Tuproqshunoslikda geoaxborotlar ma’lumotlarining geo-makonga oid tahlil qilinishi - Геология - Рефераты

Tuproqshunoslikda geoaxborotlar ma’lumotlarining geo-makonga oid tahlil qilinishi

Загружено в:

28.11.2022

Скачано:

0

Размер:

1036.58984375 KB

Tuproqshunoslikda geoaxborotlar ma’lumotlarining geo-makonga oid tahlil qilinishi Reja: 1. Geo-makonga oid tahlil haqida umumiy tushunchalar 2. Geo-makonga oid tahlillarning turlari 3. Overley operatsiyasi asosida geo-makonga oid o’lchashlar 4. Tarmoqlarni tahlil qilish

1. Geo-makonga oid tahlil haqida umumiy tushunchalar Geo-makonga oid tahlil tushunchasiga aniqlik kiritish. Geo- makonga oid tahlil - bu geografik ma‟lumotlarning makon bo„ylab taqsimlanish qonuniyatlari va ob‟ektlar o„rtasidagi o„zaro aloqadorlik tipidagi bog„liqliklarni qidirish jarayoni hisoblanadi. Makonga oid tahlil - bu GATning yadrosini tashkil qiladi. Geo-makonga oid tahlil olamga nisbatan alohida nuqtai nazar bilan yondoshish hisoblanadi va u orqali Erda va bizning planetamiz yaqinida amalga oshayotgan va joylashgan hodisalar, jarayonlar va strukturalarni o„rganish mumkin bo„lgan o„ziga xos takrorlanmas tavsifga ega linza sifatida tavsiflanishi mumkin. Geografik axborotlarni tahlil qilish natijasida sifat jihatidan yangi axborotlar olinadi va oldin aniqlanmagan qonuniyatlar kashf qilinadi. Geo-makonga oid tahlilning vazifalari quyidagilardan tashkil topgan:  Ob‟ektlarning joylashish joyini tahlil qilish - ya‟ni, ob‟ektlarning qaerda joylashganligi masalasiga aniqlik kiritish;  Sonlar orqali ifodalangan ko„rsatkichlarning taqsimlanishini tahlil qilish - ya‟ni, bu ko„rsatkichlarning qaerda kam va qaerda ko„p taqsimlanganiga aniqlik kiritish;  Zichlik xaritasini tuzib chiqish - ya‟ni, zichlikni xaritaga tushirish;  Sohalar ichidagi ob‟ektlarni qidirish - ya‟ni, sohalarning ichida nima joylashganligini izlash;  Atrof-muhitni tahlil qilish - ya‟ni, yaqin sohalarda nimalar joylashganligiga aniqlik kiritish;  Makonga oid o„zgarishlarni tahlil qilish - ya‟ni, o„zgarishlarni xaritaga tushirish. Geo-makonga oid tahlil uslubiyati . Makonga oid tahlilni amalga oshirish vositalaridan biri - bu kartografik modellashtirish hisoblanadi.

Kartografik modellashtirish - bu umumiy va shu bilan birgalikda, ko„pgina GAT ilovalarning tarkibida yaqqol ko„rinishda foydalaniluvchi aniq uslubiyat hisoblanadi. Bu atama orqali kartografik modellashtirishning o„z tarkibiga kartografik shaklda, ya‟ni xaritalar ko„rinishida keltirilgan geo- makonga oid axborotlar modellarini qamrab olishi ifodalanadi. Kartografik modellashtirish geo-makonga oid axborotlarning makonga oid va mavzularga oid tavsiflarini bir vaqtning o„zida tahlil qilish uchun foydalaniladi. Geo-makonga oid axborotlarning mavzularga oid tarkibiy qismi ma‟lumotlar bilan statistik operatsiyalarni amalga oshirish vositasida tahlilni amalga oshiradi (masalan, o„rtacha qiymatni olish va o„rtacha kvadrat og„ish qiymatini hisoblash), geo- makonga oid axborotlarning makonga oid tavsiflari esa - makonga oid tahlillarni amalga oshirish orqali olinadi. Tahliliy uslublar odatdagi xaritalarni tuzib chiqishda juda oddiy bo„lishi mumkin, shuningdek ko„plab axborotlar qavatlarini birlashtirish yo„li bilan haqiqiy olamni imitatsiyalash modellarini o„z ichiga oluvchi, murakkab tavsifga ham ega bo„lishi mumkin. I Bosqich. Masalaning qo’yilishi . Masalaning qo„yilishi (hal qilinishi talab qilingan masalaga aniqlik kiritib olish) har doim javob olinishi talab qilinuvchi so„rovlar turlarini tahlil qilishning maqsadiga oydinlik kiritib olishdan boshlanadi, masalan:  O„tgan davr mobaynida tuproq qatlamining yuvilishi ko„proq darajada qaerda sodir bo„lgan?  Har bir suv yig„iluvchi havzalar doirasida qancha o„rmonzorlar o„sadi?  Berilgan tuproq turining degradatsiyasi qanday darajada? Qo„yiluvchi masalaning o„ziga xosligi eng avvalo, tahlil qilish tipining tanlab olinishiga aniqlik kiritib beradi va Shuningdek, berilgan vaziyatda nisbatan samarali ta‟sirga ega bo„lgan uslublarni tanlab olish, natijalarni izohlash (tushuntirib berish) holatlariga aniqlik kiritishni belgilab beradi. Shuningdek, belgilab olingan masalaning tavsiflari ushbu alohida qismlar bo„yicha masalani

hal qilishning zaruriyat hisoblanishini belgilab beradi va o„z navbatida, masalani hal qilishda foydalaniluvchi ma‟lumotlarni olish, dasturiy vositalarni ijaraga olish yoki sotib olish, ushbu vositalarning quvvati kabi jihatlarga oydinlik kiritiladi. Aynan, ushbu bosqich davomida yuzaga kelgan masalaning ko„lami va uni hal qilishga yo„naltiriluvchi zaruriy vositalar hajmi o„rtasidagi muvofiqlik holati shakllantiriladi. Amalga oshiriluvchi tadqiqotlarning alohida qismlar bo„yicha batafsil ishlab chiqilishi va berilgan masalani hal qilish uslublarining maqsadga muvofiqligini sezilarli darajada belgilab beruvchi omillardan biri - bu amalga oshiriluvchi tahlil natijalarining aynan, nimaga mo„ljallanganligi haqida to„liq tasavvurlarga ega bo„lish bilan bog„liq hisoblanadi. Ayrim vaziyatlarda tanlab olingan uslublarning to„g„riligini baholash uchun yoki ahamiyatga ega bo„lgan omillarni ajratib olish uchun boshlang„ich tadqiqotlarni amalga oshirib ko„rish talab qilinadi, boshqa bir vaziyatlarda esa - olingan natijalarni bevosita ilmiy kengashga hisobot shaklida taqdim etish talab qilinadi. Keltirilgan oxirgi vaziyatda tanlab olingan tadqiqot uslublari nisbatan yuqori darajada qat‟iy tartibda maqsadga muvofiq bo„lishi talab qilinadi va olingan natijalar esa - nisbatan iloji boricha yuqori darajada ilmiy jihatdan asoslangan bo„lishi zarur hisoblanadi. Shuningdek, ushbu bosqich davomida berilgan so„rovlarga mos keluvchi, talab qilingan javoblarni olish uchun geo-ma‟lumotlardan foydalanish ko„rsatkichlariga (parametr) aniqlik kiritib olinadi. II Bosqich. Boshlang’ich ma’lumotlarni baholash. Berilgan tadqiqotni amalga oshirish uchun foydalanish imkoniyati mavjud bo„lgan ma‟lumotlar va ob‟ektlarning tiplari sezilarli darajada foydalanilishi kerak bo„lgan uslubning o„ziga xos spetsifik jihatlarini va albatta, aniq natijalarga erishishni belgilab beradi. Bu bosqich davomida makonga oid operatsiyalarni amalga oshirish uchun, ma‟lumotlarni tayyorlash zarurati tug„ilishi mumkin, jumladan ma‟lumotlarni o„zgartirish, o„lchov birliklarini va koordinatalar tizimini qayta o„zgartirish, tarkibga ma‟lumotlarni qo„shish, ma‟lumotlarni bitta formatdan boshqasiga konvertatsiyalash va boshqa shu kabi operatsiyalarni

bajarish talab qilinishi mumkin. Boshlang„ich ma‟lumotlarni baholash - bu tahlil qilish jarayonining nisbatan eng muhim bosqichlaridan biri hisoblanadi. Aynan, ushbu lahzada tahlil qilish uchun tanlab olingan usullarning ro„yobga oshirilishi va talab qilingan sifat darajasidagi yakuniy natijalarni olish imkoniyatlari tamoyillariga aniqlik kiritiladi. III Bosqich. Tahlil qilish uslubini tanlab olish. Birinchidan, uslubni tanlab olishda har doim quyidagi ko„rinishdagi dilemma yuzaga keladi: ya‟ni, tahlilning tez amalga oshirilishi zarurmi yoki amalga oshiriluvchi tahlil natijalarining aniqlik darajasi ko„proq darajada muhim hisoblanadimi? Masalan, yuzaga kelgan vaziyatni umumiy holatda tezda baholash va tegishli qarorlarni qabul qilish talab qilingan vaziyatlarda amalga oshiriluvchi tahlil jarayonining tezkor tarzda (operativ tavsifda) bajarilishi talabi dolzarblashishi qayd qilinadi. Bunday holatlarda yaxshi darajada sinovdan o„tgan va nisbatan oddiy uslublardan foydalaniladi, ya‟ni tahlil qilinayotgan ob‟ektning holati haqidagi batafsil va har tomonlama boshlang„ich axborotlarni olish uchun sezilari darajada sarf-harajatlar talab qilinmasligi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Amalga oshirilishi belgilangan tahlil natijalarining yuqori aniqlik darajasiga ega bo„lishi talabi boshlang„ich axborotlarning ishonchli va to„liq holatda bo„lishi zarurati asosida kelib chiqadi. O„z navbatida, tahlil natijalarining aniqlik darajasiga erishish uchun, ma‟lumotlarni qayta ishlashga sarflanuvchi vaqt va mehnat sarfi oshirilishi talab qilinadi. Ikkinchidan, tahlil uslubi mavjud ma‟lumotlar modeli asosida aniqlanadi. Boshlang„ich ob‟ektning joylashgan joyi aniqligini saqlab qolish talab qilingan vaziyatlarda, vektor ma‟lumotlardan foydalanish, diskret tavsifga ega ob‟ektlar, chegaralar ustida ishlash yoki chiziqli tavsifga ega bo„lgan tarmoqni modellashtirish nisbatan qulay hisoblanadi. Rastr ma‟lumotlardan uzluksizlik (muntazamlik) tavsifiga ega bo„lgan hodisalarni tahlil qilish uchun foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Triangulyasiya tipidagi ma‟lumotlardan yuzalarni tahlil qilishda foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Zamonaviy GAT tahlil qilish jarayoni davomida

ushbu ma‟lumotlar tiplarini integratsiyalash shaklida foydalanish foydalanish imkonini beradi. Uchinchidan, tanlab olingan ma‟lumotlar modellarga bog„liq holatda, ushbu ma‟lumotlarni qayta ishlash vositalari tanlab olinadi. Zamonaviy GAT tarkibida makonga oid va atribut ma‟lumotlar ustida ishlash imkonini beruvchi katta miqdordagi tahlil qilish vositalari mavjud hisoblanadi. Ma‟lum bir aniq ma‟lumotlar to„plamini makonga oid tahlil qilish jarayonida ob‟ektlarni ajratib olish, bufer zonalarni tuzib chiqish, bufer zonalarni boshqa qavatlar tarkibiga kiritish, bufer zonaga tushib qolgan ob‟ektlar ustida ishlash va boshqa shu kabi operatsiyalarni tarkibiga kiritish ham mumkin. Tahlil qilish vositalarining to„plamiga yuqorida tavsiflangan - I bosqichda ajratib olingan, tahlil qilishning mezonlarini izohlash davomida aniqlik kiritiladi. Masalaning qo„yilishida har bir tasdiqlanish holatlari tahlil qilish davomida bir qator operatsiyalar ko„rinishida translyasiyalanishi mumkin. IV Bosqich. Ma’lumotlarni qayta ishlash . Tahlil uslubi tanlab olinishi bilan, uni GAT vositalari yordamida ro„yobga oshirilishi operatsiyalari zanjiri ketma-ketligini tuzib chiqish talab qilinadi. Makonga oid har bir operatsiya yangi axborotlarning olinishiga olib keladi. Ko„pgina holatlarda tahlil jarayonini amalga oshirish ko„p sondagi qavatlar asosida amalga oshiriluvchi operatsiyalar to„plamini bajarishni talab qiladi. Rastr ma‟lumotlar to„plami bilan ish olib borishda bir vaqtning o„zida bir nechta qavatlar bilan ishlash imkoniyati mavjud hisoblanadi, bunda algoritm (bajarilishi belgilangan ishlar ketma-ketligi) rastr hisoblagich (kalkulyator), ya‟ni - Raster Calculator yordamida bajariladi. V Bosqich. Natijalarni baholash va aks ettirish. Natijalarni baholash jarayonida olingan natijalarni izohlash amalga oshiriladi, Shuningdek olingan ma‟lumotlarning ob‟ektivlik darajasi va ishonchlilik darajasi aniqlanadi. Agar, talab qilinsa, u holda tahlil qilish jarayonini boshqa ko„rsatkichlar bo„yicha takrorlash haqida qaror qabul qilinadi yoki amalga oshirilgan tahlillarga aniqlik kiritish, boshqa tahlil uslublaridan foydalanish masalasi qarab chiqiladi. GAT nisbatan oson va tezkorlikda yangi natijalarni olish va o„zgartirishni amalga

oshirish imkonini beradi. Shuningdek, turli xil tahlillarda olingan natijalarni tezkorlikda o„zaro solishtirish va qaysi bir yondoshuv nisbatan yaxshiroq ekanligi haqida xulosalar chiqarilishi mumkin. Amalga oshirilgan tahlil natijalari xaritalar, diagrammalar, jadval shaklidagi qiymatlar ko„rinishida ifodalanishi mumkin va bu ma‟lumotlar mutlaqo yangi ma‟lumotlardan tashkil topadi. Bunda qaysi axborotlarni xarita tarkibiga kiritish, bu ma‟lumotlarni nisbatan yaxshiroq aks ettirish uchun, qiymatlarni qanday qilib guruhlashtirish masalasini hal qilish talab qilinadi. Bu uslubiyat haqiqiy mavjud Er makonining vektor modellarida va shuningdek, rastr modellarida ham foydalaniladi. 2. Geo-makonga oid tahlillarning turlari Ma‟lumotlarni tahlil qilish Sizga mavjud ma‟lumotlar bazasi tarkibidan yangi axborotlarni olish imkonini beradi. Tahlil qilinayotgan ma‟lumotlar o„z tarkibiga quyidagi holatlarni qamrab oladi: • Makonga oid, o„zaro bir-birini qoplovchi ob‟ektlar; • Ma‟lum bir aniq xossalarga ega bo„lgan axborotlarni olish uchun beriluvchi so„rovlar; • Ob‟ektlarni tasniflash, birlashtirish va olib tashlash va boshqa ko„plab operatsiyalar. Quyidagi keltirilgan rasmda oddiy so„rov namunasi ko„rsatilgan. Bu holatda GAT bilan ish olib boruvchi mutaxassis ma‟lum bir aniq tipdagi tuproq qatlamida qanday uy qurish mumkinligini bilishi talab qilinadi. Ushbu so„rovga javob berish uchun, quyidagi keltirilgan ikkita turdagi ma‟lumotlardan foydalanish talab qilinadi: ya‟ni, tuproq tiplari va hududning ma‟lum bir aniq uchastkalarida joylashgan uylar haqidagi ma‟lumotlar.

2.1.-rasm. So„rovning strukturasi GAT tarkibida ikkita axborotlar qavatidan olingan ma‟lumotlardan foydalaniladi va ular birlashtiriladi, o„z navbatida yangi axborot manbasini olish imkoni yuzaga keladi. Ikkala ma‟lumotlar qavatlari o„rtasidagi bog„lanish har bir nuqta uchun geografik joylashish holati (kenglik va uzunlik) sifatida xizmat qiladi. Ushbu keltirilgan misol, chegaraviy darajada oddiy vaziyat hisoblanadi va shu sababli, bu ko„rinishda ishlarni ma‟lum bir aniq tuproq tiplari tarqalgan uchastkalarda uylar qurilgan hududlarni shunchaki ko„zdan kechirish orqali bajarish murakkab ish hisoblanmaydi, biroq agar Siz bir xil tavsifga ega bo„lmagan uchastkalarga ega bo„lgan, juda katta maydonni egallagan hudud ustida olib borayotgan bo„lsangiz, u holda bu ishni odamning ko„rish sezgisi orqali vizual usulda bajarish chegaraviy darajada qiyin ish hisoblanadi. Makonga oid so’roqlar (Spatial Query) rostlanishiga qanday kirishishni belgilab olishdan oldin, belgilangan tartib-qoidalarni bajarish uchun, sxema tarkibidagi ob‟ektlarning sinflari mavjudligiga ishonch xosil qilish talab qilinadi, bunda tarkibida tegishli tartib-qoidalar ko„rsatilgan, sxematik ifodalashlarning tayyor nusxalari (shablon) bilan bog„langan, sxematik ma‟lumotlar to„plamlari mavjudligi tekshirilishi talab qilinadi. Makonga oid so’roqlar tartib-qoidalari (Spatial Query) - ular bilan bog„liq bo„lgan GAT-ob‟ektlarning kirish ma‟lumotlari tarkibidagi МАЪЛУМОТЛАР СЎРОВ ХУЛОСА Харита Тупроқ типлари – Участкаларнинг чегаралари – Тупроқ типлари Уй – Жойлашиш жойи – Манзили – Типи– ЎлчамлариБерилган участкадаги уй ҲИСОБОТ Берилган участкадаги уй 50 Shaker st . Катта , ғиштли 25 Salemic dr. Ўртача , ѐғоч 1 0 Rubble W. Ўртача . ѐғоч

GATob‟ektlarga nisbatan joylashish holatiga bog„liq ravishda, bitta yoki bir nechta sxema ob‟ektlar sinflari tarkibida yangi sxema ob‟ektlarni aniqlash va ushbu ob‟ektlarni yaratilgan sxematik ma‟lumotlar tarkibiga qo„shish imkonini beradi. Kirish ma‟lumotlari tarkibida ko„rsatilgan GAT-ob‟ektlar to„plamidan boshlab, sxemani ishlab chiqish uchun, bu qoida yangi GAT-ob‟ektlarning kirish ma‟lumotlari tarkibidagi GAT-ob‟ektlarga nisbatan joylashish joyi bo„yicha so„rovlarni amalga oshiradi va sxema tarkibida o„zaro bog„liqlikdagi ob‟ektlarni ushbu ko„rinishda yaratilgan sxema tarkibiga qo„shish operatsiyasi bajariladi, bu ob‟ektlar ish boshlanishi vaqtida kirish ma‟lumotlari tarkibida mavjud ob‟ektlar sifatida qayd qilinadi. Tarkibiga qo„shilgan sxema ob‟ektlar sxema ob‟ektlarning bitta yoki bir nechta ko„rsatilgan sinflariga tegishli bo„lishi mumkin. Sxema ob‟ektlari bilan bog„langan GAT-ob‟ektlar sxema ob‟ektlar sinflari orqali ro„yobga oshirilgan ob‟ektlar sxemani tashkil qilish uchun kirish ma‟lumotlari tarkibiga kiritilishi talab qilinuvchi makonga oid so„rovlarni bajarish uchun foydalaniladi. Agar, bu ob‟ektlar qo„shilgan sxema ob‟ektlari atrofida konteynerlar ko„rinishida ifodalansa, u holda makonga oid so„rovlar qoidasining bajarilishi yaratilgan sxematik tasvir tarkibida ushbu sxema ob‟ektlarining aks ettirilishiga ta‟sir ko„rsatishi mumkin. 3. Overley operatsiyasi asosida geo-makonga oid o’lchashlar Overley - bu GAT-tahlilni bajarish davomida nisbatan faol tarzda foydalaniluvchi GAT-qurollardan biri bo„lib, overley (Overlay) deb nomlanuvchi operatsiyani bajarishda qo„llaniladi. Vektor grafika asosida overley operatsiyasini bajarishda kompyuter grafik primitivlarni o„zaro qo„shish va hisoblash operatsiyalarini amalga oshiradi. Overley operatsiyasi « poligondagi nuqta » sxemasi bo„yicha bajarilishi mumkin,

ya‟ni bunda nuqtali tavsifga ega ob‟ektni poligon tavsifdagi ob‟ekt tarkibiga joylashtirish amalga oshiriladi yoki « poligondagi chiziq » tipida bajarilishi mumkin, bu holatda - chiziqli tavsifga ega bo„lgan ob‟ektni poligon (poligonal) tavsifdagi ob‟ekt tarkibiga qo„shish bajariladi, Shuningdek « poligondagi poligon » tipida bajarilishi amalga oshiriladi - ya‟ni, bu holatda bitta poligon tavsifdagi ob‟ektning boshqa poligonal ob‟ekt bilan birlashtirilishi va hisobga olinishi ta‟minlanadi. Masalan, quyidagi rasmda o„rmonlar poligonining ma‟muriy poligonlar chegaralari bo„yicha aholi punktlari bilan birlashtirilishi asosidagi poligon tipidagi overley operatsiyasini bajarish natijalari ko„rsatilgan. Ushbu masalani hal qilish o„rmon resurslarini inventarzatsiyadan o„tkazish va monitoring qilish masalasini echishda ma‟muriy chegaralar yoki yuridik shaxs sifatidagi maqomga ega bo„lgan hududiy chegalardagi ob‟ektlar ham hisobga olinishi talab qilinadi. 3.1-rasm. Ma‟muriy chegaralar doirasida er maydonlaridan foydalanish chegaralarini belgilash bo„yicha poligonal overley

3.2-rasm. Gidrografik tarmoqlarning tuproq xaritasiga tushirilishi 3.3-Erdan foydalanish strukturalariga oid poligonal mavzuga ega bo„lgan relefning raqamli modeli Shunga o„xshash overey operatsiyalari daryo hududi tuproq qoplamini qarab chiqishda ham bajariladi, bunda turli xil tipdagi tuproqlar poligonal ob‟ektlari daryolarning chiziqli tavsifga ega bo„lgan ob‟ektlari bilan birlashtiriladi. Shuningdek, GAT-dasturlari rastr va vektor grafikalarni qayta ishlashda birgalikdagi, murakkab tavsifga ega bo„lgan overey operatsiyalarini ham bajaradi. Er uchastkalari chegaralarining relefning raqamli modeli tarkibida ifodalanishi bo„yicha overley operatsiyasiga misolni quyidagi keltirilgan rasmda ko„rish mumkin. Relef va erdan foydalanish strukturalarini birgalikda tahlil qilish suv bosish sharoitida potensial suv bosish havfi mavjud bo„lgan joylarni qidirish

imkonini beradi yoki gidrotexnik inshootlarni qurish uchun qulay bo„lgan joylarni aniqlash va boshqa shunga o„xshash vazifalarni hal qilish imkonini beradi. 4. Tarmoqlarni tahlil qilish Geoaxborot tizimlarini tarmoq bo„yicha tahlil qilishda quyidagi keltirilgan uchta o„zaro bog„liqlikka ega bo„lgan masalalarni samarali hal qilish ta‟minlanadi: • Ma‟lumotlar bazasi tarkibida tarmoqlarning strukturasi haqidagi metrik va topologik axborotlar bo„yicha ma‟lumotlar bazasining ifodalanishi va saqlanishi; • Tarmoqning har bir tarkibiy elementi bo„yicha atributlarga oid inter- faol so„rovlar amalga oshirilish imkoniyatlari e‟tiborga olingan, displeyda aks etuvchi sxema-xaritalar tarkibida geografik tarmoqlarning vizualizatsiyasi; • Modellar va grafa nazariyasi algoritmlari asosida ishlab chiqilgan tarmoqlar strukturalarini tahlil qilish. Agar, yuqorida keltirilgan dastlabki ikkita funksiya an‟anaviy tavsifda GATga tegishli bo„lsa, u holda keltirilgan oxirgi funksiya qo„shimcha modellovchi blok sifatida o„rin tutadi va umumiy holatda standart GAT-paketlar uchun xos hisoblanmaydi. Tarkibiy jihatdan geografik tarmoqlarni modellash va tahlil qilishga mo„ljallangan bloklar (modullar) bilan jihozlangan, nisbatan ommalashgan GAT muhitlarida ro„yobga oshiriluvchi tarmoqni tahlil qilish ishlari ketma-ketligiga tipik misolni qarab chiqamiz. Tarmoqning ikkita tugunlari o’rtasidagi yo’lni optimallashtirish . Bu bajarilishi belgilangan ishlar ketma-ketligi tarmoqning grafalari boshlang„ich va yakuniy qismlari (tugunlar) ma‟lumotlari o„rtasidagi eng yaxshi yo„l variantini hisoblashni nazarda tutadi, bunda foydalanuvchi tomonidan beriluvchi, maqsadga qaratilgan funksiyalar (masalan, qiymat, vaqt yoki masofa) hisobga olinadi.

Bunda turli xildagi qo„shimcha cheklanishlarni va shartlarni (masalan, haqiqiy yo„l o„tuvchi tugash qismlari va qovurg„a sohalarini ko„rsatish yo„li bilan) qo„shish mumkin. Shuningdek, haqiqiy yo„l o„tishi kerak bo„lmagan, « ta’qiqlangan » sohalar va qovurg„a qismlarni berish yo„li bilan, belgilangan vazifani murakkablashtirish ham mumkin. Yakuniy holatda ekranda tegishli oxirgi qismlar va qovurg„a sohalar ko„rsatilishi asosida, nisbatan eng optimal yo„l xosil qilinadi. Bundan tashqari, foydalanuvchi « sichqoncha » manipulyatori yordamida ko„rsatish asosida, aniqlangan yo„lning har qanday hoxlagan oraliq oxirgi qismlaridan foydalanish imkoniyatlari haqidagi yakuniy axborotlarni olishi mumkin. Qayd qilingan tugunning amal qilish «radiusini» aniqlash . Bu vazifani hal qilish jarayonida belgilangan amal qilish « radiusi » doirasida joylashgan, tarmoq grafasining barcha oxirgi qismlari aniqlanadi. Inter-faol rejimda qisqa marshrutlarni qidirish . Bu GAT tarkibida « agar, ... bo’lsa, u holda ...» tipidagi vaziyatlarda tarmoqda modellashtirishlarni amalga oshirish imkonini beruvchi, tarmoq bo„yicha tahlil qilishda eng samarali ishlar ketma-ketliklaridan biri hisoblanadi. Tarmoqni modifikatsiyalash va ssenariy tahlil . Bu holatda GAT boshlang„ich tarmoqlarning yang qovurg„alar va oxirgi qismlarni (tugun) qo„shish, shuningdek tarmoqning alohida tarkibiy elementlariga maxsus maqom berilishi yo„li bilan tahrirlanishi imkoniyatlarini ta‟minlaydi. Natijada xosil qilingan ssenariya boshlang„ich tarmoqning oraliq modifikatsiyasi variantlari sifatida GAT tarkibida saqlanadi va yuqorida sanab o„tilgan barcha tahlil turlariga jalb qilinishi mumkin.

Похожие

Tuproqshunoslikda geografik axborotlar tizimi rivojlanishining zamonaviy holati

Tuproqshunoslikda geografik axborot tizimlari (GAT) asoslari

Geografik ma’lumotlarni yig’ish va boshlang’ich qayta ishlash

Gat tarkibida ma’lumotlarni tahlil qilish

Tuproqshunoslikda geografik tizim uchun ma’lumotlarni yig’ish va kiritish