib q о ‘yilgan kadastr tashkiloti xodimlari ham hozirda har bir x о ‘jalik yerlarini gumus bilan ta’minlanishi darajasini har yili 1 yanvar holati b о ‘yicha kadastr kitobiga yozib q о ‘yiladi. 4. Bonitirovka shkalasini tuproqni mexanik tarkibi asosida t о ‘ldiriladi.

Sug‘oriladigan dehqonchilikda tuproqda keladigan barcha kimyoviy, biologik va boshqa jarayonlar о ‘zgaruvchan b о ‘ladi. Faqatgina tuproqni mexanik tarkibi konservativ xususiyatga ya’ni о ‘zgarmas b о ‘lgani uchun ham bonitirovkalash va baholashni asosiy k о ‘rsatkichi hisoblanadi. Haqiqatdan ham yengil mexanik tarkibga ega b о ‘lgan tuproqlar og‘ir mexanik tarkibga ega b о ‘lgan tuproqlarga nisbatan о ‘zida kam oziqa ushlab turadi. Shuning uchun ham hozirda yerni baholashni har qanday usulida mexanik tarkib bilan hisob olib boriladi. Bunda biz tuproqlar zonasi va ch о ‘l zonalari tuproqlari uchun mexanik tarkibi qumli, qumoq, yengil qumoq, о ‘rta qumoq, og‘ir qumoq, gleyli b о ‘lgani uchun shu tarkib b о ‘yicha baholanadi. Gleyli tuproqlarni mexanik tarkibi og‘ir b о ‘lganligi uchun suv fizik xossalari ham yaxshi b о ‘lmasligi, mexanik tarkib о ‘rta qumoq yerlarga nisbatan unumdorligi kam baholanadi. Xullas kadastrda tuproqni baholanishi birinchi navbatda tuproqni mexanik tarkibidan kelib chiqqan holda baholanishi bu tabiiy hol deb, keyin boshqa k о ‘rsatkichlar koeffisiyentlari asosida k о ‘paytirilib haqiqiy baholash topiladi.

Похожие

Yer kadastrining maqsad vazifalari va tasnifi

Yer kadastri ma’lumotlarini qо‘llash

Yagona yer solig‘ini iqtisodiy mohiyati va hududiy meyoriy asoslari

Yerlarni muhofaza qilish bо‘yicha davlat nazoratini amalga oshirish

Yer resurslar va ulardan samarali foydalanish muammolari